Xana Swa Fanela Leswaku U Kombela Ku Rivaleriwa Ke?

‘A NDZI kombeli ndzivalelo,’ ku tsale George Bernard Shaw. Van’wana va nga ha ku, ‘Swi endlekile swi endlekile.’

Kumbexana hina vini ha chava ku kombela ndzivalelo hi ku ehleketa leswaku hi tiyisa ehansi. Kumbexana hi titsetselela hi ku vula leswaku loyi un’wana hi yena a nga ni xiphiqo. Kumbe hi nga ha tiyimisela ku kombela ndzivalelo kambe hi hlwela kukondza hi anakanya leswaku mhaka leyi se yi rivariwile.

Kutani ke, xana ku kombela ndzivalelo swa laveka? Xana swi nga pfuna?

Rirhandzu Ri Hi Endla Hi Boheka Ku Kombela Ndzivalelo

Rirhandzu ra vumakwerhu i mfungho wa valandzeri va ntiyiso va Yesu Kreste. U te: “Hinkwavo va ta tiva leswaku mi vadyondzisiwa va mina, loko mi rhandzana.” (Yohane 13:35) Matsalwa ma khutaza Vakreste leswaku va “rhandzan[a] swinene hi timbilu ta [vo]na hinkwato.” (1 Petro 1:22) Rirhandzu ro enta ri hi boha leswaku hi kombela ndzivalelo. Hikwalaho ka yini? Hikuva ku nga hetiseki ka vumunhu ku hi endla hi vanga swikhutu handle ko swi xiya, leswi kavanyetaka rirhandzu loko swi nga herisiwi.

Hi xikombiso, hikwalaho ka ku nga twani ka hina ni un’wana evandlheni ra Vukreste, hi nga ha vona swi antswa leswaku hi nga n’wi vulavurisi. Loko ku ri hina hi n’wi dyoheleke, xana hi nga byi kondletela hi ndlela yihi vuxaka nakambe? Hakanyingi, hi nga ha kombela ndzivalelo kutani hi endla matshalatshala yo vulavula hi ndlela leyinene. Hi fanele hi kombisa vapfumeri-kulobye rirhandzu, naswona loko hi tisola hikwalaho ka leswi hi va dyoheleke, hi ndlela yoleyo hi va kombisa rona.—Varhoma 13:8.

Hi xikombiso: Mari Carmen na Paqui i vavasati vambirhi va Vakreste lava a va ri vanghana ku ringana nkarhi wo leha. Hambiswiritano, leswi Mari Carmen a tshembeke rihlevo ro karhi ro biha, vunghana bya yena na Paqui byi kume ndzhuti byi yima. U sungule ku papalata Paqui hi ku helela, a nga vulavulanga na yena. Endzhaku ka nkarhi wo lava ku va lembe, Mari Carmen u twe leswaku rihlevo leriyani a ku ri mavunwa. Xana u endle yini? Rirhandzu ri n’wi susumetele leswaku a ya eka Paqui kutani hi ku titsongahata a phofula ku tisola ka yena malunghana ni ndlela yo biha swonghasi leyi a endleke swilo ha yona. Havambirhi va sungule ku rila, naswona va ve vanghana lavakulu ku sukela kwalaho.

Hambiloko hi nga ha tivona hi nga endlanga nchumu xo biha, ku kombela ndzivalelo ku nga ha herisa ku nga twanani. Manuel u ri: “Malembe yo tala lama hundzeke, mina ni nsati wa mina a hi tshama ekaya ra makwerhu un’wana wa xisati loko yena a ri exibedlhele. Hi endle matshalatshala hinkwawo leswaku hi n’wi pfuna yena ni vana vakwe loko a vabya. Kambe loko a vuyile ekaya, u vilerile eka munghana wakwe, a vula leswaku timali ta laha ndyangu a hi nga ti tirhisi kahle.

“Hiloko hi n’wi endzela kutani hi hlamusela leswaku kumbexana hikwalaho ka leswi ha ha riki vantshwa ni ku pfumala ntokoto, swi nga ha endleka hi nga endlanga swilo hilaha yena a a ta va a endle hakona. Hi ku hatlisa u vule leswaku hi yena loyi a faneleke a nkhensa hina, kutani a vula leswaku wa nkhensa swinene eka hinkwaswo leswi hi n’wi endleleke swona. Hiloko xiphiqo xi tlhantlheka. Ntokoto lowu wu ndzi dyondzise nkoka wa ku kombela ndzivalelo hi ku titsongahata loko ku ri ni ku nga twanani.”

Yehovha u wu katekisile mpatswa lowu hikwalaho ko kombisa rirhandzu ni ku ‘lava swilo leswi pfunaka ku tisa ku rhula.’ (Varhoma 14:19) Nakambe, rirhandzu ri katsa ku anakanyela mintlhaveko ya van’wana. Petro u hi tsundzuxa leswaku hi kombisa ‘ntwela-vusiwana.’ (1 Petro 3:8) Loko hi twelana vusiwana, hi ta swi kota ku vona loko hi vavise un’wana handle ko swi xiya, hi ku vulavula kumbe hi xiendlo, naswona hi ta boheka ku ya kombela ndzivalelo.

“Ambalani Ku Titsongahata”

Hambi ku ri vakulu va Vukreste lava tshembekaka va nga ha holovisana minkarhi yin’wana. (Ringanisa Mintirho 15:37-39.) Leyi hi yona minkarhi leyi ku kombela ndzivalelo swi lavekaka ngopfu eka yona. Kambe i yini lexi nga pfunaka nkulu kumbe Mukreste wihi na wihi loyi swi n’wi nonon’hwelaka ku kombela ndzivalelo?

Ku titsongahata hi xona xilotlelo xa kona. Muapostola Petro u tsundzuxile: “Ambalani ku titsongahata, mi tiveka ehansi, van’wana eka van’wana.” (1 Petro 5:5) Hambileswi hakanyingi eka timholovo to tala vanhu havambirhi va vaka va ri ni xihoxo, Mukreste la titsongahataka u karhateka hi swihoxo swakwe naswona wa tiyimisela ku swi amukela.—Swivuriso 6:1-5.

Loyi ku komberiwaka ndzivalelo eka yena u fanele a wu amukela hi ku titsongahata. Hi xikombiso, a hi nge vavanuna vambirhi lava lavaka ku vulavurisana va yime ehenhla ka tintshava timbirhi to hambana. Ku vulavurisana ka kavanyetiwa hikwalaho ka riwa leri va hambanisaka. Kambe, loko un’wana wa vona a xika a ya enkoveni ni loyi un’wana a xika a ya enkoveni, va swi kota ku vulavula hi ku olova. Hilaha ku fanaka, loko Vakreste vambirhi va lava ku tlhantlha xiphiqo xa vona, havambirhi a va titsongahate va ya hlangana enkoveni hi ndlela yo fanekisela, kutani va kombelana ndzivalelo.—1 Petro 5:6.

Ku Kombelana Ndzivalelo I Swa Nkoka eVukatini

Vukati bya vanhu vambirhi lava nga hetisekangiki, swa boha leswaku byi va ni minkarhi yo kombelana ndzivalelo. Naswona loko wanuna ni wansati va ri ni ntwela-vusiwana, wu ta va susumetela leswaku va kombela ndzivalelo loko va tshuka va vulavula kumbe va endla swilo leswi hoxeke. Swivuriso 12:18 yi ri: “L’a v̌ulaka ŝa hav̌a wa tlhav̌a kukota tlhari; kambe nomu wa lo’wo tlhariha wa hanyisa.” ‘Timbanga leti endliweke hi xihoxo’ a swi koteki ku ti susa, kambe swa koteka ku ti tshungula hi ku kombela ndzivalelo lowu humaka embilwini. Kavula, leswi swi lava vuxiyaxiya ni matshalatshala ya nkarhi na nkarhi.

Loko a vulavula hi vukati byakwe, Susana u ri: “Mina na Jack* se hi na 24 wa malembe hi tekanile, kambe ha ha dyondza leswintshwa eka un’wana ni un’wana wa hina. Lexi vavisaka, khale hi tshame hi hambana kutani hi nga tshami swin’we mavhiki yo hlayanyana. Hambiswiritano, hi yingise ndzayo ya Matsalwa yo huma eka vakulu kutani hi tlhela hi tshama swin’we. Hi xiye leswaku, tanihi leswi hi nga ni vumunhu lebyi hambaneke swinene, timholovo ti ta humelela. Loko ti va kona, hi ku hatlisa hi kombelana ndzivalelo kutani hi ringeta hi matimba ku twisisa langutelo ra loyi un’wana. Ndza tsaka ku vula leswaku vukati bya hina bya antswa swinene.” Jack wa engetela: “Nakambe hi dyondze ku tiva minkarhi leyi ha yona hi talaka ku hatla hi hlundzuka. Minkarhi yin’wana hi hanyisana hi vukheta swinene.”—Swivuriso 16:23.

Xana u fanele u kombela ndzivalelo loko u anakanya leswaku a wu na xihoxo? Loko mi hlundzukisanile, swa tika ku vona leswaku nandzu i wa mani. Kambe nchumu wa nkoka i ku rhula evukatini. Tsundzuka Abigayele, wansati wa Muisrayele loyi nuna wakwe a khomeke Davhida hi ndlela yo biha. Hambileswi a a nga ta soriwa hikwalaho ka vuhunguki bya nuna wakwe, u kombele ndzivalelo. U komberile: “Wa nga riv̌alela nanḍa wa wena e nanḍu.” Davhida u angule hi ku n’wi khoma hi ndlela leyinene, hi ku titsongahata a vula leswaku loko a ku nga ri yena, a a ta va a halate ngati yo pfumala nandzu.—1 Samuwele 25:24-28, 32-35.

Hilaha ku fanaka, wansati wa Mukreste la vitaniwaka June, loyi a nga ni malembe ya 45 a ri evukatini, u vula leswaku vukati lebyi humelelaka byi lava leswaku munhu a tiyimisela ku va wo rhanga ku kombela ndzivalelo. U ri: “Ndzi tibyela leswaku vukati bya hina i bya nkoka swinene ku tlula mintlhaveko ya mina n’wini. Kutani loko ndzi kombela ndzivalelo, ndzi titwa ndzi hoxa xandla eku hlayiseni ka vukati.” Mukhalabye la vitaniwaka Jim u ri: “Ndzi kombela ndzivalelo eka nsati wa mina hambi ku ri eka swilo switsongo. Ku sukela loko a endliwe vuhandzuri lebyikulu, u hatla a hlundzuka. Kutani minkarhi yo tala ndza n’wi hakarha kutani ndzi ku, ‘Ndzi khomele, Murhandziwa. A ndzi nga tiyimiselanga ku ku hlundzukisa.’ Ku fana ni ximilana lexi cheletiwaka, hi ku hatlisa u sungula ku tsaka.”

Loko hi hlundzukise munhu loyi hi n’wi rhandzaka swinene, ku hatla hi kombela ndzivalelo swa tirha swinene. Milagros u yima na swona leswi loko a ku: “Ndzi tala ku titwa ndzi nga titshembi, naswona loko nuna wa mina a tshuka a vulavula hi ku kariha ndzi hatla ndzi hlundzuka. Kambe loko a kombela ndzivalelo, ndzi hatla ndzi titwa ndzi antswa.” Hilaha ku faneleke, Matsalwa ma hi byela: “Marito yo saseka i šihlenga ša v̌ulombe, ma ṭakisa moya, ma hanyisa marambu.”—Swivuriso 16:24.

Titolovete Mukhuva Wo Kombela Ndzivalelo

Loko hi swi endla mukhuva ku kombela ndzivalelo loko swi fanerile, hakanyingi hi ta kuma leswaku vanhu va ta hi rhandza. Naswona kumbexana va nga ha tlhela va kombela ndzivalelo hi voxe. Loko hi vona onge hi hlundzukise un’wana, ha yini hi nga swi endli mukhuva ku kombela ndzivalelo ematshan’weni yo lwela ku papalata ku amukela xihoxo xa hina? Misava yi nga ha vona onge ku kombela ndzivalelo i xikombiso xa ku tsana, kambe i xikombiso xa ku wupfa ka Vukreste hakunene. Kavula, a hi lavi ku fana ni lava va amukelaka xihoxo xa vona kambe va balekela vutihlamuleri bya vona. Hi xikombiso, xana ha kombela ndzivalelo kambe swi nga humi embilwini? Loko hi fika nkarhi wu hundzile kutani hi kombela ndzivalelo swinene, xana ha ma endla matshalatshala ya ku fika hi nkarhi?

Kutani ke, xana hakunene swa fanela leswaku hi kombela ndzivalelo? Ina swa fanela. I vutihlamuleri lebyi pfunaka hina byi tlhela byi pfuna van’wana loko hi byi hetisisa. Ku kombela ndzivalelo swi nga pfuna ku herisa xitlhavi lexi vangiwaka hi ku nga hetiseki, naswona ku nga kondletela vuxaka lebyi feke. Nkarhi na nkarhi loko hi kombela ndzivalelo hi dyondza ku titsongahata naswona hi leteriwa leswaku hi anakanyela mintlhaveko ya van’wana. Hikwalaho ka sweswo, vapfumeri-kulobye, vanghana va vukati ni van’wana va ta hi vona hi ri lava faneriwaka hi rirhandzu ni ku tshembiwa. Hi ta va ni ku rhula ka mianakanyo, naswona Yehovha Xikwembu u ta hi katekisa.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 23]

Ku kombela ndzivalelo loku humaka embilwini ku kondletela rirhandzu ra Vukreste