Xihundla Lexi Vakreste Va Nga Fanelangiki Ku Xi Tumbeta!
“Ndzi vulavurile erivaleni emahlweni ka vanhu hinkwavo. . . . A ndzi vulanga nchumu exihundleni.”—YOHANE 18:20.
1, 2. Hi wihi nkoka wa rito ra Xigriki leri nge my·steʹri·on hilaha ri tirhisiwaka hakona eMatsalweni?
RITO ra Xigriki leri nge my·steʹri·on ri hundzuluxeriwe minkarhi ya 25 eka New World Translation of the Holy Scriptures tanihi “xihundla xo kwetsima” ni minkarhi yinharhu tanihi “xihundla.” Xihundla lexi vuriwaka xo kwetsima xi fanele xi ri xa nkoka hakunene! Un’wana ni un’wana loyi a vaka ni lunghelo ro kuma vutivi bya xihundla xexo u fanele a titwa a xiximeka swinene, tanihi leswi a voniweke a faneriwa hi ku hlanganyela xihundla lexi ni Xikwembu Lexi Tlakukeke xa vuako hinkwabyo.
2 Expository Dictionary of Old and New Testament Words ya Vine yi tiyisekisa leswaku hakanyingi “xihundla xo kwetsima” i vuhundzuluxeri lebyi fanelekaka swinene ku tlula “xihundla.” Yi vula leswi hi my·steʹri·on: “E[Matsalweni ya Vukreste ya Xigriki] a ri vuli nchumu wa xihundla ntsena (hilaha [rito ra Xitsonga] ri vulaka hakona), kambe ri vula xihundla lexi nga twisisiwiki hi vuswikoti bya munhu bya ntumbuluko, kambe lexi tiviwaka ntsena hi ku hlavuteriwa hi Xikwembu, naswona xi tiviwa ntsena hi ku ya hi maendlelo ni hi nkarhi wa Xikwembu, naswona xi twisisiwa hi lava voningeriweke hi Moya wa xona ntsena. Hi ntolovelo xihundla xi katsa vutivi lebyi fihliweke; lexi nkoka wa xona eMatsalweni ku nga ntiyiso lowu paluxiweke. Hikwalaho marito lama fambelanaka na xona hi lama nge ‘leswi endliweke swi tiviwa,’ ‘leswi kombisiweke,’ ‘leswi paluxiweke,’ ‘leswi chumayeriweke,’ ‘ku twisisa,’ ‘leswi hangalasiweke.’”
3. Xana vandlha ra Vukreste eka lembe-xidzana ro sungula a ri hambane njhani ni mintlawa yin’wana ya vukhongeri leyi nga xihundla?
3 Nhlamuselo leyi yi kandziyisa ku hambana lokukulu exikarhi ka swihundla swa mintlawa ya vukhongeri leyi humeleleke eka lembe-xidzana ro sungula ni le vandlheni ra Vukreste lerintshwa leri a ra ha ku simekiwa. Kambe lava sunguleke mimpambukwa ya vukhongeri nkarhi na nkarhi a va boheka ku endla xihlambanyo xo miyela va hlayisa tidyondzo ta vukhongeri, Vakreste a va nga vekeriwi xipimelo xo tano. Swa fanela leswi muapostola Pawulo a vulavuleke hi “vutlhari bya Xikwembu, byi nga bya xihundla,” a byi vitana “vutlhari lebyi fihliweke,” ku nga lebyi fihleriweke “tihosi ta minkarhi leyi.” Vakreste lava byi paluxiweke eka vona hi ku tirhisa moya wa Xikwembu leswaku byi ta ku la erivaleni.—1 Vakorinto 2:7-12; ringanisa Swivuriso 1:20.
“Xihundla Xo Kwetsima” Xi Paluxiwa
4. Xana “xihundla xo kwetsima” xi kumeka kwihi naswona njhani?
4 “Xihundla xo kwetsima” (NW) xa Yehovha xi kumeka eka Yesu Kreste. Pawulo u tsarile a ku: “[Yehovha] [u] endlile leswi ku nga khale a . . . lava ku swi endla ha Kriste: [U] hi tivisile ku rhandza ka [ye]na loku a ku fihlekile, loku a . . . lava ku ku yisa emahlweni, minkarhi ya kona yi kondza yi hetiseka. Ku rhandza ka [ye]na i ku hlanganisa swivumbiwa hinkwaswo, swa le matilweni ni swa la misaveni, nhloko ya swona a va Kriste.” (Vaefesa 1:9, 10) Pawulo u wu veke kahle erivaleni muxaka wa “xihundla xo kwetsima” loko a vulavule hi xilaveko xo va ni “ku twisisa loku hetisekeke, leswaku va tiva xihundla xa Xikwembu, a nga Kriste.”—Vakolosa 2:2.
5. I yini leswi katsekaka eka “xihundla xo kwetsima”?
5 Hambiswiritano, ku katseka swo tala, hikuva “xihundla xo kwetsima” i xihundla hi tindlela to tala. A hi ku tiva Yesu tanihi Mbewu leyi tshembisiweke kumbe Mesiya ntsena; xi katsa ni xiphemu xa yena exikongomelweni xa Xikwembu. Xi katsa hulumendhe ya le tilweni, Mfumo wa Xikwembu wa Vumesiya, hilaha Yesu a swi vekeke erivaleni hakona loko a byela vadyondzisiwa va yena a ku: “N’wina, mi nyikiwile ku tiva swihundla swa Mfumo wa matilo, kambe vona a va nyikiwanga.” (Xiitaliki i xerhu.)—Matewu 13:11.
6. (a) Hikwalaho ka yini swi fanerile ku vula leswaku “xihundla xo kwetsima” a xi “fihlekile malembe ni malembe”? (b) Xana xi hambete xi paluxiwa hi ndlela yihi?
6 A ku fanele ku hundza nkarhi wo leha xi nga si boxiwa ro sungula xikongomelo xa Xikwembu lexi vulavulaka hi Mfumo wa Vumesiya ni ku tisa “xihundla xo kwetsima . . . eku hetisekeni.” (Nhlavutelo 10:7; Genesa 3:15, ringanisa NW.) Ku tisiwa ka xona eku hetisekeni a ku ta humelela eku simekiweni ka Mfumo, hilaha nhlamuselo leyi nga eka Nhlavutelo 10:7 na 11:15 yi swi kombisaka hakona. Entiyisweni, ku hundze malembe ya kwalomu ka 4000 ku sukela loko ku tshembisiwe hi ta Mfumo ro sungula aEdeni ku fikela eku humeleleni ka Hosi leyi Hlawuriweke hi 29 C.E. Ku tlhele ku hundza malembe man’wana ya 1885 emahlweni ka ku simekiwa ka Mfumo etilweni hi 1914. Xisweswo “xihundla xo kwetsima” a xi ya emahlweni xi paluxiwa enkarhini wa malembe lama tlulaka kwalomu ka 6000. (Vona tluka 16.) Entiyisweni Pawulo a tiyisile loko a vulavula “hi xihundla lexi nga hlavuteriwa, xi nga xihundla lexi a xi fihlekile malembe ni malembe, kambe sweswi xi humeseriweke erivaleni.”—Varhoma 16:25-27; Vaefesa 3:4-11.
7. Hikwalaho ka yini hi fanele hi wu tshemba swinene ntlawa wa nandza lowo tshembeka ni wa vutlhari?
7 Ku hambana ni vanhu va nyama, lava hanyaka nkarhinyana ntsena, Yehovha a nga titwi a boheka ku paluxa swihundla swa yena niloko nkarhi wa kona wu nga si fika. Mhaka leyi yi fanele yi hi sivela ku hela mbilu loko swivutiso swin’wana swa Bibele swi nga hlamuriwi hi ndlela leyi hi enerisekaka ha yona sweswi. Ku ringanisela ka ntlawa wa nandza lowo tshembeka ni wa vutlhari, lowu lerisiweke ku phamela ndyangu wa Vukreste swakudya hi nkarhi lowu faneleke, ku wu sivela ku tlula mindzilakana wu rhanga emahlweni kutani hi vuhunguki wu mbambela swilo leswi nga si vaka erivaleni. Ntlawa wa nandza wu lwela ku papalata ku endla swilo leswi wu nga tiyisekiki ha swona. A wu tinyungubyisi hi ku vula leswaku sweswi wu nga swi kota ku hlamula xivutiso xin’wana ni xin’wana, nkarhi na nkarhi wu tsundzuka Swivuriso 4:18. Kambe mayana ndlela leyi swi nyanyulaka ha yona ku tiva leswaku Yehovha, hi nkarhi wa yena lowu faneleke na hi ndlela ya yena, u ta hambeta a paluxa swihundla swa yena malunghana ni swikongomelo swa yena! Hi nga tshuki hi hela mbilu hi lunghiselelo ra Yehovha, hi vuhunguki hi ringeta ku rhangela Mupaluxi wa swihundla. Vona ndlela leyi swi tiyisaka ha yona ku tiva leswaku xitirho lexi Yehovha a xi tirhisaka namuntlha a xi swi endli sweswo! Xi tshembekile naswona xa ringanisela.—Matewu 24:45; 1 Vakorinto 4:6.
Xihundla Lexi Paluxiweke Xi Fanele Xi Vuriwa!
8. Hi swi tivisa ku yini leswaku “xihundla xo kwetsima” xi fanele xi vuriwa?
8 Yehovha a nga paluxanga “xihundla xo kwetsima” eka Vakreste leswaku vona va tshama na xona xi fihliwile. Xi fanele xi vuriwa, hi ku pfumelelana ni nsinya wa nawu lowu Yesu a wu vekeleke valandzeri va yena hinkwavo—ku nga ri eka ntlawa wutsongo wa vafundhisi: “N’wina mi ku vonakala ka misava; muti lowu akiweke entshaveni a wu tumbeli. Naswona, a va lumeki rivoni ku ri khubumeta hi xirhundzu, kambe va ri veka ehenhla, kutani ri voninga hinkwavo lava nge ndlwini. Ku vonakala ka n’wina a ku voningele vanhu hi mukhuva wolowo, leswaku va ta vona mintirho ya n’wina leyo saseka, va dzunisa Tata wa n’wina la nge matilweni.”—Matewu 5:14-16; 28:19, 20.
9. I yini leswi kombisaka leswaku Yesu a a nga ri munhu la lwelaka ku hundzula swilo hilaha van’wana va vulaka hakona?
9 Yesu a a nga ri ni makungu yo hundzula swilo hi ku vumba nhlengeletano ya le xihundleni ya valandzeri vakwe leswaku yi hetisisa swikongomelo swa le xihundleni. Ebukwini leyi nge Early Christianity and Society, Robert M. Grant u tsarile malunghana ni ku lweriwa ka Vakreste vo sungula loku endliweke hi mulweri wa ripfumelo wa lembe-xidzana ra vumbirhi Justin Martyr: “Loko a ku ri leswaku Vakreste i valweri va ku hundzuka ka swilo a va ta va va tshame va tifihlile leswaku va kota ku fikelela xikongomelo xa vona.” Kambe, xana swi nga endlekisa ku yini leswaku Vakreste va “tshama va tifihlile” naswona hi nkarhi lowu fanaka va kotisa “muti lowu akiweke entshaveni”? A swi nga kali swi lava va tumbeta rivoningo ra vona ehansi ka xirhundzu! Hikokwalaho, hulumendhe a yi fanelanga yi wu chava ntirho wa vona. Mutsari loyi u ye emahlweni a va hlamusela tanihi “vanhu lava khomisaneke swinene ni mufumi emhakeni yo tisa ku rhula ni nhleleko lowunene.”
10. Ha yini Vakreste va nga fanelanga va tifihla leswaku va tshama va nga tiviwi?
10 Yesu a a nga swi lavi leswaku vadyondzisiwa va yena va tifihla tanihi swirho leswi vuriwaka mpambukwa wa vukhongeri. (Mintirho 24:14; 28:22) Loko hi nga kombisi ku vonakala ka hina namuntlha a swi nge n’wi tsakisi Kreste ni Tata wakwe, Mupaluxi wa swihundla naswona a swi nge hi endli hi tshama hi tsakile.
11, 12. (a) Ha yini Yehovha a lava leswaku Vukreste byi hangalasiwa? (b) Xana Yesu u xi veke njhani xikombiso lexinene?
11 Yehovha “a [nga] lavi leswaku ni un’we wa n’wina a lova, kambe [u] lava leswaku hinkwavo va ta eku hundzukeni.” (2 Petro 3:9; Ezekiyele 18:23; 33:11; Mintirho 17:30) Lexi nga endlaka leswaku ku rivaleriwa ka swidyoho swi koteka eka vanhu lava hundzukaka i ku kombisa ripfumelo egandzelweni ra nkutsulo ra Yesu Kreste, loyi a tinyikeleke tanihi nkutsulo wa vanhu hinkwavo—ku nga ri wa vanhu va nga ri vangani ntsena—leswaku “un’wana ni un’wana la pfumelaka ka yena, a nga lovi, kambe a va ni vutomi lebyi nga heriki.” (Yohane 3:16) I swa nkoka ku pfuna vanhu leswaku va teka magoza lama faneleke leswaku va fanelekela ku avanyisiwa tanihi tinyimpfu ku nga ri tanihi timbuti, eku avanyiseni loku taka.—Matewu 25:31-46.
12 Vukreste bya ntiyiso a byi fanelanga byi tumbetiwa; byi fanele byi hangalasiwa hi ndlela yihi na yihi leyi kotekaka. Yesu hi yexe u veke xikombiso lexinene. Loko a vutisiwe hi muprista lonkulu malunghana ni vadyondzisiwa va yena kun’we ni dyondzo yakwe, u te: “Ndzi dyondzisile minkarhi hinkwayo emasinagogeni ni le Tempeleni, laha Vayuda hinkwavo va hlengeletanaka kona, a ndzi vulanga nchumu exihundleni.” (Yohane 18:19, 20) Hikwalaho ko xiya xiendlakalo lexi xa le mahlweni, xana munhu loyi a chavaka Xikwembu u fanele a tiyisela a tumbeta leswi Xikwembu xi vuleke leswaku swi fanele swi vuriwa erivaleni? Xana i mani loyi a nga ta tumbeta “xilotlelo xa vutivi” lebyi yisaka evuton’wini lebyi nga heriki? Loko o endla tano, swi ta n’wi endla a fana ni vakanganyisi va vukhongeri va lembe-xidzana ro sungula.—Luka 11:52; Yohane 17:3.
13. Ha yini hi fanele hi chumayela nkarhi na nkarhi?
13 Ku nga tshuki ku va ni un’we loyi a vulaka leswaku hina tanihi Timbhoni ta Yehovha hi tshame ni rungula ra Mfumo wa Xikwembu ri ri xihundla! Hambi rungula leri ra amukeriwa kumbe ra ariwa, vanhu va fanele va swi tiva leswaku a ri ri karhi ri chumayeriwa. (Ringanisa Ezekiyele 2:5; 33:33.) Hikokwalaho a hi tirhiseni nkarhi wun’wana ni wun’wana leswaku hi vula rungula ra ntiyiso eka hinkwavo, kun’wana ni kun’wana laha hi va kumaka kona.
Ku Nghenisa Swiove eTinhlayeni Ta Sathana
14. Ha yini hi nga fanelanga hi kanakana malunghana ni ku vulavula hi ntshunxekile hi vugandzeri bya hina?
14 Etindhawini to tala ku ya ku vulavuriwa swinene hi Timbhoni ta Yehovha emahungwini. Ku fana ni leswi humeleleke eka Vakreste vo sungula, nkarhi na nkarhi ku vulavuriwa hi tona hi ndlela leyi hoxeke naswona ti vekiwa entlaweni wun’we ni mimpambukwa swin’we ni tinhlengeletano ta vukhongeri leti kanakanisaka. (Mintirho 28:22) Xana swi nga endleka leswaku ku ntshunxeka ka hina eku chumayeleni ku hi endla hi hlaseriwa hi ku olova? Entiyisweni swi ta va swi nga kombisi vutlhari, naswona hi ta va hi nga fambisani na xona xitsundzuxo xa Yesu, loko ho tipeta eku phikizaneni swi nga fanelanga. (Swivuriso 26:17; Matewu 10:16) Hambiswiritano, ntirho lowu vuyerisaka wo chumayela hi Mfumo ni ku pfuna vanhu leswaku va antswisa vutomi bya vona a wu fanelanga wu tumbetiwa. Wu dzunisa Yehovha, wu n’wi veka exiyin’weni lexi tlakukeke, wu yisa nyingiso eka yena ni le Mfun’weni wa yena lowu simekiweke. N’wangulo lowunene eka ntiyiso wa Bibele eYuropa Vuxa ni le swiphen’wini swin’wana swa Afrika, wu ve kona ngopfu-ngopfu hikwalaho ka ntshunxeko lowu engetelekeke laha sweswi swi kotekaka leswaku ntiyiso wu chumayeriwa etindhawini teto.
15, 16. (a) Hi swihi swikongomelo leswi hi swi hetisisaka hi ku ntshunxeka ka hina swin’we ni ku humelela ka hina hi tlhelo ra moya, kambe, xana leswi i swivangelo swo karhateka? (b) Hikwalaho ka yini Yehovha a nghenisa swiove etinhlayeni ta Sathana?
15 I ntiyiso leswaku ndlela leyi Timbhoni ta Yehovha ti chumayelaka ha yona hi ku ntshunxeka, paradeyisi ya moya leyi ti nga eka yona ni rifuwo leri ti nga na rona—ku nga rifuwo ni nhundzu yin’wana ya swilo leswi vonakaka—swa xiyiwa. Loko swi koka vanhu va timbilu letinene, a swi nge va tsakisi vakaneti. (2 Vakorinto 2:14-17) Kahle-kahle, eku heteleleni leswi swi nga ha kucetela mavuthu ya Sathana leswaku ma hlasela vanhu va Xikwembu.
16 Xana leswi swi fanele swi hi vangela ku karhateka? A swi tano hi ku ya hi vuprofeta bya Yehovha lebyi kumekaka eka Ezekiyele ndzima 38. Yi vhumba leswaku Gogo wa Magogo, ku nga Sathana Diyavulosi ku sukela loko a thyakise misava hinkwayo endzhaku ka ku simekiwa ka Mfumo hi 1914, eku heteleleni u ta hlasela vanhu va Xikwembu. (Nhlavutelo 12:7-9) Yehovha u byela Gogo a ku: “U ta ku: Nḍi ta khanḍiya, nḍi ya lwa ni tiko leri ra ŝimitana, nḍi ta wa e henhla ka v̌anhu lav̌a vo rula, la’v̌a ṭhamaka hi ku ṭhemba, la’v̌a akeke v̌a nga biyi hi rirhangu, v̌a nga ri na tingole, hambi ti ri timbanti. U ta ya u ya hlasela ni ku phanga; u ta ṭhambuluta v̌oko ra wena e henhla ka marumbi lawa, la’ma nga ni v̌anhu ŝeŝi, e henhla ka tiko le’ri hlengeletiwaka e šikari ka matiko, le’ri tifuwelaka mitlhambi ni šuma, le’ri ṭhamaka e šikari ka misav̌a.” (Ezekiyele 38:11, 12) Hambiswiritano, ndzimana 4 yi kombisa leswaku vanhu va Xikwembu a va fanelanga va chava ku hlaseriwa, hikuva i Yehovha la endlaka sweswo. Kambe, hikwalaho ka yini Xikwembu xi swi pfumelela—ina, ni ku tlhela xi vanga—ku hlaseriwa ka vanhu va xona hinkwavo? Eka ndzimana 23 hi hlaya nhlamulo ya Yehovha: “Nḍi ta titwarisa ni ku tikwetsimisa, nḍi ta titiv̌isa e mahlweni ka matiko la’manyingi, ma ta tiv̌a leŝaku hi mina Yehova.”
17. Xana hi fanele hi wu languta njhani nhlaselo wa Gogo lowu nga ekusuhi?
17 Xisweswo, ematshan’weni yo tshama va ri karhi va chava nhlaselo wa Gogo, vanhu va Yehovha va langutela ku hetiseka loku kun’wana ka vuprofeta bya Bibele. Vona ndlela leyi swi nyanyulaka ha yona ku tiva leswaku hi ku humelerisa ni ku katekisa nhlengeletano ya yena leyi vonakaka, Yehovha u nghenisa swiwove etinhlayeni ta Sathana ni mavuthu ya yena a va yisa eku hluriweni ka vona!—Ezekiyele 38:4.
Sweswi Ku Tlula Rini Na Rini!
18. (a) Xana i yini leswi sweswi vanhu vo tala va sungulaka ku swi xiya, naswona ha yini? (b) Xana n’wangulo wa ku chumayeriwa ka Mfumo wu tirha njhani tanihi nsusumeto wa matimba?
18 Eminkarhini ya manguva lawa Timbhoni ta Yehovha a ti ri karhi ti phofula swinene mavonelo ya tona lama sekeriweke eBibeleni, hambileswi leswi swi nga tolovelekangiki. Hi makume yo tala ya malembe a ti ri karhi ti nyikela switsundzuxo malunghana ni ku dzaha ni ku tirhisiwa ka swidzidzirisi hi ndlela yo biha, ku debyisa eku leteleni ka vana, mimbuyelo yo biha ya vutihungasi lebyi taleke hi rimbewu leri nga riki enawini swin’we ni madzolonga, ku katsa ni makhombo ya mimpompelo ya ngati. Nakambe ti tlhele ti vulavula hi ku cinca-cinca ka dyondzo ya hundzuluko. Sweswi nkarhi na nkarhi vanhu va ri, “Timbhoni ta Yehovha ti tiyisile.” Loko a hi nga kalanga hi nyikela mavonelo ya hina erivaleni, a va nga ta vulavula hi ndlela yoleyo. Kutani u nga tshuki u swi honisa leswaku hi ku vula marito lawa, va teka goza ro vula hi ku kongoma va ku, “Wena Sathana, u muhembi; Yehovha u tshama a tiyisile.” Mayana nkucetelo wa matimba swonghasi lowu endlaka leswaku hi hambeta hi landzela xikombiso xa Yesu, xo vula rito ra ntiyiso erivaleni!—Swivuriso 27:11.
19, 20. (a) Hi kwihi ku tiyimisela loku vanhu va Yehovha va ku phofuleke hi 1922, naswona xana marito lawa ma ha tirha ke? (b) Xana hi fanele hi xi languta njhani “xihundla xo kwetsima” xa Yehovha?
19 I khale vanhu va Yehovha va ri karhi va twisisa vutihlamuleri bya vona emhakeni leyi. Entsombanweni lowu nga rivalekiki lowu veke kona hi 1922, J. F. Rutherford, loyi enkarhini wolowo a ri muungameri wa Sosayiti ya Watch Tower, u nyanyule vayingiseri va yena hi ku vula a ku: “Xalamukani, tiyani, gingiritekani, mi va ni xivindzi. Vanani timbhoni ta Hosi leti tshembekaka ni ta ntiyiso. Yanani emahlweni mi lwa ku kondza vukona hinkwabyo bya Babilona byi herisiwa. Twarisani rungula hinkwako-nkwako. Misava a yi swi tive leswaku Yehovha i Xikwembu ni leswaku Yesu Kreste i Hosi ya tihosi ni Mufumi wa vafumi. Leri i siku ro tlula masiku hinkwawo. Vonani, Hosi ya fuma! Mi vatirheli va yona lava yi twarisaka erivaleni. Hikwalaho twarisani, twarisani, twarisani Hosi ni mfumo wa yona.”
20 Tanihi leswi marito lawa a mi ri ya nkoka hi 1922, vona ndlela leyi sweswi ma nga ya nkoka ha yona endzhaku ka malembe ya 75, leswi ku paluxiwa ka Kreste tanihi Muavanyisi ni Murihiseri ku tshineleke swinene! Rungula ra Mfumo wa Yehovha lowu simekiweke ni ra paradeyisi ya moya leyi vanhu va Xikwembu va tiphinaka eka yona i “xihundla xo kwetsima” lexikulu lexi nga fanelangiki ku tumbetiwa. Hilaha Yesu hi yexe a swi vekeke erivaleni hakona, hi ku pfuniwa hi moya lowo kwetsima valandzeri va yena va fanele va va timbhoni “ku ya fika emakun’wini ya misava” malunghana ni xivandla xa yena lexikulu exikongomelweni xa Yehovha xa hilaha ku nga heriki. (Mintirho 1:8; Vaefesa 3:8-12) Kahle-kahle, tanihi malandza ya Yehovha, Xikwembu lexi paluxaka swihundla, a hi fanelanga hi tihlayisela xihundla lexi!
A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?
◻ Xana “xihundla xo kwetsima” i yini?
◻ Xana hi swi tivisa ku yini leswaku xi fanele ku twarisiwa?
◻ I yini lexi nga ta endla leswaku Gogo a hlasela vanhu va Yehovha, naswona hi fanele hi swi languta njhani leswi?
◻ I yini leswi un’wana ni un’wana wa hina a faneleke a tiyimisela ku swi endla?
[Bokisi leri nga eka tluka 16]
“Xihundla Xo Kwetsima” Xi Ya eMahlweni Xi Paluxiwa
◻ Endzhaku ka 4026 B.C.E.: Xikwembu xi tshembisa ku pfuxa Mbewu leyi nga ta lovisa Sathana.—Genesa 3:15
◻ Hi 1943 B.C.E.: Ntwanano wa Abrahama wu tiyisiwile, ku endliwa xitshembiso xa leswaku Mbewu yi ta ta hi ku tirhisa Abrahama.—Genesa 12:1-7
◻ Hi 1918 B.C.E.: Isaka a tswariwa tanihi mudyandzhaka wa ntwanano.—Genesa 17:19; 21:1-5
◻ c. 1761 B.C.E.: Yehovha a tiyisekisa leswaku Mbewu yi ta ta hi Yakobo n’wana wa Isaka.—Genesa 28:10-15
◻ Hi 1711 B.C.E.: Yakobo a kombisa leswaku Mbewu yi ta ta hi n’wana wakwe Yuda.—Genesa 49:10
◻ Hi 1070-1038 B.C.E.: Hosi Davhida a tiva leswaku Mbewu yi ta va ntukulu wa yena ni leswaku yi ta fuma hilaha ku nga heriki tanihi Hosi.—2 Samuwele 7:13-16; Pisalema 89:35, 36
◻ Hi 29-33 C.E.: Yesu u kombisiwe tanihi Mbewu, Mesiya, muavanyisi wa nkarhi lowu taka, ni Hosi leyi Hlawuriweke.—Yohane 1:17; 4:25, 26; Mintirho 10:42, 43; 2 Vakorinto 1:20; 1 Timotiya 3:16
◻ Yesu u paluxa leswaku u ta va ni vafumi ni vaavanyisi-kulobye, leswaku Mfumo wa le tilweni wu ta va ni vafumiwa va laha misaveni, ni leswaku valandzeri va yena hinkwavo va fanele va va vachumayeri va Mfumo.—Matewu 5:3-5; 6:10; 28:19, 20; Luka 10:1-9; 12:32; 22:29, 30; Yohane 10:16; 14:2, 3
◻ Yesu u paluxa leswaku Mfumo wu ta simekiwa hi nkarhi lowu kongomeke, hilaha swi tiyisekisiweke hakona hi swiendlakalo swa misava.—Matewu 24:3-22; Luka 21:24
◻ Hi 36 C.E.: Petro a tiva leswaku ni lava nga riki Vayuda va ta va vadyandzhaka-kulobye va Mfumo.—Mintirho 10:30-48
◻ Hi 55 C.E.: Pawulo a hlamusela leswaku vadyandzhaka-kulobye va Mfumo va ta pfuxiwa va nga ha fi naswona va nga ha boli hi nkarhi wa vukona bya Kreste.—1 Vakorinto 15:51-54
◻ Hi 96 C.E.: Yesu, loyi ana se a ri karhi a fuma ehenhla ka valandzeri va yena lava totiweke, u paluxa leswaku nhlayo ya vona leyi ringaneleke yi ta va 144 000.—Vaefesa 5:32; Vakolosa 1:13-20; Nhlavutelo 1:1; 14:1-3
◻ Hi 1879 C.E.: Zion’s Watch Tower yi kombetela eka 1914 tanihi lembe ra nkoka swinene eka ku tirha ka “xihundla xo kwetsima” xa Xikwembu
◻ Hi 1925 C.E.: Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) yi hlamusela leswaku Mfumo wu tswariwe hi 1914; “xihundla xo kwetsima” xa malunghana ni Mfumo xi fanele xi twarisiwa.—Nhlavutelo 12:1-5, 10, 17
[Swifaniso leswi nga eka tluka 15]
Ku fana ni Murhangeri wa tona Yesu, Timbhoni ta Yehovha ti twarisa Mfumo wa Yehovha erivaleni