Watchtower LAYIBURARI YA LE KA WEB SITE
Watchtower
LAYIBURARI YA LE KA WEB SITE
Xitsonga
  • BIBELE
  • MIKANDZIYISO
  • TINHLENGELETANO TA VANDHLA
  • g93 10/8 matl. 10-13
  • Nsivelo Ekaya

A ku na vhidiyo.

Hi khomele, ku ve ni xiphiqo loko hi tlanga vhidiyo leyi.

  • Nsivelo Ekaya
  • Xalamuka!—1993
  • Swihloko
  • Tinhlokomhaka Tin'wana Leti Yelana Na Yona
  • Milawu Ya Mahanyelo
  • Nhloko Ya Ndyangu Leyi Nga Ni Rirhandzu
  • Ndhawu Leyi U Titwaka U Tshunxekile Eka Yona
  • Herisa Mukhuva Wa Ku Pfinya
  • Makumu Ya Ku Pfinya
  • Ndlela Leyi Rirhandzu Ni Vululami Swi Sirhelelaka Vana Ha Yona Eka Vuhomboloki
    Xihondzo xo Rindza Xi Huwelela Mfumo Wa Yehovha (Nkandziyiso Wa Vandlha)—2019
  • Mavunwa Lama Tolovelekeke
    Xalamuka!—1993
  • Ndlela Yo Sirhelela Vana Va Wena
    Xalamuka!—2007
  • Khombo Leri I Ra Misava Hinkwayo
    Xalamuka!—1999
Vona Swo Tala
Xalamuka!—1993
g93 10/8 matl. 10-13

Nsivelo Ekaya

Monique a ri na nkaye wa malembe loko a sungula ku n’wi pfinya. Mupfinyi wakwe u sungule hi ku n’wi hlometela loko a hluvula; ivi a sungula ku ta ekamareni rakwe ni vusiku a n’wi khoma-khoma swirho swa rimbewu. Loko a ala, a vila kunene. Eka khamba rin’wana u kale a n’wi tela hi hamele ivi a n’wi lahlela ehansi eswitepisini. Monique wa swi tsundzuka, “A ku ri hava loyi a ndzi tshemba,” —hambi ku ri mana wa yena hi byakwe. Mupfinyi a ri tata wa Monique wa vumbirhi.

LOYI a nga ni khombo swinene eka vana a hi xi-ta-xi-famba, matshama-yexe la famba-fambaka le makhwatini. I xirho xa ndyangu. Ku pfinya swi humelela ngopfu ekaya. Kutani, xana kaya ri nga sirheleriwa njhani leswaku ku nga humeleli ku pfinya?

Ebukwini yakwe leyi nge Slaughter of the Innocents, n’wamatimu Dok. Sander J. Breiner u kambisisa vumbhoni bya ku pfinyiwa ka vana ematikweni ya khale ya ntlhanu—Egipta, China, Greece, Rhoma na Israyele. U heta hi leswaku hambi leswi ku pfinyiwa ka vana a ku ri kona le Israyele, a ku nga talanga ngopfu loko swi ringanisiwa ni matiko laman’wana ya mune. Ha yini? Ku hambana ni vaakelani va vona, vanhu va Israyele a va dyondzisiwa ku xixima vavasati ni vana—a va fanele ku va ni langutelo lerinene ra Matsalwa layo Kwetsima. Loko Vaisrayele va tirhisa nawu wa Xikwembu evuton’wini bya mindyangu ya vona, a va sivela ku pfinyiwa ka vana. Mindyangu ya namuntlha yi lava milawu leyi yi tirhaka ni leyi tengeke ku tlula rini na rini.

Milawu Ya Mahanyelo

Xana nawu wa Bibele wa khumba ndyangu wa wena hi ndlela yo karhi? Hi xikombiso, Levhitika 18:6 yi ri: “Ku nga ṭhuki ku v̌a ni wanuna l’a ṭhinelelaka šaka ra yena, le’yi nga nyama ya yena, e ku funungula v̌uhava bya yena: hi mina Yehova.” Hi ku fanana vandlha ra Vukreste namuntlha ri nyikela milawu yo tiya ehenhleni ka tindlela hinkwato ta ku pfinya. Un’wana ni un’wana la pfinyaka n’wana u tinghenisa ekhombyeni ro susiwa, a hlongoriwa evandlheni.a—1 Vakorinto 6:9, 10.

Mindyangu hinkwayo yi fanele yi tiva ni ku pfuxeta milawu yo tano swin’we. Deteronoma 6:6, 7 ya khutaza: “Milawu le’yi nḍi ku nyikaka namuntlha yi ta v̌a e mbilwini ya wena. U ta yi dyonḍisa v̌ana v̌a wena, u yi v̌ula e ndlwini ya wena, ne ku enḍeni ka wena, ni loko u ya etlela, ni loko u pfuka.” Ku nghenisa milawu leyi a swi vuli ntsena ku tshamela ku yi byela vana va wena. Swi katsa bulo ra nkarhi na nkarhi ra ku phofulelana. Nkarhi na nkarhi, havambirhi manana na tatana va fanele ku tiyisisa ku seketela ka vona milawu ya Xikwembu leyi alaka ku etlela ni xaka ni swivangelo leswinene swa milawu leyi.

U nga ha tirhisa ni switori swo kota swa Tamara na Amnon, vana va Davhida, ku komba vana leswaku etimhakeni ta rimbewu ku ni mindzilakana leyi ku nga riki na munhu—ku katsa ni maxaka—la faneleke ku yi tlula.—Genesa 9:20-29; 2 Samuwele 13:10-16.

Ku xixima mimpimanyeto leyi swi nga kombisiwa ni hi maendlelo lama tirhaka ya le vuton’wini. Etikweni rin’wana ra le Vuxeni, nkambisiso wu kombe leswaku vuxaka bya rimbewu bya maxaka byi humelela ngopfu emindyangwini leyi vana va etlelaka ni vatswari hambi loko va nga bohiwi hi ku pfumala byetlelo leswaku va endla tano. Hi ku fanana, a hi vutlharhi ku pfumelela vana va rimbewu leri hambaneke ku etlela emubedweni kumbe ekamareni rin’we loko va ri karhi va kula, loko ku ri ni ndlela yo swi papalata. Hambi loko swiyimo swa vutomi leswi nonon’hwaka swi vangela sweswo, vatswari va fanele va anakanyisisa kahle loko va kunguhata laha xirho xin’wana ni xin’wana xa ndyangu xi faneleke ku etlela kona.

Nawu wa Bibele wu ala vudakwa, hi ku xiya leswaku byi nga vangela vuxaka bya rimbewu lebyi nga fanelangiki. (Swivuriso 23:29-33) Hi ku ya hi nkambisiso wun’wana, kwalomu ka 60 ku ya ka 70 wa tiphesente ta lava veke ni vuxaka bya rimbewu ni maxaka va vike leswaku vatswari va vona lava va pfinyiweke a va nwile loko va va pfinya ro sungula.

Nhloko Ya Ndyangu Leyi Nga Ni Rirhandzu

Vakambisisi va kume leswaku ku pfinyiwa swi tolovelekile emindyangwini leyi nga ni vavanuna lava fumaka kunene. Langutelo leri nga tala ra leswaku vavasati va endleriwe ku enerisa swilaveko swa vavanuna hi ku ya hi Matsalwa ri hoxile. Vavanuna van’wana va tirhisa langutelo leri leswaku va sasa ku ya ka vona eka vana va vona va vanhwanyana leswaku va kuma leswi va nga swi kumiki eka vavasati va vona. Ntshikilelo wa muxaka lowu wu nga vangela vavasati lava nga eswiyin’weni leswi leswaku va tsandzeka ku lawula mintlhaveko ya vona. Vo tala va tshika hambi ku ri ku sirhelela vana va vona. (Ringanisa Eklesiasta 7:7.) Hi tlhelo lerin’wana, nkambisiso wun’wana wu kume leswaku loko vavanuna lava ntirho wu va ngheneke engatini va nga ha tali ku va ekaya nkarhi wo tala, minkarhi yin’wana manana u sungula ku etlela ni n’wana wakwe wa jaha.

Ku vuriwa yini hi ndyangu wa wena? Xana wena tanihi nuna u languta xiphemu xa wena xa ku va nhloko xi ri xa nkoka, kumbexana u xi hundzisela eka nsati wa wena? (1 Vakorinto 11:3) Xana u khoma nsati wa wena hi rirhandzu, hi ku n’wi fundzha ni ku xixima? (Vaefesa 5:25; 1 Petro 3:7) Xana langutelo ra yena u ri languta ri ri ra nkoka? (Genesa 21:12; Swivuriso 31:26, 28) Naswona ku vuriwa yini hi vana va wena? Xana u va languta va ri va risima? (Pisalema 127:3) Kumbe xana u va languta va ri ndzhwalo ntsena, lowu yimeleke ku tirhisiwa hi ndlela yin’wana ni yin’wana yo biha? (Ringanisa 2 Vakorinto 12:14.) Endyangwini wa wena cukumeta mavonelo ya ta ndyangu lama humeke ndleleni, lama nga riki ya matsalwa, kutani u ta wu endla wu sirheleleka ku antswa eka ku pfinya.

Ndhawu Leyi U Titwaka U Tshunxekile Eka Yona

Wansati un’wana lontswa loyi hi nga ta n’wi vitana Sandi u ri: “Swiyimo wa ndyangu wa ka hina hinkwawo a swi hi vangela ku pfinyiwa. A hi ri vamatshama-voxe, naswona xirho xin’wana ni xin’wana xa ndyangu a xi nga tshami na leswin’wana.” Ku tshama-wexe, ku va ni mianakanyo ya wena n’wini, ni ku va ni xihundla lexi hundzeletiweke—mavonelo lawa lama nga lulamangiki, ya nga riki ya matsalwa i swikombiso swa ndyangu lowu nga ni vapfinyi. (Ringanisa 2 Samuwele 12:12; Swivuriso 18:1; Vafilipiya 4:5.) Endla leswaku kaya ra wena ri va ndhawu leyi vana va titwaka va tshunxekile eka yona. Kaya ri fanele ri va ndhawu leyi va titwaka va akiwa, laha va titwaka va tshunxekile leswaku va nga pfula timbilu ta vona naswona va vulavula va tshunxekile.

Nakambe, vana va swi lava ngopfu ku kombisiwa swiendlo swa rirhandzu—ku vukarha, ku bambatela, ku khoma mavoko ni ku tlanga. U nga lwi ni makhombo ya ku pfinyiwa hi ku papalata ku kombisa swikombiso leswi swa rirhandzu. Dyondzisa vana leswaku i va nkoka hi ndlela leyi nge rivaleni, ya nkufumelo wa rirhandzu ni ku va ndhundhuzela. Sandi wa tsundzuka: “Langutelo ra mana wa mina a ku ri leswaku ku bumabumela munhu un’wana hikwalaho ka xin’wana ni xin’wana a swi hoxile. Swi ta n’wi tlhoma tinsiva.” Sandi u hete kwalomu ka khume ra malembe a tshamela ku pfinyiwa kambe a nga byeli munhu. Vana lava va nga tiyisekiki leswaku va rhandziwa, ni leswaku i vanhu va nkoka, va nga amukela swinene swibumabumelo ni “rirhandzu” ra loyi a etlelaka na vona, naswona va nga pfumelela minxungeto yakwe ya leswaku va nga vuli.

Mupfinyi wa vana, la etleleke ni madzana ya vafana hi malembe ya 40 u vule leswaku vafana lava a va lava ku rhandziwa hi munghana wo kota yena a va ri vahlaseriwa “lavanene ngopfu.” U nga pfumeleli leswaku n’wana wa wena a navela rirhandzu ro tano.

Herisa Mukhuva Wa Ku Pfinya

Loko Yobo a ri endzingweni lowukulu u te: “Mbilu ya mina yi phiriwile hi v̌utomi bya mina! Nḍi fanela ku nyika ku ḍumaḍuma ka mina e nkari, nḍi v̌ulav̌ula e ku v̌av̌isekeni ka moya wa mina.” (Yobo 10:1) Hi ku fanana, vatswari vo tala va kume leswaku va nga pfuna vana va vona hi ku tipfuna vona hi voxe. The Harvard Mental Health Letter sweswinyana ri te: “Ku simeka milawu leyo tiya ya ndhavuko ya ku papalata ku vula swilo swo vavisa leswi endliweke hi vavanuna swi tikomba swi andzisa ku pfinya.” Swi tikomba onge vavanuna lava va nga kalangiki va boxa ku vaviseka ka vona loko va pfinyiwile swi tolovelekile leswaku na vona va va vapfinyi. The Safe Child Book yi vika leswaku vo tala lava pfinyaka vana, vona hi voxe va pfinyiwile loko va ha ri vana kambe a va pfuniwanga leswaku va hlakarhela. Va boxa ku vaviseka ni ku hlundzuka ka vona hi ku pfinya vana van’wana.b—Nakambe vona Yobo 7:11; 32:20.

Vana va nga tlhela va va ekhombyeni swinene loko vamanana va tsandzeka ku twisisa leswaku va tshame va pfinyiwa. Hi xikombiso, vakambisisi va vika leswaku vavasati lava va pfinyiweke va ha ri vanhwanyana hakanyingi va tekiwa hi vavanuna lava va nga vapfinyi va vana. Ku tlula kwalaho, loko wansati a tsandzeka ku twisisa mhaka ya leswaku u tshame a pfinyiwa, hi ndlela leyi twisisekaka a nga swi kuma swi n’wi tikela ku bula ni vana va yena hi ku pfinya. Loko ku pfinya ku humelela, a nga ha tsandzeka ku swi vona naswona a nga tsandzeka ku endla xo karhi lexi pfunaka. Kutani vana va langutana ni nchumu lowu vavisaka hikwalaho ka leswi vamana wa vona va nga endlangiki nchumu.

Xisweswo, ku pfinya ku nga ya emahlweni ni le ka vatukulu. I ntiyiso, vanhu vo tala lava va nga laviki ku vulavula hi swilo leswi vavisaka swa nkarhi lowu hundzeke va vonaka va hanya kahle evuton’wini, sweswo swa bumabumeriwa. Kambe eka vo tala, mbanga ya kona yi entile, kutani va fanele va endla matshalatshala lama tiyeke—loko swi laveka, lama katsaka ku lava mpfuno wa vutshila wa lava nga ni vutivi—leswaku va horisa timbanga toleto to vava ta le vuhlangini. Pakani ya vona a hi ku tshamela ku tiputa. Va lava ku herisa mukhuva lowu wo biha, wo vavisa, wa ku pfinyiwa ka vana loku khumbaka ndyangu wa vona.—Vona Awake! ya October 8, 1991, matluka 3 ku ya ka 11.

Makumu Ya Ku Pfinya

Rungula leri boxiweke hinkwaro, loko ri tirhisiwa hi ndlela leyi faneleke ri nga pfuna swinene ku hunguta tindlela ta ku pfinyiwa ka n’wana ekaya ra wena. Hambi swi ri tano tsundzuka, leswaku vaxanisi va swi endlela exihundleni, va lava ku tshembiwa, naswona va tirhisa tindlela ta vanhu lavakulu eka vana lava nga tiviki nchumu. Hambi swi ri tano, lexi nga sivelekiki, van’wana va kota ku endla vugevenga lebyi bya vona byo biha handle ka nxupulo.

Hambi swi ri tano, tiyiseka leswaku Xikwembu xa swi vona leswi va swi endlaka. (Yobo 34:22) Loko va nga hundzuki naswona va cinca, a xi nge va rivaleri swiendlo swa vona leswo biha. Xi ta va paluxa hi nkarhi wa xona. (Ringanisa Matewu 10:26.) Naswona xi ta va avanyisa hi ndlela leyi faneleke. Yehovha Xikwembu u tshembisa nkarhi lowu vanhu vo tano hinkwavo va vukanganyisi va nga ta ‘tsuvuriwa emisaveni,’ naswona ku ta pfumeleriwa lavo lulama ni lavo rhula lava rhandzaka Xikwembu ni vanhu-kulobye leswaku va sala. (Swivuriso 2:22; Pisalema 37:10, 11, 29; 2 Petro 2:9-12) Hi ni ntshembo wolowo lowunene wa misava leyintshwa hikwalaho ka gandzelo ra nkutsulo ra Yesu Kreste. (1 Timotiya 2:6) Kutani enkarhini wolowo, ku pfinya ku ta helela makumu.

Enkarhini wa sweswi hi fanele hi endla xin’wana ni xin’wana lexi hi nga xi kotaka ku hlayisa vana va hina. I va risima! Vatswari vo tala va ta tinghenisa ekhombyeni leswaku va sirhelela vana va vona lavatsongo. (Ringanisa Yohane 15:13.) Loko hi nga sirheleri vana va hina, vuyelo bya kona byi nga va lebyi chavisaka. Loko hi va sirhelela, hi va nyika nyiko leyinene swonghasi—ku nga vuhlangi bya ku titwa va nga ri na nandzu naswona va sirhelelekile eka makhombo. Va nga titwa hi ndlela leyi mupisalema a titweke ha yona, loyi a tsaleke a ku: “Nḍi ku ka Yehova: u šitšhav̌elo ni khokholo ra mina, u Šikwembu ša mina, leši nḍi ši ṭhembaka!”—Pisalema 91:2.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

a Ku pfinyiwa ka vana ku humelela loko munhu a tirhisa n’wana leswaku a enerisa ku navela ka yena ka rimbewu. Hakanyingi swi katsa leswi Bibele yi swi vulaka vumbhisa, kumbe por·neiʹa leswi katsaka ku khoma-khoma swirho swa mbeleko, ku endla rimbewu, ni rimbewu ra nomu kumbe rimbewu ra le mahosi. Swiendlo swin’wana leswi biheke, swo tanihi ku khoma-khoma mavele, ku vulavula hi ku kongoma leswaku u lava ku va ni vuxaka bya rimbewu, ku komba n’wana swifaniso leswi nga ambalangiki, ku honolela swirho swa rimbewu, ni ku swi tshika ehandle hi ndlela leyi nga fanelangiki, swi nga katsiwa eka leswi Bibele yi swi vulaka “mikhuva ya thyaka.”—Vagalatiya 5:19-21; vona The Watchtower ya March 15, 1983, nhlamuselo ya le hansi eka tluka 30.

b Hambi leswi vo tala lava pfinyaka vana, na vona vini va pfinyiweke va ha ri vana, leswi a swi vuli leswaku ku pfinyiwa swi endla vana va va vapfinyi. I vana lava nga ehansi ka n’we xa nharhu lava pfinyiweke lava hundzukaka vapfinyi va vana.

[Bokisi leri nga eka tluka 11]

Un’wana la hlakarheleke eka malembe yo tala ya vuxaka bya rimbewu ni xaka u te: “Ku pfinyiwa swi dlaya vana, swi dlaya ntshembo wa vona, mfanelo ya vona yo titwa va nga ri na nandzu. Hi swona swi endlaka vana va fanela ku sirheleriwa. Hikuva sweswi ndzi fanele ndzi aka vutomi bya mina hinkwabyo hi vuntshwa. Ha yini mi endla vana vo tala va boheka ku endla sweswo?” Kahle-kahle ha yini?

[Bokisi leri nga eka tluka 11]

Yingisani Vana!

LE BRITISH COLUMBIA, Canada, nkambisiso wa sweswinyana wu kambisise ntirho-vutomi wa vanhu va 30 lava nga vapfinyi va vana. Vuyelo bya kona a byi chavisa swinene. Vanhu lava va 30, loko va hlanganile va pfinye vana vo tlula 2 099. Kwalomu ka hafu ya vona a va ri na swikhundlha leswi xiximekaka—vadyondzisi, vafundhisi, vatirhela-mfumo ni vatirhi va ta nkhathalelo wa vana. Mupfinyi un’wana wa malembe ya 50 hi vukhale, la nga dokodela wa meno, u pfinye vana va kwalomu ka 500 hi malembe ya 26.

Hambi swi ri tano, The Globe and Mail ya le Toronto ya vika: “Eka milandzu ya tiphesente ta 80, munhu un’we kumbe ku tlula (ku katsa vanghana kumbe vatirhi-kulobye va la dyoheke, mindyangu ya vahlaseriwa, vana van’wana ni vahlaseriwa van’wana) va kanetile kumbe va yi be hi makatla mhaka ya ku pfinya loku.” A swi hlamarisi, “xiviko xi kombisa leswaku ku kaneta ni ku honisa xiendlo lexi, swi endla leswaku ku pfinya ku ya emahlweni.”

Vahlaseriwa van’wana va mangalele vapfinyi eka un’wana la nge henhla. Hambi swi ri tano, “vatswari va vahlaseriwa lavatsongo a va nga swi lavi ku pfumela leswi vana va vona a va va byela swona,” hi ku ya hi The Globe and Mail leyi tshahaka leswi vuriweke hi xiviko. Hi ku fanana, mutirhela-mfumo wa le Jarimani, wa ha ku boxa xiviko xa leswaku vana lava pfinyiweke, va boheka ku byela vanhu lavakulu hi khombo leri va weleke, minkarhi yo fika kwalomu ka nkombo, ku nga kona swi tekeriwaka enhlokweni.

[Bokisi leri nga eka tluka 11]

“Lava Mpfuno Sweswi”

“LOKO u ri wanuna naswona u endla rimbewu ni vana, u nga ha va u tibyela leswaku, ‘Wa swi tsakela,’ kumbe ‘U lo tikombelela,’ kumbe ‘Ndzi n’wi dyondzisa timhaka ta rimbewu.’ Wa tixisa. Vavanuna lavanene a va endli rimbewu ni vana. Loko swi ri leswaku n’wana loyi wa n’wi twela hakunene, swi tshike. Lava mpfuno sweswi.”—Lexi i xitiviso lexi ringanyetiweke, xa mani na mani, lexi tshahiweke ebukwini leyi nge By Silence Betrayed.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 13]

Vana va lava nkhathalelo lowukulu wa nkufumelo ni rirhandzu

    Minkandziyiso Ya Xitsonga (1987-2025)
    Huma
    Nghena
    • Xitsonga
    • Rhumela
    • Leswi u swi tsakelaka
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Swipimelo Swo Tirhisa Website Leyi
    • Milawu Yo Sirhelela Rungula Ra Xihundla
    • Seta Swa Xihundla
    • JW.ORG
    • Nghena
    Rhumela