Nuna Tlhelo Nkulu—Ku Ringanisela Vutihlamuleri

‘Mulanguteri u fanele ku va nuna wa nsati un’we.’—1 TIMOTIYA 3:2.

1, 2. Ha yini vunghwendza bya vaprista byi nga ri bya Matsalwa?

HI LEMBE-XIDZANA ro sungula, Vakreste vo tshembeka a va tikarhatela ku ringanisela vutihlamuleri bya vona byo hambana-hambana. Loko muapostola Pawulo a vule leswaku Mukreste loyi a titshameleke yexe “ú endla leswi antswaka ku tlula swona,” xana a a vula leswaku wanuna wo tano u ta ku fanelekela ku antswa ku va mulanguteri evandlheni ra Vukreste? Kahle-kahle xana a a teka ku titshamela-wexe xi ri xona xilaveko xa leswaku munhu a va nkulu? (1 Vakorinto 7:38) Vafundhisi va Khatoliki va sindzisa vunghwendza. Kambe xana vunghwendza bya vaprista a byi sekeriwe eMatsalweni? Tikereke ta le Vuxeni ta Maorthodox ti pfumelela vaprista va tona va miganga leswaku va va vavanuna lava tekeke, kambe vabixopo va tona a va pfumeleriwi. Xana sweswo swi pfumelelana ni Bibele?

² Vunyingi bya vaapostola va Kreste va 12, swirho swa masungulo ya vandlha ra Vukreste, a va ri vavanuna lava tekeke. (Matewu 8:14, 15; Vaefesa 2:20) Pawulo u tsarile: “Xana a hi na fanelo ya ku famba-famba hi ri ni nsati la nga makwerhu eHosini, tanihi leswi vaapostola van’wana va endlisaka swona, ni vamakwavo va Hosi, na Petro, xana?” (1 Vakorinto 9:5) New Catholic Encyclopedia ya pfumela leswaku “nawu wa vunghwendza wu sungule hi vafundhisi” ni leswaku “vatirheli va [Testamente Leyintshwa] a va nga sindzisiwi ku va tinghwendza.” Timbhoni ta Yehovha ti landzela ntila wa Matsalwa ematshan’weni ya nawu wa vafundhisi.—1 Timotiya 4:1-3.

Ku Va Nkulu Ni Ku Nghenela Vukati Swa Fambelana

3. Hi yihi mintiyiso ya Matsalwa leyi kombisaka leswaku valanguteri lava nga Vakreste va nga va vavanuna lava tekeke?

³ Ematshan’weni yo lava leswaku vavanuna lava hlawuriweke leswaku va va valanguteri va fanele va nga teki, Pawulo u tsalele Tito a ku: “Mhaka leyi endleke leswaku ndzi ku siya le Kreta, hileswaku u sala u hetisa swilo leswi swa ha lavaka ku lulamisiwa, naswona u veka vakulukumba [Xigriki, pre·sbyʹte·ros] va [vandlha] emutini wun’wana ni wun’wana. Tsundzuka leswi ndzi ku leriseke swona: Nkulukumba ú fanele ku va munhu la nga riki na xisandzu, a va ni nsati un’we ntsena; vana va yena va fanele ku va vapfumeri, lava nga soriwiki hikwalaho ka mahanyelo ya vona ya vusopfa, ni ku tiarisa ka vona, hikuva murhangeri [Xigriki, e·piʹsko·pos, laha rito leri nge “bixopo” ri humaka kona] [evandlheni] ú fanele ku va munhu wo pfumala xisandzu, leswi a langutelaka ntirho wa Xikwembu.”—Tito 1:5-7.

4. (a) Hi swi tivisa ku yini leswaku vukati a hi xilaveko eka valanguteri lava nga Vakreste? (b) Hi byihi vuyelo lebyi makwerhu wa xinuna loyi a nga nkulu loyi a nga tekangiki a nga na byona?

⁴ Hi hala tlhelo, vukati a hi xilaveko xa Matsalwa xa leswaku munhu a faneleka ku va nkulu. Yesu a a nga tekanga. (Vaefesa 1:22) Pawulo, mulanguteri la xiyekaka wa vandlha ra Vukreste ra lembe-xidzana ro sungula, a a nga tekanga. (1 Vakorinto 7:7-9) Namuntlha, ku ni Vakreste vo tala lava nga tekangiki lava nga vakulu. Kumbexana xiyimo xa vona xo va va nga tekanga xi va nyika nkarhi lowu engetelekeke leswaku va hetisisa mintirho ya vona tanihi valanguteri.

‘Wanuna Loyi A Tekeke U Yisiwa Hala Ni Hala’

5. Hi wihi ntiyiso wa Matsalwa lowu vamakwerhu lava ngheneleke vukati va faneleke va wu xiya?

⁵ Loko wanuna wa Mukreste a teka, u fanele a swi xiya leswaku se u byarha vutihlamuleri lebyintshwa lebyi nga ta koxa nkarhi ni nyingiso wakwe. Bibele yi ri: “Loyi a nga tekangiki ú tikarhatela swa Hosi, ku vona hilaha a nga tsakisaka Hosi hakona; kambe loyi a tekeke ú tikarhatela swa misava, ku vona hilaha a nga tsakisaka nsati wa yena hakona, kutani ú kokeriwa hala ni hala.” (1 Vakorinto 7:32-34) Xana u kokeriwa hala ni hala hi ndlela yihi?

6, 7. (a) Hi yihi ndlela yin’wana leyi ha yona wanuna loyi a tekeke a “kokeriwa[ka] hala ni hala”? (b) Hi yihi ndzayo leyi Pawulo a yi nyikaka Vakreste lava ngheneleke vukati? (c) Xana leswi swi nga xi khumba njhani xiboho xa wanuna leswaku a amukela xiavelo xa ntirho?

⁶ Hi xikombiso, wanuna loyi a ngheneleke vukati a nga wu lawuri miri wa yena n’wini. Pawulo u swi veke kahle erivaleni leswi: “Nsati a nga na matimba ehenhla ka miri wa yena, kambe matimba ma na nuna. Swi tano na yena nuna, a nga na matimba ehenhla ka miri wa yena, matimba ma ni nsati.” (1 Vakorinto 7:4) Van’wana lava ehleketaka ku nghenela vukati va nga ha vona onge leswi a hi swa nkoka ngopfu hikuva rimbewu a ri nge vi nchumu lowukulu evukatini bya vona. Hambiswiritano, tanihi leswi ku tenga emahlweni ka vukati ku nga xilaveko xa Matsalwa, Vakreste a va swi tivi kahle swilaveko swa rimbewu swa lava nga ta tekana na vona.

⁷ Pawulo u kombisa leswaku hambi ku ri mpatswa lowu ‘vekaka mianakanyo ya wona eka swilo swa moya’ wu fanele wu khathalelana eka swilaveko swa rimbewu. U tsundzuxe Vakreste va le Korinto a ku: “Nuna a a nyike nsati leswi swi nga fanelo ya yena, swi va tano na yena nsati eka nuna wa yena. Mi nga tshuki mi alelana, ehandle ka loko kumbexana mi nga alelana nkarhinyana, ku ri hi ku twanana, loko mi lava ku tinyiketa eku khongeleni kutani endzhaku mi tlhela mi vuyelelana. Sathana a nga tshuki a mi ringa hikwalaho ka ku tsandzeka ka n’wina ku tikhoma.” (Varhoma 8:5; 1 Vakorinto 7:3, 5) Lexi vavisaka, ku ve ni milandzu ya vuoswi loko xitsundzuxo lexi xi nga landzeleriwi. Hikwalaho ka leswi, Mukreste loyi a tekeke u fanele a xiyisisa timhaka hi vukheta emahlweni ka ku va a amukela ntirho lowu nga ta endla leswaku a hambana ni nsati wakwe nkarhi wo leha. A nga ha ri na wona ntshunxeko wo famba-famba wo tanihi lowu a ri na wona loko a ha ri yexe.

8, 9. (a) Xana Pawulo a a vula yini loko a vule leswaku Vakreste lava ngheneleke vukati “va tikarhatela swa misava”? (b) Xana Vakreste lava ngheneleke vukati va nga tikarhatela ku endla yini?

⁸ Xana ku nga vurisiwa ku yini leswaku vavanuna lava nga Vakreste lava tekeke, ku katsa ni vakulu, va “tikarhatela swa misava [koʹsmos]”? (1 Vakorinto 7:33) Swi le rivaleni leswaku Pawulo a a nga vulavuli hi swilo swo biha swa misava leyi, leswi Vakreste hinkwavo va ntiyiso va faneleke va swi papalata. (2 Petro 1:4; 2:18-20; 1 Yohane 2:15-17) Rito ra Xikwembu ri hi dyondzisa leswaku hi “tshika ku hanya ehandle ka Xikwembu ni ku navela swa misava [ko·smi·kosʹ], kutani hi hanya emisaveni leyi hi ku tikhoma, ni ku lulama, ni vukhongeri.”—Tito 2:12.

⁹ Hikwalaho, Mukreste loyi a ngheneleke vukati “ú tikarhatela swa misava” hikuva hilaha ku faneleke u khathala hi swilo swa misava leswi nga xiphemu xa vutomi lebyi tolovelekeke bya vanhu lava tekaneke. Leswi swi katsa ndhawu yo tshama eka yona, swakudya, swiambalo, vuhungasi—hi nga ha vuli swilaveko swin’wana swa ntsandza-vahlayi loko ku ri ni vana. Kambe hambi ku ri eka mpatswa lowu nga riki na vana, leswaku vukati bya vona byi humelela, wanuna ni wansati va fanele va hisekela ku “tsakisa[na].” Leswi i swa nkoka ngopfu-ngopfu eka vakulu lava nga Vakreste tanihi leswi va ringaniselaka vutihlamuleri bya vona.

Vanuna Lavanene Tlhelo Vakulu Lavanene

10. Leswaku Mukreste a faneleka ku va nkulu, xana i yini leswi vamakwavo va yena ni vanhu va le handle va faneleke va kota ku swi xiya?

¹⁰ Hambileswi vukati byi nga riki xilaveko xa ku va munhu a fanelekela ku va nkulu, loko wanuna la nga Mukreste a tekile, loko a nga si bumabumeriwa leswaku a hlawuriwa ku va nkulu, u fanele a humesa vumbhoni bya leswaku hakunene u tikarhatela ku va nuna lonene, wa rirhandzu, loko a ri karhi a tirhisa vunhloko hi ndlela leyinene. (Vaefesa 5:23-25, 28-31) Pawulo u tsarile a ku: “Loko munhu a navela ku va mufambisi wa [vandlha] ú navela ntirho lowunene. Hikokwalaho, mufambisi ú fanele ku va munhu la nga riki na xisandzu, a teka nsati un’we ntsena.” (1 Timotiya 3:1, 2) Swi fanele swi tikomba leswaku nkulu u tikarhatela ku va nuna lonene, ku nga khathariseki leswaku nsati wa yena i Mukreste-kulobye kumbe a hi yena. Entiyisweni, hambi ku ri vanhu lava nga ehandle ka vandlha va fanele va swi xiya leswaku u khathalela nsati wakwe hi ndlela leyinene swin’we ni vutihlamuleri lebyin’wana bya yena. Tlhandla-kambirhi Pawulo u te: “U fanele ku va loyi vanhu va le handle va n’wi xiximaka, hikuva nkarhi wun’wana a nga wela eku sandziweni ni le ntlhan’wini wa Diyavulosi.”—1 Timotiya 3:7.

11. Xana xivulwa lexi nge “a teka nsati un’we ntsena” xi kombisa yini, kutani i xitsundzuxo xihi lexi vakulu va faneleke va xi anakanya?

¹¹ Kavula, xivulwa lexi nge “a teka nsati un’we ntsena” xi kombisa leswaku a nga fanelanga a teka tshengwe, kambe xi tlhela xi kombisa ku tshembeka evukatini. (Vaheveru 13:4) Vakulu ngopfu-ngopfu va fanele va va ni vukheta lebyikulu swinene loko va pfuna vamakwerhu va xisati evandlheni. Va fanele va papalata ku va voxe loko va endzela makwerhu wa xisati loyi a lavaka ndzayo ni nchavelelo. Va ta va va endla kahle loko va famba ni nkulu un’wana, nandza wa vutirheli, kumbe hambi ku ri vasati va vona ntsena loko ku ri riendzo ro khutazana.—1 Timotiya 5:1, 2.

12. Xana i nhlamuselo yihi leyi vasati va vakulu ni va malandza ya vutirheli va faneleke va lwela ku faneriwa hi yona?

¹² Phela, loko a longoloxa swilaveko swa vakulu ni malandza ya vutirheli, muapostola Pawulo u tlhele a nyika xitsundzuxo eka vasati va lava faneriwaka hi malunghelo yo tano. U tsarile a ku: “Hi mukhuva wolowo vavasati na vona a va chaviseke, va nga vi na rilumbeto, kambe va dya hi ku pima, va tshembeka eswilweni hinkwaswo.” (1 Timotiya 3:11) Wanuna la nga Mukreste a nga endla swo tala leswaku a pfuna nsati wakwe leswaku a fanelekela nhlamuselo yoleyo.

Mintirho Ya Wansati Leyi Nga eMatsalweni

13, 14. Hambiloko nsati wa nkulu a nga ri Mbhoni-kulobye, ha yini a fanele a tshama na yena naswona a va nuna lonene?

¹³ Kavula, ndzayo leyi leyi nyikiweke vasati va vakulu kumbe va malandza ya vutirheli yi kombisa leswaku vavasati vo tano i Vakreste lava tinyiketeleke. Hi ntolovelo, leswi swi tano hikuva Vakreste va fanele va teka ‘eHosini ntsena.’ (1 Vakorinto 7:39) Kambe ku vuriwa yini hi makwerhu wa xinuna loyi ana se a a teke munhu loyi a nga riki mupfumeri loko a nyiketela vutomi bya yena eka Yehovha, kumbe loyi nsati wakwe a hambukeke kambe ku nga ri hikwalaho ka xihoxo xa yena makwerhu?

¹⁴ Sweswo ntsena, a swi nge n’wi siveli ku va nkulu. Kambe, leswi a swi nge n’wi pfumeleli leswaku a hambana na yena hikwalaho ka leswi a nga riki na ripfumelo ro fana ni ra yena. Pawulo u tsundzuxile: “Xana u tekile nsati? U nga lavi ku tintshunxa eka yena.” (1 Vakorinto 7:27) U ye emahlweni a ku: “Loko makwerhu un’wana eHosini a ri ni nsati la nga riki mupfumeri, kutani loko nsati loyi a nkhensa ku ya emahlweni a hanya na yena, nuna wa kona a nga n’wi tshiki. Hambiswiritano, loko loyi a nga riki mupfumeri a lava ku hambana ni loyi a nga mupfumeri, a a hambane na yena: mukriste wa xinuna kumbe wa xisati, a nga bohekanga loko timhaka ti famba hi ndlela yoleyo. Kambe loko mi ri n’wina, Xikwembu xi mi vitanile ku hanya hi ku rhula. Hikuva wena nsati, u swi tivisa ku yini, kumbexana u nga ponisa nuna wa wena? Na wena nuna, u swi tivisa ku yini, kumbexana u nga ponisa nsati wa wena?” (1 Vakorinto 7:12, 15, 16) Hambiloko nsati wakwe a nga ri Mbhoni, nkulu u fanele ku va nuna lonene.

15. Hi yihi ndzayo leyi muapostola Petro a yi nyikaka vanuna lava nga Vakreste, naswona ku nga va ni vuyelo byihi loko nkulu o va nuna la honisaka swilo?

¹⁵ Hambiloko nsati wakwe a ri mupfumeri-kulobye kumbe a nga ri yena, nkulu la nga Mukreste u fanele a swi xiya leswaku nsati wakwe u lava nyingiso wa yena wa rirhandzu. Muapostola Petro u tsarile a ku: “Hi mukhuva wolowo, na n’wina vavanuna, hanyisanani ni vasati va n’wina hi ku twelelana, hikuva va fana ni swibya leswi nga tiyangiki, naswona mi va xixima, hikuva va ta dya ndzhaka ya tintswalo ni vutomi swin’we na n’wina. Va xiximeni leswaku mikhongelo ya n’wina yi ta kala yi nga siveriwi.” (1 Petro 3:7) Nuna loyi a tshikaka ku khathalela swilaveko swa nsati wakwe hi vomu u veka vuxaka bya yena na Yehovha ekhombyeni; swi nga n’wi sivela ku tshinelela ka yena Yehovha onge hiloko ‘a siveriwe hi papa lerikulu, leswaku xikhongelo xi nga swi koti ku hundza.’ (Swirilo 3:44) Leswi swi nga ha n’wi endla a nga ha faneleki ku va mulanguteri wa Mukreste.

16. Hi yihi yinhla-nkulu leyi Pawulo a yi humesaka, naswona xana vakulu va fanele va titwa njhani hi leswi?

¹⁶ Hilaha swi kombisiweke hakona, mhaka-nkulu leyi Pawulo a yi kandziyisaka eka rungula rakwe hileswaku loko wanuna a teka, u tshika mpimo wo karhi wa ntshunxeko lowu a ri na wona tanihi wanuna loyi a titshameleke yexe lowu a wu n’wi pfumelela leswaku ‘a tirhela Hosi handle ko kavanyetiwa.’ (1 Vakorinto 7:35) Swiviko swi komba leswaku vakulu van’wana lava tekeke a hi minkarhi hinkwayo va ringaniselaka loko va anakanyisisa hi marito ya Pawulo lama huhuteriweke. Loko va navela ku hetisisa leswi va vonaka onge vakulu lavanene va fanele va swi endla, va nga ha honisa yin’wana ya mintirho ya vona tanihi tinhloko ta mindyangu. Van’wana va nga ha kuma swi nonon’hwa ku ala malunghelo ya vandlha, hambiloko va swi tiva leswaku ku ma amukela swi ta onha vumoya bya vasati va vona. Va rhandza malunghelo lama fambisanaka ni vukati, kambe xana va tiyimisele ku hetisisa vutihlamuleri lebyi fambisanaka na wona?

17. Xana ku humelele yini hi vasati van’wana, naswona leswi a swi ta va swi papalatiwile hi ndlela yihi?

¹⁷ Entiyisweni, swa bumabumeriwa leswaku nkulu a hiseka. Hambiswiritano, xana Mukreste wa ringanisela loko a hetisisa mintirho ya yena evandlheni, kambe a honisa vutihlamuleri byakwe bya Matsalwa malunghana ni nsati wakwe? Hambiloko a navela ku pfuna lava nga evandlheni, nkulu la ringaniselaka u ta tlhela a tikarhatela vumoya bya nsati wakwe. Vasati va vakulu van’wana va sungule ku tsana emoyeni, naswona van’wana va ‘onhakile’ hi tlhelo ra moya. (1 Timotiya 1:19) Hambiloko nsati a ri ni vutihlamuleri byo tirhela ku ponisiwa kakwe, hakanyingi xiphiqo lexi xa ku tsana emoyeni a xi ta va xi papalatiwile loko nkulu a lo ‘wundla ni ku khathalela’ nsati wakwe, “tanihi leswi Kriste na yena a endlelaka [vandlha].” (Vaefesa 5:28, 29) Entiyisweni, vakulu va fanele va ‘tilangutela ni ku langutela ntlhambi hinkwawo.’ (Mintirho 20:28, xiitaliki i xerhu.) Loko va tekile, leswi swi katsa ni vasati va vona.

‘Ku Xaniseka eNyameni’

18. Hi kwihi ‘ku xaniseka’ kun’wana loku Vakreste lava ngheneleke vukati va langutanaka na kona, naswona leswi swi nga yi khumba njhani mintirho ya nkulu?

¹⁸ Muapostola u tlhele a tsala a ku: “Ni wanhwana, loko a tekiwa, a nga dyohi; kambe volavo va ta xaniseka [enyameni, NW], kutani mina ndzi lava ku mi lamulela eka sweswo.” (1 Vakorinto 7:28) Pawulo a a navela ku ponisa lava swi kotaka ku landzela xikombiso xa yena xo titshamela yexe leswaku va hambana ni swivilelo leswi nga papalatekiki swa vukati. Hambi ku ri eka mimpatswa leyi nga riki na vana, swivilelo swo tano swi nga ha katsa swiphiqo swa rihanyo kumbe swiphiqo swa timali ku katsa ni vutihlamuleri bya Matsalwa eka vatswari lava dyuhaleke va munghana wa wena. (1 Timotiya 5:4, 8) Hi ndlela leyi nga xikombiso lexinene, nkulu u fanele a langutana ni vutihlamuleri lebyi, naswona leswi minkarhi yin’wana swi nga ha khumba mintirho ya yena tanihi mulanguteri la nga Mukreste. Lexi tsakisaka, vakulu vo tala va endla ntirho lowunene eku hetisiseni ka vutihlamuleri ha byimbirhi bya ndyangu ni bya vandlha.

19. Xana Pawulo a a vula yini loko a ku: “Lava nga ni vasati va fanele ku endla wonge hi loko va nga ri na vona”?

¹⁹ Pawulo u engeterile: “Nkarhi a wa ha ri kona. Ku sukela sweswi, lava nga ni vasati va fanele ku endla wonge hi loko va nga ri na vona.” (1 Vakorinto 7:29) Kavula, hi ku ya hi leswi ana se a swi tsaleleke Vakorinto eka ndzima leyi, kahle-kahle leswi a swi vuli swona leswaku Vakreste lava tekeke va fanele va honisa vasati va vona. (1 Vakorinto 7:2, 3, 33) U kombise leswi a a vula swona loko a tsarile a ku: “Ni lava tirhisanaka ni swa misava leyi a va ve tanihi loko va nga tirhisani na swona; hikuva misava leyi ni swa yona hinkwaswo swa hundza.” (1 Vakorinto 7:31) “Misava ya hundza,” leswi swi tano ni namuntlha ku tlula hilaha a swi ri hakona esikwini ra Pawulo kumbe esikwini ra muapostola Yohane. (1 Yohane 2:15-17) Hikwalaho, Vakreste lava ngheneleke vukati lava vonaka xilaveko xo tikarhatela ku landzela Kreste a va nge ngheni hi nhloko eka mintsako ni malunghelo lama nga kona evukatini.—1 Vakorinto 7:5.

Vasati Lava Tinyiketelaka

20, 21. (a) Xana vasati vo tala lava nga Vakreste va tikarhatele ku endla yini? (b) Xana wansati a nga langutela yini eka nuna wakwe hilaha ku faneleke, hambiloko a nga ri nkulu?

²⁰ Tanihi leswi vakulu va endlaka matshalatshala leswaku va pfuna van’wana, vasati vo tala va vakulu va tikarhatele ku ringanisela vutihlamuleri bya vona bya le vukatini ni swilaveko swa Mfumo leswi nga swa nkoka. Vavasati va magidi lava nga Vakreste va tsakela ku va ni ntirhisano leswaku va pfuna vanuna va vona va kota ku hetisisa mintirho ya vona tanihi valanguteri. Yehovha wa va rhandza hikwalaho ka leswi, naswona u katekisa moya lowunene lowu va wu kombisaka. (Filemoni 25) Hambiswiritano, ndzayo ya Pawulo leyi ringaniseriweke yi kombisa leswaku vasati va valanguteri hilaha ku faneleke va nga langutela nyingiso ni nkarhi lowu humaka eka vanuna va vona hi ku va twela. I ndzhwalo lowu humaka eMatsalweni wa leswaku vakulu lava tekeke va nyikela nkarhi wa vona lowu ringaneke eka vasati va vona leswaku va ringanisela vutihlamuleri bya vona byo va nuna tlhelo mulanguteri.

²¹ Kambe ku tlhandlekela eka ku va nkulu, ku vuriwa yini hi loko nkulu la nga Mukreste a ri tatana? Leswi swi engetela vutihlamuleri bya yena naswona swi n’wi pfulela xiyenge xin’wana xa vulanguteri, hilaha hi nga ta swi vona hakona eka xihloko lexi landzelaka.

Mpfuxeto

◻ Hi yihi mintiyiso ya le Matsalweni leyi kombisaka leswaku mulanguteri la nga Mukreste a nga va wanuna la tekeke?

◻ Loko nkulu la titshameleke yexe a nghenela vukati, i yini leswi a faneleke a swi xiya?

◻ Xana Mukreste la ngheneleke vukati u “tikarhatela swa misava” hi ndlela yihi?

◻ Xana vasati vo tala va valanguteri va wu kombisa njhani moya wa ku tinyiketela?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 17]

Hambiloko a khomekile hi mintirho ya swa le tilweni, nkulu u fanele a nyikela nyingiso wa rirhandzu eka nsati wakwe