Ku Hlayisa Mahlo Ni Mbilu Swi Langute Hakelo
HI KU VULA KA EDITH MICHAEL
Eku sunguleni ka va-1930, a hi tshama ekusuhi ni le St. Louis, Missouri, eU.S.A., loko hi endzeriwa hi un’wana wa Timbhoni ta Yehovha. Hi nkarhi wolowo darhata yo aneka swiambalo yi tsemeka, yi wisela swiambalo swa Mama leswo basa paa, endzhopeni. Mama u amukele tibuku leti a nga nyikiwa tona ntsena leswaku wansati loyi a ta famba, kutani u ti veke ehenhla ka vuhiri, ivi a rivala hi tona.
WALAWO a ma ri malembe yo tika, naswona Papa a a nga tirhi. Siku rin’wana u vutise loko ku ri ni xo karhi lexi a nga xi hlayaka endlwini. Mama u n’wi byele hi tibuku letiyani. U sungule ku ti hlaya, kutani endzhakunyana ka nkarhi u te: “Nkatanga, lowu i ntiyiso!”
Yena u hlamule a ku: “Ina, i vukhongeri byin’wana lebyi tilavelaka mali ku fana ni lebyin’wana hinkwabyo.” Hambiswiritano, Papa u n’wi kombele ku tshama ehansi leswaku a ta kambisisa matsalwa na yena. Loko a tshamile, na yena u khorwisekile. Endzhaku ka sweswo, va sungule ku lavana ni Timbhoni kutani va kuma leswaku a ti hlangana eholweni leyi nga lo hiriwa ekusuhi ni le xikarhi ka doroba ra St. Louis, holo leyi a yi tirhiseriwa ku cina ni mintirho yin’wana.
Papa na Mama va fambe na mina—a ndzi ri na malembe manharhu—kutani hi yi kumile holo yoleyo, kambe a ku ri ni ncino lowu a wu ri karhi wu ya emahlweni. Papa u lavisise nkarhi lowu a ku hlanganiwa hi wona, kutani hi tlhele hi vuya hi nkarhi wa nhlangano. Hi tlhele hi sungula ku hlanganyela eka dyondzo ya Bibele ya vhiki na vhiki ya le kusuhi ni laha a hi tshama kona. A yi khomiwa ekaya ra wansati loyi a nga hi endzela ro sungula. U vutise a ku: “Hikwalaho ka yini mi nga ti ni vana va n’wina va vafana?” Mama a a ri ni tingana ku vula leswaku a va pfumala tintangu. Endzhaku ka loko a vurile, ku nyikeriwe hi tintangu, kutani vamakwerhu va mina va sungule ku hlanganyela na hina eminhlanganweni.
Mama a nyikiwe nsimu yo chumayela eka yona ekusuhi ni le kaya, kutani u sungule vutirheli bya yindlu na yindlu. Ndzi fambe na yena, ndzi tumbela endzhaku ka yena. A nga si dyondza ku chayela movha, a hi famba mpfhuka wo tlula khilomitara hi milenge leswaku hi ta khandziya bazi leyi a yi hi yisa emihlanganweni eSt. Louis. Hambiloko ku ri ni ayisi ni gamboko, a hi nga tshiki ku ya emihlanganweni.
Hi 1934, Mama na Papa va khuvuriwile. Na mina a ndzi swi lava ku khuvuriwa, kutani a ndzi tshama ndzi sindzisa ku fikela loko Mama a byele Mbhoni yin’wana leyi kuleke leswaku yi vulavula na mina hi mhaka leyi. U vutise swivutiso swo tala hi ndlela leyi a ndzi ta yi twisisa. Hiloko a byela vatswari va mina leswaku ndzi nga siveriwi ku khuvuriwa; swi nga onha ku kula ka mina hi tlhelo ra moya. Hiloko ndzi khuvuriwa hi ximumu lexi nga landzela, loko ndza ha ri na tsevu wa malembe hi vukhale.
A ndzi rhandza xibukwana lexi nge Home and Happiness, lexi a ndzi tshama ndzi ri na xona nkarhi hinkwawo, hambi ku ri ku xi veka ehansi ka xikhigelo xa mina loko ndzi etlela. Ndzi kombele Mama leswaku a ndzi hlayela xona hi ku phindha-phindha ku fikela loko ndzi xi nhlokohatile. Hala ndzhaku ka xona a xi ri ni xifaniso xa xinhwanyetana lexi nga eParadeyisini xi ri na nghala. Ndzi vule leswaku hi mina xinhwanyetana xexo. Xifaniso xexo xi ndzi pfune ku tshama ndzi hlayise mahlo ya mina ma langute hakelo ya vutomi emisaveni leyintshwa ya Xikwembu.
A ndzi ri ni tingana swinene, kambe hambileswi a ndzi rhurhumela, a ndzi hambeta ndzi hlamula swivutiso swa Dyondzo ya vandlha ya Xihondzo xo Rindza.
Swi khomisa gome ku vula leswaku, Papa u chave ku lahlekeriwa hi ntirho xisweswo u tshike ku hlanganyela ni Timbhoni. Vamakwenu wa mina na vona va endle hi laha ku fanaka.
Vutirhei Bya Nkarhi Hikwawo
Mama u pfumelele maphayona, kumbe vatirheli va nkarhi hinkwawo ku paka tikharavhani ta vona endzhaku ka yindlu ya ka hina, kutani loko ndzi huma exikolweni a ndzi famba na vona evutirhelini. Hi ku hatlisa ndzi lave ku phayona, kambe Papa a a nga pfumelelani na swona sweswo, a a lava leswaku ndzi kuma dyondzo leyi engetelekeke ya misava. Eku heteleleni, Manana u n’wi khorwise leswaku a ndzi pfumelela ku phayona. Hiloko hi June 1943, loko ndzi ri na 14 wa malembe hi vukhale, ndzi sungula vutirheli bya nkarhi hinkwawo. Leswaku ndzi kota ku pfuneta eka swixava-xavana swa, ndyangu a ndzi tirha ntirho wo khomisa, naswona minkarhi yin’wana a ndzi tirha ntirho wa nkarhi hinkwawo. Hambiswiritano, a ndzi fikelela pakani ya n’hweti ya tiawara ta 150 entirhweni wa ku chumayela.
Hi ku famba ka nkarhi ndzi kume phayona ro tirha na rona, Dorothy Craden, loyi a nga sungula ku phayona hi January 1943, loko a ri na 17 wa malembe hi vukhale. A a ri Mukhatholiki la tinyiketeleke, kambe endzhaku ka dyondzo ya Bibele ya tin’hweti ta tsevu, u khuvuriwile. Emalembeni yo tala a a ri xikhutazo ni matimba eka mina, kutani na mina a ndzi ri xikhutazo eka yena. Hi tolovelane onge a hi ri vana va munhu.
Ku sukela hi 1945 hi phayone swin’we eswidorobanini swa le Missouri laha a ku nga ri na mavandlha kona. Le Bowling Green, hi basise holo yo hlanganyela eka yona; Manana u tile a ta hi pfuneta. Kutani hi endzele miti hinkwayo ya doroba vhiki rin’wana ni rin’wana leswaku hi rhambela vanhu eka nkulumo ya le rivaleni leyi hi nga kombela vamakwerhu va le St. Louis ku ta va ta yi nyikela. Hi ve ni nhlayo ya vhiki na vhiki ya le xikarhi ka 40 na 50 wa vanhu. Endzhakunyana, hi endle hilaha ku fanaka eLouisiana, laha hi hireke tempele ya Mamason. Leswaku hi kota ku hakela mali yo hira tiholo, a hi veka mabokisi ya munyikelo, naswona vhiki rin’wana ni rin’wana mali yo hakela ha yona a yi kumeka.
Ku suka kwalaho, hi ye le Mexico, eMissouri, laha hi nga hira vhuranda ra yindlu. Hi ri basisile leswaku vandlha leritsongo ra kwalaho ri kota ku ri tirhisa. Muako lowu, a wu ri ni makamara lama hlanganeke lawa a hi tshama eka wona. Hi tlhele hi pfuneta ku lunghiselela leswaku ku vekiwa tinkulumo ta le rivaleni eMexico. Kutani hi ye entsindza wa Doroba ra Jefferson laha hi nga endzela vatirhela-mfumo siku rin’wana ni rin’wana etihofisini ta vona. Hi tshame ekamareni leyi nga henhla ka Holo ya Mfumo, na Stella Willie, loyi a fana ni manana eka hina.
Ku suka kwalaho hi ye emadorobeni ya Festus na Doroba ra Crystal hi vunharhu bya hina, madoroba lawa a ma akelanile. Hi tshame exihahlwini xa tihuku lexi a xi hundzuriwe yindlu yo tshama eka yona, a xi ri endzhaku ka yindlu ya ndyangu lowu a wu tsakela. Tanihi leswi a ku nga ri na vavanuna lava khuvuriweke, hi khome minhlangano hinkwayo. Hi xavise switolwa, ku ri wona ntirho wo khomisa. A hi ri vapfumari hi tlhelo ra swilo leswi vonakaka. Kahle-kahle a hi nga koti hambi ku ri ku siva timbhovo leti a ti ri ehansi ka tintangu ta hina, kutani mpundzu wun’wana ni wun’wana a hi hoxa khadibodo leyintshwa etintangwini, naswona ni vusiku un’wana ni un’wana a hlantswa rhoko rero rin’we leri a a ri na rona.
Eku sunguleni ka va-1948, loko ndzi ri na 19 wa malembe hi vukhale, mina na Dorothy hi kume xirhambo xo ya eka ntlawa wa vu-12 wa Xikolo xa Bibele xa Gilead xa Watchtower xa varhumiwa. Endzhaku ka tidyondzo ta tin’hweti ta ntlhanu, swichudeni swa dzana swi thwasile hi February 6, 1949. A ku ri nkarhi wo tsakisa swinene. Vatswari va mina a va rhurhele eCalifornia, kutani Manana u fambe ku suka kwale leswaku a ta va kona.
Hi Ya eSwiavelweni Swa Hina
Mathwasana ya 28 ma averiwe ku ya eItaly—va tsevu, ku katsa Dorothy na mina, hi averiwe ku ya edorobeni ra Milan. Hi March 4, 1949, hi suke eNew York hi famba hi xikepe xa le Italy lexi vitaniwaka Vulcania. Riendzo rero ri hi teke masiku ya 11, naswona mati ya le lwandle lama a ma nga rhulanga, ma vangele leswaku vunyingi bya hina hi khomiwa hi vuvabyi lebyi vangiwaka hi riendzo ra le lwandle. Makwerhu Benanti u tile ehlalukweni ra Genoa a ta hi hlangaveta, kutani a tlhelela eMilan na hina hi xitimela.
Loko hi fika ekaya ra varhumiwa eMilan, hi kume swiluva emakamareni ya hina, leswi nga vekiwa hi xinhwanyetana xa Mutariyana. Malembe lama nga landzela xinhwanyetana lexi, Maria Merafina, xi ye eGilead, kutani xi tlhelela eItaly, naswona mina na xona hi tirhe swin’we hi ri ekaya ra varhumiwa!
Mixo lowu landzeleke endzhaku ka loko hi fike eMilan, hi langute ehandle hi fasitere ra kamara yo hlambela eka yona. Exitarateni lexi nga hala ndzhaku ka yindlu a ku ri ni muako lowukulu lowu biweke hi bomo, lowu a wu ri ni tiyindlu to tshama eka tona. Xihaha-mpfhuka xa tibomo xa le Amerika xi lahlele bomo hi xihoxo, leyi nga dlaya mindyangu hinkwayo ya 80 leyi a yi tshama kwalaho. Hi nkarhi wun’wana, fektri yi hupiwile, kutani tibomo toleto ti ba xikolo ti dlaya vana va 500. Xisweswo vanhu va laha a va nga va rhandzi vanhu va le Amerika.
Vanhu a va karhele hi nyimpi. Vo tala va vule leswaku loko nyimpi yin’wana yo tlhela yi sungula nakambe, a va nga ta ya eka swisirhelela-tibomo, a va ta titshamela emakaya kutani va tisunga hi ku pfulela gasi. Hi va tiyisekise leswaku hi tile, ku nga ri ku ta yimela hulumendhe ya le United States kumbe hulumendhe yihi ni yihi ya vanhu, kambe Mfumo wa Xikwembu, lowu wu nga ta herisa tinyimpi hinkwato ni ku xaniseka loku ti ku vangaka.
Edorobeni lerikulu ra Milan, vandlha leri nga roxe ra vanhu va kwalomu ka 20 kumbe ku tlula a ri hlangana ekaya ra varhumiwa. Masimu ya ku chumayela eka wona a ma nga si aviwa enkarhini wolowo, xisweswo hi sungule ku nyikela vumbhoni eka muako lowukulu lowu nga ni tiyindlu to tshama eka tona. Eka nyangwa wo sungula, hi hlangane na Nkulukumba Giandinotti, loyi a a lava leswaku nsati wa yena a tshika kereke, hiloko a amukela yin’wana ya tibuku ta hina. Manana Giandinotti a a ri wansati la tiyimiseleke, a ri ni swivutiso swo tala. U te: “Ndzi ta tsaka loko wo dyondza Xintariyana leswaku u ta kota ku ndzi dyondzisa Bibele.”
Silin’i ya yindlu ya vona a yi ri henhla swinene naswona rivoni ra vona a ri phumerile, xisweswo a a veka xitulu ehenhla ka tafula ni vusiku leswaku a ta va ekusuhi ni rivoni loko a hlaya Bibele. U hi vutise a ku: “Loko ndzi hlaya Bibele na n’wina, xana ndzi nga ha ya ni le kerekeni?” Hi n’wi byele leswaku sweswo a swi ri eka yena. U ye ekerekeni hi Sonto ni mixo kutani a ta emihlanganweni ya hina ninhlikanhi. Hiloko siku rin’wana a ku: “A ndzi nge he tlheli ndzi ya ekerekeni nakambe.”
Hi n’wi vutise hi ku: “Hikokwalaho ka yini?”
A ku: “Hikuva a va dyondzisi Bibele, naswona ndzi kume ntiyiso hi ku dyondza Bibele na n’wina.” U khuvuriwile, kutani a dyondza ni vavasati vo tala lava a va ya ekerekeni siku rin’wana ni rin’wana. Endzhakunyana u hi byele leswaku loko a hi lo n’wi byela leswaku a nga ha yi ekerekeni, a a ta tshika ku dyondza naswona kumbe xana a nga ta dyondza ntiyiso.
Swiavelo Leswintshwa
Hi ku famba ka nkarhi mina na Dorothy, xikan’we ni varhumiwa van’wana va mune, hi averiwe edorobeni ra le Italy, eTrieste, leri hi nkarhi wolowo a ku tshama masocha ya le Britain ni ya le Amerika eka rona. A ku ri ni Timbhoni ta khume, kambe nhlayo leyi yi kurile. Hi chumayele eTrieste malembe manharhu, kutani loko hi suka kona, a ku ri na 40 wa vahuweleri va Mfumo, lava 10 wa vona a va ri maphayona.
Xiavelo xa hina lexi landzeleke a ku ri doroba ra Verona, laha a ku ri hava vandlha kona. Kambe loko kereke yi tshikilele valawuri va tiko, hi boheke ku suka. Mina na Dorothy hi averiwe eRhoma. Kwalaho hi hire kamara leyi nga ni fanichara, naswona hi tirhe nsimu leyi nga kusuhi ni Vatican. A ku ri loko hi ri kwalaho, loko Dorothy a ya eLebanon a ya tekiwa hi John Chimiklis. Hi ve swin’we malembe ya 12, kutani ndza n’wi tsundzuka hakunene.
Hi 1955 kaya lerintshwa ra varhumiwa ri pfuriwe eka xiphemu xin’wana xa Rhoma, eka xitarata lexi vitaniwaka New Appian Way. Un’wana wa mune wa varhumiwa lava, a a ri Maria Merafina, xinhwenyetana lexiya xi nga veka swiluva emakamareni ya hina loko hi fika eMilan. Vandlha lerintshwa ri sunguriwile endhawini leyi ya doroba. Endzhaku ka ntsombano wa matiko hinkwawo lowu nga va kona eRhoma hi ximumu xelexo, ndzi ve ni lunghelo ra ku ya eka ntsombano lowu a wu ri eNuremberg, eJarimani. A swi nyanyula swonghasi ku hlangana ni lava va nga tiyisela swinene ngopfu ehansi ka mfumo wa Hitler!
Ku Tlhelela EUnited States
Hi 1956, hikwalaho ka swiphiqo swa rihanyo, ndzi tlhelele eUnited States ndzi ri eka livhi ya vuvabyi. Kambe a ndzi susanga mahlo ya mina eka hakelo ya ku tirhela Yehovha sweswi ni hilaha ku nga heriki eka misava ya yena leyintshwa. Ndzi bohe makungu yo tlhelela eItaly. Hambiswiritano, ndzi hlangane na Orville Michael, loyi a a tirha eyindlu-nkulu ya misava hinkwayo ya Timbhoni ta Yehovha ya le Brooklyn, eNew York. Hi tekanile endzhaku ka ntsombano wa misava hinkwayo wa 1958 eDorobeni ra New York.
Endzhakunyana ka sweswo, hi rhurhele eFront Royal, eVirginia, laha hi nga tiphina hi ku tirha ni vandlha leritsongo. A hi tshama eka xiyindlwana lexi a xi ri endzhaku ka Holo ya Mfumo. Eku heteleleni, hi March 1960 hi boheke ku tlhelela eBrooklyn hi ya lava ntirho wo tihanyisa leswaku hi ta kota ku hakela swikweleti swa hina. Hi tirhe ni vusiku, hi basisa tibanki to hambana-hambana leswaku hi kota ku tshama evutirhelini bya nkarhi hinkwawo.
Loko ha ha ri eBrooklyn, tata wa mina u lovile, naswona n’wingi wa mina u khomiwe hi vuvabyi byo oma swirho. Xisweswo hi bohe makungu ya ku rhurhela eOregon leswaku hi ta va ekusuhi ni vamana wa hina. Havumbirhi bya hina hi kume ntirho wo khomisa kutani hi ya emahlweni ni vutirheli bya vuphayona hi ri kwalaho. Eku heleni ka 1964, hina ni vamana wa hina hi chayele hi tsemakanya tiko hi ya eka nhlangano wa lembe na lembe wa Watch Tower Bible and Tract Society le Pittsburgh, ePennsylvania.
Loko hi endzele Xihlala xa le Rhode, hi khuthaziwe hi mulanguteri wa xifundzha, Arlen Meier, ni nsati wakwe, leswaku hi rhurhela eka doroba ra ntsindza wa le Providence, laha a ku ri ni xilaveko lexikulunyana xa vahuweleri va Mfumo. Vamanana wa hina va hi khutaze ku amukela xiavelo lexi lexintshwa, xisweswo loko hi tlhelele eOregon, hi xavise vunyingi bya nhundzu ya yindlu ya hina, kutani hi rhurha.
Ku Tlhelela Exikolweni Xa Gilead Nakambe
Hi nkarhi wa ximumu xa 1965, hi ye eka ntsombano lowu a wu ri eXitediyamu xa le Yankee. Loko hi ri kwalaho hi endle xikombelo xo ya eXikolweni xa le Gilead hi ri mpatswa lowu tekaneke. Kwalomu ka n’hweti endzhaku, hi hlamarisiwe hi ku amukela tifomo ta xikombelo leti a ti fanele ti tlherisiwa ku nga si hela masiku ya 30. Ndzi karhatekile hi ku ya etikweni leri nga kule swinene tanihi leswi Manana a a nga hanyanga kahle. Kambe u ndzi khutazile, a ku: “Tata tifomo toleto ta xikombelo. Wa swi tiva leswaku u fanele ku hambeta u amukela lunghelo rin’wana ni rin’wana ra vutirheli leri Yehovha a ri nyikaka!”
Sweswo swi lulamise ku karhateka ka mina. Hi tate tifomo, kutani hi ti rhumela. A swi hlamarisa swonghasi ku va hi amukele xirhambo xo ya eka ntlawa wa vu-42, lowu wu nga sungula hi April 25, 1966! Xikolo xa Gilead a xi ri eBrooklyn, New York hi nkarhi wolowo. Ku nga si hela ntlhanu wa tin’hweti, hi ri 106 hi thwasile, hi September 11, 1966.
Hi Averiwe eArgentina
Masiku mambirhi endzhaku ka ku thwasisiwa, a hi ri endleleni yo ya eArgentina hi Xihaha-mpfhuka xa le Peru. Loko hi fika eBuenos Aires, mulanguteri wa rhavi, Charles Eisenhower, u tile a ta hi hlangaveta erivaleni ra swihaha-mpfhuka. U hi pfune ku tsarisa ehofisini ya swibalo kutani a hi teka a hi yisa erhavini. A hi ri ni siku rin’we ra ku pakulula nhundzu ni ku tshamiseka; hiloko dyondzo ya hina ya Xipaniya yi sungula. Hi dyondze Xipaniya tiawara ta 11 hi siku en’hwetini yo sungula. N’hweti leyi landzeleke hi dyondze ririmi rero tiawara ta mune hi siku, kutani hi sungula ku hlanganyela evutirhelini bya nsimu.
Hi ve eBuenos Aires tin’hweti ta ntlhanu hiloko hi averiwa eRosario, doroba lerikulu leri nga ringanaka mune wa tiawara ku ya en’walungu u famba hi xitimela. Endzhaku ka ku tirha kwalaho tin’hweti ta 15, hi rhumeriwe eSantiago del Estero en’walungu wa le mahlweni ka kwalaho, doroba leri nga eka xifundzha xa kwandzasi ro hisa. Loko hi ri kwalaho hi January 1973, manana u lovile. A ndzi n’wi vonanga ku ringana malembe ya mune. Lexi xi nga ndzi chavelela eku rileni ka mina i ntshembo wa xiviri wa ku pfuka ka vafi xikan’we ni ku tiva leswaku a ndzi ri exiavelweni lexi Manana a a lava ndzi tirha eka xona.—Yohane 5:28, 29; Mintirho 24:15.
Vanhu va le Santiago del Estero a va ri ni xinghana, naswona tidyondzo ta Bibele a ti sunguleka hi ku olova. Loko hi fika hi 1968, a ku ri ni kwalomu ka 20 kumbe 30 wa vanhu lava a va va kona emihlanganweni, kambe endzhaku ka nhungu wa malembe, a ku ri ni vanhu vo tlula dzana evandlheni ra ka hina. Ku engetela kwalaho, a ku ri ni mavandlha mambirhi lamantshwa, lama a ma ri na vahuweleri va le xikarhi ka 25 na 50 emadorobeni ya le kusuhi.
Ku Tlhelela Nakambe eUnited States
Hikwalaho ka swiphiqo swa rihanyu, hi averiwe ku tlhelela eUnited States tanihi maphayona lama hlawulekeke hi 1976—hi ye eFayetteville, eN’walungu wa Carolina. A ku ri ni vanhu vo tala lava a va vulavula Xipaniya, va huma eAmerika Xikarhi ni le Dzonga, eDominican Republic, ePuerto Rico, ni hambi ku ri eSpain. Hi ve ni tidyondzo to tala ta Bibele, kutani hi ku famba ka nkarhi ku sunguriwe vandlha ra Xipaniya. Hi hete kwalomu ka nhungu wa malembe hi ri eka xiavelo xexo.
Hambiswiritano, hi lave leswaku hi va ekusuhi ni n’wingi wa mina, loyi ana se a a dyuharile naswona a lamarile. A a tshama ePortland, Oregon, xisweswo hi amukele xiavelo lexintshwa xo ya eka vandlha ra Xipaniya ra le Vancouver, eWashington, laha ku nga riki kule ni le Portland. Vandlha ra kona a ri ri ritsongo loko hi fika hi December 1983, kambe hi karhi hi vona vanhu lavantshwa lava tsakelaka.
Hi June 1996 ndzi hlanganise 53 wa malembe ndzi ri evutirhelini bya nkarhi hinkwawo, naswona nuna wa mina u hlanganise 55 wa malembe hi January 1, 1996. Emalembeni lawa yo tala, ndzi ve ni lunghelo ro pfuna vanhu va madzana-dzana leswaku va kuma vutivi bya ntiyiso wa Rito ra Xikwembu kutani va nyiketela vutomi bya vona eka Yehovha. Vunyingi bya vona sweswi va tirha tanihi vakulu ni vatirheli va nkarhi hinkwawo.
Minkarhi yin’wana ndzi vutisiwa leswaku a ndzi titwi ndzi navela ku va ndzi ve ni vana. Mhaka ya nkoka hileswaku, Yehovha u ndzi katekise hi vana vo tala va moya ni switukulwana. Ina, vutomi bya mina byi ve ni xikongomelo naswona byi ve lebyi vuyerisaka entirhweni wa Yehovha. Ndzi nga rungulela n’wana wa Yefta wa nhwanyana, loyi a nga heta vutomi bya yena evutirhelini bya le tempeleni naswona a nga vangiki ni vana hikwalaho ka lunghelo lerikulu ra yena ra vutirheli.—Vaavanyisi 11:38-40.
Ndza ha tsundzuka loko ndzi tinyiketela eka Yehovha ndza ha ri xinhwanyetana. Xifaniso xa Paradeyisi xa ha vonaka kahle emianakanyweni ya mina sweswi tanihi leswi a xi ri tano hi nkarhi wolowo. Mahlo ya mina ni mbilu swa ha langute eka hakelo ya vutomi lebyi nga heriki ni sweswi eka misava leyintshwa ya Xikwembu. Ina, ku navela ka mina i ka ku tirhela Yehovha, ku nga ri ntsena malembe ya 50, kambe hilaha ku nga heriki—ehansi ka ku fuma ka Mfumo wa yena.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
Dorothy Craden, a veke mavoko ya yena emakatleni ya mina, ni maphayona-kulorhi hi 1943
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
Le Rhoma, eItaly, ni varhumiwa-kulorhi hi 1953
[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]
Ndzi ri ni nuna wa mina