Ku Byarha Vutihlamuleri Bya Ku Hlayisa Ndyangu

“VATATANA, mi nga karhati vana va n’wina, kambe hambetani mi va kurisa hi ku tshinya ni nkongomiso wa mianakanyo wa Yehovha.” (Vaefesa 6:4) Hi marito wolawo lama huhuteriweke, muapostola Pawulo u swi kombise kahle leswaku i mani loyi a nga ni vutihlamuleri byo hlayisa ndyangu—i tatana.

Emindyangwini yo tala tatana a nga hlayisi vana va yena a ri yexe. Nsati wa yena, mana wa vana va yena, u pfunana ni nuna wa yena eka ndzhwalo lowu hi ntsako. Xisweswo, Hosi Solomoni u te: “Ṅwana nga, yingisa dyonḍo ya tata wa wena, u nga fulareli ku laya ka mana wa wena.”—Swivuriso 1:8.

Ku Hlayisa Hi Tlhelo Ra Nyama Ni Ra Moya

Vatswari lava rhandzaka vana va vona a va va honisi hi vomu. Hakunene, loko Vakreste va endla tano swi ta fana ni ku landzula ripfumelo ra vona, hilaha hi gimetaka hakona hi marito ya Pawulo lama yaka eka Timotiya loko a ku: “Hakunene, loko munhu a nga va wundli lava nga va ka vona, ngopfu-ngopfu lava nga swirho swa ndyangu wakwe, u landzule ripfumelo naswona u bihe ngopfu ku tlula munhu la nga riki na ripfumelo.” (1 Timotiya 5:8) Vakreste va swi xiya leswaku ku kurisa vana “hi ku [va] tshinya ni nkongomiso wa mianakanyo wa Yehovha” swi lava leswi tlulaka ku va khathalela hi swilo leswi vonakaka.

Xiya xikhutazo xa Muxe erixakeni ra Israyele loko ri dzime mitsonga etimbaleni ta Mowabu, emahlweninyana ka ku va va nghena eTikweni leri Tshembisiweke. Kwalaho u va tsundzuxe milawu ya Xikwembu a ku: “Nghenisani marito lawa nḍi mi byelaka wona, e timbilwini ta ṅwina ne mimoyeni ya ṅwina.” (Deteronoma 11:18) Eku sunguleni u va tsundzuxe leswaku va fanele va rhandza Yehovha hi timbilu ta vona hinkwato, hi mimoya-xiviri ya vona hinkwayo ni hi matimba ya vona hinkwawo, a engeta a ku: “Milawu le’yi nḍi ku nyikaka namuntlha yi ta v̌a e mbilwini ya wena.” (Deteronoma 6:5, 6) A swi ri swa nkoka leswaku vatswari lava nga Vaisrayele va pfumelela marito ya Nawu wa Xikwembu ma dzika etimbilwini ta vona. Hi timbilu leti teleke ku tlangela swilo swa moya, vatswari va Vaisrayele a va ta yingisa marito ya Muxe lama landzelaka hilaha ku humelelaka: “U ta yi [marito ya Nawu wa Xikwembu] dyonḍisa v̌ana v̌a wena, u yi v̌ula e ndlwini ya wena, ne ku enḍeni ka wena, ni loko u ya etlela, ni loko u pfuka.”—Deteronoma 6:7; 11:19; ringanisa Matewu 12:34, 35.

Xiya leswaku vatatana a va fanele va “dyonḍisa” vana va vona marito wolawo va tlhela va ‘vulavula ha wona.’ Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary yi hlamusela rito “dyonḍisa” tanihi ku “dyondzisa ni ku kandziyisa hi ku phindha-phindha kumbe hi switsundzuxo.” Loko vatswari va vulavula hi Nawu wa Xikwembu siku na siku—nimixo, nindzhenga ni vusiku—leswi a swi hundzisela swo tala eka vana va vona. Loko vana va vona ndlela leyi vatswari va vona va rhandzaka Nawu wa Xikwembu ha yona, na vona a va susumeteleka ku tshinela ekusuhi swinene na Yehovha. (Deteronoma 6:24, 25) Lexi tsakisaka, Muxe hi ku kongoma u lerise vatatana ku dyondzisa vana va vona ‘loko va tshamile endlwini ya vona.’ Ku dyondzisa ko tano a ku ri xiphemu xa ku khathalela ndyangu. Kambe ku vuriwa yini hi namuntlha?

‘Loko U Tshamile eNdlwini Ya Wena’

“A swi olovi,” ku hlamusela Janet, mana wa vana va mune la nga Mukreste.a “U fanele u phikelela,” ku pfumela Paul, nuna wa yena. Ku fana ni vatswari van’wana vo tala lava nga Timbhoni, Paul na Janet va lwela ku dyondza ni vana va vona Bibele kan’we hi vhiki. “Hi ringeta ku va ni bulo ra hina ra ndyangu ra Bibele madyambu man’wana ni man’wana hi Musumbhunuku hi nkarhi lowu vekiweke,” ku hlamusela Paul, a tlhela a pfumela a ku: “Kambe a hi minkarhi hinkwayo hi humelelaka.” Tanihi nkulu la vekiweke evandlheni ra ka vona, minkarhi yin’wana wa vitaniwa leswaku a ya tamela timhaka tin’wana ta xihatla. Vana va yena vambirhi lavakulu i vatirheli va nkarhi hinkwawo. Va kume leswaku madyambu i minkarhi leyi vuyerisaka yo vulavurisana ni vanhu evutirhelini. Xisweswo, tanihi ndyangu, va lulamise nkarhi wa dyondzo ya vona ya ndyangu. “Minkarhi yin’wana hi va ni dyondzo ya hina endzhakunyana ka swakudya swa hina swa madyambu,” ku hlamusela Paul.

Hambileswi vatswari hi vutlhari va cinca-cincaka nkarhi wa dyondzo ya vona ya ndyangu, va ringeta ku endla leswaku yi va kona nkarhi na nkarhi. “Loko nkarhi wa dyondzo ya hina wu fanele wu cinciwa,” ku vula n’wana wa xisati Clare, “minkarhi hinkwayo Tatana u veka nkarhi lowuntshwa enyangweni wa xigwitsirisi, leswaku hinkwerhu hi ta swi tiva leswaku yi ta va rini.”

Ku hlengeletanela dyondzo ya ndyangu ya Bibele ya nkarhi na nkarhi nakambe swi nyikela nkarhi lowunene eka vana lavantsongo endyangwini leswaku va phofula swivilelo ni swiphiqo swa vona eka vatswari va vona. Dyondzo yo tano yi tisa vuyelo lebyinene loko yi nga nonon’hwisiwi ngopfu lerova vana va tihlayela tinhlamulo ta swivutiso leswi vutisiweke ntsena eka buku leyi tirhiseriwaka ku dyondza Bibele. “Ndyangu wa hina i ndhawu ya mabulo,” ku hlamusela Martin loyi a nga na vana vambirhi va vafana. U ri: “Loko mi hlengeletana kan’we hi vhiki leswaku mi bula hi mhaka ya Matsalwa, wa yi kumisisa ndlela leyi ndyangu wa wena wu hluvukaka ha yona hi tlhelo ra moya. Hi kumisisa swilo swo tala swo hambana-hambana ebulweni. U twa leswi humelelaka exikolweni, naswona lexi tsakisaka ngopfu, u kumisisa malangutelo lawa vana va wena va vaka na wona.” Nsati wa yena, Sandra, wa pfumela naswona wa swi vona leswaku na yena u kuma swo tala edyondzweni ya ndyangu. Wa hlamusela: “Loko nuna wa mina a ri karhi a fambisa dyondzo, ndzi dyondza swo tala hi ku yingisela ndlela leyi vana va mina va swi hlamulaka ha yona swivutiso swa yena.” Kutani Sandra u hlela tinhlamulo ta yena leswaku a pfuna vana va yena. U tsakela dyondzo swinene hikuva u katseka hi ku hiseka. Ina, nkarhi wa dyondzo ya ndyangu wu pfuna vatswari ku twisisa ndlela leyi vana va vona va anakanyaka ha yona.—Swivuriso 16:23; 20:5.

Pfumelelana Ni Swiyimo Ni Ku Phikelela

Loko nkarhi wa dyondzo ya n’wina ya ndyangu wu fika, u nga ha kuma leswaku n’wana un’wana a nga ha va a xalamukile naswona a tsakela, kasi un’wana u lava leswaku ku vulavuriwa na yena hi ndlela leyinene leswaku a ta nyikela nyingiso ni ku vuyeriwa. Manana un’wana la nga Mukreste u ri: “Vutomi bya ndyangu byi tano! Wa swi tiva leswi u faneleke u swi endla tanihi mutswari. Kutani loko u ya emahlweni u swi endla, Yehovha wa ku pfuna naswona a tisa vuyelo.”

Mpimo wa nyingiso wa n’wana wu nga ha hambana swinene hi ku ya hi malembe ya yena. Mutswari la twisisaka u ta anakanyisisa hi mhaka leyi. Mpatswa wun’wana wu na ntlhanu wa vana, va sukela eka malembe ya 6 ku ya ka va-20. Tata wa vona, ku nga Michael, u ri: “Nyika lontsongo wa kona nkarhi wo hlamula swivutiso ku sungula. Kutani pfumelela vana lavakulu va engetela vuxokoxoko ni ku nyikela tinhla leti va ti lunghiseleleke.” Ndlela leyi yo pfuna vana va vona hi ku twisisa yi endla leswaku vatswari va va dyondzisa nkoka wo anakanyela van’wana. Martin u ri: “Un’wana wa vana va hina va vafana a nga ha twisisa, kambe mufana lowun’wana u lava mpfuno lowukulu leswaku a twisisa yinhla. Ndzi kuma leswaku xiyimiso xa dyondzo xi va mukhuva wo letela vana ku kombisa ku lehisa mbilu ka Vukreste ni mihandzu yin’wana ya moya.”—Vagalatiya 5:22, 23; Vafilipiya 2:4.

Lunghekela ku titwananisa ni vuswikoti byo hambana-hambana bya vana va wena ni mpimo wa ku kula. Simon na Mark, lava sweswi va nga vana va kondlo-a-ndzi-dyi, loko va ha ri vatsongo, a va swi tsakela swinene ku dyondza buku leyi nge Nghwazi Leyi Tshameke Yi Hanya ni vatswari va vona. Va tsundzuka: “Tatana a hi endlisa swiphemu swo hambana-hambana ku fana ni ntlango.” Tata wa vona u tsundzuka a khomelela ehansi hi mavoko a tlhela a nkhinsama hi matsolo leswaku a ta encenyeta xifaniso xa Musamariya wa muakelani swinwe ni vana va yena. (Luka 10:30-35) “A swi ri swa xiviri naswona a swi hlekisa swinene.”

Vana vo tala va lwisana ni makhomele ya dyondzo ya ndyangu. Xana leswi swi fanele swi tshikisa vatswari ku fambisa dyondzo loko yi hleriwile? Nikatsongo. “V̌uhunguki byi bohelela mbilu ya ṅwana,” ku vula Swivuriso 22:15. Manana un’wana la nga swakwe u anakanye leswaku a a tsandzeka ku fambisa dyondzo ya ndyangu, loko hi minkarhi yo tala, swilo swin’wana swi vonaka swi kavanyeta dyondzo. Kambe u phikelerile. Sweswi vana va yena va n’wi xixima swinene naswona va xixima mpfuno wa rirhandzu ni nkhathalelo leswi a swi kombiseke hi ku phikelela eku fambiseni ka dyondzo ya ndyangu ya nkarhi na nkarhi.

Ku Pfuna Vafana Ni Vanhwanyana Lava ‘Nga Riki Na Vatatana’

Vakulu lava nga Vakreste va fanele va “ris[a] ntlhambi wa Xikwembu.” (1 Petro 5:2, 3) Ku endzela mindyangu leyi nga evandlheni ra ka vona nkarhi na nkarhi swi va nyika nkarhi wo bumabumela vatswari lava byarhaka vutihlamuleri bya vona bya Vukreste. Xana vutihlamuleri byo dyondzisa vana va mutswari la nga yexe byi le makatleni ya mani? U nga rivali leswaku vutihlamuleri byo dyondzisa vana i bya mutswari.

Vukheta bya Vakreste byi ta pfuna vakulu ku papalata swiyimo leswi nga tisaka vuyelo byo biha leswi nga ha vaka kona loko va boheka ku byarha vutihlamuleri bya mutswari la nga riki kona. Hambileswi vamakwerhu vambirhi va nga swi kotaka ku endzela makwerhu wa xisati wa Mukreste loyi a nga mutswari la nga yexe, minkarhi hinkwayo va ta va ni vuxiyaxiya eka leswi va swi hlelaka hi ndlela yo seketela lunghiselelo ra dyondzo ya ndyangu. Minkarhi yin’wana, xirhambo lexi taka eka vana (entiyisweni mutswari la nga yexe) leswaku va hlanganyela eka dyondzo ya ndyangu wa nkulu yoloye xi nga ha tikomba xi aka naswona xi tirha. Hambiswiritano, u nga rivali leswaku Yehovha i Tata wa hina lonkulu wa le tilweni. Hakunene u kona leswaku a kongomisa ni ku pfuna manana loko a fambisa dyondzo ni vana va yena, hambiloko a swi endla a ri yexe.

Ku vuriwa yini hi loko muntshwa a khathala hi swilo swa moya, kambe vatswari va yena va kombisa ku karhateka kutsongo kumbe va nga ku kombisi eka vutihlamuleri bya vona bya swa moya? Malandza ya Yehovha yo tshembeka a ma fanelanga ma hetiwa matimba. “L’a nge khombyeni o tiṭhembela wena [Yehovha Xikwembu],” ku yimbelele mupisalema. “Hi wena muyimeri wa šisiwana.” (Pisalema 10:14) Hilaha ku fanaka, vakulu lava nga ni rirhandzu evandlheni va ta endla hilaha va nga kotaka hakona leswaku va khutaza vatswari loko va ri karhi va khathalela vana va vona. Va nga ha ringanyeta bulo ra ndyangu ivi va va kona eka rona leswaku va nyikela swiringanyeto leswi tirhaka swa ndlela leyi ku nga dyondziwaka swin’we ha yona. Kavula, a va nge teki vutihlamuleri bya vatswari, lava byi nga bya vona hi ku ya hi Matsalwa.

Vana lava vatswari va vona va nga ri amukeliki ripfumelo va lava nseketelo lowukulu. Ku va katsa edyondzweni ya wena ya ndyangu swi nga ha tikomba swi vuyerisa loko sweswo swi amukeriwa hi vatswari va vona. Robert, loyi sweswi a kuleke naswona a nga ni ndyangu wa yena n’wini, u sungule ku ya eminhlanganweni ya Vukreste ni vatswari va yena loko a ri ni malembe manharhu ntsena. A yi tsundzuka hi ntsako minhlangano yoleyo hambi ku ri endzhaku ka loko vatswari va yena va tshike ku hlanganyela ni vandlha ra Vukreste. Loko a ri ni khume ra malembe, u hlangane ni mufana la nga Mbhoni loyi a fambeke na yena eminhlanganweni. Vatswari va mufana loyi wa Mbhoni va khathalele Robert tanihi loyi a feriweke hi vatswari hi tlhelo ra moya ivi endzhakunyana va dyondza na yena. Hikwalaho ka nkhathalelo lowu wa rirhandzu, u endle nhluvuko hi xihatla naswona sweswi wa tsaka leswi a nga nkulu evandlheni.

Hambiloko vatswari va kaneta nhluvuko wa vana va vona, vana lava a va voxe. Yehovha u tshama a ri Tatana wa le tilweni la tshembekaka. “Tatana wa ŝisiwana . . . hi leši Šikwembu ši nga šona e ndlwini le’yo kwetsima ya šona,” ku vula Pisalema 68:5. Vafana ni vanhwanyana lava nga riki na vatatana hi tlhelo ra moya va swi tiva leswaku va nga ya eka yena hi xikhongelo, kutani u ta va seketela. (Pisalema 55:22; 146:9) Nhlengeletano ya Yehovha leyi fanaka na manana hi ku gingiriteka yi hetisisa vutihlamuleri bya yona byo lunghiselela swakudya swa moya leswi tsakisaka leswi phameriwaka hi tibuku ni minhlangano ya mavandlha ya Vukreste yo tlula 85 000 emisaveni hinkwayo. Xisweswo, hi mpfuno wa moya lowu humaka eka Tata wa hina, Yehovha, ni nhlengeletano ya yena leyi fanaka na manana, hambi ku ri ‘la nga riki na tatana’ u ta tiphina hi mpimo wo karhi wa dyondzo ya Bibele.

Vatswari lava nga Vakreste lava fambisaka tidyondzo ta ndyangu ta Bibele ta nkarhi na nkarhi ni vana va vona va faneriwa hi ku bumabumeriwa. Vatswari lava nga voxe lava tiyiselaka eku leteleni ka vana va vona etindleleni ta Yehovha va faneriwa hi nyingiso wo hlawuleka ni ku dzunisiwa hikwalaho ka matshalatshala ya vona. (Swivuriso 22:6) Hinkwavo lava khathalaka hi vana lava nga riki na vatatana hi tlhelo ra moya va swi tiva leswaku leswi swi tsakisa Tata wa hina wa le tilweni, Yehovha. Ku khathalela swilaveko swa ndyangu swa moya i vutihlamuleri lebyi tikaka. Kambe ‘u nga tshiki, hikuva hi nguva leyi faneleke u ta tshovela loko u nga karhali.’—Vagalatiya 6:9.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Dyondzo ya ndyangu yi nyikela nkarhi lowunene eka swirho leswitsongo ku phofula leswi va karhataka eka vatswari va vona

[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 20]

Harper’s