Onesiforo—Muchaveleri Wa Vurhena

“ANAKANYANI lava nge khotsweni, ku fana ni loko onge na n’wina mi ri ekhotsweni na vona; kutani ni lava va xanisiwaka, mi fanele ku titwa mi ri na vona.” (Vaheveru 13:3) Loko muapostola Pawulo a tsala marito lawa kwalomu ka 61 C.E., ana se a khotsiwile ku tlula kan’we naswona a ta khotsiwa nakambe emahlweni ko dlawela ripfumelo. (Mintirho 16:23, 24; 22:24; 23:35; 24:27; 2 Vakorinto 6:5; 2 Timotiya 2:9; Filemoni 1) Hi nkarhi wolowo a ku ri na xikhutazo, tanihi leswi xi nga kona na sweswi, xa leswaku mavandlha ma khathalela vapfumeri-kulobye lava nga emiringweni ya ripfumelo ra vona.

Mudyondzisiwa un’wana wa lembe-xidzana ro sungula loyi a xi xiya ngopfu xilaveko xolexo a ku ri Onesiforo. U endzele Pawulo hi nkarhi wa ku khotsiwa ka yena ra vumbirhi eRhoma. Malunghana na yena, muapostola u tsarile a ku: “Ingi Hosi yi nga tsetselela ndyangu wa ka Onesiforo, hikuva ú ndzi rhulisile mbilu ko tala; naswona, ku bohiwa ka mina hi tinketani a ku n’wi khomisanga tingana. Kambe loko a fikile eRhoma ú ndzi lavisisile hinkwako hi matimba a ko a ndzi kuma.” (2 Timotiya 1:16, 17) Xana u tshame u heta nkarhi u ri karhi u anakanyisisa hi leswi marito wolawo ma nga riki mangani ma swi vulaka hakunene? Loko u endla tano swi nga engetela ku tlangela ka wena Onesiforo. U ta swi vona leswaku a ri muchaveleri wa vurhena.

Ku Khotsiwa Ka Pawulo Ra Vumbirhi

Loko a ta va a ntshunxiwile eku khotsiweni ka yena ro sungula, Pawulo u tlhele a ya ekhotsweni ra Varhoma kambe a ri ehansi ka swiyimo leswi hambaneke. Eku khotsiweni ka yena ko sungula, vanghana va yena a va swi kota ku n’wi endzela endlwini leyi a a hirhile eka yona, naswona a a vonaka a tiyiseka leswaku ku ntshunxiwa ka yena a ku tshinele. Sweswi leswi a tshikiwe hi vo tala, ku dlawela ripfumelo a ku tshinele.—Mintirho 28:30; 2 Timotiya 4:6-8, 16; Filemoni 22.

Pawulo a ri ekhotsweni enkarhini lowu kwalomu ka 65 C.E. Kwalomu ka lembe ra le mahlweni ka rero—hi July 64 C.E.—ndzilo wu hise Rhoma, wu vanga ku onhaka lokukulu eswifundzheni swa 10 eka swa 14 leswi a swi ri kona emutini lowu. Hi ku ya hi n’wamatimu wa Murhoma Tacitus, Mufumi Nero a a nga swi koti ku “herisa mianakanyo leyi nga tsakisiki leswaku ndzilo lowu wu ve kona hi xileriso. Xisweswo, leswaku a herisa xiviko lexi, Nero u hehle ntlawa lowu a wu vengiwa swinene hikwalaho ka swiendlo swa wona leswi a swi nyenyiwa lowu vaaki a va wu vitana Vakreste ivi a wu xanisa hi minxaniso leyikulu swinene. . . . A va dlayiwa va ri karhi va hlekuriwa swinene. A va handzuleriwa hi timbyana va fa va ri karhi va ambale madzovo ya swiharhi, kumbe va beleriwa eswihambanweni, kumbe va hoxeriwa emalangavini ya ndzilo ivi va hisiwa, leswaku wu ta voninga ni vusiku, loko ku vonakala ka nhlikanhi ku nga ha ri kona.”

A ku ri exiyin’weni xo fana ni lexi naswona ku languteriwe swilo leswi fanaka, loko Pawulo a tikuma a ri ekhotsweni nakambe. A swi hlamarisi leswi a swi tsakela swinene ku endzeriwa hi munghana wa yena Onesiforo! Kambe a hi languteni eka xiyimo lexi fanaka hi ku ya hi langutelo ra Onesiforo.

Ku Endzela Pawulo La Khotsiweke

Handle ko kanakana, ndyangu wa Onesiforo a wu tshama aEfesa. (2 Timotiya 1:18; 4:19) Leswaku Onesiforo a te entsindza wa mfumo lowu hi timhaka ta yena kumbe a tele ku ta endzela Pawulo hi ku kongoma a swi hlamuseriwi. Ntsena muapostola u te: ‘Loko Onesiforo a ri eRhoma, hakanyingi a a ndzi phyuphyisa.’ (2 Timotiya 1:16, 17) Xana i ku phyuphyisiwa ka muxaka muni? Hambileswi mpfuno wa Onesiforo wu nga ha vaka wu katse mpfuno wa swilo swa nyama, a swi kanakanisi leswaku ku va kona ka yena ku tlhele ku tiyisa ni ku khutaza Pawulo. Entiyisweni, vuhundzuluxeri byin’wana byi hlayeka hi ndlela leyi: “Hakanyingi a a tsakisa moya wa mina,” kumbe “hakanyingi a a ndzi chavelela.”

Ku hetisisa ku navela ko endzela mukhotsiwa wa Mukreste eRhoma enkarhini wolowo a ku nga ri mhaka yitsongo. Ku hambana ni le masikwini ya ku khotsiwa ka Pawulo ko sungula, a swi kanakanisi leswaku Vakreste va Varhoma a va nga ha swi koti ku vonana na yena. Emutini lowukulu wo fana na Rhoma, a ku nga ri ntirho wo olova ku kuma mubohiwa la nga xiyekiki exikarhi ka nhlayo leyikulu leyi nga ha vaka yi khotsiwile hikwalaho ka milandzu yo hambana-hambana. Hikwalaho, a ku laveka ku lavisisa hi matimba. Xidyondzi Giovanni Rostagno u hlamusela timhaka hi ndlela leyi: “Kumbexana swiphiqo swa kona a swi hambana-hambanile. Ku tlula kwalaho, a ku laveka vukheta lebyi nga tolovelekangiki eku lavisiseni. Ku kuma rungula etindhawini to hambana-hambana ni ku vonaka u hisekela ku kuma khotso leri a ri ri na mubohiwa la dyuhaleke la hisekelaka etlhelo loyi a katsekeke eka milandzu yo hlayanyana swi nga ha va swi pfuxe ku ehleketelela loku nga fanelangiki.”

Mutsari P. N. Harrison u hlamusela xiyimo lexi fanaka hi ndlela leyi twisisekaka, a ku: “Hi vonaka hi langute xikandza xin’we lexi nga ni xikongomelo exikarhi ka ntshungu lowu longolokaka, ivi hi ku lava ku tiva hi landzelela munhu wumbe loyi a humaka etimbuweni ta le kule ta Aegean, a ri karhi a famba eswitaratini leswi a nga swi tolovelangiki, a gogondza emakaya yo tala, a landzelerisisa vuthala hinkwabyo, a tsundzuxiwa hi ku tihoxa ekhombyeni loku a ku endlaka kambe a nga tshiki ndzavisiso wa yena; ku kondza eka yindlu leyi nga khotso leri nga xiyekiki rito leri a ri tivaka ri n’wi xeweta, kutani a vona Pawulo a boheleriwe hi tinketani swin’we ni socha ra Murhoma.” Loko ndhawu yoleyo a yi fana ni makhotso man’wana ya Varhoma, swi nga ha endleka a yi titimela, a yi ri ni munyama naswona yi thyakile, laha tinketani ni maxangu ya mixaka hinkwayo a swi tele.

Ku xiyiwa tanihi munghana wa mubohiwa wo fana na Pawulo a swi ri ni khombo. A swi ri ni khombo swinene ku tshamela ku n’wi endzela. Ku tikombisa erivaleni tanihi Mukreste a ku ri ku tivangela khombo ro khomiwa ni ku dlayiwa hi nxaniso. Kambe Onesiforo a a nga eneriseki hi ku endza kan’we kumbe kambirhi. A swi nga n’wi khomisi tingana kumbe ku n’wi chavisa ku n’wi endzela “minkarhi yo tala.” Onesiforo hakunene u hanye hi ku pfumelelana ni nhlamuselo ya vito ra yena, “Mubyarhi wa Mpindzulo,” a nyikela mpfuno wa vurhena ni wa rirhandzu ku nga khathariseki makhombo lawa a ma ri kona.

Ha yini Onesiforo a endle hinkwaswo leswi? Brian Rapske u te: “Khotso a ri nga ri ndhawu yo xanisa miri ntsena, kambe vanhu a va tlhela va karhateka swinene hikwalaho mintshikilelo leyi vangeriwaka mubohiwa. Exiyin’weni xo tano, ku va kona hi nyama ni ku khutaza ka vapfuni ku nga va xikhutazo lexikulu emintlhavekweni ya mubohiwa.” Handle ko kanakana Onesiforo u swi xiyile sweswo ivi hi xivindzi a seketela munghana wa yena. Pawulo u fanele a wu tlangele swonghasi mpfuno wo tano!

Ku Humelele Yini Hi Onesiforo?

Epapileni ra yena ra vumbirhi leri yaka eka Timotiya, Pawulo u rhumele marungula endyangwini wa Onesiforo ivi a vula leswi hi yena: “Ingi Hosi yi nga endla leswaku a kuma ku tsetseleriwa emahlweni ka yona hi siku lerikulu.” (2 Timotiya 1:18; 4:19) Vo tala va anakanya leswaku marito lama nge “hi siku lerikulu” ma kombetela eka siku ra Xikwembu ro avanyisa ivi xisweswo va gimeta hi ku Onesiforo a a file. Loko swi ri tano, kumbexana “Onesiforo u nghene endhawini leyi leyi nga ni khombo hi siku ro biha, ivi a hakela . . . xigwevo xa kona hi vutomi bya yena,” ku ringanyeta P. N. Harrison. Kavula, Onesiforo kumbexana a a nga ri kona ekaya loko papila ri fika, kumbe Pawulo a nga ha va a n’wi katsile eka marungula lama rhumeriweke endyangwini wa yena hinkwawo.

Van’wana va anakanya leswaku marito lama landzelaka ma ni nkoka lowukulu: “Ingi Hosi yi nga endla leswaku a kuma ku tsetseleriwa emahlweni ka yona hi siku lerikulu.” Va vona onge marito lawa ma seketela dyondzo yo khongelela mimoya-xiviri leyi fambeke leyi hanyaka leyi kumbexana yi xanisekaka exivandleni xo karhi xa moya. Hambiswiritano, vonelo ro tano ri lwisana ni dyondzo ya Matsalwa ya leswaku vafi a va twi nchumu. (Eklesiasta 9:5, 10) Hambiloko Onesiforo a a file, Pawulo a kombisa ku navela ka leswaku munghana wa yena a kuma tintswalo eka Xikwembu. R. F. Horton u ri: “Hi pfumeleriwa ku kombisa ku navela koloko eka vanhu hinkwavo. Kambe ku khongelela vafi, ni ku va nyikela Timasa, i vonelo leri nga ekule ni mianakanyo ya [muapostola].”

A Hi Veni Vachaveleri Lava Tshembekaka

Hambi Onesiforo u lahlekeriwe hi vutomi bya yena loko a ha pfuna Pawulo kumbe e-e, entiyisweni u byi nghenise ekhombyeni leswaku a ta kuma muapostola ni ku n’wi endzela ekhotsweni. Kutani a swi kanakanisi leswaku Pawulo u tlangele nseketelo lowu a wu laveka swinene ni xikhutazo lexi a xi kumeke eka Onesiforo.

Loko Vakreste-kulorhi va ringiwa, va xanisiwa kumbe va khotsiwa, hi nga va exiyin’weni xo va chavelela ni ku va khutaza. Hikwalaho onge hi nga va khongelela naswona hi nga endla hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka leswaku hi va pfuna hi rirhandzu. (Yohane 13:35; 1 Vatesalonika 5:25) Ku fana na Onesiforo, a hi veni vachaveleri va vurhena.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]

Onesiforo u chavelele muapostola Pawulo la khotsiweke hi xivindzi