Minkhuvo Leyi Nga Rivalekiki Ematin’wini Ya Israyele
“E kanharu hi lembe wanuna uṅwana ni uṅwana o ta humelela e mahlweni ka Yehova, Šikwembu ša wena, e šiv̌andleni leši a nga ta ši hlawula . . . , v̌a nga ka v̌a nga humeleli mahlweni ka Yehova, v̌a nga tamelanga ntšhumu.”—DETERONOMA 16:16.
1. Xana ku nga vuriwa yini hi ku tlangeriwa ka minkhuvo eminkarhini ya Bibele?
XANA u tsundzuka yini loko u anakanya hi nkhuvo? Minkhuvo yin’wana eminkarhini ya khale a yi fambisana ni ku titsakisa ku tlula mpimo ni ku tikhoma loko biha. Minkhuvo yin’wana ya manguva lawa yi tano. Kambe minkhuvo leyi tsaleriweke Israyele eNawini wa Xikwembu a yi hambanile. Hambileswi a yi ri minkarhi ya ntsako, nakambe a yi vuriwa “tinhlengeletano le’ti hlawuriweke.”—Levhitika 23:2.
2. (a) Xana vavanuna va le Israyele a va fanele va endla yini kanharhu hi lembe? (b) Hilaha rito leri ri tirhisiwaka hakona eka Deteronoma 16:16, xana ‘nkhuvo’ i yini?
2 Vavanuna vo tshembeka va le Israyele—lava hakanyingi a va famba ni mindyangu ya vona—a va kuma ntsako lowu phyuphyisaka hi ku famba va ya eYerusalema, ‘ndhawu leyi Yehovha a yi hlawuleke,’ naswona hi ku swi rhandza va nyikerile eka minkhuvo yinharhu leyikulu. (Deteronoma 16:16) Buku leyi nge Old Testament Word Studies yi hlamusela rito ra Xiheveru leri hundzuluxeriweke va ku ‘nkhuvo’ eka Deteronoma 16:16, yi ku i “nkarhi wa ntsako lowukulu . . . laha a ku tlangeriwa ku kombisiwa ko hlawuleka ka tintswalo ta Xikwembu hi ku endla xitlhavelo ni ku dya swakudya swa nkhuvo.”a
Nkoka Wa Minkhuvo Leyikulu
3. Xana minkhuvo yinharhu ya lembe na lembe a yi endla munhu a tsundzuka mikateko yihi?
3 Tanihi leswi a va ri vanhu lava hanyaka hi ku rima, Vaisrayele a va titshege hi ku katekisiwa hi Xikwembu hi mpfula. Minkhuvo yinharhu leyikulu eNawini wa Muxe a yi hatlana ni ku hlengeletiwa ka ntshovelo wa maxalana eku sunguleni ka ximun’wana, ntshovelo wa koroni eku heleni ka ximun’wana ni ntshovelo hinkwawo eku heleni ka ximumu. Leyi a yi ri minkarhi ya ntsako lowukulu ni yo nkhensa Munyiki wa mpfula ya nkarhi na nkarhi ni Muendli wa misava leyi noneke. Kambe minkhuvo leyi a yi katsa ni swin’wana swo tala.—Deteronoma 11:11-14.
4. Hi xihi xiendlakalo xa matimu lexi tlangeriweke enkhubyeni wo sungula?
4 Nkhuvo wo sungula wu endliwe en’hwetini yo sungula ya khalendara ya Bibele ya khale, ku sukela hi Nisan 15 ku ya ka 21, leyi sweswi yi fambisanaka ni ku hela ka March kumbe ku sungula ka April. A wu vitaniwa Nkhuvo wa Swinkwa swo Kala Comela, naswona tanihi leswi a wu landzela Paseka ya Nisan 14, a wu tlhela wu vitaniwa “[nkhuvo] wa paseka.” (Luka 2:41; Levhitika 23:5, 6) Nkhuvo lowu a wu tsundzuxa tiko ra Israyele hi ku kutsuriwa ka rona eku xanisiweni aEgipta, swinkwa swo kala comela a swi vitaniwa “šinkwa ša khombo.” (Deteronoma 16:3) Xona a xi va tsundzuxa leswaku va baleke aEgipta hi ku hatlisa swinene lerova a wu nga ri kona nkarhi wa ku chela comela embileni ya vona, va yi rindza yi kukumuka. (Eksoda 12:34) Enkhubyeni lowu a swi nga fanelanga leswaku ku kumeka xinkwa lexi nga ni comela ekaya ra Muisrayele. Un’wana ni un’wana loyi a wu tlangelaka, ku katsa ni muluveri, loyi a dyaka xinkwa lexi nga ni comela a ta gweviwa rifu.—Eksoda 12:19.
5. Xana nkhuvo wa vumbirhi a wu endla leswaku ku anakanyisisiwa hi lunghelo rihi, naswona i vamani lava a va fanele va katsiwa entsakweni wolowo?
5 Nkhuvo wa vumbirhi a wu endliwa eka mavhiki ya nkombo (masiku ya 49) endzhaku ka Nisan 16 naswona a wu va kona hi n’hweti ya vunharhu hi siku ra vutsevu, ku nga Sivhana, leyi sweswi yi fambelanaka ni ku hela ka May. (Levhitika 23:15, 16) A wu vuriwa Nkhuvo wa Mavhiki (esikwini ra Yesu, nakambe a wu vuriwa Pentekosta, leswi vulaka “Vumakumentlhanu” hi Xigriki), naswona wu endliwe hi nkarhi wa lembe lowu nga ekusuhi ni lowu Israyele ri ngheneke ha wona eka ntwanano wa Nawu eNtshaveni ya Sinayi. (Eksoda 19:1, 2) Swi nga ha endleka leswaku enkhubyeni lowu Vaisrayele lava tshembekaka a va anakanyisisa hi lunghelo ra vona ra ku hlawuriwa va va tiko ro kwetsima ra Xikwembu. Leswi a va ri vanhu vo hlawuleka va Xikwembu a va fanele va yingisa Nawu wa Xikwembu, tanihi xileriso xa ku khathalela lava pfumalaka leswaku na vona va tsakela nkhuvo lowu.—Levhitika 23:22; Deteronoma 16:10-12.
6. Xana nkhuvo wa vunharhu wu tsundzuxe vanhu va Xikwembu ntokoto wihi?
6 Wo hetelela eka minkhuvo yinharhu leyikulu ya lembe na lembe a wu vuriwa Nkhuvo wo Hlengeleta, kumbe Nkhuvo wa Mintsonga. Wu endliwe hi n’hweti ya vunkombo, Tixiri kumbe Etanimi, ku suka eka siku ra vu-15 ku ya eka ra vu-21, lama fambelanaka ni ku sungula ka October. (Levhitika 23:34) Enkarhini lowu, vanhu va Xikwembu a va tshama ehandle ka makaya ya vona kumbe emalwangwini ya vona eka vutshamo (mintsonga) bya nkarhinyana lebyi endliweke hi marhavi ni matluka ya mirhi. Leswi a swi va tsundzuxa riendzo ra malembe ya 40 va suka aEgipta va ya eTikweni ra Xitshembiso, laha tiko ri bohekeke ku dyondza ku titshega hi Xikwembu eka swilaveko swa rona swa siku na siku.—Levhitika 23:42, 43; Deteronoma 8:15, 16.
7. Xana hi vuyeriwa hi ndlela yihi hi ku kambisisa ku tlangeriwa ka minkhuvo eIsrayele wa khale?
7 Sweswi hi ta kambisisa minkhuvo yin’wana leyi nga rivalekiki ematin’wini ya vanhu va khale va Xikwembu. Leswi swi fanele swi hi khutaza namuntlha, tanihi leswi na hina hi rhambiwaka leswaku hi hamba hi hlengeletana vhiki na vhiki, hi tlhela hi hlengeletana kanharhu hi lembe etinhlengeletanweni letikulu ni le mintsombanweni.—Vaheveru 10:24, 25.
Enkarhini Wa Tihosi Ta Nyimba Ya Davhida
8. (a) Hi wihi nkhuvo lowu nga rivalekiki lowu endliweke emasikwini ya Hosi Solomoni? (b) Xana hi kwihi ku chaputa lokukulu ka Nkhuvo wa Mintsonga wo fanekisela loku hi nga ku langutelaka?
8 Ku tlangela loku nga rivalekiki ematin’wini enkarhini wa Nkhuvo wa Mintsonga ku endleke hi nkarhi wa ku fuma ka Hosi Solomoni, n’wana wa Davhida. “V̌unyingi le’byikulu ngopfu” byi hlengeletana ku suka emakun’wini ya Tiko ra Xitshembiso, byi ta eNkhubyeni wa Mintsonga ni le ku nyiketeriweni ka tempele. (2 Tikronika 7:8) Loko yi herile, Hosi Solomoni u byele lava a va tlangela leswaku va tlhela, ivi vona “v̌a katekisa hosi, v̌a tlhelela e miṭongeni ya v̌ona hi ku ṭaka ni ku nkhensa ka mbilu, hikwalaho ka ku kateka hikwaku loku Yehova a katekiseke Davida nanḍa wa yena ha kona, ni tiko ra yena ra Israel.” (1 Tihosi 8:66) Lowu a wu ri nkhuvo lowu nga rivalekiki hakunene. Namuntlha, malandza ya Xikwembu ma langutele ku chaputa lokukulu ka Nkhuvo wa Mintsonga wo fanekisela eku heleni ka ku Fuma ka Gidi ra Malembe ka Solomoni Lonkulu, Yesu Kreste. (Nhlavutelo 20:3, 7-10, 14, 15) Enkarhini wolowo, vanhu lava tshamaka eka tlhelo rin’wana ni rin’wana ra misava, ku katsa ni lava pfuxiweke ni lava poneke Armagedoni, va ta hlangana va gandzela Yehovha Xikwembu hi ntsako.—Zakariya 14:16.
9-11. (a) Xana i yini lexi vangeleke nkhuvo lowu nga rivalekiki emasikwini ya Hosi Hezekiya? (b) Hi xihi xikombiso lexi vekiweke hi vo tala lava humaka emfun’weni wa tinyimba ta khume wa le n’walungwini, naswona swi hi tsundzuxa yini namuntlha?
9 Nkhuvo wun’wana lowu xiyekaka lowu vikiwaka eBibeleni wu endleke endzhaku ka ku fuma ka Hosi Akazi lowo homboloka, loyi a pfaleke tempele kutani a gwinehisa mfumo wa Yuda. Akazi u tlhandlamiwe hi Hosi Hezekiya lonene. Elembeni ro sungula ra ku fuma ka yena, a ri ni malembe ya 25, Hezekiya u sungule nongonoko lowukulu wa ku vuyetela ni ku pfuxeta. Hi ku hatlisa u pfule tempele, a hlela leswaku yi lunghisiwa. Kutani hosi yi rhumela mapapila eka Vaisrayele lava tshamaka emfun’weni wo biha wa tinyimba ta khume wa Israyele en’walungwini, yi va rhamba leswaku va ta va ta tlangela Paseka ni Nkhuvo wa Swinkwa Swo Kala Comela. Vo tala va tile, hambileswi a va hlekuriwa hi vanhu.—2 Tikronika 30:1, 10, 11, 18.
10 Xana nkhuvo lowu wu fambe kahle? Bibele ya vika: “V̌ana v̌a Israel lav̌a ngi v̌a ri Yerusalem v̌a endla nkhuv̌o wa ŝinkwa le’ŝo ke tšomela hi masiku ya ntlhanu na mambiri, v̌a ṭakile ngopfu; siku riṅwana ni riṅwana v̌a-Levi ni v̌aprista a v̌a ḍunisa Yehova hi timbila.” (2 Tikronika 30:21) Mawaku xikombiso lexinene lexi Vaisrayele volavo va xi vekeleke vanhu va Xikwembu namuntlha, lava vo tala va vona va langutanaka ni nxaniso naswona va fambaka mpfhuka wo leha loko va ya emintsombanweni!
11 Hi xikombiso, anakanya hi yinharhu ya Mintsombano ya Muganga ya “Ku Xixima Xikwembu” leyi khomiweke ePoland hi 1989. Exikarhi ka vanhu va 166 518 lava a va ri kona, a ku ri ni mintlawa leyikulu leyi humaka ekhale ka Soviet Union ni le ka matiko man’wana ya le Vuxeni bya Yuropa laha ntirho wa Timbhoni ta Yehovha a wu yirisiwile enkarhini wolowo. Buku leyi nge Timbhoni Ta Yehovha I Vahuweleri Va Mfumo Wa Xikwembub ya vika: “Van’wana lava a va ri emintsombanweni leyi, a ku ri ro sungula va va exikarhi ka nhlengeletano leyikulu ya vanhu va Yehovha lava tlulaka 15 kumbe 20. Timbilu ta vona a ti tele ku tlangela loko va vona makume ya magidi eswitediyamu, ma hlanganyela na vona exikhongelweni ivi va hlanganisa marito ya vona hi tinsimu ta ku dzunisa Yehovha.”—Tluka 279.
12. Xana i yini lexi vangeleke nkhuvo lowu nga rivalekiki eku fumeni ka Hosi Yosiyasi?
12 Endzhaku ka ku fa ka Hezekiya, Vayuda va tlhelele evugandzerini bya mavunwa ehansi ka Hosi Manase na Amoni. Kutani ku landzela ku fuma ka hosi yin’wana leyinene, Yosiyasi lontsongo, loyi a kondleteleke vugandzeri bya ntiyiso hi xivindzi. Loko a ri ni malembe ya 25, Yosiyasi u lerise leswaku ku pfuxetiwa tempele. (2 Tikronika 34:8) Loko ya ha pfuxetiwa, ku kumiwe Nawu lowu tsariweke hi Muxe etempeleni. Hosi Yosiyasi u khumbiwe swinene hi leswi a swi hlayeke eNawini wa Xikwembu kutani a hlela leswaku wu hlayeriwa vanhu hinkwavo. (2 Tikronika 34:14, 30) Kutani hi ku landza leswi a swi tsariwile, u lunghiselele ku tlangeriwa ka Paseka. Hosi yi tlhele yi veka xikombiso lexinene hi ku nyikela hi ku swi rhandza eka xiendlakalo lexi. Hikwalaho ka sweswo, Bibele ya vika: “E ku suka masikwini ya Samuel, muprofeta, a ku endliwanga Paska le’yi fanaka na yona e tikweni ra Israel.”—2 Tikronika 35:7, 17, 18.
13. Xana ku tlangeriwa ka minkhuvo ka Hezekiya na Yosiyasi ku hi tsundzuxa yini namuntlha?
13 Ku cinca loku vangiweke hi Hezekiya na Yosiyasi ku fambelana ni ku kondleteriwa loku hlamarisaka ka vugandzeri bya ntiyiso loku endlekeke exikarhi ka Vakreste va ntiyiso ku sukela loko Yesu Kreste a vekiwe exiluvelweni hi 1914. Hilaha swi veke hakona hi ku cinca loku vangiweke hi Yosiyasi, ku kondleteriwa ka manguva lawa ku sekeriwe eka leswi swi tsariweke eRitweni ra Xikwembu. Naswona, ku fana ni le masikwini ya Hezekiya ni ya Yosiyasi, ku kondleteriwa ka manguva lawa a ku katsa tinhlengeletano ni mintsombano laha ku nyikeriweke kona tinhlamuselo leti nyanyulaka ta vuprofeta bya Bibele ni ku tirhisiwa ka misinya ya milawu ya Bibele loku nga enkarhini. Ntsako wa minkarhi leyi ya dyondzo a wu engeteriwa hi nhlayo leyikulu ya lava khuvuriwaka. Ku fana ni Vaisrayele lava hundzukeke emasikwini ya Hezekiya ni ya Yosiyasi, lava va ha ku khuvuriwaka va fularhele swiendlo swo biha swa Vujagana ni misava hinkwayo ya Sathana. Hi 1997, ku khuvuriwe vanhu vo tlula 375 000, va kombisa ku tinyiketela ka vona eka Xikwembu xo kwetsima, Yehovha—xiringaniso xa vanhu vo tlula 1000 hi siku.
Endzhaku Ka Ku Yisiwa eVukhumbini
14. Xana i yini lexi vangeleke nkhuvo lowu nga rivalekiki hi 537 B.C.E.?
14 Endzhaku ka ku fa ka Yosiyasi, tiko ri tlhelele evugandzerini bya mavunwa lebyi onhaka. Eku heteleleni, hi 607 B.C.E., Yehovha u xupule vanhu vakwe hi ku tisa mavuthu ya le Babilona ma ta lwa na Yerusalema. Muti lowu ni tempele ya wona swi lovisiwile, ivi tiko ri endliwa rhumbi. Ku landzele malembe ya 70 ya vukhumbi bya Vayuda eBabilona. Kutani Xikwembu xi pfuxa masalela lama hundzukaka ya Vayuda, lava tlheleleke eTikweni ra Xitshembiso va ta kondletela vugandzeri bya ntiyiso. Va fike emutini lowu onhiweke wa Yerusalema hi n’hweti ya vunkombo ya lembe ra 537 B.C.E. Va rhange hi ku endla altari yo endlela switlhavelo swa siku na siku hilaha ku tsariweke hakona eka ntwanano wa Nawu. Sweswo swi endleke hi nkarhi wa nkhuvo wun’wana lowu nga rivalekiki. “V̌a endla ni nkhuv̌o wa miṭonga hi ku lanḍa le’ŝi ṭariweke.”—Ezra 3:1-4.
15. Xana masalela lama kondleteriweke a ma ha langutane ni ntirho wihi hi 537 B.C.E., naswona xiyimo xo fana na xona xi ve kona hi ndlela yihi hi 1919?
15 Makhumbi lawa ma vuyeke a ma ha langutane ni ntirho lowukulu—ku pfuxiwa ka tempele ya Xikwembu na Yerusalema ni makhumbi ya wona. Vaakelani lava nga ni mavondzo a va va kaneta swinene. Loko tempele yi ri karhi yi akiwa, a ku ri “siku ra timhaka le’tiṭongo.” (Zakariya 4:10) Xiyimo lexi a xi fana ni xa Vakreste vo tshembeka lava totiweke, hi 1919. Elembeni rero leri nga rivalekiki, va ntshunxiwile evukhumbini bya moya eka Babilona Lonkulu, mfumo wa misava wa vukhongeri bya mavunwa. A va ri magidi ma nga ri mangani naswona a va langutane ni tiko ro homboloka. Xana valala va Xikwembu a va ta swi kota ku sivela nhluvuko wa vukhongeri bya ntiyiso? Nhlamulo ya xivutiso xexo yi hi tsundzuxa ku tlangeriwa ka minkhuvo yimbirhi yo hetelela loku tsariweke eMatsalweni ya Xiheveru.
16. Xana i yini lexi a xi ri xa nkoka hi nkhuvo wa 515 B.C.E.?
16 Eku heteleleni tempele yi pfuxiwe hi n’hweti ya Adar hi 515 B.C.E., hi nkarhi lowu ringaneke leswaku va kota ku tlangela nkhuvo wa ximun’wana wa Nisan. Bibele ya vika: “V̌a endla nkhuv̌o wa ŝinkwa le’ŝo ke tšomela, hi masiku ya ntlhanu na mambiri hi ku ṭaka, hikuv̌a Yehova a v̌a ṭakisile, ni ku kutšyetela mbilu ya hosi ya Asur, leŝaku yi tiyisa mav̌oko ya v̌ona e mitirweni ya yindlu ya Šikwembu, ya Šikwembu ša Israel.”—Ezra 6:22.
17, 18. (a) Hi wihi nkhuvo lowu nga rivalekiki lowu endliweke hi 455 B.C.E.? (b) Hi le xiyin’weni lexi fanaka hi ndlela yihi namuntlha?
17 Endzhaku ka malembe ya 60, hi 455 B.C.E., ku endleke swin’wana leswi nga rivalekiki. Nkhuvo wa Mintsonga elembeni rero a wu vula ku hela ka ku pfuxetiwa ka makhumbi ya Yerusalema. Bibele ya vika: “Nhlengeletano hikwayo ya la’v̌a tlheleke ku bohiweni, v̌a endla miṭonga, kutani v̌a ṭhama miṭongeni yeleyo; hikuv̌a v̌ana v̌a Israel a v̌a nga si endla ŝeŝo, ka ha ri mpfhuka Yošua, ṅwana Nun, a ri kona, ku fikela ŝeŝi. Ku ṭaka ku v̌a lo’kukulu ngopfu.”—Nehemiya 8:17.
18 Mawaku ku pfuxetiwa loku nga rivalekiki ka vugandzeri bya ntiyiso bya Xikwembu ku nga khathariseki nkaneto lowukulu! Xiyimo xexo xi tano ni namuntlha. Ku nga khathariseki ku xanisiwa ni nkateko lowukulu ngopfu, ntirho lowukulu wa ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu wu fike emakun’wini ya misava, naswona marungula ya ku avanyisa ka Xikwembu ma twarisiwile etindhawini hinkwato. (Matewu 24:14) Ku funghiwa ko hetelela ka lava seleke va vatotiwa va 144 000 ku tshinele. Vanhu vo tlula ntlhanu wa timiliyoni va vanakulobye lava nga “tinyimpfu tin’wana” va hlengeletiwile ku suka ematikweni hinkwawo va va “ntlhambi wun’we” swin’we ni masalela lama totiweke. (Yohane 10:16; Nhlavutelo 7:3, 9, 10) Mawaku ku hetiseka loku hlamarisaka ka leswi vuprofeta byi swi fanekiselaka hi Nkhuvo wa Mintsonga! Ntirho lowu lowukulu wa ku hlengeleta wu ta ya emahlweni emisaveni leyintshwa laha magidi ya timiliyoni lama pfuxiweke ma nga ta rhamberiwa ku hlanganyela eku tlangeleni ka Nkhuvo wa Mintsonga wo fanekisela.—Zakariya 14:16-19.
Eka Lembe-xidzana Ro Sungula C.E.
19. I yini lexi endleke Nkhuvo wa Mintsonga wu va wa nkoka hi 32 C.E.?
19 A swi kanakanisi leswaku minkhuvo yin’wana leyi xiyekaka swinene leyi tsariweke eBibeleni hi leyi N’wana wa Xikwembu, Yesu Kreste, a yeke eka yona. Hi xikombiso, anakanya hi Nkhuvo wa Mintsonga (kumbe, Titabernakele) lowu Yesu a yeke eka wona hi lembe ra 32 C.E. U tirhise nkarhi wolowo ku dyondzisa mintiyiso ya nkoka a tlhela a seketela dyondzo ya yena hi ku tshaha Matsalwa ya Xiheveru. (Yohane 7:2, 14, 37-39) Nchumu lowu a wu endliwa nkarhi na nkarhi enkhubyeni wolowo a ku ri mukhuva wa ku voningisa timboni letikulu exivaveni xa le mpfungwe xa tempele. Leswi a swi endla leswaku mintirho ya nkhuvo yi tsakeriwa tanihi leswi a yi endliwa ku kala ku va vusiku. Swi nga ha endleka leswaku Yesu a a vulavula hi timboni leti letikulu loko a ku: “Hi mina ku vonakala ka misava. Loyi a ndzi landzelaka a nge pfuki a fambe emunyameni, kambe u ta kuma ku vonakala ka vutomi.”—Yohane 8:12.
20. Hikwalaho ka yini Paseka ya 33 C.E. yi ve leyi hlawulekeke?
20 Hiloko ku fika Paseka ni Nkhuvo wa Swinkwa swo Kala Comela wa lembe ra nkoka ra 33 C.E. ESikwini rero ra Paseka, Yesu u dlayiwile hi valala vakwe kutani a va Xinyimpfana xa Paseka xo fanekisela, loyi a feleke ku susa “xidyoho xa misava.” (Yohane 1:29; 1 Vakorinto 5:7) Hi siku ra vunharhu, hi Nisan 16, Xikwembu xi pfuxe Yesu a ri ni miri wa moya lowu nga fiki. Leswi swi hatlane ni ku nyikeriwa ka swirhangana swa ntshovelo wa maxalana hilaha Nawu wu vulaka hakona. Xisweswo, Hosi leyi pfuxiweke, Yesu Kreste u ve “xirhangana xa lava va etleleke eku feni.”—1 Vakorinto 15:20.
21. I yini lexi endlekeke hi Pentekosta ya 33 C.E.?
21 Nkhuvo lowu xiyekaka swinene a wu ri wa Pentekosta hi 33 C.E. Esikwini leri a ku hlengeletane Vayuda vo tala ni vaproselita eYerusalema, ku katsa ni vadyondzisiwa va Yesu va kwalomu ka 120. Loko nkhuvo wa ha ya emahlweni, Hosi leyi pfuxiweke, Yesu Kreste u chulule moya wo kwetsima wa Xikwembu ehenhla ka lava 120. (Mintirho 1:15; 2:1-4, 33) Hi ndlela yoleyo va totiwile kutani va va tiko lerintshwa ra Xikwembu leri hlawuriweke hi ntwanano lowuntshwa lowu yimeriwaka hi Yesu Kreste. Enkhubyeni wolowo muprista lonkulu wa Muyuda u nyikele eka Xikwembu swinkwa swimbirhi leswi nga ni comela, leswi endliweke hi swirhangana swa ntshovelo wa koroni. (Levhitika 23:15-17) Swinkwa leswi swi nga ni comela swi fanekisela vanhu lava nga hetisekangiki va 144 000 lava Yesu a va ‘xaveleke Xikwembu’ leswaku va va “mfumo ni vaprista . . . va ta va tihosi emisaveni.” (Nhlavutelo 5:9, 10; 14:1, 3) Leswi vafumi lava va le tilweni va humaka eka swiyenge swimbirhi swa vanhu lava nga ni vudyoho, Vayuda ni Vamatiko, va nga ha fanekiseriwa hi swinkwa swimbirhi leswi nga ni comela.
22. (a) Ha yini Vakreste va nga yi tlangeli minkhuvo ya ntwanano wa Nawu? (b) Xana i yini lexi hi nga ta xi kambisisa eka xihloko lexi landzelaka?
22 Loko ntwanano lowuntshwa wu sungula ku tirha hi Pentekosta ya 33 C.E., a swi vula leswaku ntwanano wa khale wa Nawu a wu nga ha ri wa nkoka ematihlweni ya Xikwembu. (2 Vakorinto 3:14; Vaheveru 9:15; 10:16) Sweswo a swi vuli leswaku Vakreste lava totiweke a va na nawu. Va le hansi ka nawu wa Xikwembu lowu Yesu Kreste a dyondziseke ha wona kutani wu tsariwa etimbilwini ta vona. (Vagalatiya 6:2) Hikokwalaho, minkhuvo yinharhu ya lembe na lembe, leswi yi nga xiphemu xa ntwanano wa Nawu wa khale, a yi tlangeriwi hi Vakreste. (Vakolosa 2:16, 17) Hambiswiritano, hi nga dyondza swo tala eka langutelo ra malandza ya Xikwembu ya le nkarhini wa le mahlweni ka Vukreste malunghana ni minkhuvo ya vona ni minhlangano yin’wana ya vugandzeri. Exihlokweni xa hina lexi landzelaka, hi ta kambisisa swikombiso leswi handle ko kanakana hinkwerhu swi nga ta hi susumetela leswaku hi vona xilaveko xa ku tshama hi ri kona eminhlanganweni ya Vukreste.
[Tinhlamuselo ta le hansi]
a Nakambe vona Insight on the Scriptures, leyi humesiweke hi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., Vholumo 1, tluka 820, kholumo 1, tindzimana 1 na 3, ehansi ka “Festival.”
b Yi humesiwe hi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Swivutiso Swa Mpfuxeto
◻ Xana minkhuvo yinharhu leyikulu ya le Israyele a yi hetisisa xikongomelo xihi?
◻ Xana minkhuvo ya le sikwini ra Hezekiya na Yosiyasi a yi fambisana na yini?
◻ Hi xihi xiendlakalo lexi nga rivalekiki lexi tlangeriweke hi 455 B.C.E., naswona ha yini swi hi khutaza namuntlha?
◻ I yini lexi a xi ri xa nkoka hi Paseka ni hi Pentekosta ya 33 C.E.?
[Bokisi leri nga eka tluka 12]
Leswi Nkhuvo Lowu Wu Hi Dyondzisaka Namuntlha
Hinkwavo lava va tsakelaka ku vuyeriwa hi masiku egandzelweni ra Yesu leri rivalelaka swidyoho, va fanele va hanya hi ku pfumelelana ni leswi swi fanekiseriwaka hi Nkhuvo wa Swinkwa swo Kala Comela. Nkhuvo lowu wo fanekisela i ku tlangela ka ntsako ka Vakreste lava totiweke, va tsakela ku kutsuriwa ka vona emisaveni leyo homboloka ni ku ntshunxiwa ka vona ematimbeni ya xidyoho hi nkutsulo wa Yesu. (Vagalatiya 1:4; Vakolosa 1:13, 14) Nkhuvo wa xiviri a wu teka masiku ya nkombo—ku nga nhlayo leyi eBibeleni yi tirhiseriwaka ku kombisa ku hetiseka hi tlhelo ra moya. Nkhuvo wo fanekisela wu teka nkarhi lowu vandlha ra Vakreste lava totiweke ri wu hetaka emisaveni naswona wu fanele wu tlangeriwa hi ‘vutshembeki ni ntiyiso.’ Sweswo swi vula ku tivonela nkarhi hinkwawo eka comela xo fanekisela. EBibeleni comela xi tirhiseriwa ku kombisa tidyondzo leti onhakeke, vukanganyisi ni vubihi. Vagandzeri va Yehovha va ntiyiso va fanele va venga comela xo tano, va nga xi pfumeleli xi onha vutomi bya vona naswona va nga xi pfumeleli xi onha ku tenga ka vandlha ra Vukreste.—1 Vakorinto 5:6-8; Matewu 16:6, 12.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]
Nyandza ya ntshovelo lowuntshwa wa maxalana a yi nyikeriwa lembe na lembe hi Nisan 16, siku leri Yesu a pfuxiweke ha rona
[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]
Swi nga ha endleka leswaku Yesu a a vulavula hi timboni leti a ti ri enkhubyeni loko yena hi yexe a tivula “ku vonakala ka misava”