Xana U Dyondzisa Hi Laha Yesu A Dyondziseke Ha Kona?

“Kuteloko Yesu a hetile ku vula marito lawa, mintshungu a yi hlamele hi ku dyondzisa ka yena; hikuva a a va dyondzisa tanihi loyi a nga ni vuhosi, ku nga ri kukota vatsari va vona.”—MATEWU 7:28, 29.

1. I vamani lava landzeleke Yesu loko a dyondzisa eGaleliya, naswona xana Yesu u endle yini?

HINKWAKO lomu Yesu a a ya kona, mintshungu a yi khitikanela eka yena. “A rhendzeleka ni tiko hinkwaro ra Galeliya, a ri karhi a dyondzisa emasinagogeni ya vona, a twarisa Evhangeli ya Mfumo, a herisa mavabyi hinkwawo, ni ku vaviseka hinkwako loku nge vanhwini.” Tanihi leswi ku twarisiwa ka mintirho ya yena a ku hangalaka, “mintshungu leyikulu leyi humaka eGaleliya, ni le Dekapolisi, ni le Yerusalema, ni le Yudiya, ni le ntsungeni wa Yordani, yi n’wi landza.” (Matewu 4:23, 25) Loko a va vona, “a va twela vusiwana, hikuva a va karhele, va tshamile ehansi, va fana ni tinyimpfu leti nga riki na murisi.” Loko a ri karhi a dyondzisa va kote ku vona ntwela-vusiwana kumbe rirhandzu leri a ri na rona eka vona; a swi fana ni murhi lowu hanyisaka timbanga ta vona, swi nga swona leswi va tshineteke eka yena.—Matewu 9:35, 36.

2. Ku engetela eka masingita ya Yesu, i yini swin’wana leswi kokeke mintshungu leyikulu?

² Mawaku ku hanyisa ka masingita loku Yesu a ku endleke—a basisa vanhlokonho, lavo-fe-tindleve va twa, lavo-fe-mahlo va vona, swigono swi famba, vafi va pfuka! Hakunene ku kombisiwa loku ku hlamarisaka ka matimba ya Yehovha lama tirhaka hi Yesu ku koke mintshungu hi vunyingi bya yona! Kambe a yi kokiwanga hi masingita ntsena; mintshungu leyikulu yi tile yi ta kuma ku hanyisiwa emoyeni loku yi ku kumeke loko Yesu a dyondzisa. Hi xikombiso, xiya n’wangulo wa vona endzhaku ko twa Dyondzo yakwe ya le Ntshaveni leyi dumeke: “Kuteloko Yesu a hetile ku vula marito lawa, mintshungu a yi hlamele hi ku dyondzisa ka yena, hikuva a a va dyondzisa tanihi loyi a nga ni vuhosi, ku nga ri kukota vatsari va vona.” (Matewu 7:28, 29) Varhabi va vona a va tshaha mikhuva ya ndhavuko ya varhabi va khale leswaku va seketela tidyondzo ta vona. Yesu u va dyondzise hi matimba lama humaka eka Xikwembu: “Leswi ndzi swi vulaka, ndzi swi vula hilaha Tatana a ndzi byeleke hakona.”—Yohane 12:50.

Dyondzo Yakwe A Yi Fikelela Mbilu

3. Ndlela leyi Yesu a nyikela rungula rakwe ha yona a yi hambane njhani ni ya vatsari ni Vafarisi?

³ Ku hambana exikarhi ka dyondzo ya Yesu ni ya vatsari ni Vafarisi a ku nga ri mongo wa yona ntsena—ku nga ntiyiso lowu humaka eka Xikwembu lowu hambanaka ni mikhuva leyi tshikilelaka ya vanhu—kambe a ku ri hi ndlela leyi a yi nyikeriwa ha yona. Vatsari ni Vafarisi a va tinyungubyisa naswona a va nonon’hwa, hi ku tikurisa va lava mavito ya ndhuma ni ku vitana mintshungu tanihi ‘vanhu lava rhukaniweke.’ Kambe, Yesu a a titsongahata, a ri ni vunene, musa ni tintswalo, naswona hakanyingi a a olova naswona u va twele vusiwana. Yesu u dyondzise hi marito lama faneleke swin’we ni marito lama tsakisaka yo huma embilwini, lama ngheneke etimbilwini ta vayingisi vakwe. Rungula rakwe leri tsakisaka ri kokele vanhu eka yena, ri endla leswaku va vindzuka va ta etempeleni va ta n’wi yingisa, naswona ri endle leswaku va n’wi landzelela ni ku n’wi yingisa hi ntsako. Va te hi mintshungu va ta n’wi yingisela, va ku: “A ku si va na munhu ni siku ni rin’we la vulavulaka ku fana ni munhu loyi.”—Yohane 7:46-49; Marka 12:37; Luka 4:22; 19:48; 21:38.

4. I yini lexi ngopfu-ngopfu xi kokeke vanhu vo tala eku chumayeleni ka Yesu?

⁴ Entiyisweni, xin’wana xa swilo leswi endleke leswaku vanhu va kokeleka edyondzweni yakwe a ku ri matirhiselo yakwe ya swifaniso. Yesu a a vona leswi a swi voniwa hi van’wana, kambe u anakanye hi swilo leswi a va nga swi anakanyi. Makhon’wa lama milaka enhoveni, swinyanyana leswi akaka swisaka swa swona, vanhu lava byalaka mavele, varisi va vuyisa tinyimpfu leti lahlekeke, vavasati lava rhungelelaka swichezi, vana lava tlangaka emintsendzeleni, vaphasi va tinhlampfi va koka minkoka ya vona—swilo leswi tolovelekeke leswi a swi voniwa hi un’wana ni un’wana—emahlweni ka Yesu a swi ri swilo swo hlawuleka. Kun’wana ni kun’wana lomu a langutaka kona a a vona leswi a nga swi tirhiselaka ku hlamusela Xikwembu ni Mfumo wa xona kumbe ku kombisa yinhla yo karhi hi vanhu lava a nga na vona.

5. Xana swifaniso swa Yesu a swi sekeriwe kwihi, naswona i yini leswi endleke swikombiso swa yena swi humelela?

⁵ Swifaniso swa Yesu swi sekeriwe eka swilo swa siku na siku leswi vanhu va swi voneke minkarhi yo tala, naswona loko ntiyiso wu hlamuseriwa hi ku tirhisa swilo leswi leswi tolovelekeke, yi nghena hi ku hatlisa ni hi ku olova emianakanyweni ya lava yingisaka. Ntiyiso wo tano a wu twiwi ntsena; wu tlhela wu voniwa hi tihlo ra mianakanyo ivi wu tsundzukeka hi ku olova endzhaku ka nkarhi. Swikombiso swa Yesu a swi olova, a swi ri hava swilo swo nonon’hwa leswi a swi ta kavanyeta, swi endla leswaku ntiyiso va nga wu twisisi. Hi xikombiso, ehleketa hi xikombiso xa Musamariya lonene. Hi kota ku swi vona kahle leswaku muakelani lonene hi wihi. (Luka 10:29-37) Kutani u endle xifaniso hi majaha man’wana mambirhi—laha un’wana a vuleke leswaku u ta tirha ensin’wini ya vhinyo kambe a nga yi, lowun’wana yena a ku a nge yi a ya tirha kambe endzhaku a ya. Hi kota ku yi vona kahle yinhla-nkulu ya ku yingisa ka xiviri—i ku endla ntirho lowu u averiweke wona. (Matewu 21:28-31) A ku ri hava vanhu lava a va khudzehela kumbe va anakanya hi swilo swa vona edyondzweni ya Yesu leyi hanyaka. A va khomekile hi ku yingisa ni ku vona.

Yesu A A Anakanyela Loko Rirhandzu Ri Swi Pfumelela

6. Xana hi kwihi ngopfu-ngopfu laha ku olova kumbe ku anakanyela, ku pfunaka kona?

⁶ Minkarhi yo tala loko Bibele yi vulavula hi ku olova, nhlamuselo ya le hansi ya NW yi kombisa leswaku swi vula ku anakanyela. Vutlharhi lebyi humaka eka Xikwembu bya anakanyela loko ku ri ni swivangelo swa kona. Hi fanele hi olova kumbe hi anakanyela, minkarhi yin’wana. Vakulu va fanele va tiyimisela ku anakanyela loko rirhandzu ri swi pfumelela ni loko ku hundzuka ku swi endla swi fanela. (1 Timotiya 3:3; Yakobo 3:17) Yesu u siye swikombiso leswinene swa ku anakanyela, a yi vekela etlhelweni milawu leyi tolovelekeke loko tintswalo kumbe ntwela-vusiwana swi lava sweswo.

7. Hi swihi swikombiso swin’wana swa ku anakanyela ka Yesu?

⁷ Siku rin’wana Yesu u te: “Un’wana ni un’wana la nga ta ndzi landzula emahlweni ka vanhu, na mina ndzi ta n’wi landzula emahlweni ka Tata wa mina la nge matilweni.” Kambe Petro a nga n’wi landzulanga, hambi leswi Petro a n’wi landzuleke kanharhu. A ku ri ni swivangelo leswi twalaka, leswi Yesu a anakanyeke ha swona. (Matewu 10:33; Luka 22:54-62) Nakambe a ku ri ni swivangelo leswi twalaka loko wansati la nga tengangiki loyi a a ri ni vuvabyi bya ngati, a tlula Nawu wa Muxe hi ku nghena endzeni ka ntshungu. Kambe Yesu a nga n’wi solanga. U twisise ku karhateka ka yena. (Marka 1:40-42; 5:25-34; nakambe vona Luka 5:12, 13.) Yesu u byele vaapostola vakwe leswaku va nga vuli leswaku i Mesiya, kambe a nga namarhelanga nawu wolowo handle ko hundzuka loko a titivisa eka wansati wa Musamariya exihlobyeni. (Matewu 16:20; Yohane 4:25, 26) Etimhakeni leti hinkwato, rirhandzu, tintswalo ni ntwela-vusiwana swi endle leswaku ku anakanyela ku faneleka.—Yakobo 2:13.

8. Xana vatsari ni Vafarisi a va yi tlula rini milawu, naswona hi kwihi laha a va nga yi tluli kona?

⁸ A a nga fani ni vatsari ni Vafarisi lava a va nga anakanyeli. Vona hi voxe a va wu tlula nawu wa mikhuva ya vona ya Savata va ya nwisa tihomu ta vona mati. Kumbe loko homu kumbe n’wana wa vona a wela exihlobyeni, a va tlula Savata va ya n’wi humesa. Kambe vanhu lava tolovelekeke, a va nga va anakanyeli nikatsongo! A ‘va nga swi lavi ni ku khumba [swilaveko swa kona] hi ritiho ra vona.’ (Matewu 23:4; Luka 14:5) Eka Yesu, vanhu a va ri va nkoka ku tlula milawu; kasi eka Vafarisi, milawu a yi ri ya nkoka ku tlula vanhu.

Ku Va “N’wana Wa Nawu”

9, 10. Endzhaku ko tlhelela eYerusalema, vatswari va Yesu va n’wi kume kwihi, naswona xivutiso xa Yesu a xi kombisa yini?

⁹ Van’wana va vilerisiwa hi mhaka ya leswi ku nga ni xiendlakalo xin’we ntsena xa vujaha bya Yesu lexi tsariweke. Kambe vo tala a va wu xiyi nkoka lowukulu wa xiendlakalo xexo. Xi tsariwe eka Luka 2:46, 47: “Endzhaku ka masiku manharhu va n’wi kuma eTempeleni, a tshamile exikarhi ka vadyondzisi, a va yingisela, ni ku va vutisa swivutiso; kutani hinkwavo lava n’wi twaka va hlamala ku tlhariha ka yena ni ku hlamula ka yena.” Theological Dictionary of the New Testament ya Kittel yi kombisa yinhla ya leswaku emhakeni leyi rito ra Xigriki ra ku “vutisa” a ri nga kombisi swivutiso swa vujaha swa ku lava ku tiva. Rito leri ri nga ha vula swivutiso leswi a swi tirhisiwa eka vukambisisi bya vuavanyisi, ku handzisisa, ku konanisa, hambi ku ri “swivutiso leswi xokolaka ni swa vutlharhi swa Vafarisi ni Vasaduki,” swo tanihi leswi tsariweke eka Marka 10:2 na 12:18-23.

¹⁰ Xihlamusela-marito lexi fanaka xi ya emahlweni xi ku: “Hi ku ya hi matirhiselo lawa ku nga ha vutisiwa leswaku . . . [Luka] 2:46 a yi kombisi swivutiso swo tala swa mufana swa ku lava ku tiva, kumbe ematshan’wini ya sweswo yi kombisa ku vulavula ka Yena hi laha ku humelelaka. [Ndzimana] 47 yi pfumelelana kahle ni mavonelo lama nga laha henhla.”a Vuhundzuluxeri bya Rotherham eka ndzimana 47 byi swi hlamusela tanihi ku vulavurisana loku hlamarisaka: “Kutani hinkwavo lava n’wi tweke a va hlamarisiwe ngopfu, hi ku twisisa ka yena ni tinhlamulo ta yena.” Word Pictures in the New Testament ya Robertson yi vula leswaku ku hlamala ka vona nkarhi hinkwawo ku kombisa leswaku “a va hlamale ngopfu lerova ni mahlo ya vona a ma humele ni le handle.”

11. Xana Mariya na Yosefa va titwise ku yini hi leswi va swi voneke ni ku swi twa, naswona xana xihlamusela-marito xin’wana xa vukhongeri xi ringanyeta yini?

¹¹ Kute loko vatswari va Yesu va fika laha a a ri kona, “va hlamala ngopfu.” (Luka 2:48) Robertson u vula leswaku rito ra Xigriki enhlamuselweni leyi ri vula “ku yima tindleve.” U engetela hi ku vula leswaku Yosefa na Mariya a “va yime tindleve” hi leswi va swi voneke ni ku swi twa. Hi ndlela yo karhi, Yesu ana a a ri mudyondzisi la hlamarisaka. Naswona hi ku ya hi xiendlakalo lexi etempeleni, buku ya Kittel yi vula leswaku “Yesu u ma sungule evujaheni bya Yena mavulavulelo yakwe laha vakaneti va Yena a va hetelela hi ku tlhentlha.”

12. I yini lexi a xi kombisiwa hi ku vulavurisana ka Yesu ni varhangeri va vukhongeri?

¹² Naswona ku tlhentlha kona va tlhentlhile! Endzhaku ka malembe, Yesu u tirhise mavutiselo yo tano ku hlula Vafarisi hikuva “ku sukela enkarhini wolowo, a ka ha vanga na munhu la nga tiya nhlana ku n’wi vutisa xivutiso.” (Matewu 22:41-46) Vasaduki na vona va pfaleke milomu hi laha ku fanaka emhakeni ya ku pfuka ka vafi, naswona “a va ha tiyelanga ku n’wi vutisa mhaka yin’wana.” (Luka 20:27-40) Vatsari na vona a va humelelanga. Endzhaku ka loko un’wana wa vona a bule na Yesu, “a ka ha vanga na munhu la nga tiya nhlana ku n’wi vutisa.”—Marka 12:28-34.

13. I yini lexi vangeke xiendlakalo xa le tempeleni xi va xa nkoka evuton’wini bya Yesu, naswona xi kombisa mhaka yihi erivaleni?

¹³ Ha yini mhaka leyi khumbaka Yesu ni vadyondzisi va le tempeleni ku hlawuriwe yona etimhakeni ta le vujaheni byakwe leswaku ku runguriwa hi yona? A wu ri nkarhi wa ku cinca lokukulu evuton’wini bya Yesu. Loko a ri ni malembe ya 12 hi vukhale, u ve “n’wana wa nawu,” hi laha Vayuda va nga swi vitanaka ha kona, a ri ni vutihlamuleri bya hinkwaswo leswi a a swi endla. Loko Mariya a vilerile eka Yesu hi ku karhateka ka mianakanyo loku a va vangeleke kona yena na Yosefa, nhlamulo ya n’wana wakwe yi kombise leswaku a nga ha va a ku lemukile ku tswariwa ka yena hi ndlela ya singita ni vumundzuku byakwe bya Vumesiya. Leswi swi kombisiwa hi leswi hi ku kongoma a vuleke leswaku, Xikwembu i Tata wa yena: “A mi ndzi lavela yini? Xana a mi nga swi tivi leswaku ndzi fanele ku va kwala ndlwini ya Tata wa mina xana?” Nkateko wa kona, lawa hi wona marito yo sungula ya Yesu lawa ma tsariweke eBibeleni, naswona ma kombisa ku xi xiya ka yena xikongomelo xa Yehovha xa ku n’wi rhumela emisaveni. Xisweswo, mhaka leyi hinkwayo i ya nkoka lowukulu swinene.—Luka 2:48, 49.

Yesu U Rhandza Vana Naswona U Tiva Leswi Va Swi Lavaka

14. Xana mhaka ya Yesu lontsongo etempeleni yi nga endla vantshwa leswaku va xiya tinhla tihi to tsakisa?

¹⁴ Mhaka leyi yi fanele yi tsakisa swinene eka vantshwa. Yi kombisa ndlela leyi Yesu a faneleke a swi hisekele ha yona ku dyondza loko a ri karhi a kula a va wanuna. Varhabi etempeleni a va hlamarisiwa hi vutlharhi bya “n’wana wa nawu” wa malembe ya 12 hi vukhale. Kambe a nga tshikanga ku tirha na Yosefa entirhweni wo vatla, “a tshama a va yingisa” yena na Mariya, naswona a kula ni “ku tsakeriwa hi Xikwembu ni vanhu.”—Luka 2:51, 52.

15. Xana Yesu a a va seketela njhani vantshwa evutirhelini byakwe bya le misaveni, naswona leswi swi vula yini eka vana namuntlha?

¹⁵ Yesu a a va seketela swinene vana enkarhini wa vutirheli byakwe bya le misaveni: “Vaprista lavakulu ni vatsari va hlundzuka ngopfu loko va vona mahlori lawa a ma endlaka, ni loko va twa vana lava huwelelaka eTempeleni va ku: ‘Hozana eka N’wana Davhida!’ Hiloko va ku ka yena: ‘Xana wa swi twa leswi vana lava va vulaka swona xana?’ Yesu a ku ka vona: ‘Ina! Xana a mi si hlaya rito leri nge: “U dzunisiwile hi ndlela leyo hetiseka hi milomo ya vana ni ya lava mamaka” xana?’” (Matewu 21:15, 16; Pisalema 8:2) U va seketela hi laha ku fanaka vana va madzana ya magidi namuntlha, lava hlayisaka vutshembeki ni ku dzunisa, lava van’wana va peteke vutomi bya vona ekhombyeni leswaku va endla sweswo!

16. (a) Hi yihi dyondzo leyi Yesu a yi dyondziseke vaapostola vakwe hi ku yimisa n’wana lontsongo exikarhi ka vona? (b) Xana hi wihi nkarhi wo nonon’hwa evuton’wini bya Yesu laha a tinyikeke nkarhi wa vana?

¹⁶ Loko vaapostola va kanetana leswaku i mani lonkulu, Yesu u byele lava 12 a ku: “‘Loko un’wana a rhandza ku va lowo rhanga, a a ve lowo hetelela eka hinkwavo, a va nandza wa hinkwavo.’ Kutani a teka n’wana, a n’wi yimisa exikarhi ka vona; kuteloko a n’wi vukarhile, a ku ka vona: ‘Loyi a amukelaka un’wana wa vana lava hi vito ra mina, ú amukela mina; ni loyi a ndzi amukelaka, a nga amukeri mina ntsena, kambe u amukela ni loyi a ndzi rhumeke.’” (Marka 9:35-37) Ku tlula kwalaho, loko a ya eYerusalema ro hetelela a ya langutana ni nhlomulo ni rifu, u tinyike nkarhi wa ku va ni vana: “Tshikani vana va ta ka mina, mi nga tshuki mi va sivela, hikuva Mfumo wa Xikwembu i wa lava fanaka na vona.” Kute loko “a vukarhile vana, a va tlhandleka mavoko, a va katekisa.”—Marka 10:13-16.

17. Ha yini swi olovile eka Yesu ku bula ni vana, naswona vana va fanele va tsundzuka yini ha yena?

¹⁷ Yesu wa swi tiva leswaku swi njhani ku va n’wana exikarhi ka vanhu lavakulu. U tshame ni vanhu lavakulu, a tirha na vona, a vona leswaku swi njhani ku va ehansi ka vona, a tlhela a kuma moya lowu tsakisaka, wa ku sirheleleka hi ku rhandziwa hi vona. N’wina vana, Yesu loyi hi vulavulaka ha yena i munghana wa n’wina; u mi ferile, naswona mi ta hanya hi masiku loko mi yingisa swileriso swa yena.—Yohane 15:13, 14.

18. Hi yihi yinhla yo nyanyula leyi hi faneleke hi yi tsundzuka, ngopfu-ngopfu enkarhini wo nonon’hwa kumbe wa maxangu?

¹⁸ Ku landzelela swileriso swa Yesu a swi nonon’hwi nikatsongo. N’wina vantshwa, u tiyimisele ku mi pfuna ni ku pfuna un’wana ni un’wana, hi laha hi hlayaka ha kona eka Matewu 11:28-30: “Tanani ka mina, n’wina hinkwenu lava karheleke, ni lava tikeriwaka, ndzi ta mi wisisa. Rhwalani joko ra mina [kumbe, “Nghenani na mina ehansi ka joko ranga,” nhlamuselo ya le hansi ya NW], mi dyondza ka mina, hikuva ndzi ni mbilu yo rhula ni ya tintswalo; kutani mimoya ya n’wina, yi ta kuma ku wisa; hikuva joko ra mina ra olova, ni ndzhwalo wa mina wa vevuka.” Anakanya leswaku tanihi leswi u hanyaka u ri karhi u tirhela Yehovha, Yesu u famba na wena, u olovisa joko ni ku vevukisa ndzhwalo. Leyi i mhaka leyi nyanyulaka eka hina hinkwerhu!

19. Hi swihi swivutiso swa tindlela ta Yesu to dyondzisa leswi hi nga swi kambisisaka nkarhi na nkarhi?

¹⁹ Endzhaku ko kambisisa tindlela ti nga ri tingani leti Yesu a dyondziseke ha tona, xana hi tikuma hi dyondzisa hi laha a dyondziseke ha kona? Loko hi vona lava vabyaka emirini kumbe lava nga ni ndlala ya moya, xana hi va ni ntwela-vusiwana wo tikarhatela ku va pfuna? Loko hi letela van’wana, xana hi dyondzisa Rito ra Xikwembu, kumbe, xana hi dyondzisa mianakanyo ya hina ku fana ni Vafarisi? Xana hi xalamukela ku vona swilo swa siku na siku leswi hi nga swi tirhisaka ku hlamusela, ku vona hi mahlo ya mianakayo, ku kombisa ni ku antswisa matwisiselo ya ntiyiso wa moya? Xana ha swi papalata ku namarhela milawu yo karhi handle ko tsekatseka, loko hi mhaka ya swiyimo, rirhandzu ni tintswalo swi endla leswaku hi anakanyela eku tirhiseni ka milawu yo tano? Naswona ku vuriwa yini hi vana? Xana hi va khathalela khwatsi ni hi musa ku fana na Yesu? Xana u khutaza vana va wena leswaku va dyondza hi laha Yesu a endleke ha kona a ha ri mufana? Xana u ta tiyisa voko, ku fana na Yesu kambe u tiyimisela ku amukela lava hundzukaka, hi laha huku yi hlengeletaka swiciwana swa yona ehansi ka timpapa ta yona ha kona?—Matewu 23:37.

20. Hi yihi mhaka yo tsakisa leyi hi nga tichavelelaka ha yona loko hi ri karhi hi tirhela Xikwembu xa hina?

²⁰ Loko hi tikarhatela ku dyondzisa hi laha Yesu a dyondziseke ha kona, kunene u ta hi ‘nghenisa ehansi ka joko ra yena swin’we na yena.’—Matewu 11:28-30.

[Nhlamuselo ya le hansi]

Wa Tsundzuka Xana?

◻ Ha yini mintshungu yi khitikanele eka Yesu?

◻ Ha yini Yesu a honise milawu yin’wana nkarhi wun’wana?

◻ Xana hi nga dyondza yini eka swivutiso swa Yesu eka vadyondzisi va le tempeleni?

◻ Xana hi nga kuma tidyondzo tihi eka vuxaka bya Yesu ni vana?