Nchavelelo Eka “Moya Lowu Nga Ni Gome”

NAMUNTLHA, misava ya Sathana “a [ya] ha ri na tingana.” (Vaefesa 4:19; 1 Yohane 5:19) Ku tele vumbhisa ni vuoswi. Ematikweni yo tala 50 wa tiphesente ta vukati kumbe ku tlula ti hetelela hi ku dlaya vukati. Vusodoma byi amukeriwa hinkwako. Rimbewu ra nsele—ku pfinya—hakanyingi i xiphemu xa mahungu. Swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki i bindzu leri bindzulaka tibiliyoni ta tidolara.—Varhoma 1:26, 27.

Ku hundzeleta kun’wana loku thyakeke, i ku pfinyiwa ka vana. Ku fana ni vutlhari bya misava ya Sathana, ku pfinyiwa ka n’wana i “vuhari, vudemona.” (Yakobo 3:15, NW) Le United States ntsena, magazini wa Time wu ri, “ku tlula 400 000 wa swiviko leswi nga ntiyiso swa ku hlaseriwa hi tlhelo ra rimbewu swa hlayisiwa hi valawuri, hi vadyondzisi ni madokodela hi lembe.” Loko lava va hlaseriweke hi ndlela leyi yo biha se va kurile, vo tala va tama va ri ni swivati swa timbanga leti vavaka naswona timbanga leti i ta xiviri! Bibele yi ri: “Moya [mboyamelo wa mianakanyo, ntlhaveko wa le ndzeni ni mianakanyo] wa munhu wu nga tiyisela vuvabyi byakwe; kambe loko wu ri moya lowu nga ni gome, [lowu nga ni timbanga, nhlomulo] i mani loyi a nga wu tiyiselaka?”—Swivuriso 18:14, NW.

Mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu ma koka vanhu va tinxaka hinkwato, ku katsa ni lava nga ni “timbilu le’ti v̌av̌isekaka,” ni lava va nga ni “moya lo’wu ṭaneke.” (Esaya 61:1-4) A swi hlamarisi leswi vo tala lava karhatekeke emintlhavekweni va amukelaka xirhambo lexi nge: “Loyi a nga ni torha a a te; ni loyi a swi navelaka a a nwe mati ya vutomi a nga hakeli.” (Nhlavutelo 22:17) Vandlha ra Vukreste ri nga va ndhawu ya nchavelelo eka vona. Va tsaka loko va dyondza leswaku ku nga ri khale ku xaniseka ku ta va nchumu lowu hundzeke. (Esaya 65:17) Hambi swi ri tano, hi nkarhi lowu fanaka, va nga ha lava ku ‘chaveleriwa’ ni leswaku timbanga ta vona ti ta ‘horisiwa.’ Pawulo u va laye kahle Vakreste a ku: “Mi tiyisa lava helaka ntamu; pfunani lava tsaneke, mi lehisela hinkwavo timbilu.”—1 Tesalonika 5:14.

“Mikhumbulo Leyi Tumbeleke”

Emalembeni ya sweswinyana van’wana va ve ni “timbilu le’ti v̌av̌isekaka” hikwalaho ka swivangelo leswi van’wana swi va nonon’hwelaka ku swi twisisa. I vanhu lavakulu, lava exisekelweni xa leswi swi hlamuseriwaka tanihi “mikhumbulo leyi tumbeleke” va vulaka leswaku va hlaseriwile hi tlhelo ra rimbewu loko va ha ri vana.a Van’wana a va nga anakanyi leswaku va tshame va pfinyiwa ku fikela loko, hi xitshuketa, ku vuya mianakanyo ya khale ni “mikhumbulo” ya munhu lonkulu (kumbe lavakulu) la tshameke a va khoma hi ndlela yo biha loko va ha ri vatsongo. Xana u kona evandlheni ra Vukreste la nga ni miehleketo yo tano leyi kavanyetaka? Ina, ematikweni ma nga ri mangani, hambi va ri lava tinyiketeleke va nga ha tokota ntshikilelo lowukulu, nhlundzuko, ku tivona nandzu, ku khomiwa hi tingana, kumbe gome. Ku fana na Davhida va nga titwa va ri kule ni Xikwembu, kutani va huwelela va ku: “Oho Yehova, u yimela yini hi tlhelo? U tifihlela yini e nkarini wa nhlomulo šana?”—Pisalema 10:1.

Swivumbeko swo tala swa “mikhumbulo” a swi twisisiwi kahle hi lava thwaseleke rihanyo ra mianakanyo. Hambi swi ri tano, “mikhumbulo” yo tano yi nga ha khumba vumoya bya Mukreste la tinyiketeleke. Hikwalaho, hi languta eka Rito ra Xikwembu hi ri ni ntshembo wa leswaku hi ta kuma nkongomiso wo langutana na swona. Bibele yi nyika ku “twisisa etimhakeni hinkwato.” (2 Timotiya 2:7; 3:16) Yi tlhela yi pfuna hinkwavo lava khumbekaka leswaku va tshemba Yehovha, “Tatana wa tintswalo, Xikwembu lexi ku chavelela hinkwako ku humaka eka xona, xa hi chavelela emaxangwini hinkwawo ya hina.”—2 Vakorinto 1:3, 4.

Xana Swi Humelerile Hakunene?

Emisaveni, ku ni nkwetlembetano lowukulu mayelana ni leswaku “mikhumbulo” leyi i yini ni leswaku yi yimela swilo leswi humeleleke hakunene hi mpimo wo tanihi kwihi. Timbhoni ta Yehovha “a hi [ta] misava” naswona a ti ngheneleli eka nkwetlembetano wolowo. (Yohane 17:16) Hi ku ya hi swiviko leswi kandziyisiweke, minkarhi yin’wana “mikhumbulo” a yi hoxanga. Hi xikombiso, endzhaku ka loko mulunghisi wa ndzindza-khombo Frank Fitzpatrick a “tsundzuke” leswaku u tshame a pfinyiwa hi muprista un’wana, van’wana va kwalomu ka dzana va ye va ya vula leswaku na vona va pfinyiwe hi muprista la fanaka. Hi ku ya hi xiviko muprista u wu pfumerile nandzu lowu.

Hambi swi ri tano, swi le rivaleni leswaku vanhu vo tala a va swi kotanga ku nyikela vumbhoni lebyi seketelaka “mikhumbulo” ya vona. Van’wana lava xanisiweke hi ndlela leyi va swi vuyisa kahle emianakanyweni swifaniso swa muhlaseri kumbe ku hlasela loku endliweke endhawini yo karhi. Hambi swi ri tano, endzhakunyana vumbhoni lebyi twalaka malunghana ni nkwetlembetano byi swi veka erivaleni leswaku vuxokoxoko lebyi “tsundzukiwaka” a byi nge vi ntiyiso.

Ku Nyika Vutumbelo

Hambi swi ri tano, xana nchavelelo wu nga nyikeriwa njhani eka lava nga ni “moya lowu nga ni gome” hikwalaho ka “mikhumbulo” yo tano? Tsundzuka xifaniso xa Yesu xa Musamariya wa muakelani. Munhu u hlaseriwe hi swigevenga, swi n’wi ba swi tlhela swi n’wi hluvula swiambalo. Loko Musamariya a fika, u twele munhu la vavisekeke vusiwana. Xana u endle yini? Xana u sindzise leswaku a twa vuxokoxoko hinkwabyo mayelana ni ku biwa ka yena? Kumbe Musamariya u hlamuseriwe hi ta swigevenga ivi hi ku hatlisa a swi hlongorisa? E-e. Munhu loyi a a vavisekile! Kutani Musamariya u bohe timbanga ta yena hi rirhandzu, kutani a n’wi rhwala a n’wi yisa endlwini ya vuhlayiseki ya le kusuhi laha a a ta hlakarhela kona.—Luka 10:30-37.

I ntiyiso, ku ni ku hambana exikarhi ka timbanga ta le mirini ni “moya lowu nga ni gome” leswi entiyisweni swi vangiweke hi ku pfinyiwa evuhlangini. Kambe hinkwaswo swi vanga ku xaniseka lokukulu. Hikwalaho, leswi Musamariya a swi endleleke Muyuda la nga ni timbanga swi kombisa leswi nga endliwaka ku pfuna Mukreste-kulorhi la xanisiweke. Nchumu wa nkoka i ku nyikela nchavelelo wa rirhandzu ni ku n’wi pfuna ku hlakarhela.

Diyavulosi u xanise Yobo wo tshembeka, swi le rivaleni leswaku a a tiyiseka leswaku hambi i ku twa ku vava emintlhavekweni kumbe emirini swi ta tshova vutshembeki bya yena. (Yobo 1:11; 2:5) Ku sukela kwalaho, hakanyingi Sathana u ringete ku tirhisa ku xaniseka—hambi ku vangiwa hi yena hi ku kongoma kumbe e-e—leswaku a tsanisa ripfumelo ra malandza ya Xikwembu. (Ringanisa 2 Vakorinto 12:7-9.) Xana hi nga kanakana leswaku Diyavulosi sweswi u vangela ku hlaseriwa ka vana ni “moya lowu nga ni gome” wa vanhu vo tala lavakulu lava xanisiweke hi leswi (kumbe va karhatiwa hi “mikhumbulo” yo va va xanisiwile) leswaku a ringeta ku tsanisa ripfumelo ra Vakreste? Ku fana na Yesu loko a ri ehansi ka nhlaselo wa Sathana, Mukreste la twaka ku vava hikwalaho ko xaniseka kambe loyi a yimaka a tiyile, a ala ku tshika vutshembeki bya yena u vula a ku: “Suka Sathana!”—Matewu 4:10.

Tshama U Tiyile eMoyeni

“Nandza la tshembekaka, wo tlhariha” u humese rungula leri pfunaka ku langutana ni ku vaviseka emoyeni ni le mintlhavekweni loku vangiwaka hi ku khomiwa ka vana hi ndlela yo biha. (Matewu 24:45-47) Ntokoto wu kombisa leswaku muxaniseki a nga pfuniwa loko a titshega hi “Hosi, [a] tiseketela hi ntamu wa yona,” a havaxela “swisirhelelo ni matlhari hinkwawo lawa Xikwembu xi [n’wi] nyikaka wona.” (Vaefesa 6:10-17) Matlhari lawa ma katsa “ntiyiso” wa Bibele lowu paluxaka Sathana tanihi nala wo hetelela ni la hangalasaka munyama lowu yena ni valandzeri va yena va tirhaka eka wona. (Yohane 3:19) Nakambe, ku ni ‘xisirhelelo xa ku lulama xa le xifuveni.’ (Ringanisa NW.) Loyi a xanisekeke u fanele a lwela ku khomelela emimpimanyetweni yo lulama. Hi xikombiso, van’wana va ni magugu lama vavisaka vona vini kumbe ku katseka emahanyelweni layo biha. Nkarhi hinkwawo lowu va lwisanaka ni magugu lawa, va hlula!

Matlhari ya moya ma katsa “Evhangeli ya ku rhula.” Ku vulavula ni van’wana mayelana ni swikongomelo swa Yehovha swi tiyisa la vulavulaka ni loyi a nga eku yingiseleni. (1 Timotiya 4:16) Loko u ri un’wana la nga ni “moya lowu nga ni gome” lero swi ku nonon’hwela ku vulavula hi mahungu lamanene, ringeta ku famba ni Mukreste un’wana loko yena a ri karhi a endla ntirho lowu wa nkoka. Nakambe u nga rivali ‘xitlhangu lexikulu xa ku pfumela.’ (Ringanisa NW.) Vana ni ripfumelo ra leswaku Yehovha wa ku rhandza ni leswaku u ta kondletela hinkwaswo leswi swi ku lahlekeleke. Nakambe, tshemba hi ku helela leswaku Yesu wa ku rhandza, naswona u kombise leswi hi ku ku fela. (Yohane 3:16) Minkarhi hinkwayo, Sathana hi vunwa u vule leswaku Yehovha a nga na mhaka ni malandza ya yena. Sweswo hi byin’wana bya mavunwa ya yena lamakulu, ya tihanyi.—Yohane 8:44; ringanisa Yobo 4:1, 15-18; 42:10-15.

Loko ku vava ka mbilu ku swi endla swi nonon’hwa ku tshemba leswaku Yehovha wa khumbeka hi wena, swi nga pfuna ku tihlanganisa ni van’wana lava nga ni ripfumelo leri tiyeke ra leswaku wa khumbeka. (Pisalema 119:107, 111; Swivuriso 18:1; Vaheveru 10:23-25) U nga pfumeleli Sathana a ku tekela hakelo ya vutomi. Tsundzuka, ‘xihuku xa ku ponisiwa’ i xiphemu xa matlhari; swi tano ni ‘fumu ra moya.’ (Ringanisa NW.) Bibele yi huhuteriwe hi moya lowo kwetsima, lowu Sathana a nga ta ka a nga wu hluli. (2 Timotiya 3:16; Vaheveru 4:12) Marito ya yona lama hanyisaka ma nga olovisa ku vaviseka ka mintlhaveko.—Ringanisa Pisalema 107:20; 2 Vakorinto 10:4, 5.

Xo hetelela, hambeta u khongela leswaku u kuma matimba yo tiyisela. (Varhoma 12:12; Vaefesa 6:18) Xikhongelo xa mbilu hinkwayo xi tiyise Yesu eka ntshikilelo lowukulu wa mintlhaveko, na wena xi nga ku pfuna swinene. (Luka 22:41-43) Xana swa ku nonon’hwela ku khongela? Kombela van’wana leswaku va khongela na wena ni ku ku khongelela. (Vakolosa 1:3; Yakobo 5:14) Moya lowo kwetsima wu ta seketela swikhongelo swa wena. (Ringanisa Varhoma 8:26, 27.) Tanihi laha swi nga ha kona eka vuvabyi lebyi vavaka bya miri, van’wana lava nga ni timbanga letikulu ta mintlhaveko a va nge holi hi laha ku heleleke eka mafambiselo lawa ya swilo. Kambe hi mpfuno wa Yehovha hi nga tiyisela, naswona ku tiyisela i ku hlula, tanihi laha swi veke ha kona eka Yesu. (Yohane 16:33) “Ṅwina v̌anhu, ṭhembani [Yehovha] hi masiku hikwawo, halatani timbilu ta ṅwina e mahlweni ka [yena]; Šikwembu i v̌utšhav̌elo bya hina.”—Pisalema 62:8.

Ku Vuriwa Yini Hi Loyi U Ehleketaka Leswaku U Tshama A Ku Khoma Hi Ndlela Yo Biha?

Munhu loyi kahle-kahle a hlaselaka n’wana hi tlhelo ra rimbewu i mupfinyi naswona u fanele ku langutiwa hi ndlela yoleyo. Un’wana ni un’wana la tshameke a hlaseriwa hi ndlela leyi u ni mfanelo yo hehla la n’wi pfinyeke. Hambi swi ri tano, xihehlo a xi fanelanga xi endliwa hi ku hatlisa loko xi seketeriwe ntsena eka “mikhumbulo leyi tumbeleke” yo khomiwa hi ndlela yo biha. Emhakeni leyi nchumu wa nkoka ngopfu, hi leswaku muxanisiwa a tlhela a kuma matimba ya mintlhaveko leyi nga hundzukiki. Endzhaku ka loko ku hundze nkarhi wo karhi, a nga ha va a ri exiyin’weni lexinene leswaku a pima “mikhumbulo” ni ku ehleketa loko ku ri ni xin’wana lexi a lavaka ku xi endla mayelana na swona.

Xiya mhaka ya Donna. Ku vikiwa leswaku a nga dyi kahle kutani u ye eka khanselara—a swi ri erivaleni leswaku a ku ri ku pfumala miehleketo. Hi ku hatlisa a hehla tata wakwe leswaku u n’wi pfinyile ivi a yisiwa ehubyeni. Huvo ya vaavanyisi swi yi tikerile ku fikelela xiheri xa mhaka, xisweswo tatana loyi a nga yisiwanga ekhotsweni, kambe a boheka ku hakela $100 000 (R360 000) ya ku tengiwa ka mhaka leyi. Kambe endzhaku ka sweswo, Donna u byele vatswari vakwe leswaku a nga ha tshembi leswaku ku pfinyiwa loku ku endlekile!

Hi vutlhari, Solomoni u te: “U nga hatlisi ku ya e ku tengeni.” (Swivuriso 25:8) Loko ku ri ni swivangelo swo karhi leswi tiyeke swo ehleketa leswaku munhu la hehliwaka wa ha pfinya vana, ku nga ha nyikeriwa xitsundzuxo. Vakulu va vandlha va nga pfuna emhakeni yo tano. Loko swi nga ri tano, tinyike nkarhi. Eku heteleleni, u nga ha vona swi antswa ku tshika mhaka leyi. Kambe loko u lava ku vulavula ni munhu wa kona loyi u n’wi hehlaka (endzhaku ka ku kambisisa ku sungula leswaku u ta titwisa ku yini hi vuyelo bya kona), u ni mfanelo yo endla tano.

Hi nkarhi lowu loyi a nga ni “mikhumbulo” a hlakarhelaka ha wona, ku nga ha humelela swiyimo swo nonon’hwa. Hi xikombiso, munhu a nga ha va ni swivono swo karhi swa ku hlaseriwa hi munhu loyi a n’wi vonaka siku na siku. A ku na milawu leyi nga vekiwaka yo langutana ni leswi. “Un’wana ni un’wana ú ta rhwala mpingu wa yena.” (Vagalatiya 6:5) Nkarhi wun’wana munhu a nga ha vona onge xaka kumbe xirho xa ndyangu xa katseka. Tsundzuka ku nga tshembeki ka “mikhumbulo leyi tumbeleke” loko hi ta emhakeni ya ku vona munhu loyi ku anakanyiwaka leswaku hi yena a khumbekaka. Eka swiyimo swo tano, ntsendze loko mhaka leyi yi ri hava vumbhoni lebyi tiyeke, ku vonana ni ndyangu nkarhi na nkarhi—kumbexana hi ku pfa u endza, hi papila kumbe hi ku ba riqingho—swi ta kombisa leswaku munhu wa yi landzela ndlela ya Matsalwa.—Ringanisa Vaefesa 6:1-3.

Xana Vakulu Va Nga Endla Yini?

Loko vakulu va tshineleriwa hi xirho xa vandlha lexi tokotaka mikhumbulo kumbe “mikhumbulo leyi tumbeleke” ya ku pfinyiwa loko a ha ri n’wana, hi ntolovelo vambirhi va averiwa ku ya pfuna. Vakulu lava hi musa va fanele va khutaza la karhatekeke leswaku enkarhini wolowo a tiyimisela ku langutana ni ntshikilelo wolowo wa mintlhaveko. Mavito ya vaxanisi vahi na vahi lava “tsundzukiwaka” ma fanele ma nga boxiwi nikatsongo.

Ntirho lowukulu wa vakulu i ku tirha tanihi varisi. (Esaya 32:1, 2; 1 Petro 5:2, 3) Va fanele va tiyiseka leswaku va “ambal[a] moya wa tintswalo, ni vunene, ni ku titsongahata, ni ku rhula, ni ku leha mbilu.” (Vakolosa 3:12) A va n’wi yingisela hi musa ivi va tirhisa marito ya Matsalwa lama hanyisaka. (Swivuriso 12:18) Van’wana lava karhatiwaka hi “mikhumbulo” leyi vavaka va phofule ku tlangela ka vona vakulu lava endlaka maendzo ya nkarhi na nkarhi kumbe hambi hi ku ba riqingho va va pfuxela. Ku endzelana koloko a swi bohi leswaku ku leha, kambe va kombisa leswaku nhlengeletano ya Yehovha ya khathala ha vona. Loko loyi a karhatekeke a swi vona leswaku vamakwavo va Vukreste va n’wi rhandza hi ntiyiso, a nga pfuneka leswaku a hlakarhela hi mpimo lowukulu emintlhavekweni.

Ku vuriwa yini loko muxaniseki a boha leswaku u lava ku yisa mhaka emahlweni?b Kutani vakulu lava vambirhi va nga n’wi tsundzuxa leswaku, hi ku ya hi nsinya wa nawu lowu nga eka Matewu 18:15, u fanele a ya eka muhehliwa a ya vulavula na yena hi byakwe hi mhaka leyi. Loko muhehli a nga swi koti ku tiendlela leswi hi byakwe, a nga ha ba riqingho kunene kumbe a tsala papila. Hi ndlela leyi muhehliwa u ta kuma nkarhi wo vulavula na Yehovha hi nhlamulo yakwe eka xihehlo lexi. A nga ha nyikela ni vumbhoni bya leswaku a nga byi endlanga vubihi lebyi. Kumbe muhehliwa a nga ha pfumela, naswona ku nga fikeleriwa ndzivalelano. Mawaku nkateko lowonghasi! Loko ku pfumela nandzu ku ri kona, vakulu lava vambirhi va nga ya emahlweni va tamela mhaka leyi hi ku ya hi misinya ya milawu ya Matsalwa.

Loko xihehlo xi ariwa, vakulu va fanele va hlamusela muhehli leswaku ku hava lexi nga endliwaka ku lulamisa mhaka leyi hi tlhelo ra vuavanyisi. Naswona vandlha ri ta hambeta ri languta muhehliwa tanihi munhu la nga riki na nandzu. Bibele yi vula leswaku ku fanele ku va ni timbhoni timbirhi kumbe tinharhu goza ra vuavanyisi ri nga si tekiwa. (2 Vakorinto 13:1; 1 Timotiya 5:19) Hambi loko vanhu vo hlayanyana va “tsundzuka” ku khomiwa hi ndlela yo biha hi munhu wun’we, muxaka wa mikhumbulo leyi a wu tiyiseki lerova a wu nge tirhisiwi eku endleni ka swiboho swa vuavanyisi loko ku ri hava vumbhoni byin’wana bya le tlhelo. Leswi a swi vuli swona leswaku “mikhumbulo” yo tano yi tekiwa yi ri vunwa (kumbe leswaku yi tekiwa yi ri ntiyiso). Kambe misinya ya milawu ya Bibele yi fanele yi landzeriwa eku simekeni ka mhaka hi tlhelo ra vuavanyisi.

Ku vuriwa yini loko muhehliwa—hambi loko a xi kaneta xidyoho lexi—a ri ni nandzu hakunene? Xana u va “a wu balekerile nxupulo”? Nikatsongo! Mhaka ya ku va ka yena ni nandzu kumbe ku nga vi na nandzu yi vekiwa emavokweni ya Yehovha. “Swidyoho swa vanhu van’wana swi le rivaleni, swi va yisa eku avanyisiweni, kambe swidyoho swa van’wana swi vonaka endzhaku ka nkarhi ntsena.” (1 Timotiya 5:24; Varhoma 12:19; 14:12) Buku ya Swivuriso yi ri: “Ku ṭhemba ka la’v̌a lulameke i ku ṭaka, kambe ku langutela ka la’v̌a nga lulamangiki ku ta lov̌a.” “Siku lo’wo biha a faka, ku ṭhemba ka yena ka lov̌a.” (Swivuriso 10:28; 11:7) Eku heteleleni, Yehovha Xikwembu na Kreste Yesu va endla vuavanyisi byo hetelela hi ku lulama.—1 Vakorinto 4:5.

Ku Lwisana Na Diyavulosi

Loko mimoya-xiviri leyi tinyiketeleke yi tiyisela hambi loko yi langutane ni switlhavi leswikulu swa miri kumbe swa mintlhaveko, vona vumbhoni byonghasi bya ku wupfa ka vona ka le ndzeni ni rirhandzu ra vona hi Xikwembu! Naswona i vumbhoni lebyinene bya matimba ya moya wa Yehovha lowu va tiyisaka!—Ringanisa 2 Vakorinto 4:7.

Marito ya Petro ma tirha eka lavo tano: “N’wi aleleni [Sathana], mi tiya eku pfumeleni.” (1 Petro 5:9) Ku endla sweswo swi nga ha tika. Minkarhi yin’wana, swi nga ha nonon’hwa ku anakanya kahle hi nawu. Kambe u nga heli mongo! Ku nga ri khale, Diyavulosi ni mintirho yakwe ya vuxisi swi ta va swi nga ha ri kona. Ina, hi navela nkarhi wolowo loko “Xikwembu hi xoxe . . . xi ta sula mihloti hinkwayo emahlweni ya vona, ni rifu a ri nga ha vi kona; hambi ya ri mahlomulo kumbe ku rila kumbe ku vaviseka a swi nga ha vi kona, hikuva leswo sungula swi hundzile.”—Nhlavutelo 21:3, 4.

[Tinhlamuselo ta le hansi]