Vutomi Lebyintshwa Eka Vakokwa Wa Hina
XANA Rito ra Xikwembu, ku nga Bibele, ri dyondzisa leswaku un’wana ni un’wana loko a fa, u hambeta a hanya exivandleni xa mimoya? E-e, a ri swi dyondzisi. Bibele yi vulavula hi ntshembo wo hlamarisa wa vutomi endzhaku ka rifu, kambe hayi hi ndlela leyi vo tala va anakanyaka ha yona.
Anakanya hi leswi Bibele yi swi vulaka mayelana na kokwa wa hina wo sungula, Adamu. Yehovha u n’wi vumbe “hi nṭhuri wa misav̌a.” (Genesa 2:7) Adamu a a ri na lunghelo ro hanya hi laha ku nga heriki hi ntsako emisaveni. (Genesa 2:16, 17) Hambi swi ri tano, u xandzukele Muvumbi wakwe wa rirhandzu, naswona vuyelo ku ve rifu.
Xana Adamu u ye kwihi endzhaku ka loko a file? Xikwembu xi te ka yena: “U [ta] tlhelela misav̌eni, hikuv̌a u humesiwile ka yona. Hikuv̌a u nṭhuri, u ta tlhelela e nṭhurini.”—Genesa 3:19.
Xana Adamu a ri kwihi loko Yehovha a nga se n’wi vumba hi ntshuri? A nga ri kona. A nga hanyi. Hikwalaho loko Yehovha a te Adamu “u ta tlhelela e nṭhurini,” a a vula ntsena leswaku Adamu a ta pfumala vutomi, tanihi ntshuri. Adamu a nga ‘hundzelanga emahlweni’ leswaku a ta va kokwana wo sungula etikweni ra mimoya ya vakokwana. A nga hundzelanga eka vutomi bya ntsako bya le tilweni kumbe ku ya eku xanisiweni loku nga heriki ka ndzilo. Ku hundzuka ku ri koxe loku a ku endleke a ku ri ku suka evuton’wini a ya eku feni, ku suka eka xiyimo xa vutomi ku ya eka xo pfumala vutomi.
Ku vuriwa yini hi vanhu hinkwavo? Xana vatukulu va Adamu na vona va ya emahlweni va hanya endzhaku ka rifu? Bibele ya hlamula: “Hikwaŝo [vanhu ni swiharhi] ŝi ya e šiv̌andleni šiṅwe. Hikwaŝo ŝi huma nṭhurini, kutani hikwaŝo ŝi tlhelela nṭhurini.”—Eklesiasta 3:19, 20.
Xiyimo Xa Vafi
Ina, vafi a va hanyi, a va swi koti ku twa, ku vona, ku vulavula, kumbe ku ehleketa. Hi xikombiso, Bibele yi ri: “Hikuv̌a la’v̌a hanyaka v̌a ŝi tiv̌a leŝaku v̌a ta fa, kambe v̌afi a v̌a tiv̌i ntšhumu . . . Riranḍu ra v̌ona, ni ku v̌enga ka v̌ona, ni mona wa v̌ona ŝi lahlekile.” Bibele yi tlhela yi ku: “Hikuv̌a šiv̌andleni ša v̌afi [sirha] laha u yaka kona, a ka ha ri na ntiro, hambi makungu, ni ku tiv̌a, hambi v̌utlhari.”—Eklesiasta 9:5, 6, 10.
Hikwalaho, hi ku ya hi Rito ra Xikwembu, vanhu lava hanyaka va swi tiva leswaku va ta fa. Hambi swi ri tano, loko va file a va tivi nchumu. A va yimi etlhelo ka ntshumbu wa vona, va dyisiwa mbitsi ni ku xiyaxiya leswi swi endliwaka eka wona. E rifini a ku na ntsako kumbe switlhavi, hambi ya ri mahlomulo. Lava feke a va tivi nchumu hi nkarhi lowu hundzaka. A va twi nchumu va le ka xiyimo lexikulu xa vurhongo lexi tlulaka ni ku etlela.
Yobo, nandza wa Xikwembu wa le minkarhini ya khale a a swi tiva leswaku vanhu a va hambeti va hanya endzhaku ka rifu. Nakambe u tlhele a twisiwa leswaku handle ko nghenelela ka Xikwembu a ku nga ta va na ntshembo wo tlhela hi hanya. Yobo u te: “Kambe munhu, loko a file, a herile matimba; o nyiketa moya, kutani o kwihi šana? O etlela a nga ha pfuki, a nga ka a nga khindlimuki v̌urongweni bya yena.” (Yobo 14:10, 12) Entiyisweni Yobo a nga langutelanga leswaku loko a fa u ta hlangana ni vakokwa wakwe etikweni ra mimoya.
Ntshembo Wo Pfuxiwa
Tanihi leswi vanhu va heleriwaka hi vutomi loko va fa, xivutiso lexi nonon’hwaka hi lexi vutisiwaka hi Yobo loko a ku: “Loko munhu la hanyeke kahle a fa, a nga tlhela a hanya xana?” (NW) Yobo hi byakwe u nyike nhlamulo leyi nge: “A nḍi ta yingisela hi masiku hikwawo ya tinyimpi ta mina, [esirheni] ku fikela nkarini lowu timhaka ta mina ti nga hunḍuka. A [Yehovha] u ta nḍi v̌itana, a nḍi ta pfumela; a u ta nav̌ela ntiro wa mav̌oko ya wena.”—Yobo 14:14, 15.
Hi marito man’wana, hambi leswi Yobo a swi tiva leswaku a ta fa Xikwembu a xi nga ta n’wi rivala. Yobo a ri na ripfumelo ra leswaku nkarhi a wu ta ta lowu ha wona Yehovha Xikwembu a nga ta n’wi ‘vitanela’ evuton’wini nakambe, hi ku pfuxiwa eku feni.
Yesu Kreste, N’wana wa Xikwembu, u kombise leswaku ntshembo wa Yobo wa ku pfuxiwa eku feni a wu ri wa xiviri. Yesu u swi kombisile leswaku vafi va nga pfuxiwa. Hi ndlela yihi? Hi ku va pfuxa! A nga si va kona leswaku a pfuxa Yobo, kambe loko a ri emisaveni Yesu u pfuxe n’wana noni emutini wa Nayini. Yesu u tlhele a pfuxa n’wana wa Yayiro wa wanhwana wa malembe ya 12 hi vukhale. Naswona u pfuxile na Lazaro, munghana wakwe loyi a ri ni masiku ya mune a file.—Luka 7:11-15; 8:41, 42, 49-56; Yohane 11:38-44.
Ku tlhandlekela e ka ku endla kakwe mahlori lawa, Yesu u vulavule hi ku pfuxiwa lokukulu ka vafi ka nkarhi lowu taka. U te: “Nkarhi wa ta lowu hinkwavo lava nge masirheni va nga ta twa rito ra yena, kutani va ta huma.” (Yohane 5:28, 29) Endzhakunyana, muapostola Pawulo, loyi Yehovha a n’wi tirhiseke ku pfuxa jaha rin’wana, na yena u kombise ripfumelo eka ku pfuxiwa loku taka. U te: “Leswi ndzi swi languteleke eka Xikwembu . . . hileswaku lavo lulama ni lava nga lulamangiki va ta pfuka eku feni.”—Mintirho 20:7-12; 24:15.
Matsalwa lawa ma vulavulaka hi ku pfuxiwa ka nkarhi lowu taka a ma vuli vutomi lebyi hambetaka exivandleni xa mimoya. Ma vulavula hi nkarhi lowu ha wona timiliyoni leti feke ti nga ta vuyela evuton’wini hi miri wa nyama kwala misaveni. Vanhu lava nga ta pfuxiwa a va nge vi vanhu lava nga riki na mianakanyo leyi va feke va ri na yona. A va nga tlheli va tswariwa tanihi tincece. Ematshan’weni ya sweswo, va ta va va ri leswi a va ri xiswona loko va fa, va ri na mianakanyo ni vumunhu lebyi fanaka. Va ta titiva ni ku tiviwa hi van’wana. Mayana ntsako lowu nga ta va kona loko vanhu lava feke va tihlanganisa ni vanghana ni mindyangu ya vona! Mawaku ntsako lowu nga ta va kona ku tlhela hi hlangana na vakokwa va hina!
Ku Pfuxeriwa eVuton’wini Bya Le Tilweni
Xana Yesu a nga vulanga leswaku van’wana va ta ya etilweni? Ina, u vurile. Evusikwini lebyi rhangeleke rifu rakwe, u te: “Tindhawu ti tele endlwini ya Tata wa mina; . . . kutani ndzi ya mi lunghisela kona. Loko ndzi yile ku ya mi lunghisela kona, ndzi ta vuya; kutani ndzi ta mi teka mi ta ka mina, leswaku laha ndzi nga kona, mi va kona na n’wina.” (Yohane 14:2, 3) Yesu a vulavula na vaapostola vakwe vo tshembeka, kambe marito yakwe a ma vuli leswaku vanhu hinkwavo lavanene va ya etilweni.
Yesu u kombise leswaku lava pfuxeriwaka etilweni va fanele ku fikelela swilaveko swo tlula ku hanya vutomi lebyinene. Xilaveko xin’wana i ku va ni vutivi lebyi kongomeke ha Yehovha ni swikongomelo swakwe. (Yohane 17:3) Swilaveko swin’wana i ku kombisa ripfumelo eka gandzela ra Yesu Kreste ni ku yingisa Xikwembu. (Yohane 3:16; 1 Yohane 5:3) Kambe xilaveko xin’wana i ku “tswariwa ra vumbirhi” tanihi Mukreste la khuvuriweke la tswariweke hi moya wa Xikwembu lowo kwetsima. (Yohane 1:12, 13; 3:3-6) Xilaveko xin’wana xa vutomi bya le tilweni i ku tiyisela hi laha Yesu a endleke ha kona, u kombisa ku tshembeka eka Xikwembu ku yisa eku feni.—Luka 22:29; Nhlavutelo 2:10.
Ku na xivangelo xa swilaveko swo tano leswi tlakukeke. Lava pfuxeriwaka etilweni va ni ntirho wa nkoka wo wu endla. Yehovha u swi tivile leswaku tihulumendhe ta vanhu ti nge swi koti ku lulamisa timhaka hi ndlela leyi humelelaka emisaveni. Kutani u lunghiselele hulumendhe ya le tilweni, kumbe Mfumo lowu nga ta fuma ehenhla ka vanhu. (Matewu 6:9, 10) Yesu u ta va Hosi ya Mfumo wolowo. (Daniyele 7:13, 14) Van’wana va lava hlawuriweke va suka emisaveni va ta pfuxeriwa etilweni va ya fuma na yena. Bibele yi vhumbe leswaku vanhu lava lava pfuxiweke va ta va “vaprista lava tirhelaka Xikwembu xa hina kutani va ta va tihosi emisaveni.”—Nhlavutelo 5:10.
Xana vunyingi lebyikulu bya vanhu byi ta xi fikelela xilaveko xexo xo pfuxeriwa etilweni? E-e. Hambi leswi ku nga riki xihoxo xa vona, vo tala lava etleleke eku feni a va faneleki. Vo tala va ve na nkarhi wutsongo kumbe a va vanga na wona nkarhi wo dyondza ntiyiso mayelana na Yehovha ni swikongomelo swa yena. Va hanyile va tlhela va fa va nga ri na byona vutivi bya Yesu Kreste hambi ku ri Mfumo wa Xikwembu.
Yesu u vule lava yaka etilweni “ntlhambinyana.” (Luka 12:32) Endzhakunyana ku vuriwe leswaku nhlayo ya lava “kutsuriweke emisaveni” leswaku va ya fuma na Kreste etilweni yi ta va 144 000. (Nhlavutelo 14:1-3; 20:6) Loko 144 000 yi ri nhlayo leyi ringaneke ku pfala ‘tindhawu to tala’ leti Yesu a vulavuleke ha tona, i titsongo loko ti ringanisiwa na magidi ya timiliyoni ta vanhu lava humaka eka Adamu.—Yohane 14:2.
Swiendlakalo Swa Le Mahlweni Ka Ku Pfuxeriwa Ka Le Misaveni
A hi pfuxeteni leswi hi vulavuleke ha swona ku fikela sweswi. Hi ku ya hi Bibele, lava feke a va hanyi ku fikela loko va ta pfuxiwa hi Yehovha Xikwembu. Van’wana va pfuxeriwa evuton’wini bya le tilweni, laha va nga ta fuma na Yesu Kreste eka hulumendhe ya Mfumo. Vanhu vo tala va pfuxeriwa emisaveni, leswaku va va vafumiwa va Mfumo wolowo.
Hi ku pfuxeriwa emisaveni, Yehovha u ta hetisisa xikongomelo xakwe hi misava. Yehovha u yi vumbele leswaku yi “akiwa.” (Esaya 45:18) A yi fanele yi va kaya ra vanhu hi laha ku nga heriki. Hikwalaho, mupisalema u yimbelerile: “Loko ma ri matilo, i matilo ya Yehova, e misav̌a o yi nyikile v̌ana v̌a v̌anhu.”—Pisalema 115:16.
Loko ku pfuxiwa ka vafi ku nga si sungula laha misaveni, ku fanele ku va na ku cinca lokukulu. Kumbexana u ta pfumelelana na swona leswaku a ku nga ri xikongomelo xa Xikwembu leswaku misava yi tala hi nyimpi, nthyakiso, vugevenga ni madzolonga. Swiphiqo leswi swi vangiwa hi vanhu lava nga xi xiximiki Xikwembu ni milawu ya xona leyo lulama. Hikwalaho, Mfumo wa Xikwembu wu ta “herisa lava herisaka misava”—goza lerikulu ra ku tisa ku rhandza ka xona emisaveni. (Nhlavutelo 11:18) Mfumo lowu wu ta herisa vanhu hinkwavo lavo biha, wu siya lavo lulama va hanya hi masiku emisaveni.—Pisalema 37:9, 29.
Paradeyisi eMisaveni
Lava pfuxeriwaka emisaveni leyi basisiweke va ta va lavo rhula, lava khathalelaka lava endlaka leswinene. (Ringanisa Matewu 5:5.) Ehansi ka vulanguteri bya rirhandzu bya Mfumo wa Xikwembu, va ta hanya vutomi bya ntsako va sirhelelekile. Bibele yi nyika langutelo leri hlamarisaka hi xiyimo lexi nga ta va kona: “[Xikwembu] xi ta sula mihloti hinkwayo emahlweni ya vona, ni rifu a ri nga ha vi kona; hambi ya ri mahlomulo kumbe ku rila kumbe ku vaviseka a swi nga ha vi kona, hikuva leswo sungula swi hundzile.”—Nhlavutelo 21:4.
Ina, misava yi ta hundzuriwa paradeyisi. (Luka 23:43) Anakanya hi leswi sweswo swi nga ta vula swona! Swibedlhele na makaya ya vadyuhari a swi nga ha vi kona. Lava sweswi va xanisekaka hikwalaho ka vudyuhari va ta kuma matimba va tlhela va va ni rihanyo lerinene eParadeyisini. (Yobo 33:25; Esaya 35:5, 6) A ku nga ha vi na tindhawu to hlayisa vafi, swilahlo ni masirha. Hi ku tirhisa Mfumo wakwe, Yehovha “O ta lov̌isa rifu hi laha ku nga heriki.” (Esaya 25:8) Mikateko yo tano yi nga vula vutomi lebyintshwa eka hina ni le ka vakokwa wa hina.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]
Lava nga ta pfuxeriwa emisaveni va ta va vafumiwa va Mfumo wolowo