Bibele—Buku Leyi Tsaleriweke Ku Twisisiwa

VANHU van’wana va tshemba leswaku Bibele i Rito leri twisisekaka ra Xikwembu leri faneleke ku landzeleriwa hi ku kongoma. Eka van’wana, “rungula ra Bibele a ri twisiseki.” Leswi swi vuriwe hi komiti ya swirho swa 12 ya ripfumelo ni ntivo-vukwembu ya ntlawa lowukulu wa vukhongeri bya Maprotestente ya le Canada. Mufundhisi Clifford Elliott wa Kereke ya United, u vona leswaku eka van’wana “Bibele yo va ntsheketo, a yi fambisani ni vumunhu naswona a hi ya nkoka.”

Mianakanyo yo tano yi tlakusa swivutiso swa nkoka leswi lavaka tinhlamulo. Swa nkoka eka leswi hi leswi nge, Bibele a yi tsaleriwa yini? Xana ya kanganyisa ni ku va yi rharhanganile swonghasi lerova a yi twisiseki? Xana vanhu vo tala va nga swi kota ku yi twisisa ke? I mpfuno wa njhani lowu lavekaka leswaku munhu a twisisa leswi Matsalwa ma vulaka swona? Naswona hikwalaho ka yini vutivi lebyi kongomeke bya Bibele byi ri bya nkoka eminkarhini leyi ya mpfilumpfilu?

Bibele A Yi Tsaleriwa Yini?

Dyondzo ya Rito ra Xikwembu minkarhi hinkwayo yi ve lunghelo eka lava nga ta kuma tintswalo ni ku amukeleka eka Xikwembu xa le Henhla-henhla, Yehovha. Tihosi, vaprista, vatswari, vavanuna, vavasati, ni vana—lavo fuma ni swisiwana—va lerisiwe ku teka nkarhi eka timhaka ta vutomi ta siku na siku leswaku va kambisisa swinene hi xikhongelo leswi tsariweke eRitweni ra Xikwembu.—Deteronoma 6:6, 7; 17:18-20; 31:9-12; Nehemiya 8:8; Pisalema 1:1, 2; 119:7-11, 72, 98-100, 104, 142; Swivuriso 3:13-18.

Hi xikombiso, Yoxuwa u kombisiwile: “Tiyiseka leswaku buku leyi ya Nawu ya hlayiwa nkarhi hinkwawo evugandzerini bya wena. Yi dyondze nhlekanhi ni vusiku, u tlhela u tiyiseka leswaku u hlayisa hinkwaswo leswi tsariweke eka yona. Kutani u ta va la katekeke ni la humelelaka.” (Yoxuwa 1:8, Today’s English Version) Dyondzo yoleyo ya vukheta ni ku tirhisa Nawu wa Xikwembu swi tisa ku humelela ni ntsako. Yehovha u langutele leswaku “vanhu hinkwavo” va nga twisisi ntsena Rito ra yena ku nga Bibele, kambe va tlhela va ri amukela, hi ntshembo wo kuma vutomi lebyi nga heriki.—1 Timotiya 2:3, 4; Yohane 17:3.

Xana Yi Rharhangane Ngopfu Lerova A Yi Twisiseki?

Loko Yesu a nga si tlhandlukela etilweni, u swi veke erivaleni leswaku a a lava leswaku nongonoko lowukulu wa dyondzo ya Bibele wu ya emahlweni emisaveni hinkwayo. (Mintirho 1:8) A a swi tiva leswaku Bibele yi fanele ku twisisiwa. Endzhaku ko hlamusela leswaku Yehovha u n’wi nyikile vuhosi hinkwabyo etilweni ni le misaveni, u nyikele xileriso lexi kongomeke: “Hikokwalaho, yanani eka vamatiko hinkwawo, mi va endla vadyondzisiwa [kumbe vadyondzi] va mina, mi va khuvula hi vito ra Tatana, ni ra N’wana, ni ra Moya lowo Kwetsima, mi va dyondzisa ku hlayisa hinkwaswo leswi ndzi mi leriseke swona.”—Matewu 28:19, 20.

Va nga si khuvuriwa, vadyondzisiwa lavantshwa a va fanele va sungula va dyondzisiwa ha Yehovha, N’wana wa yena, ni matirhelo ya moya lowo kwetsima. Ku engetela kwalaho, a va fanele va dyondzisiwa nawu wa mafambiselo ya swilo ya Vukreste. (1 Vakorinto 9:21; Vagalatiya 6:2) Leswaku va fikelela xilaveko lexi, xo sungula vanhu lava fanelekaka a va fanele ku pfumela leswaku Bibele yi huma eka Yehovha, naswona xa vumbirhi hi leswaku Bibele yi tsaleriwe ku twisisiwa.—Matewu 10:11-13.

I yini lexi lavekaka eka wena leswaku u twisisa Bibele? N’wana wa Xikwembu u endle matshalatshala lamakulu a hlamusela Matsalwa. A a swi tiva leswaku Matsalwa layo Kwetsima i ya ntiyiso ni leswaku ma tamele ku rhandza ka Yehovha loku vekiweke erivaleni. (Yohane 17:17) Malunghana ni xiavelo xa yena xa ntirho, Yesu Kreste u te: “Lexi ndzi nga velekeriwa xona ni ku tela xona laha misaveni, i ku vulavula hi ntiyiso. Un’wana ni un’wana la nga entiyisweni wa ndzi yingisa.” (Yohane 18:37, TEV; Luka 4:43) Yesu a nga tshikanga ku dyondzisa lava nga ni timbilu ni mianakanyo leyinene. Eka Luka 24:45, ha byeriwa: “Kavaloko [Kreste Yesu] a pfula miehleketo ya [v]ona leswaku va twisisa Matsalwa.”

Enkarhini wa vutirheli bya Yesu, a a tshaha hi ku ntshunxeka eRitweni leri tsariweke, a hlamusela ni ku kombetela ematsalweni “eNawini wa Muxe ni le ka Vaprofeta, ni ka Tipisalema.” (Luka 24:27, 44) Lava va tweke ku hlamusela ka yena ka Matsalwa va khumbiwe swinene hi ku veka ka yena mhaka hi ndlela leyi twisisekaka, ni hi vuswikoti bya yena byo dyondzisa. (Matewu 7:28, 29; Marka 1:22; Luka 4:32; 24:32) Eka yena, Matsalwa a ma ri buku leyi twisisekaka hi ku olova.

Bibele Ni Valandzeri Va Yesu

Muapostola Pawulo, mutekeleri wa Yesu Kreste, u vone xilaveko xa ku dyondzisa van’wana leswi nga eMatsalweni. Na yena a a swi tiva leswaku a ma tsaleriwe ku twisisiwa. Hi swona leswi endleke leswaku a dyondzisa erivaleni, naswona handle ko kanakana, u hlamusele Matsalwa emakaya ya lava a va lava ku ma twisisa. Pawulo u endle leswaku xiyimo xa yena xi tiveka loko a te: “Ma swi tiva leswaku a ndzi mi fihlelanga nchumu xa leswi swi faneleke ku mi pfuna, loko ndzi ri karhi ndzi dyondzisa erivaleni ni le makaya ya n’wina.” (Mintirho 20:20, TEV) Hi nkarhi wa mabulo ya yena, a a anakanyisisa na vanhu hi Matsalwa, a hlamusela ni ku tiyisa tinhla takwe hi ku kombetela eka wona. (Mintirho 17:2, 3) A a hisekela ku pfuna van’wana ku twisisa leswi Matsalwa ma vulaka swona.

Xana u ni torha ro twisisa swilo leswi Yesu ni vadyondzisiwa va yena va swi dyondziseke? (1 Petro 2:2) Vaaki va le Beriya wa khale a va ri ni torha ro tano, naswona a va hisekela ku kholwa leswi muapostola Pawulo a a va dyondzisa swona ha Kreste. Hikokwalaho va susumeteleke ku kambisisa Matsalwa siku na siku, ivi hi ndlela yoleyo va tshemba leswaku mahungu lamanene lawa va ma tweke hakunene a ma ri ntiyiso. Hikwalaho ka leswi mianakanyo ya vona a yi swi amukela, “lavo tala exikarhi ka vona va pfume[rile].”—Mintirho 17:11, 12.

Leswaku munhu a twisisa Bibele, u fanele ku va ni mbilu leyinene, torha lerinene ro lava ku dyondza, ni ‘ku khathalela xilaveko xa yena xa moya.’ (Matewu 5:3) Loko Yesu a vutisiwile: “Hikwalaho ka yini u vulavula na vanhu hi swifaniso ke?” u va hlamule a ku: “N’wina, mi nyikiwile ku tiva swihundla swa Mfumo wa matilo, kambe vona a va nyikiwanga.” A swi vhumbhiwile leswaku a a ta ‘vulavula hi swifaniso ni ku twarisa timhaka leti a ti fihliwile.’ (Matewu 13:10, 11, 35) Kutani Yesu u vulavule hi swifaniso, leswaku a hambanisa muyingiseri la nga khathariki, la lavaka ku konanisa, ni muvutisi la lavaka ku tiva hakunene. Vadyondzisiwa va Yesu va kombise ku lava ku tiva hakunene eka xiendlakalo xin’wana loko va ri karhi va famba na yena va ya endlwini yin’wana, ivi va ku: “Hi hlamusele xifaniso xa mfava wa le nsin’wini.”—Matewu 13:36.

Swi le rivaleni leswaku hi lava mpfuno loko hi lava ku twisisa Bibele. Mufundhisi Hal Llewellyn, matsalana wa Kereke ya United wa ntivo-vukwembu, ripfumelo, ni muyimeri wa huvo hinkwayo ya kereke u te: “I swa nkoka ngopfu ku twisisa leswi Bibele yi swi vulaka eka hina ni leswi yi hlayisekisaka xiswona ni leswi yi swi hlamuselaka.” Kambe hambi loko ku nga ri hinkwavo lava swi xiyaka, xa nkoka hi leswaku hi nge swi koti ku twisisa Bibele hi hexe. Hi lava mpfuno.

I Mpfuno Wa Njhani Lowu Nga Kona?

Ku ni mavulavulelo man’wana lama nga twisisekiki eBibeleni, swivutiso leswi pfilunganyaka, ni swivulwa swo tika leswi lavaka ku ntlhatlhiwa. Swi nga ha va swi tumberile swinene, swi ri ni swifaniso swa ntikelo leswi a swi nga lavi ku twisisiwa hi nkarhi lowu yi nga tsariwa hi wona. Kambe a swi katsa swikongomelo swa Yehovha. Hi xikombiso, Nhlavutelo 13:18 yi vula leswaku ‘nhlayo ya xivandzana’ i “666.” Hambi leswi ndzimana yi vulaka leswaku “leswi swi lava vutlhari,” a yi hlamuseli leswi nhlayo yoleyo yi vulaka swona. Hambi swi ri tano, hi nhlengeletano ya yena, Yehovha u pfumelele malandza ya yena lamanene namuntlha ku twisisa leswi yi vulaka swona. (Vona bokisi leri nge “Xitirho Xo Twisisa Bibele.”) Na wena u nga kuma ku twisisa loku hi nseketelo wa lava nga ni ntokoto wo “dyondzisa Rito ra ntiyiso hi ndlela leyinene.”—2 Timotiya 2:2, 15, 23-25; 4:2-5; Swivuriso 2:1-5.

Minkarhi yin’wana Yesu u tirhise swifaniso ku komba ku amukela kumbe ku ala rungula ra Mfumo. U kombise leswaku van’wana a va nga ta endla nhluvuko hikwalaho ko hetiwa matimba hi nkaneto wa vanghana ni maxaka. Van’wana a va ta pfumelela “khombo kumbe ku xaniseka” swi dlaya ku tlangela ka vona rungula ra Mfumo. Nakambe van’wana a va ta pfumelela timhaka ta vutomi ta siku na siku, “ku vilela hi swa misava ni ku kanganyisiwa hi rifuwo,” swi kamanyeta rirhandzu leri va nga vaka na rona eka mahungu lamanene. Hi tlhelo rin’wana, ku ni lava va hlamulaka hi ntsako naswona va navela ku twa marito ya nkoka ni ku twisisa leswi ma vulaka swona. Va ‘hlunamile ni ku rila hikwalaho ka manyala hinkwawo lama endliwaka’ hi Vujagana hi ku tirhisa vito ra Yesu Kreste. Lavo tano va chivirikela ku dyondzisiwa ndlela ya Yehovha, kutani va twisisa leswi va swi hlayaka eBibeleni.—Matewu 13:3-9, 18-23; Ezekiyele 9:4; Esaya 2:2-4.

Eka lava lavaka ku twisisa swikongomelo swa Yehovha hi ku kongoma, Yehovha a nga tiyisekisa leswaku va kuma mpfuno lowu lavekaka. Hi xikombiso, Bibele yi vula leswaku moya wa Yehovha wu kongomise muevhangeli Filipi ku ya pfuna wanuna wa Muetiyopiya loyi a a hlaya buku ya Bibele ya Esaya loko a ri karhi a ya eYerusalema. Loko a ri endleleni yo ya ekaya, a a ri karhi a yi hlaya a khandziye golonyi ya yena. Hi ku pfumela ku kongomisiwa hi moya lowo kwetsima wa Yehovha, Filipi u tsutsume hi le tlhelo ka golonyi, ivi a vutisa: “Xana wa twisisa leswi u swi hlayaka xana?” Wanuna loyi a a titsongahata ni ku tshembeka swinene lerova a pfumela leswaku a a lava mpfuno. Filipi hi ntsako u dyondzise munhu loyi a a ri ni ndlala ya swakudya swa moya ni loyi a dyondzisekaka. Dyondzo leyi yi n’wi pfunile ku twisisa Matsalwa. U dyondze leswi se a a fanele ku swi endla leswaku a va ni vuxaka lebyinene na Yehovha leswaku a kuma vutomi lebyi nga heriki. U ve nandza wa Yehovha la tsakeke, la khuvuriweke, loyi a a hanya vutomi lebyi tsakisaka Xikwembu.—Mintirho 8:26-39.

U nga ha va u ri ni Bibele ekaya ra wena, naswona u nga ha va u yi hlaye minkarhi yo tala. Swi nga endleka u tokote xiphiqo lexi fanaka ni lexi tokotiweke hi Muetiyopiya la tshembekaka, la titsongahataka. A a nga swi twisisi leswi a a swi hlaya. A a lava mpfuno, naswona a nga kanakananga ku amukela mpfuno lowu Yehovha Xikwembu a n’wi nyikeke wona hi ntsako. Ku fana na Filipi, Timbhoni ta Yehovha ti tsakela ku ku pfuna ku twisisa swilo leswi fambelanaka na Xikwembu leswi tsariweke eRitweni ra xona, Bibele. Va swi tiva leswaku Yehovha u lunghiselele Bibele leswaku yi twisisiwa.—1 Vakorinto 2:10; Vaefesa 3:18; 2 Petro 3:16.

Hikwalaho Ka Yini Bibele Yi Ri Ya Nkoka?

Hi hanya enkarhini lowu lavaka goza ra xihatla ku tlula rini na rini. Bibele yi wu vula “makumu ya mafambiselo ya swilo.” (Matewu 24:3, NW) Swilo swo tala leswi humelelaka, leswi hetisisaka vuprofeta bya Bibele ku sukela hi 1914 swi komba leswaku ku nga ri khale Mfumo wa Xikwembu wa le tilweni wu ta ‘herisa mimfumo leyin’wana hinkwayo.’—Daniyele 2:44.

Tihlayele hi wexe leswi vhumbhiweke hi Bibele eka Matewu ndzima 24, Marka ndzima 13 na Luka ndzima 21. U ta kuma leswaku swiendlakalo leswi hlamuseriweke swi khumba misava hinkwayo. Swi katsa tinyimpi ta misava hinkwayo—leti hambaneke ni tinyimpi letin’wana hinkwato. Hi mpfhuka ka Nyimpi yo Sungula ya Misava, hi vone ku pfumaleka ka swakudya, ku tsekatseka ka misava, ni vuhomboloki lebyikulu ku tlula rini na rini, hi laha swi vhumbhiweke ha kona. Naswona sweswi matiko ma languteka ma ri kusuhi ni ku tiyisa mhaka leyi hakunene yi nga ta nyikela xikombiso xa leswaku ku herisiwa ka misava ku tshinele. Malunghana ni leswi, muapostola Pawulo u tsarile: “Siku ra [Yehovha] ri ta fika kukota khamba leri taka nivusiku. Siku vanhu va nga ta ku: ‘Ku rhurile, ku hava xo karhata’, hi wona nkarhi lowu ku onhaka ku nga ta va wela henhla hi xitshuketa, . . . va nga ka va nga poni.” (1 Vatesalonika 5:2, 3) I vamani lava nga ta ka va nga poni? Pawulo wa hlamusela: “[Hi] lava nga xi tiviki [Xikwembu], va nga lava nga yingisangiki Evhangeli ya Hosi ya hina Yesu.” (2 Vatesalonika 1:7-9) Xiyenge xa xikombiso lexi hlanganisaka swilo swo tala xi ta hatlisisiwa hi lava yingisaka nawu lowu nyikiweke eka Matewu 24:14, wa ku chumayela ‘mahungu lamanene ya mfumo emisaveni hinkwayo leyi akiweke.’

Timiliyoni ta Timbhoni ta Yehovha ti hetisisa xileriso lexi eka matiko ya 231 ni le swihlaleni swa lwandle. Va endzela makaya ya vanhu va tlhela va va rhamba ku dyondza hi hulumendhe ya Mfumo wa Yehovha. Hi tintswalo va kombisa goza leri un’wana ni un’wana a faneleke ku ri teka leswaku a va exikarhi ka lava nga ta pona mafambiselo lawa ya swilo ivi a hanya emisaveni ya paradeyisi, laha ku nga ta va ku nga ri na nkosi, ku kolola, ku vaviseka kumbe rifu.—Nhlavutelo 21:3, 4.

Nkarhi wa ku lovisiwa ka misava leyi yo biha wu tshinele, naswona swa boha eka hinkwavo lava lavaka ku pona makumu ya misava leyi ku dyondza leswi katsekaka eku ‘yingiseni ka mahungu lamanene,’ hi ndlela yoleyo va balekela ndzoviso. Nkarhi lowu taka loko Timbhoni ta Yehovha ti ku endzela ekaya ra wena, hikwalaho ka yini u nga amukeli xirhambo xo va ni dyondzo ya Bibele ya vhiki na vhiki? Ku tlula kwalaho, hikwalaho ka yini u nga va kombeli va dyondza na wena Bibele hikwalaho ka leswi u lavaka ku yi twisisa?

[Bokisi leri nga eka tluka 8]

XITIRHO XO TWISISA BIBELE

YESU u hi tshembisile leswaku endzhaku ka ku fa ni ku pfuxiwa ka yena, a a ta veka “nandza la tshembekaka, wo tlhariha,” loyi a a ta va xitirho xakwe xa mbulavurisano. (Matewu 24:45-47) Muapostola Pawulo u hlamusele xitirho lexi eka Vakreste va le Efesa loko a tsale leswaku “hi ku tirhisa [vandlha, Xikwembu, NW] xi ta tivisa vutlhari bya xona hi matlhelo hinkwawo ya byona, . . . hi ku landza ku tilulamisela ka xona ka khale, loku xi ku hetisiseke ha Kriste Yesu, Hosi ya hina.” (Vaefesa 3:10, 11) A ku ri vandlha ra Vakreste lava totiweke, leri simekiweke hi Pentekosta ya 33 C.E., leri byarhisiweke “timhaka le’ti hlav̌uteriweke.” (Deteronoma 29:29) Tanihi ntlawa, Vakreste lava totiweke va tirha tanihi nandza wo tshembeka ni wa vutlharhi. (Luka 12:42-44) Xiavelo lexi va nyikiweke xona hi Xikwembu i ku nyikela matwisiselo ya moya eka “timhaka le’ti hlav̌uteriweke.”

Tanihi leswi vuprofeta bya Bibele byi kombeteleke eka Mesiya ka ha ri emahlweni, byi tlhela byi kongomisa na hina eka ntlawa lowu hlanganeke wa Timbhoni leti totiweke ta Vukreste leti sweswi ti tirhaka tanihi nandza lowo tshembeka ni wo tlhariha.a Byi hi pfuna ku twisisa Rito ra Xikwembu. Hinkwavo lava lavaka ku twisisa Bibele va fanele ku xiya leswaku “vutlhari lebyikulu bya Xikwembu” byi nga kumiwa ntsena hi ku tirhisiwa ka xitirho xa mbulavurisano wa Yehovha, nandza wo tshembeka ni wa vutlharhi.—Yohane 6:68.

[Nhlamuselo ya le hansi]