Va ‘Endlise Sweswo’

“Ku rhandza ka Xikwembu, swi vula ku hlayisa milawu ya xona.”—1 YOHANE 5:3.

1. Xana ku nga vuriwa yini hi mpimo wa rirhandzu ra Xikwembu?

“XIKWEMBU I RIRHANDZU.” Hinkwavo lava sungulaka ku tiva Xikwembu ni ku yingisa swileriso swa xona va sungula ku twisisa rirhandzu rolero hi vuenti. “Rirhandzu ra kona i rikulu, hikuva a hi hina hi rhandzeke Xikwembu, kambe hi xona xi hi rhandzeke, kutani xi rhumele N’wana wa xona ku va mhamba ya swidyoho swa hina.” Loko hi kombisa ripfumelo eka gandzelo ra nkutsulo ra Yesu, hi ‘tshama erirhandzwini ra Xikwembu.’ (1 Yohane 4:8-10, 16) Xisweswo hi nga ha tsakela mikateko ya moya yo tala sweswi ni le mafambiselweni ya swilo lama nga tata, ku nga vutomi lebyi nga heriki.—Yohane 17:3; 1 Yohane 2:15, 17.

2. Xana ku yingisa swileriso swa Xikwembu swi ma pfunise ku yini malandza ya xona?

² Rhekhodo ya Bibele yi tele hi swikombiso swa lava yingiseke swileriso swa Xikwembu, va tlhela va katekisiwa hi laha ku fuweke hikwalaho ka sweswo. Vanhu lava va katsa timbhoni ta le mahlweni ka Vukreste, lava van’wana va vona muapostola Pawulo a tsaleke hi vona a ku: “Vanhu lava hinkwavo va fele eku pfumeleni, va nga kumanga leswi a va tshembisiwile swona, kambe va swi vonile ni ku swi tsakela hi le kule, va ri karhi va tivula valuveri ni vaendzi emisaveni.” (Vaheveru 11:13) Endzhakunyana, malandza ya Xikwembu ya Vakreste lama tinyiketeleke ma pfunekile eka “tintswalo ni ntiyiso [leswi] teke ha Yesu Kriste.” (Yohane 1:17) Emalembeni hinkwawo ya kwalomu ka 6 000 ya matimu ya munhu, Yehovha u hakele timbhoni leti tshembekeke leti yingiseke swileriso swa yena, leswi hakunene ‘swi nga tikiki.’—1 Yohane 5:2, 3.

Emasikwini Ya Nowa

3. Xana Nowa u “endlis[e] ŝeŝo” hi tindlela tihi?

³ Rhekhodo ya Bibele yi ri: “Hi ku pfumela, Nowa ú yingisile swinene loko Xikwembu xi n’wi tsundzuxa hi ku n’wi byela leswi a swi nga si vonaka; kutani a aka ngalava ku ta ponisa va ndyangu wa yena; hi ku endla sweswo, ú avanyisile misava, a va a amukela ku lulama loku nyikiwaka hi mhaka ya ku pfumela.” Tanihi “mutwarisi wa leswo lulama,” Nowa u yingise Xikwembu hi laha ku heleleke, a tsundzuxa vanhu va vukarhi va le mahlweni ka Ndhambhi mayelana ni ku avanyisa ka Xikwembu loku nga ta ta. (Vaheveru 11:7; 2 Petro 2:5) Loko a aka ngalava, u landzelele pulani leyi a nyikiweke yona hi Xikwembu hi vukheta. Ivi a nghenisa swiharhi leswi hlawuriweke ni mphakelo wa swakudya. “Noa a endlisa ŝeŝo; a endla hikwaŝo hi laha Šikwembu ši ṅwi leriseke ha kona.”—Genesa 6:22.

4, 5. (a) Xana nkucetelo wo biha wu va khumbise ku yini vanhu ku fikela namuntlha? (b) Ha yini hi fanele hi “endlisa ŝeŝo” loko hi yingisa swiletelo swa Xikwembu?

⁴ Nowa ni ndyangu wa yena a a va fanele va lwisana ni nkucetelo wo biha wa tintsumi leti nga yingisangiki. Vana lava va Xikwembu va teke xiyimo xa miri wa nyama ivi va va ni vuxaka bya rimbewu ni vavasati, va tswala vana va mpfangano lava nga ni matimba yo tlula ya munhu lava chovoleke vanhu. “Misav̌a a yi onhakile e mahlweni ka Šikwembu, a yi tele mona.” Yehovha u rhumele Ndhambhi leswaku yi ta kukula xitukulwana xexo xo homboloka. (Genesa 6:4, 11-17; 7:1) Ku sukela esikwini ra Nowa tintsumi ta mademona a ta ha pfumeleriwanga ku tlhela ti teka xiyimo xa miri wa nyama. Hambi swi ri tano, ‘misava hinkwayo ya ha ri ematimbeni ya lowo biha,’ Sathana Diyavulosi. (1 Yohane 5:19; Nhlavutelo 12:9) Eka vuprofeta, Yesu u fanise xitukulwana xolexo lexi xandzukeke xa le sikwini ra Nowa ni xitukulwana xa vanhu lava n’wi aleke ku sukela loko xikombiso xa “vukona” bya yena xi sungule ku vonaka hi 1914.—Matewu 24:3, 34, 37-39, NW; Luka 17:26, 27.

⁵ Namuntlha, ku fana ni le sikwini ra Nowa, Sathana u ringeta ku onha vanhu ni planete ya hina. (Nhlavutelo 11:15-18) Hikwalaho i swa xihatla leswaku hi yingisa xileriso lexi huhuteriweke lexi nge: “Havaxelani swisirhelelo ni matlhari hinkwawo lawa Xikwembu xi mi nyikaka wona, leswaku mi ta kota ku yima mi lwa ni mano layo biha ya Diyavulosi.” (Vaefesa 6:11, vona nhlamuselo ya le hansi ya NW.) Ha tiyisiwa hi ku dyondza Rito ra Xikwembu ni ku ri tirhisa evuton’wini bya hina. Ku tlula kwalaho, hi ni nhlengeletano leyi khathalelaka ya Yehovha, ni “nandza la tshembekaka, wo tlhariha” wa yona, la totiweke ni vakulu va yona lava nga ni rirhandzu, leswaku va hi risa endleleni leyi hi faneleke hi famba hi yona, va hi lehisela mbilu. Hi ni ntirho wo chumayela wa misava hinkwayo lowu hi faneleke hi wu hetisisa. (Matewu 24:14, 45-47) Ku fana na Nowa, loyi a yingiseke swiletelo swa Xikwembu hi vukheta, onge hi nga “endlisa ŝeŝo” nkarhi hinkwawo.

Muxe—Wanuna Wo Titsongahata Ku Tlula Vanhu Hinkwavo

6, 7. (a) Hi wihi nhlawulo lowu vuyerisaka lowu Muxe a wu endleke? (b) Hi wihi ntila lowu khutazaka lowu Muxe a hi siyeleke wona?

⁶ Xiya wanuna un’wana wa ripfumelo—Muxe. A a ta va a tiphine hi vutomi bya vutianakanyi exikarhi ka vulovolovo bya Egipta. Kambe u hlawule “ku xaniseka swin’we ni vanhu va Xikwembu, ku ri na ku titsakisa nkarhinyana hi ku hanya eku dyoheni.” Tanihi nandza wa Yehovha la lerisiweke, “a a langutela hakelo leya ha taka [naswona] ú tiyiserile onge hi loko a ri karhi a vona loyi a nga voniwiki.”—Vaheveru 11:23-28.

⁷ Eka Tinhlayo 12:3, ha hlaya: “Wanuna loyi, Moše, a a ri ni tintŝalo ŝinene ku tlula munhu uṅwana ni uṅwana l’a nge misav̌eni.” Hi swiendlo, Faro wa le Egipta a a vonaka a ri munhu wo tikukumuxa ku tlula vanhu hinkwavo. Loko Yehovha a lerise Muxe na Aroni leswaku va ya byela Faro ku avanyisa ka yena, xana va angurise ku yini? Hi byeriwa leswi: “Moše na Arone v̌a endlisa ŝeŝo. V̌a endla hikwaŝo hi laha Yehova a nga v̌a lerisa ha kona.” (Eksoda 7:4-7) Mawaku ntila wo kombisa xivindzi lowu hi vekeriweke wona hina lava hi twarisaka ku avanyisa ka Xikwembu namuntlha!

8. Xana Vaisrayele a ku laveka va “endlisa ŝeŝo” hi ndlela yihi, naswona xana ntsako lowu va veke na wona wu nga fanisiwa na yini lexi nga ta humelela ku nga ri khale?

⁸ Xana Vaisrayele va n’wi seketerile Muxe hi ku tshembeka? Endzhaku ka loko Yehovha a be Egipta hi makhombo ya kaye eka lawa ya khume, u nyike Israyele swiletelo leswi twisisekaka mayelana ni ku tlangela Paseka. “Kutani tiko ri korama ri nkhinsama. Kutani v̌ana v̌a Israel v̌a famba v̌a endlisa ŝeŝo; v̌a endla hi laha Yehova a nga lerisa Moše na Arone ha kona.” (Eksoda 12:27, 28) Exikarhi ka vusiku bya siku rolero leri nyanyulaka ra Nisan 14, hi 1513 B.C.E., ntsumi ya Xikwembu yi dlaye mativula hinkwawo ya Vaegipta kambe yi hundza makaya ya Vaisrayele. Ha yini mativula ya Vaisrayele ma tsetseleriwile? Hikuva va kume nsirhelelo ehansi ka ngati ya xinyimpfana xa Paseka, leyi totiweke emarimbeni ya tinyangwa ta vona. Va endle hi laha Yehovha a leriseke Muxe na Aroni ha kona. Ina, “v̌a endlis[e] ŝeŝo.” (Eksoda 12:50, 51) Elwandle ro Tshwuka, Yehovha u endle hlori rin’wana loko a ponisa vanhu va yena lava yingisaka a tlhela a lovisa Faro ni mavuthu ya yena ya nyimpi lama nga ni matimba. Mawaku ndlela leyi Vaisrayele va tsakeke ha yona! Hi ku fanana namuntlha, vo tala lava yingiseke swileriso swa Yehovha va ta tsakela ku vona ku lweriwa ka yena eArmadegoni, hi mahlo ya vona.—Eksoda 15:1, 2; Nhlavutelo 15:3, 4.

9. Hi wahi malunghelo ya manguva lawa lama yimeriweke hi ku “endlisa ŝeŝo” ka Vaisrayele mayelana ni tabernakele?

⁹ Loko Yehovha a lerise Israyele ku endla minyikelo ni ku aka tabernakela emananga, vanhu va humese swilo swa vona va seketela hi laha ku teleke. Kutani Muxe ni vatirhi-kulobye vo tirhandzela va landzelele pulani leyi va nyikiweke yona hi Yehovha, hambi ku ri eka swilo leswitsongo. “V̌a hetisa ŝeŝo e ntiro hikwawo wa Yindlu le’yi nge Tabernakela ya nhlengeletano. V̌ana v̌a Israel v̌a endla hikwaŝo hi laha Yehova a nga lerisa Moše ha kona; v̌a endlisa ŝeŝo.” Hi ku fanana, eku pfuriweni ka huvo ya vaprista, “Moše a endla hikwaŝo hi laha Yehova a nga ṅwi lerisa ha kona. [U endlise sweswo, NW].” (Eksoda 39:32; 40:16) Eminkarhini ya manguva-lawa, hi ni lunghelo ro seketela ntirho wo chumayela hi mbilu hinkwayo swin’we ni minongonoko ya ku andza ka Mfumo. Xisweswo i lunghelo ra hina ro hlangana hi “endlisa ŝeŝo.”

Yoxuwa—A A Ri Ni Xivindzi Ni Matimba Swinene

10, 11. (a) I yini lexi endleke Yoxuwa leswaku a humelela? (b) Xana hi nga tiyisiwa njhani leswaku hi langutana ni miringo ya manguva lawa?

¹⁰ Loko Muxe a lerise Yoxuwa ku rhangela Israyele ri ya nghena etikweni ra xitshembiso, swi nga ha endleka leswaku Rito leri huhuteriweke ra Yehovha a a ri kumeka ntsena eka tibuku ta ntlhanu ta Muxe, pisalema yin’we kumbe timbirhi, ni buku ya Yobo. Muxe u lerise Yoxuwa ku hlengeleta vanhu loko va fikile eTikweni ra Xitshembiso ni ku “hlaya nawu lowu e mahlweni ka v̌a-Israel hikwav̌o, v̌a wu yingisa.” (Deteronoma 31:10-12) Tlhandlakambirhi, Yehovha hi yexe u lerise Yoxuwa a ku: “Buku ya nawu lowu yi nga ṭhuki yi v̌a kule ni nomu wa wena, kambe u yi anakanya v̌usiku ni nhlekanhi, u hiseka ku endla hikwaŝo le’ŝi ṭariweke kona, hi kona u nga ta kateka e tindleleni ta wena, u ta ṭaka.”—Yoxuwa 1:8.

¹¹ Ku hlaya “buku” ya Yehovha siku na siku ku pfune Yoxuwa ku tamela miringo leyi a a langutane na yona, ku fana ni leswi ku hlaya Rito ra Yehovha, Bibele, siku na siku, swi tiyisaka Timbhoni ta Yena ta manguva lawa leswaku ti langutana ni miringo ya “masiku [lawa] ya makumu” yo nonon’hwa. (2 Timotiya 3:1, NW) Tanihi leswi hi rhendzeriweke hi vanhu lava nga ni vukarhi, na hina a hi yingiseni xitsundzuxo xa Xikwembu lexi yaka eka Yoxuwa lexi nge: “Tiya mbilu, u tiya: u nga tšhav̌i, u nga ṭemeki nhlana; hikuv̌a Yehova, Šikwembu ša wena, ši na wena hikwako laha u nga ta ya kona.” (Yoxuwa 1:9) Endzhaku ko hlula Kanana, tinxaka ta Israyele ti hakeriwe hi laha ku fuweke loko ti amukela ndzhaka ya tona. “V̌ana v̌a Israel v̌a endla hi laha Yehova a leriseke Moše ha kona.” (Yoxuwa 14:5) Hakelo leyi fanaka yi hi yimerile hinkwerhu lava namuntlha hi hlayaka Rito ra Xikwembu hi tlhela hi ri tirhisa evuton’wini bya hina, hi “endlisa ŝeŝo” hi ku tshembeka.

Tihosi—Leti Tshembekeke Ni Leti Nga Yingisangiki

12. (a) Hi xihi xileriso lexi nyikiweke tihosi ta Israyele? (b) Ku tsandzeka ka tihosi ku yingisa ku tise yini?

¹² Ku vuriwa yini hi tihosi ta le Israyele? Yehovha u vekele hosi ku yingisa xilaveko lexi: “Loko a ṭhamisile šiluv̌elweni ša v̌uhosi bya yena, o ta tiṭalela e bukwini e nawu lowo, hi laha ingi wu ṭariwile bukwini le’yi ṭhamaka ni v̌aprista ni v̌a-Levi. Yi ta ṭhama kusuhi na yena, o ta hlaya kona e masiku hikwawo ya ku hanya ka yena, leŝaku a dyonḍa e ku tšhav̌a Yehova, Šikwembu ša yena, ni ku hlayisa marito hikwawo ya nawu lowo ni ya ku lerisa loko, a v̌a a ŝi endla.” (Deteronoma 17:18, 19) Xana tihosi ta le Israyele ti xi yingisile xileriso xexo? To tala ta tona ti tsandzeke hi laha ku vavisaka swinene, lerova ti xanisiwe hi makhombo lama vhumbhiweke eka Deteronoma 28:15-68. Eku heteleleni, Israyele u hangalasiwile “e ku suka makuṅweni ya misav̌a, e ku yisa makuṅweni maṅwana ya misav̌a.”

13. Xana hi nga pfuneka njhani hi ku rhandza Rito ra Yehovha, hi laha Davhida a endleke ha kona?

¹³ Hambi swi ri tano, Davhida—hosi yo sungula yo tshembeka eIsrayele—u kombise ku tinyiketela loku hlawulekeke eka Yehovha. U tikombise a ri ‘xinghalana xa Yuda,’ lexi fanekiselaka Kreste Yesu, ‘nghala ya rixaka ra Yuda, rimitsu ra Davhida’ leri hlulaka. (Genesa 49:8, 9; Nhlavutelo 5:5) Xana matimba ya Davhida a a ma kuma kwihi? A a ri tlangela swinene Rito ra Yehovha leri tsariweke naswona a a hanya hi ku pfumelelana na rona. Eka Pisalema 19, ku nga “Psalma ya Davida,” ha hlaya: “Nawu wa Yehova wu hetisekile.” Endzhaku ko kombetela eka switsundzuxo, milawu, xileriso ni swiboho swa vuavanyisi swa Yehovha, Davhida u ya emahlweni a ku: “Ŝi nav̌eriwa ngopfu ku tlula nsuku, ku tlula nsuku lo’wu tengeke wa ku tala. Ŝi tlula ni v̌ulombe hi ku nanḍiha, ni le’ŝi ṭhonaka ŝihlengeni ŝa byona. Hikwalaho nanḍa wa wena o dyonḍisiwa ha ŝona; l’a hlayisaka ŝona o ni hakelo le’yikulu.” (Pisalema 19:7-11) Loko ku hlaya Rito ra Yehovha siku na siku ni ku anakanyisisa hi rona a swi vuyerisa malembe ya 3000 lama hundzeke, mawaku ndlela leyi leswi swi vuyerisaka ha yona namuntlha!—Pisalema 1:1-3; 13:6; 119:72, 97, 111.

14. Xana xiendlo xa Solomoni xi kombisa xilaveko xa leswi swi tlulaka vutivi hi ndlela yihi?

¹⁴ Hambi swi ri tano, a swi enelanga ku kuma vutivi ntsena. Nakambe i swa nkoka leswaku malandza ya Xikwembu ma tirhisa vutivi byolebyo, ma byi tirhisa hi ku ya hi ku rhandza ka Xikwembu—ina, ku “endlisa ŝeŝo.” Leswi swi nga ha kombisiwa emhakeni ya n’wana wa Davhida, Solomoni, loyi Yehovha a n’wi hlawuleke “leŝaku a ṭhamisa šiluv̌elweni ša v̌uhosi bya Yehova, e henhla ka Israel.” Solomoni u kume xiavelo xo aka tempele, a tirhisa pulani leyi Davhida a yi kumeke “hi ku huhuteriwa.” (1 Tikronika 28:5, 11-13, NW) Xana Solomoni a a ta wu hetisisisa ku yini ntirho lowu lowukulu swonghasi? Loko a hlamula xikhongelo xa yena, Yehovha u n’wi nyike vutlhari ni vutivi. Hikwalaho ka leswi, ni hi ku namarhela pulani leyi humaka eka Xikwembu, Solomoni u swi kotile ku aka yindlu yoleyo leyikulu, leyi nga tala hi ku kwetsima ka Yehovha. (2 Tikronika 7:2, 3) Kambe, endzhakunyana Solomoni u hlulekile. Hi ndlela yihi? Nawu wa Yehovha wu vule leswi malunghana ni hosi eIsrayele: “A nga ṭhuki, na ŝona, a v̌a ni v̌asati la’v̌o tala, e mbilu ya yena yi nga ti ṭhuka yi hambuka.” (Deteronoma 17:17) Kambe Solomoni “a teka v̌asati v̌a 700, v̌a ri v̌ana v̌a tihosi, ni tinhlantŝa ta 300; kutani v̌asati v̌a yena v̌a . . . hambukisa mbilu ya yena yi lanḍa ŝikwembu ŝiṅwana.” Emalembeni ya yena ya le ndzhakunyana, Solomoni u fularhele ku “endlisa ŝeŝo.”—1 Tihosi 11:3, 4; Nehemiya 13:26.

15. Xana Yosiyasi u “endlis[e] ŝeŝo” hi ndlela yihi?

¹⁵ A a ku ri ni tihosi ti nga ri tingani leti yingisaka eYuda, yo hetelela ya tona a ku ri Yosiyasi. Hi lembe ra 648 B.C.E., u sungule ku susetela swikwembu swa hava etikweni ni ku pfuxeta tempele ya Yehovha. Hi kona laha muprista lonkulu a kumeke “buku ya nawu wa Yehova lo’wu nyikiweke ha Moše.” Xana Yosiyasi u endle yini hi yona? “Hosi yi khanḍiya e ndlwini ya Yehova, yi ri ni v̌anhu hikwav̌o v̌a Yuda, ni v̌aaki v̌a Yerusalem, ni v̌aprista ni v̌a-Levi, ni tiko hikwaro, e ku suka ka lo’nkulu, e ku yisa ka lo’nṭongo; kutani v̌a hlaya e tindlev̌eni ta v̌ona e marito hikwawo ya buku ya ntwanano le’yi kumiweke ndlwini ya Yehova. Hosi yi yima e nḍawini ya yona, kutani yi endla ntwanano e mahlweni ka Yehova ku lanḍa Yehova, ni ku hlayisa milawu ya yena, ni v̌umboni bya yena, ni ku lerisa ka yena, hi mbilu hikwayo ya yona, ni moya hikwawo wa yona, ni ku famba hi marito ya ntwanano la’ma ṭariweke bukwini leyi.” (2 Tikronika 34:14, 30, 31) Ina, Yosiyasi u “endlis[e] ŝeŝo.” Hikwalaho ka ku tshembeka ka yena, ku avanyisa ka Yehovha eka Yuda la nga tshembekangiki ku yimisiwile ku kondza ku fika masiku ya vana va yena va swihunguki.

Ku Hanya Hi Ku Pfumelelana Ni Rito Ra Xikwembu

16, 17. (a) Xana hi fanele hi landzela mikondzo ya Yesu etimhakeni tihi? (b) Hi wahi malandza man’wana ya Xikwembu lama tshembekeke lama nga xikombiso eka hina?

¹⁶ Eka vanhu hinkwavo lava tshameke va hanya, xikombiso lexinene xo anakanyisisa hi Rito ra Xikwembu ni ku hanya hi ku pfumelelana na rona i Hosi Yesu Kreste. Rito ra Xikwembu a a ri fana ni swakudya eka yena. (Yohane 4:34) U byele vayingiseri va yena a ku: “N’wana a nga ka a nga tisunguleli a endla xilo hi yexe; ú endla ntsena lexi a xi voneke xi endliwa hi Tata wa yena; hinkwaswo leswi Tatana a swi endlaka, na yena N’wana wa swi endla.” (Yohane 5:19, 30; 7:28; 8:28, 42) Yesu u “endlis[e] ŝeŝo,” hi ku vula a ku: “Ndzi xikile hi le tilweni, ku nga ri ku ta endla ku rhandza ka mina, kambe ku endla ku rhandza ka Loyi a ndzi rhumeke.” (Yohane 6:38) Hina lava hi nga Timbhoni ta Yehovha leti tinyiketeleke hi khutaziwa ku “endlisa ŝeŝo” hi ku landzelela mikondzo ya Yesu.—Luka 9:23; 14:27; 1 Petro 2:21.

¹⁷ Yesu a a rhangisa ku endla ku rhandza ka Xikwembu emianakanyweni ya yena. A a tolovelane swinene ni Rito ra Xikwembu naswona a lulamele ku nyikela tinhlamulo hi ku tirhisa Matsalwa. (Matewu 4:1-11; 12:24-31) Hi ku nyikela nyingiso nkarhi na nkarhi eka Rito ra Xikwembu, na hina hi nga va “la[va] hetisekeke, [hi] tilulamisela ku endla ntirho wun’wana ni wun’wana lowunene.” (2 Timotiya 3:16, 17) A hi landzeleni xikombiso xa malandza lama tshembekeke ya Yehovha ya minkarhi ya khale ni ya minkarhi ya sweswi naswona ku tlula hinkwaswo a hi landzeleni xikombiso xa N’wini wa hina, Yesu Kreste, loyi a nga te: “Hinkwaswo leswi, swi lava ku komba misava leswaku ndzi rhandza Tatana, ni leswaku ndzi tirha hilaha Tatana a ndzi leriseke hakona.” (Yohane 14:31) Onge na hina hi nga kombisa ku rhandza ka hina Xikwembu hi ku ya emahlweni hi “endlisa ŝeŝo.”—Marka 12:29-31.

18. I yini lexi faneleke xi hi susumetela ku “va vaendli va rito,” naswona i yini leswi nga ta hlamuseriwa exihlokweni lexi landzelaka?

¹⁸ Loko hi ri karhi hi anakanyisisa hi ku yingisa ka malandza ya Xikwembu ya le minkarhini ya Bibele, xana a swi hi khutazi leswaku hi endla ntirho hi ku tshembeka emasikwini lawa yo hetelela ya mafambiselo yo biha ya Sathana? (Varhoma 15:4-6) Hakunene hi fanele hi susumeteriwa ku “va vaendli va rito” hi laha ku teleke, hi laha xihloko lexi landzelaka xi nga ta swi hlamusela ha kona.—Yakobo 1:22.

Wa Tsundzuka Xana?

◻ Xana “ku rhandza Xikwembu” ku fanele ku vula yini eka hina?

◻ Xana hi dyondza yini eka xikombiso xa Nowa, Muxe na Yoxuwa?

◻ Xana tihosi ta le Israyele ti yingise “rito” ra Xikwembu ku fikela kwihi?

◻ Xana Yesu i Xikombiso xa hina eku ‘endliseni sweswo’ hi ndlela yihi?

[Swifaniso leswi nga eka tluka 15]

Nowa, Muxe na Yoxuwa va “endlis[e] ŝeŝo”