Xana Yesu A A Ri Ni Ripfumelo Eka Xikwembu?

Mphikamakaneta Eka Lava Pfumelaka Eka Vunharhu-un’we

“YESU a nga va a ve ni ripfumelo hi ndlela yihi? I Xikwembu; u tiva ni ku vona hinkwaswo handle ko titshega hi munhu un’wana. Phela ripfumelo kahle-kahle ri vumbiwa hi ku titshega hi van’wana ni ku pfumela leswi nga voniwiki; hikwalaho, mhaka ya leswaku Xikwembu-Yesu a a ri ni ripfumelo, a yi twali.”

Hi ku ya hi mufundhisi wa Mufurwa Jacques Guillet, yoleyo i mianakanyo leyi tolovelekeke eka Makhatoliki. Xana nhlamuselo leyi ya ku hlamarisa? U nga ha va u ehlekete leswaku tanihi leswi Yesu a nga xikombiso eka Vakreste eswilweni hinkwaswo, nakambe u fanele a va xikombiso xa ripfumelo. Loko u ehleketa tano, a wu yi tekelanga enhlokweni dyondzo ya Vujagana ya Vunharhu-un’we.

Mphikamakaneta wa ripfumelo ra Yesu hakunene i nchumu lowu nonon’hwaka ku twisisiwa hi vafundhisi va Khatoliki, va Protestente na va Orthodox, lava pfumelaka eka Vunharhu-un’we tanihi “xihundla-nkulu xa ripfumelo ni vutomi bya Vakreste.”a Hambi swi ri tano, a hi hinkwavo lava alaka leswaku Yesu a a ri ni ripfumelo. Jacques Guillet u tiyisa leswaku “swi le rivaleni leswaku Yesu a a ri ni ripfumelo,” hambi loko Guillet a pfumela leswaku hi ku ya hi dyondzo ya Vunharhu-un’we, a swi “hlamuseleki.”

Mujesuit wa le Furwa, Jean Galot, ku fana na vafundhisi vo tala, u swi kombisa kahle leswaku tanihi leswi a a ri “Xikwembu xa ntiyiso ni munhu wa ntiyiso, . . . Kreste a a nga ta pfumela eka yena n’wini.” “Ripfumelo ri vula ku pfumela eka un’wana, ku nga ri ku pfumela eka wena n’wini,” ku vula La Civiltà Cattolica. Kutani xihinga xa ku twisisa ripfumelo ra Yesu i dyondzo ya Vunharhu-un’we, tanihi leswi tidyondzo leti timbirhi ti kanetanaka hi ku helela.

Vafundhisi va ri: “Tievhangeli a ti vulavuli nikan’we hi ripfumelo ra Yesu.” Hi ku fanana, marito lama tirhisiwaka eka Matsalwa ya Vukreste ya Xigriki pi·steuʹo (ku kholwa, ku va ni ripfumelo) na piʹstis (ripfumelo) hakanyingi ma vula ripfumelo ra vadyondzisiwa eka Xikwembu kumbe eka Kreste, ematshan’wini ya ripfumelo ra Yesu eka Tata wa yena wa le tilweni. Kutani xana hi fanele ku hetelela hi ku vula leswaku N’wana wa Xikwembu a a nga ri na ripfumelo? Xana hi nga twisisa yini eka leswi a nga swi endla ni leswi a nga swi vula? Xana Matsalwa ma ri yini?

A Swi Ri Swikhongelo Swo Pfumala Ripfumelo Xana?

Yesu a a ri munhu wa xikhongelo. U khongele eka xiendlakalo xin’wana ni xin’wana—loko a khuvuriwile (Luka 3:21); vusiku hinkwabyo loko a nga si hlawula vaapostola va yena va 12 (Luka 6:12, 13); ni loko a nga si hundzuka hi singita entshaveni, a ri na muapostola Petro, Yohane na Yakobo. (Luka 9:28, 29) A a ri eku khongeleni loko un’wana wa vadyondzisiwa a n’wi kombela: “Hi dyondzise ku khongela,” hikwalaho u va dyondzise Xikhongelo xa Hosi (“Tata wa hina”). (Luka 11:1-4; Matewu 6:9-13) U khongele a ri swakwe hi vuenti ka ha ri mixo swinene (Marka 1:35-39); nimadyambu, entshaveni, endzhaku ka loko a tlherise vadyondzisiwa va yena (Marka 6:45, 46); u khongele swin’we ni vadyondzisiwa va yena ni ku va khongelela. (Luka 22:32; Yohane 17:1-26) Ina, xikhongelo a xi ri xiyenge xa nkoka evuton’wini bya Yesu.

U khongerile loko a nga si endla masingita, hi xikombiso, loko a nga si pfuxa munghana wa yena Lazaro: “Tatana, ndza ku nkhensa, hikuva u ndzi yingisile. Mina ndzi swi tivile leswaku masiku hinkwawo wa ndzi yingisa, kambe ndzi vurile swilo leswi hikwalaho ka ntshungu lowu yimeke kwala, wu ta kala wu pfumela leswaku hi wena la ndzi rhumeke.” (Yohane 11:41, 42) Ntshembo wa leswaku Tata wa yena a a ta hlamula xikhongelo xexo wu kombisa matimba ya ripfumelo ra yena. Ku hlanganisiwa loku ka Kreste na Xikwembu hi xikhongelo ni ku va ni ripfumelo eka xona swi kombisiwa hi leswi a swi vuleke eka vadyondzisiwa a ku: “Hinkwaswo leswi mi swi kombelaka hi ku khongela, pfumelani leswaku mi nyikiwile swona.”—Marka 11:24.

Loko ku ri leswaku Yesu a a nga ri na ripfumelo, hikokwalaho ka yini a khongerile eka Xikwembu? Dyondzo ya Vujagana leyi nga humiki ematsalweni ya Vunharhu-un’we, ya leswaku Yesu a a ri munhu wa nyama a tlhela a va Xikwembu hi nkarhi wun’we, yi soholota rungula ra Bibele. Yi sivela vanhu ku twisisa ku olova ka Bibele ni matimba ya yona. I mani loyi Yesu a a n’wi khongela loko a ha ri munhu wa nyama? Xana a a khongela yena n’wini? Xana a a nga swi tivi leswaku hi yena Xikwembu? Kutani loko ku ri leswaku a a ri Xikwembu naswona a swi tiva, hikokwalaho ka yini a khongerile?

Swikhongelo swa Yesu emasikwini yo hetelela ya vutomi bya yena bya laha misaveni swi endla leswaku hi ri xiya swinene ripfumelo ra yena leri tiyeke eka Tata wa yena wa le tilweni. Loko a kombisa ntshembo ni ku langutela loku tiyeke, u komberile: “Sweswi Tatana, ndzi dzunise emahlweni ka wena hi ku dzuneka loku a ndzi ri na kona eka wena, misava yi nga si va kona.”—Yohane 17:5.

Hi ku tiva leswaku miringo yakwe leyi nonon’hwaka ngopfu ni rifu ra yena a swi tshinele, evusikwini lebyi a a ri entangeni wa Getsemani eNtshaveni ya Mitlhwari, “[u sungule] ku khomiwa hi gome ni ku [vaviseka, NW] lokukulu,” kutani a ku: “Moya wa mina wu khomiwa hi gome lerikulu; gome ra ku fa.” (Matewu 26:36-38) Kutani u nkhinsamile a khongela a ku: “Tatana, loko u swi rhandza, xinwelo lexi xi tshinete kule na mina! Ntsena ku nga endliwi ku rhandza ka mina, kambe a ku endliwe ku rhandza ka wena.” Kutani “ntsumi yo huma etilweni yi [humelele] eka yena, yi n’wi tiyisa.” Xikwembu xi yingisile xikhongelo xakwe. Hikwalaho ka ku tlhaveka emoyeni, kun’we ni ntshikilelo wa ndzingo wakwe, ‘nyuku wakwe wu fane ni mathonsi ya ngati lama tshonelaka emisaveni.’—Luka 22:42-44.

Xana ku xaniseka ka Yesu, xilaveko xa yena xo tiyisiwa, ni ku khongela ka yena swi komba yini? “Ku ni xilo xin’we xo tiya,” ku tsala Jacques Guillet, “Yesu u khongerile, naswona xikhongelo i mhaka ya nkoka ya vutomi bya yena ni swiendlo swakwe. U khongerile hi laha vanhu va khongelaka ha kona, naswona a a khongelela vanhu. Kutani swikhongelo swa vanhu a swi pfuni nchumu handle ka ripfumelo. Xana swikhongelo swa Yesu ingi swi ve swa nkoka handle ka ripfumelo?”

Loko a hayekiwe emhandzini ya nxaniso emahlweninyana ka ku fa ka yena, Yesu u huwelele hi rito leri tlakukeke, a tshaha pisalema ya Davhida. Kutani, hi ripfumelo, hi rito leri tlakukeke, u phofule xikhongelo xo hetelela hi rito leri tlakukeke a ku: “Tatana, ndzi nyiketa moya wa mina emahlweni ka wena.” (Luka 23:46; Matewu 27:46) Vuhundzuluxeri byin’wana bya le Italy bya mintlawa ya vukhongeri Parola del Signore, byi vula leswaku Yesu ‘u nyikete vutomi byakwe’ eka Tata wa yena.

Jacques Guillet wa hlamusela: “Hi ku hi kombisa ku vambiwa ka Kreste, ku huwelela ka yena eka Tata wakwe hi ku tshaha tipisalema ta Israyele, vatsari va Tievhangeli va hi khorwisa leswaku ku huwelela koloko, ku huwelela ka N’wana loyi a nga tswariwa a ri yexe, ku huwelela ka nhlomulo lowukulu, ku huwelela hi ntshembo lowu heleleke, i ku huwelela ka ripfumelo, ku huwelela ka rifu hi ripfumelo.”

Loko va langutane ni vumbhoni lebyi byi nga erivaleni ni lebyi nga ni matimba, bya ripfumelo, vafundhisi van’wana va ringeta ku kombisa ku hambana exikarhi ka ripfumelo ni “ntshembo.” Hambi swi ri tano, ku hambana koloko a ku sekeriwanga eMatsalweni.

Kambe hi ku kongoma, xana miringo yo nonon’hwa leyi Yesu a yi tiyiseleke yi hlavutela yini hi ripfumelo rakwe?

“Muhetisisi Wa Ku Pfumela Ka Hina” U Endliwe La Hetisekeke

Eka ndzima ya vu-11 ya papila ra yena ro ya eka Vaheveru, muapostola Pawulo u boxa papa lerikulu ra vavanuna na vavasati va ripfumelo hi nkarhi wa le emahlweni ka Vukreste. Loko a kombetela eka xikombiso lexikulu ni lexi hetisekeke xa ripfumelo, u gimeta hi ku: “A hi languteni eka Yesu, musunguri ni muhetisisi wa ku pfumela ka hina, loyi a nga chavangiki ku byarha [mhandzi ya nxaniso, NW], a nga vuli nchumu hi tingana ta kona . . . Anakanyani yena loyi a nga tiyisela hi ndlela leyo tano, loko vadyohi va lwa na yena, leswaku mi nga karhali kumbe ku hela mbilu.”—Vaheveru 12:1-3.

Vafundhisi vo tala va vula leswaku ndzimana leyi a yi vulavuli hi “ripfumelo ra Yesu hi xiviri,” kambe hi ntirho wakwe tanihi “musunguri wa ripfumelo.” Rito ra Xigriki, te·lei·o·teś leri humelelaka eka xivulwa lexi ri vula munhu loyi a hetisisaka, loyi a xiyisisaka kumbe ku endla nchumu wo karhi wu va lowu hetisekeke. Tanihi “muhetisisi,” Yesu u hetisise ripfumelo hi mianakanyo ya leswaku ku ta ka yena emisaveni ku hetisise vuprofeta bya Bibele ivi xisweswo a andlala masungulo lama tiyeke swinene ya ripfumelo. Kambe, xana leswi swi vula leswaku a a nga ri na ripfumelo?

Tindzimana leti humaka epapileni leri yaka eka Vaheveru leti u ti vonaka ebokisini leri nga eka tluka 15 a ti siyi ku kanakana. Yesu u ve la hetisekeke hi ku xaniseka ni ku titsongahata ka yena. Hambi leswi ana se a a ri munhu la hetisekeke, mintokoto ya yena yi n’wi endle a va la hetisekeke eka swilo hinkwaswo, hambi ku ri eripfumelweni, leswaku a ta va loyi a fanelekaka kahle ku va Muprista Lonkulu wa ku ponisiwa ka Vakreste va ntiyiso. U khongerile eka Tata wa yena “[hi ku] huwelela hi matimba ni ku rila hi mihloti,” a a “tshembekile” eka Xikwembu, naswona a a ri na ‘xichavo eka Xikwembu.’ (Vaheveru 3:1, 2; 5:7-9) Vaheveru 4:15 yi vula leswaku u “[ringiwile] hi matlhelo hinkwawo” hi ku kongoma ku fana na “hina,” hi leswaku, ku fana ni Mukreste un’wana ni un’wana la tshembekeke loyi ripfumelo ra yena ri hlanganaka ni “miringo ya tinxaka-xaka.” (Yakobo 1:2, 3) Xana swa twisiseka ku pfumela leswaku Yesu u ringiwile “ku fana” ni valandzeri va yena handle ko ringiwa ripfumelo ra yena tanihi vona?

Ku kombela, ku yingisa, ku xaniseka, ku ringiwa, vutshembeki ni ku va ni xichavo eka Xikwembu swi tiyisa vumbhoni bya ripfumelo leri hetisekeke ra Yesu. Swi kombisa leswaku u ve “muhetisisi wa ku pfumela ka hina” endzhaku ka loko a endliwe la hetisekeke eripfumelweni ra yena. Handle ko kanakana, a a nga ri Xikwembu-N’wana, hi laha dyondzo ya Vunharhu-un’we yi tiyisaka ha kona.—1 Yohane 5:5.

Xana A A Nga Ri Tshembi Rito Ra Xikwembu?

Dyondzo ya Vunharhu-un’we yi kucetela mianakanyo ya vafundhisi lerova va kala va fikelela langutelo leri hambukeke ro pfumela leswaku Yesu “a nga ka a nga ri tshembi Rito ra Xikwembu ni rungula ra rona” hikuva “tanihi leswi a nga Rito leri fanaka ra Xikwembu, a nge swi koti ku twarisa rito rolero.”—Gesù il Signore, ku nga buku ya Angelo Amato leyi nga ni mpfumelelo wa vafundhisi wo yi kandziyisa.

Hambi swi ri tano, xana ku ya ka Yesu emahlweni a kombetela eMatsalweni kahle-kahle swi komba yini? Loko a ringiwa, u tshahe eMatsalweni kanharhu. Nhlamulo ya yena ya vunharhu yi byele Sathana leswaku Yesu a a gandzela Xikwembu ntsena. (Matewu 4:4, 7, 10) Eka swiendlakalo swin’wana Yesu u kombetele eka vuprofeta lebyi kongomisiweke eka yena, a kombisa ripfumelo eku hetisekeni ka byona. (Marka 14:21, 27; Luka 18:31-33; 22:37; ringanisa Luka 9:22; 24:44-46.) Hi ku ya hi nkambisiso lowu, hi nga hetelela hi ku vula leswaku Yesu a a tiva Matsalwa lama huhuteriweke hi Tata wa yena, u ma yingisile hi ripfumelo, naswona a a ri na ntshembo lowu tiyeke eku hetisekeni ka vuprofeta lebyi vhumbheke hi ta ku ringiwa, ku xaniseka, rifu ni ku pfuxiwa ka yena.

Yesu, Xikombiso Xa Ripfumelo Leri Nga Tekeleriwaka

Yesu a a fanele ku lwa nyimpi ya ripfumelo ku fika emakumu leswaku a ta tshama a tshembekile eka Tata wa yena ni ku ‘hlula misava.’ (Yohane 16:33) Handle ka ripfumelo, a swi koteki ku kuma ku hlula koloko. (Vaheveru 11:6; 1 Yohane 5:4) Hikwalaho ka ripfumelo rero leri hluleke, u ve xikombiso eka valandzeri va yena lavo tshembeka. A a ri ni ripfumelo hakunene eka Xikwembu.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi leri nga eka tluka 15]

Yesu, “Muhetisisi,” U Endliwe La Hetisekeke

Vaheveru 2:10: “A swi fanela leswaku Xikwembu, lexi swilo hinkwaswo swi hanyelaka xona ni ku hlayisiwa hi xona, loko xi fikisa vana va xona lavo tala eku kwetsimeni, xi endla leswaku murhangeri wa ku ponisiwa ka vona a va loyi a hetisekeke, hi mhaka ya ku vaviseka ka yena.”

Vaheveru 2:17, 18: “Swi nga fanela leswaku a endliwa la fanaka ni vamakwavo hi matlhelo hinkwawo, a ta va Muprista Lonkulu wa tintswalo ni loyi a tshembekeke entirhweni wa Xikwembu, leswaku a susa swidyoho swa vanhu. Hikuva leswi na yena a nga twa ku vaviseka ni ku ringiwa, wa swi kota ku pfuna lava ringiwaka.”

Vaheveru 3:2: “Ú tshembekile eka Loyi a n’wi hlawuleke, tanihi Muxe loyi na yena a a tshembekile endlwini hinkwayo ya Xikwembu.”

Vaheveru 4:15: “Muprista Lonkulu loyi hi nga na yena a hi loyi a tsandzekaka ku hi twela vusiwana emikarhalweni ya hina, kambe hi loyi a ringiweke hi matlhelo hinkwawo ku fana na hina, ntsena yena a nga dyohanga.”

Vaheveru 5:7-9: “Emasikwini ya yena ya ku hanya la misaveni, Yesu u khongerile ni ku kombela hi ku titsongahata, a huwelela hi matimba ni ku rila hi mihloti, eka Xikwembu lexi a xi ri ni matimba ya ku n’wi ponisa eku feni, kutani ú yingisiwile hikwalaho ka xichavo xa yena. Hambileswi a a ri N’wana wa Xikwembu, ú dyondzile ku yingisa hi mhaka ya ku xaniseka ka yena. Kutani loko a endliwile la hetisekeke, ú hundzukile xihlovo xa ku ponisiwa loku nga heriki.”