Xana U Kona Loyi Wa Ha Ku N’wi Nyikaka Xikhutazo?
ELENA a a ri na malembe ya 17 ntsena hi vukhale loko madokodela ma kuma leswaku u ni khensa eka xiamukela-mbewu. Mana wa yena, Mari, a a fanele ku langutana ni nhlomulo wa ku xaniseka lokukulu ka Elena.
Eku heteleleni, Elena u hundziseriwe exibedlhele xa Madrid, Spain, tikhilomitara ta 1 900 ku suka ekaya ka vona eSwihlaleni swa Canary. EMadrid ntlawa wa madokodela a wu tiyimiserile ku endla vuhandzuri handle ka ku tirhisa ngati. (Mintirho 15:28, 29) Kambe endzhakunyana ka loko vuhandzuri byi sungurile, swi ve erivaleni leswaku xiyimo xa Elena a xi yisa eku feni. Khensa ana se a yi hangalake ni miri wakwe naswona vaendli va vuhandzuri a va nga ta swi kota ku yi tshungula. Elena u file endzhaku ka masiku ya nhungu a fikile eMadrid.
Mari a nga langutananga ni maxangu lawa yo chavisa a ri yexe. Hi mali ya vona, vakulu vambirhi va Vakreste swin’we ni n’wana wa yena lonkulu wa mufana va fambe na yena eMadrid naswona va tshame kona ku fikela loko Elena a fa. Mari wa hlamusela: “Va ndzi pfunile ku lwisana ni gome ra ku lahlekeriwa loku ndzi ku tweke embilwini ya mina. Ndzi nga ka ndzi nga xi rivali xikhutazo xa vona. Nseketelo wa vona wa moya ni mpfuno lowu tirhaka a swi ri swa nkoka. A va ri ‘šisirelelo [xa ntiyiso] loko moya wu hunga.’”—Esaya 32:1, 2.
Yehovha u tsakisiwa hi leswi varisi va rirhandzu vo tanihi lava, va khathalelaka tinyimpfu takwe hi musa. (Swivuriso 19:17; 1 Petro 5:2-4) Hambi swi ri tano, ku khutaza a hi lunghelo ra vakulu ntsena. Vakreste hinkwavo va hlangana swin’we ku kuma switsundzuxo swa moya ni ku ‘khongotelana.’ (Vaheveru 10:24, 25) Xikhutazo i xiphemu xa nkoka xa ku nhlengeletana ka Vukreste.
Xana Xikhutazo Xi Katsa Yini?
Tanihi leswi xiluva lexo saseka xi vunaka loko xi tsoniwa mati, kutani vanhu—endyangwini ni le vandlheni—va nga tsana loko va pfumala xikhutazo. Hi tlhelo rin’wana, xikhutazo xa nkarhi na nkarhi xi nga tiyisa lava hlanganaka ni miringo, xi nga endla leswaku lava nga ni gome va tsaka, ni ku phyuphyisa lava tirhelaka Xikwembu hi ku tshembeka.
Rito ra Xigriki leri hundzuluxeriweke va ku “xikhutazo” ri katsa mianakanyo ya ku chavelela, ku khongotela ni ku tiyisa. Hikwalaho, xikhutazo a xi vuli ku byela munhu leswaku u endla leswinene ntsena. Nakambe swi nga ha katsa ku nyikela nseketelo lowu tirhaka ni mpfuno wa moya.
Kahle-kahle, rito ra Xigriki leri hundzuluxeriweke va ku “xikhutazo” hi ku kongoma ri vula “ku vitanela un’wana laha u nga kona.” Ku famba swin’we ni vamakwerhu va hina va moya swi hi pfuna ku nyikela mpfuno wa xihatla loko un’wana wa vona a hela matimba kumbe a khunguvanyeka. (Eklesiasta 4:9, 10) Lexi tsakisaka, vanhu va Yehovha va “ṅwi tirela hi mbilu yi ri yiṅwe.” (Sofoniya 3:9) Naswona muapostola Pawulo u vule Mukreste un’wana “mutirhi-kulorhi la tshembekaka.” (Vafilipiya 4:3) Ku rhwarisana joko rin’we hi ku tirha hi mbilu yin’we swi endla leswaku ndzhwalo wu vevuka, ngopfu-ngopfu eka lava nga tiyangiki hi tlhelo ra moya.—Ringanisa Matewu 11:29.
Va Nyikele Xikhutazo
Tanihi leswi xikhutazo xi nga xa nkoka, a hi voneni swikombiso swin’wana swa Matsalwa mayelana na xona. Loko muprofeta wa Xikwembu, Muxe, a ri kusuhi ni makumu ya vutomi bya yena, Yehovha u avele Yoxuwa leswaku a va murhangeri wa Vaisrayele. Xiavelo lexi a xi nga olovi, tanihi laha Muxe a tiva ha kona. (Tinhlayo 11:14, 15) Hikwalaho, Yehovha u byele Muxe a ku “lerisa Yošua, u ṅwi tiyisa, ni ku ṅwi khongotela.”—Deteronoma 3:28.
Enkarhini wa vaavanyisi va Israyele, hi ku swi rhandza n’wana wa Yefta wa nhwanyana u pfumelelane ni xihlambanyo xa tata wa yena hi ku tshika vuswikoti bya ku va ni ndyangu leswaku a tirha exivandleni xo hlawuleka xa Yehovha. Xana ku tinyiketela ka yena a ku xiyiwanga? Doo, hikuva Vaavanyisi 11:40 yi ri: “Hi malembe hikwawo, v̌anhwana v̌a Israel v̌a ya hi mune wa masiku hi lembe riṅwana ni riṅwana e ku ya yimbelelela ṅwana Yefta, mu-Gilead.” Maendzo yo tano ma fanele ma ve xikhutazo lexikulu eka nhwana wa Yefta la tinyiketelaka.
Ku nyikela xikhutazo minkarhi yin’wana swi lava xivindzi. Enkarhini wa riendzo ro sungula ra muapostola Pawulo ra vurhumiwa, u hlangavetane ni nkaneto wa tihanyi ematiko-nkulu man’wana ya Asia Minor. U hlongoriwile eAntiyoka, u pone ku dlawa eIkoniya, naswona u khandliwe hi maribye, a siyiwa a ri kusuhi ni ku fa eListra. Hambi swi ri tano, endzhakunyana Pawulo ni vanakulobye va tlhelerile ematikweni lawa, “va ri karhi va tiyisa timbilu ta vadyondzisiwa, va va khongotela ku tiyisela eku pfumeleni, va ku: ‘EMfun’weni wa Xikwembu, hi fanele ku nghena hi maxangu layo tala.’” (Mintirho 14:21, 22) Pawulo a tiyimisele ku nyiketela vutomi bya yena ku khutaza vadyondzisiwa lava lavantshwa.
Hambi swi ri tano, vadyondzisiwa lavantshwa a hi vona ntsena Vakreste lava lavaka xikhutazo. Endzhakunyana ka malembe Pawulo u teke riendzo ro nonon’hwa ro ya eRhoma, laha a fanele a langutana ni ndzingo. Loko a tshinelela laha a ya kona, swi nga ha endleka leswaku u titwe a hele matimba. Kambe loko a fika empfhukeni wa tikhilomitara ta 74 edzonga-vuxa wa Rhoma, u titwe a khutazekile. Ha yini? Hikwalaho ka leswi vamakwerhu lava humaka eRhoma va teke ku ta hlangana na yena eNtsendzeleni wa Apiyo na Tihodela-Tinharhu. “Kuteloko Pawulo a va vona, a nkhensa Xikwembu, a tiyisa mbilu.” (Mintirho 28:15) Eka swiendlakalo leswi fanaka, vukona bya hina byi nga ha va xikhutazo lexikulu eka vapfumeri-kulorhi.
Tirhisa Minkarhi Leyi Ku Pfulekeleke Yo Nyikela Xikhutazo
Hakunene, yi tele minkarhi yo nyikela xikhutazo. Xana mbilu ya wena yi susumetiwe hi nkulumo leyinene ya xichudeni leyi nyikeriweke hi makwerhu wa xinuna kumbe wa xisati eka Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni? Xana wa tsaka hi leswi ku nga ni vana va kondlo-a-ndzi-dyi lava tiyeke hi tlhelo ra moya evandlheni? Xana ku tiyisela ka lava kuleke ku ku khutazile? Xana u tsakisiwe hi ndlela leyi un’wana wa maphayona a hlamuseleke Bibele ha yona evutirhelini bya yindlu na yindlu? Kutani nyika xibumabumelo, ni ku vula swin’wana leswi khutazaka.
Xikhutazo i xa nkoka endyangwini swin’we ni le vandlheni. Xi nga pfuna vatswari ku kurisa vana va vona “hi ku laya ni ku va dyondzisa ta Hosi.” (Vaefesa 6:4) Ku byela n’wana leswaku u endle kahle, u tlhela u vula xivangelo xa sweswo, swi nga ha va xikhutazo lexikulu! Enkarhini wa malembe ya kondlo-a-ndzi-dyi, laha vantshwa va hlanganaka ni miringo ni mintshikilelo yo tala, ku hambeta u nyikela xikhutazo i swa nkoka.
Ku pfumala xikhutazo enkarhini wa vuhlangi swi nga ha va ni khombo lerikulu. Namuntlha Michael, nkulu wa Mukreste, u ni xinghana, kambe u ri: “Tata wa mina a nga si tshama a vula ni kan’we leswaku ndzi tirhe xilo kahle. Hikwalaho ndzi kule ndzi ri hava vutixiximi. . . . Hambi leswi sweswi ndzi nga ni malembe ya 50 hi vukhale, ndza ha swi tlangela ku byeriwa hi vanghana va mina leswaku ndzi tirha ntirho lowunene tanihi nkulu. . . . ntokoto wa mina wu ndzi dyondzise ku vona nkoka wa ku nyikela xikhutazo eka van’wana, naswona ndzi tikarhatela ku xi nyikela.”
I Vamani Lava Lavaka Xikhutazo?
Vakulu va Vukreste lava tirhaka hi matimba va faneriwa hi xikhutazo. Pawulo u tsarile: “Ha mi kombela hi matimba, vamakwerhu, leswaku mi va ni xichavo eka lava tirhaka exikarhi ka n’wina, lava va mi rhangelaka emahlweni endleleni ya Hosi, ni ku mi tsundzuxa; mi va xixima swinene hi rirhandzu, hikwalaho ka ntirho wa vona.” (1 Vatesalonika 5:12, 13) Swa olova ku wu tekela ehansi ntirho lowu tikaka wa vakulu. Kambe marito ya ku tlangela ka xiviri ni xikhutazo ma nga endla ndzhwalo wa vona wu vevuka.
Lava va nga exikarhi ka hina lava hlanganaka ni swiyimo swo nonon’hwa na vona va lava xikhutazo. Bibele ya tsundzuxa: ‘Tiyisani lava helaka ntamu, pfunani lava tsaneke.’ (1 Vatesalonika 5:14, ringanisa NW.) Vatswari lava nga voxe, tinoni, vana va kondlo-a-ndzi-dyi, lavakulu ni swilema i van’wana lava nga ha titwaka va ri ni gome kumbe va tsanile hi tlhelo ra moya nkarhi na nkarhi.
María i wansati wa Mukreste loyi hi xitshuketa a tikumeke a fularheliwe hi nuna wa yena. U te: “Ku fana na Yobo, a ndzi navela ku fa minkarhi yin’wana. [Yobo 14:13] Kambe a ndzi helanga matimba, hikwalaho ka xikhutazo lexi ndzi xi kumeke. Vakulu vambirhi, lava a ndzi va tiva swinene, va hete tiawara to tala va ndzi pfuna ku vona nkoka wa ku ya emahlweni ni ntirho wa nkarhi hinkwawo. Nakambe, vamakwerhu vambirhi va xisati lava nga ni ku twisisa na vona va ndzi chavelerile, a va yingiserisisa hi vukheta loko ndzi tiphofula. Hi ku tirhisa Bibele, va ndzi pfune leswaku ndzi vona swilo hi ku ya hi langutelo ra Yehovha. A ndzi swi tivi leswaku hi yi hlaye kangani Pisalema 55:22, kambe ndza swi tiva leswaku hi ku tirhisa tsalwa leri, hakatsongo-tsongo ndzi tlhele ndzi kuma xiyimo xa mina lexinene xa moya ni xa mintlhaveko. Leswi hinkwaswo swi humelele emalembeni ya 12 lama hundzeke, naswona ndza tsaka ku vula leswaku ndzi ye emahlweni ni ntirho wa nkarhi hinkwawo ku fikela sweswi. Vutomi bya mina bya vuyerisa naswona ndza tsaka ku nga khathariseki ku karhateka emoyeni ka nkarhi na nkarhi. Ndzi khorwisekile leswaku xikhutazo hi nkarhi lowu fanaka ni lowu xi nga pfuna swinene ku cinca xiyimo xa vutomi bya munhu.”
Van’wana va lava xikhutazo hikwalaho ka leswi va endleke swihoxo naswona sweswi va lwela ku swi lulamisa. Kumbexana va kume ndzayo ya rirhandzu. (Swivuriso 27:6) Vakulu lava nyikeke ndzayo va nga xalamukela ku nyika xitsundzuxo loko va vona leswaku ndzayo ya Matsalwa ya tirhisiwa. Marito ya vona ya xikhutazo ma nga va ni mimbuyelo yimbirhi—ku kombisa rirhandzu ra vona eka loyi a endleke xihoxo leswaku a nga “hluriwi hi gome ku tlula mpimo” ni ku n’wi tsundzuxa hi mimbuyelo yo tirhisa ndzayo.—2 Vakorinto 2:7, 8.
Nkulu un’wana u endle xihoxo lexikulu ivi a lahlekeriwa hi malunghelo ya vulanguteri evandlheni. U ri: “Loko xitiviso xa ku susiwa ka mina tanihi nkulu xi endliwile, ndzi anakanye leswaku vamakwerhu va ta titwa va nga tsakanga ku va na mina. Hambi swi ri tano, vakulu va hlayise xivangelo xa kona xi ri xihundla lexikulu naswona va tikarhatele ku ndzi nyika xikhutazo. Hi laha ku fanaka vandlha hinkwaro ri kombise rirhandzu ni vunghana, sweswo hi swona swi ndzi pfuneke ku hlakarhela hi tlhelo ra moya.”
Vana La Khutazaka
Evuton’wini bya hina laha hi tshamaka hi khomekile, swa olova ku honisa xikhutazo. Kambe swi nga va ni vuyelo lebyi tsakisaka hakunene! Leswaku u nyikela xikhutazo lexi humelelaka, u fanele ku tsundzuka swilo swimbirhi. Xo sungula, anakanya hi leswi u nga swi vulaka, leswaku xikhutazo xa wena xi va xa nkoka. Xa vumbirhi, hlawula nkarhi wo tshinelela munhu loyi a lavaka xikhutazo kumbe loyi a lavaka ku akiwa.
Loko u hambeta u endla leswi, u ta tsaka swinene. Nakambe, Yesu wa hi tiyisa: “Ku nyika i nkateko lowu tlulaka ku nyikiwa.” (Mintirho 20:35) Hi ku khutaza van’wana, u ta khutazeka na wena. Hikwalaho ka yini u nga swi endli xikongomelo xa wena ku nyika xikhutazo eka van’wana masiku hinkwawo?