Xana Wa Yi Tlangela Nhlengeletano Ya Yehovha?
“Yehova o v̌ulav̌ula ŝeŝo, a ku: Matilo i šiluv̌elo ša mina, ni misav̌a i v̌unav̌elo bya mikonḍo ya mina.”—ESAYA 66:1.
1, 2. (a) Hi byihi vumbhoni lebyi vonakaka lebyi u nga byi boxaka malunghana ni vukona bya nhlengeletano ya Yehovha? (b) Yehovha u tshama kwihi?
XANA wa kholwa leswaku Yehovha u ni nhlengeletano? Loko swi ri tano, hikwalaho ka yini u kholwa? U nga ha hlamula u ku: ‘Hi ni Holo ya Mfumo. Hi ni vandlha leri hlelekeke kahle leri nga ni huvo ya vakulu. Hi ni mulanguteri wa xifundza la vekiweke hi nawu, loyi a hi endzelaka nkarhi na nkarhi. Hi va ni tinhlengeletano ni mintsombano leyi hlelekeke. Hi ni hofisi ya rhavi ya Sosayiti ya Watch Tower etikweni ra ka hina. Ina, hinkwaswo leswi ni swin’wana swo tala swi nyikela vumbhoni bya leswaku Yehovha u ni nhlengeletano leyi tirhaka.’
2 Swilo leswi hinkwaswo swi kombisa leswaku ku ni nhlengeletano. Kambe loko leswi hi swi vonaka ni ku swi tlangela ku ri swa laha misaveni ntsena, a hi si yi twisisa kahle nhlengeletano ya Yehovha. Yehovha u byele Esaya leswaku misava yo va vunavelo bya milenge Yakwe ntsena, kambe matilo i xiluvelo xa Yena. (Esaya 66:1) Xana Yehovha a a vulavula hi “matilo” wahi? Xana a a vulavula hi mpfhuka lowu nga laha henhla ka hina? Xana a a vulavula hi xibakabaka? Kumbe a a vulavula hi muxaka wun’wana wa vutomi? Esaya u vulavula hi ‘yindlu ya Yehovha leyo kwetsima, leyo twala,’ naswona mupisalema u hlamusela matilo lawa a ku hi le “nḍawini leyi a akeke ka yona.” Xisweswo, “matilo” eka Esaya 66:1 ma kombetela eka xivandla xa moya lexi nga vonakiki, lexi eka xona Yehovha a tshamaka endhawini leyi tlakukeke swinene.—Esaya 63:15; Pisalema 33:13, 14.
3. Xana hi nga ku hlula njhani ku kanakana?
3 Hikwalaho, loko hakunene hi swi lava ku twisisa ni ku tlangela nhlengeletano ya Yehovha, hi fanele hi languta ematilweni. Naswona leswi swa tika eka van’wana. Tanihi leswi nhlengeletano ya Yehovha ya le tilweni yi nga vonakiki, xana hi swi tivisa ku yini leswaku yi kona hakunene? Van’wana va nga ha kanakana, va tivutisa, ‘Xana hi nga tiyisekisa ku yini?’ Xana ripfumelo ri nga ku hlula njhani ku kanakana? Tindlela timbirhi ta nkoka i ku va ni dyondzo leyi enteke ya munhu hi xiyexe ya Rito ra Xikwembu ni ku va kona minkarhi hinkwayo eminhlanganweni ya Vukreste ni ku va ni xiphemu eka yona. Kutani hi ku vonakala ka ntiyiso, hi nga herisa ku kanakana ka hina. Ku ni malandza man’wana ya Xikwembu lama nga tshama ma va ni ku kanakana. A hi kambisiseni mhaka ya nandza wa Elixa, loko Israyele ri hlaseriwa hi hosi ya Siriya.—Ringanisa Yohane 20:24-29; Yakobo 1:5-8.
Loyi A Voneke Mavandla Ya Le Tilweni
4, 5. (a) Hi xihi xiphiqo lexi nandza wa Elixa a a ri na xona? (b) Xana Yehovha u xi hlamurise ku yini xikhongelo xa Elixa?
4 Hosi ya le Siriya yi rhumele vuthu ra matimba ni vusiku eDotani leswaku ri ya khoma Elixa. Loko nandza wa Elixa a pfuka nimixo a humela ehandle, kumbexana leswaku a kuma moya wo phyuphya elwangwini ra vuako bya vona bya le Vuxa-xikarhi, hi loko a vona xihlamariso! Vuthu ra matimba ra Vaasiriya, leri nga ni tihanci ni magolonyi ya nyimpi, a a ri rhendzele muti, ri rindzele ku khoma muprofeta wa Xikwembu. Hiloko nandza a huwelela Elixa a ku: “Yo! hosi ya nga. Hi ta endla yini-ke?” Kutani hi moya wo rhula na hi ku tiyiseka, Elixa u hlamule a ku: “U nga tšhav̌i, hikuv̌a la’v̌a nga na hina v̌a tele, v̌a tlula la’v̌a nga na v̌ona.” Nandza u fanele a tivutisile a ku, ‘Va kwihi? A ndzi va voni!’ Nkarhi wun’wana xexo xi nga va xiphiqo xa hina—ku tsandzeka ku vona hi mahlo ya ku twisisa, kumbe ku vona mavuthu ya le tilweni.—2 Tihosi 6:8-16; Vaefesa 1:18.
5 Elixa u khongelele leswaku mahlo ya nandza wa yena ma pfuleka. Kutani ku humelele yini? “Kav̌a loko Yehova a pfula mahlo ya nanḍa, kutani a v̌ona nṭhav̌a yi tele hi mahantši ni magolonyi ya nḍilo, ŝi renḍele Eliša e šikari.” (2 Tihosi 6:17) Ina, u vone vandla ra le tilweni, mavuthu ya tintsumi lama rindzeleke ku sirhelela nandza wa Xikwembu. Sweswi hi kona a vonaka lexi endlaka Elixa a va ni xivindzi.
6. Xana hi nga swi kotisa ku yini ku twisisa nhlengeletano ya Yehovha ya le tilweni?
6 Xana minkarhi yin’wana hi va ni xiphiqo xa ku twisisa, xo fana ni lexi nandza wa Elixa a a ri na xona? Xana hi tala ku vona swilo leswi swi hi xungetaka kumbe leswi swi xungetaka ntirho wa Vukreste ematikweni man’wana, hi tlhelo ra nyama ntsena? Loko swi ri tano, xana hi fanele hi rindzela ku kuma rivoningo ro hlawuleka leswaku ri hi voningela? Doo, hikuva hi ni nchumu lowu nandza wa Elixa a nga ri na wona—hi ni buku hinkwayo leyi nga ni swivono swo tala, ku nga Bibele, leyi yi nga hi endlaka hi twisisa nhlengeletano ya le tilweni. Rito rolero leri huhuteriweke nakambe ri hi nyika misinya ya milawu leyi kongomisaka, leyi lulamisaka mianakanyo ya hina ni ndlela leyi hi hanyaka ha yona. Kambe, hi fanele hi endla matshalatshala yo lavisisa ku twisisa ni ku hlakulela ku tlangela lunghiselelo ra Yehovha. Sweswo hi nga swi endla hi ku va ni dyondzo ya munhu hi xiyexe, swin’we ni ku khongela ni ku anakanyisisa.—Varhoma 12:12; Vafilipiya 4:6; 2 Timotiya 3:15-17.
Ku Dyondza Hi Xikongomelo Xo Twisisa
7. (a) Hi xihi xiphiqo lexi van’wana va nga ha vaka va ri na xona malunghana ni dyondzo ya munhu hi xiyexe ya Bibele? (b) Hikwalaho ka yini dyondzo ya munhu hi xiyexe yi ri ya nkoka swinene?
7 Dyondzo ya munhu hi xiyexe a hi nchumu lowu navelekaka eka vanhu vo tala, vo tanihi lava a va nga swi rhandzi ku dyondza exikolweni kumbe lava va nga si tshamaka va va ni nkarhi wo va na yona. Hambiswiritano, loko hi lava ku twisisa ni ku tlangela nhlengeletano ya Yehovha hi mahlo ya hina ya ku twisisa, hi fanele hi hlakulela ku navela ku hlaya. Xana hi nga swi kota ku dya swakudya leswinene handle ko sungula hi swi sweka? Hilaha musweki wihi na wihi a nga ku byelaka hakona, i ntirho ku sweka swakudya swo nandziha. Kambe, swi nga ha dyiwa hi nkarhi wo ringana hafu ya awara kumbe ehansi ka kwalaho. Hi hala tlhelo, vuyelo bya dyondzo ya munhu hi xiyexe byi nga va bya vutomi hinkwabyo. Dyondzo ya munhu hi xiyexe yi nga tsakeriwa ntsena loko hi vona nhluvuko lowu hi wu endlaka. Hilaha ku faneleke, muapostola Pawulo u vule leswaku hi fanele hi nyikela nyingiso eka hina vini swin’we ni leswi hi swi dyondzisaka ni ku tlhela hi tinyiketela emhakeni ya ku hlaya erivaleni. I nchumu lowu faneleke wu endliwa nkarhi na nkarhi, kambe vuyelo byi nga va bya hilaha ku nga heriki.—1 Timotiya 4:13-16.
8. Hi rihi langutelo leri buku ya Swivuriso yi ri khutazaka?
8 Wanuna wo tlhariha wa khale u te: “Ṅwana nga loko u amukela marito ya mina, u v̌a u tihlayisela milawu ya mina, loko u riya ndlev̌e ya wena e ku yingisa v̌utlhari, u nyiketa mbilu ya wena e ku yingiseni; nḍi ri, loko u rilela v̌utiv̌i, loko u huwelela e ku twisisa, loko u ŝi lav̌a kukotisa mali, u hakuta kukotisa šuma le’ši fihliweke, hi laha u nga ta twisisa ku tšhav̌a ka Yehova, u ta kuma ku tiv̌a ka Šikwembu.”—Swivuriso 2:1-5.
9. (a) Xana ntikelo wa nsuku wu njhani loko wu pimanisiwa ni ‘vutivi bya Xikwembu’? (b) Hi swihi switirho leswi hi faneleke hi va na swona loko hi ta kuma vutivi lebyi kongomeke?
9 Xana wa swi xiya leswaku vutihlamuleri byi le ka mani? “Loko u” i xiga lexi phindhaphindhiwaka. Naswona xiya xiga lexi nge, ‘Loko u swi lava kukota xuma lexi fihliweke.’ Anakanya hi vatirhi va le mugodini lava hi malembe-xidzana yo tala va celeke silivhere ni nsuku le Afrika Dzonga, Bolivia, Mexico, ni le matikweni man’wana. Va tirhe hi matimba va tirhisa tipiki ni tifoxolo leswaku va yimbula ribye leri va nga ta kuma swicelwa swa nkoka eka rona. A va teka nsuku wu ri wa nkoka lerova eka mugodi wun’wana le California, eU.S.A., va cele migodi yo leha tikhilomitara ta 591, leyi endlaka vuento bya kwalomu ka khilomitara ni hafu—leswaku ku kumiwa nsuku ntsena. Kambe, xana u nga wu dya nsuku? Xana u nga wu nwa nsuku? Xana wu nga ku xurhisa loko u ri emananga u fa hi ndlala ni loko u ri ni torha? Doo, nkoka wa wona wu vekiwa hi vativi va nawu, wa cinca-cinca siku na siku hilaha timakete ta matiko hinkwawo ti kombisaka hakona. Hambiswiritano, vanhu va file hikwalaho ka wona. Loko swi ri tano, i matshalatshala ya njhani lawa ma nga endliwaka leswaku hi kuma nsuku wa moya, ku nga ‘vutivi bya Xikwembu’? Anakanya ha swona, ku tiva Hosi Leyikulu ya vuako hinkwabyo, nhlengeletano ya yona ni swikongomelo swa yona! Leswaku hi byi kuma, hi fanele hi tirhisa tipiki ni tifoxolo ta moya. Sweswo i tibuku leti sekeriweke eBibeleni leti hi pfunaka leswaku hi cela Rito ra Yehovha ni ku twisisa nhlamuselo ya rona.—Yobo 28:12-19.
Ku Cela Leswaku U Kuma Vutivi
10. I yini lexi Daniyele a xi voneke exivonweni?
10 A hi celeni hi tlhelo ra moya leswaku hi ta kota ku tiva nhlengeletano ya Yehovha ya le tilweni. Leswaku hi kuma ku twisisa, a hi pfuleni xivono xa Daniyele xa Nkulukumba wa Masiku a ri exiluvelweni xa yena. Daniyele wa tsala: “Nḍo languta ku fikela ŝiluv̌elo ŝi ko ŝi v̌ekiwa, kutani Nkulukumba wa masiku a ṭhamisa. Šifunengelo ša yena a ši basile kukotisa gamboko, ni misisi ya yena yi basile kukotisa v̌oya bya nyimpfu le’yi hlantŝiweke. Šiluv̌elo ša yena a ši fana ni malangav̌i ya nḍilo, ni masonḍo ya šona ma ri tani hi nḍilo lo’wu pfuraka. Nambu wa nḍilo a wu huma wu khuluka e mahlweni ka yena. A tireriwa hi madzana ya madzana, kutani dzana ra timillioni a ri yimile mahlweni ka yena. Kav̌a loko v̌aav̌anyisi v̌a ṭhama, kutani tibuku ti phendliwa.” (Daniyele 7:9, 10) Xana madzana lawa a a ma tirhela Yehovha i vamani? Swikombo swa le tlhelo swa New World Translation, eka “tipiki” ni “tifoxolo,” swi hi yisa eka matsalwa yo tanihi Pisalema 68:17 na Vaheveru 1:14. Ina, lava tirhelaka i tintsumi ta le tilweni!
11. Xana xivono xa Daniyele xi nga hi pfuna njhani leswaku hi twisisa marito ya Elixa?
11 Rungula ra Daniyele a ri vuli leswaku u vone tintsumi hinkwato to tshembeka leti Xikwembu xi nga na tona. Swi nga ha endleka ku ri na tin’wana ta timiliyoni. Kambe handle ko kanakana ha swi vona leswaku hikwalaho ka yini Elixa a vule a ku: “La’v̌a nga na hina v̌a tele, v̌a tlula la’v̌a nga na v̌ona.” Vuthu ra hosi ya Siriya, hambileswi a a ri seketeriwa hi tintsumi leti nga tshembekiki, madimona, a ri tluriwa hi vuthu ra Yehovha ra le tilweni!—Pisalema 34:7; 91:11.
12. Xana u nga swi kotisa ku yini ku tiva leswi engetelekeke hi tintsumi?
12 Kumbexana wa swi rhandza ku tiva leswi engetelekeke hi tintsumi leti, tanihi ntirho lowu ti wu endlaka eku tirheleni ka Yehovha. Rito ra Xigriki leri vulaka ntsumi, ra hi kombisa leswaku i varhumiwa, hikuva rito rero ra ha vula “murhumiwa.” Hambiswiritano, mintirho ya tona yi tele. Kambe, leswaku u yi tiva, u fanele u cela. Loko Insight on the Scriptures u ri na yona, u nga ha hlaya xihloko lexi nge “Angels,” kumbe u nga ha kamba swihloko swa khale swa Xihondzo xo Rindza leswi vulavulaka hi tintsumi. U ta hlamala hi leswi u nga ta swi dyondza malunghana ni malandza lawa ya le tilweni ya Xikwembu naswona u ta kota ku vona nseketelo wa wona. (Nhlavutelo 14:6, 7) Hambiswiritano, eka nhlengeletano ya Xikwembu ya le tilweni, swivumbiwa swin’wana swa moya swi hetisisa xikongomelo xin’wana xo hlawuleka.
Leswi Esaya A Swi Voneke
13, 14. I yini leswi Esaya a swi voneke exivonweni, naswona leswi swi n’wi khumbe njhani?
13 Sweswi a hi cele xivono xa Esaya. Loko u hlaya ndzima 6, tindzimana 1 ku ya eka 7, u ta hlamala. Esaya u vula leswaku u “v̌onile Yehova a ṭhamile šiluv̌elweni,” naswona “tiserafim a ti yimile henhla ka yena.” A ti twarisa ku vangama ka Yehovha, ti tivisa ku kwetsima ka yena. U ta nyanyuriwa loko wo hlaya rungula leri. Xana Esaya u titwise ku yini? “Kutani nḍi ku: Yo mina! nḍi lov̌ile [ndzi nghene eSheol]! hikuv̌a nḍi munhu wa milomu ya tšhyaka, nḍi akile šikari ka tiko ra milomu ya tšhyaka, kutani mahlo ya mina ma v̌onile Hosi, Yehova wa tinyimpi!” Vona ndlela leyi xivono lexi xi n’wi khumbeke ha yona! Ku vuriwa yini hi wena?
14 Xana Esaya u swi kotise ku yini ku langutana ni xivono lexi lexi vangamaka? U vula leswaku serafimi hi yona yi nga n’wi pfuna, yi ku: “Ku homboloka ka wena ku susiwile, šidyoho ša wena ši rihiwile.” (Esaya 6:7) Esaya a a swi tiva leswaku Xikwembu xi ni tintswalo naswona a a ma yingisa marito ya Yehovha. Kutani ke, xana a wu swi tsakeli ku tiva leswi engetelekeke hi swivumbiwa leswi swa moya swa xiyimo xa le henhla? Kutani ke, i yini lexi u faneleke u xi endla? Cela rungula leri engetelekeke. Xitirho xin’wana xo xi tirhisa i Watch Tower Publications Index, u landzelela swikombo swa yona swa tindzimana to tala leti nga ni rungula leri engetelekeke.
Xana Ezekiyele U Vone Yini?
15. I yini lexi kombisaka leswaku xivono xa Ezekiyele i xa ntiyiso?
15 Sweswi a hi yeni eka muxaka wun’wana wa xivumbiwa xa moya. Ezekiyele u ve ni lunghelo ro vona xivono lexi nyanyulaka loko a ha ri mubohiwa eBabilona. Pfula Bibele ya wena eka Ezekiyele ndzima 1, eka tindzimana tinharhu to sungula. Xana rungula leri ri sungurisa ku yini? Xana ri ri, ‘Khale ka khaleni, etikweni ra le kule . . . ’? Doo, lowu a hi nthyeketo lowu vulavulaka hi nkarhi wa khale wa migaringeto. Ndzimana 1 yi ri: “Hi lembe ra makume manharu, hi siku ra v̌untlhanu ra ṅhweti ra v̌umune, loko a nḍi ri šikari ka la’v̌a yisiweke v̌ukhumbini, e nambyeni wa Kebar, matilo ma pfuleka, kutani nḍi v̌ona mahlori ya Šikwembu.” I yini lexi u xi xiyaka eka ndzimana leyi? Yi nyika siku ni ndhawu hi ku kongoma. Vuxokoxoko lebyi byi kombetela eka lembe ra vuntlhanu ra ku yisiwa ka Hosi Yoyakini evukhumbini, hi lembe ra 613 B.C.E.
16. I yini leswi Ezekiyele a swi voneke?
16 Voko ra Yehovha ri ve ehenhla ka Ezekiyele, kutani a sungula ku vona xivono lexi chavisaka swinene xa Yehovha a ri exiluvelweni eka golonyi leyikulu ya le tilweni leyi a yi ri ni mavhilwa lamakulu ni mahlo ematlhelo ka wona. Vuxokoxoko lebyi byi hi kokaka rinoko laha, hi leswi a ku ri ni swivumbiwa swa mune, xin’we xi yime eka vhilwa rin’wana ni rin’wana. “Leŝi ngi ŝi ri ni šiyimo ša v̌anhu. Šiṅwana ni šiṅwana a ši ri ni mimombo ya mune; kambe šiṅwana ni šiṅwana a ši ri ni timpapa ta mune. . . . Šiṅwana ni šiṅwana a ši ri ni mombo wa munhu, šiṅwana ni šiṅwana a ši ri ni mombo wa nghala e šineneni, šiṅwana ni šiṅwana a ši ri ni mombo wa homu e šimaṭini, kambe šiṅwana ni šiṅwana, a ši ri ni mombo wa gama.”—Ezekiyele 1:5, 6, 10.
17. Xana mimombo ya mune ya tikerubi yi yimela yini?
17 Xana swivumbiwa leswi swa mune a ku ri yini? Ezekiyele hi yexe wa hi byela leswaku a ku ri tikerubimi. (Ezekiyele 10:1-3, 14) Hikwalaho ka yini swi ri ni mimombo ya mune? Leswaku swi yimela timfanelo ta mune leti hlamarisaka ta Hosi Leyikulu Yehovha. Mombo wa gama a wu fanekisela vutlhari lebyikulu. (Yobo 39:27-29) Xana mombo wa homu a wu yimela yini? Hikwalaho ka matimba lamakulu ya nhamu ni makatla ya yona, homu leyi lwaka ku vuriwa leswaku yi nga tlakulela hanci ni mugadi wa yona emoyeni. Ina, homu yi fanekisela matimba lamakulu ya Yehovha. Nghala yi tirhiseriwa ku fanekisela vululami bya vurhena. Eku heteleleni, mombo wa munhu hilaha ku faneleke wu yimela rirhandzu ra Xikwembu, hikuva munhu hi xona ntsena xivumbiwa xa laha misaveni lexi nga kombisaka mfanelo leyi kahle.—Matewu 22:37, 39; 1 Yohane 4:8.
18. Xana muapostola Yohane u ku engetela njhani ku twisisa ka hina nhlengeletano ya le tilweni?
18 Ku ni swivono swin’wana leswi nga hi pfunaka leswaku hi vona mhaka leyi kahle. Swin’wana swa swona i swivono swa Yohane leswi hlamuseriwaka ebukwini ya Bibele ya Nhlavutelo. Yena, ku fana na Ezekiyele, u vona Yehovha a ri exiluvelweni xa yena a ri ni tikerubimi. Xana tikerubimi ti endla yini? Ti phindha marito lama vuriwaka hi tiserafimi eka Esaya ndzima 6, ti ri: “Wa kwetsima, wa kwetsima, wa kwetsima Yehovha Xikwembu, lowa Matimba Hinkwawo, loyi a a ri kona ni loyi a nga kona ni loyi a taka.” (Nhlavutelo 4:6-8) Nakambe Yohane u vona xinyimpfana ekusuhi ni xiluvelo. Xana xexo xi nga va xi fanekisela mani? I Xinyimpfana xa Xikwembu, Yesu Kreste.—Nhlavutelo 5:13, 14.
19. Eka dyondzo leyi, i yini leswi u swi kumeke malunghana ni nhlengeletano ya Yehovha?
19 Kutani ke, eka swivono leswi, i yini lexi hi xi xiyeke? Hi xiye leswaku nhlengeletano ya le tilweni yi na Yehovha Xikwembu emaninginingini, exiluvelweni xa yena, a ri ni Xinyimpfana, Yesu Kreste, loyi a nga Rito, kumbe Logos. Kutani hi vone ni mavandla ya le tilweni ya tintsumi, ku katsa tiserafimi ni tikerubimi. Na tona i xiphemu xa nhlengeletano leyikulu, leyi nga ni vun’we, leyi hetisisaka swikongomelo swa Yehovha. Naswona xin’wana xa swikongomelo leswi i ku chumayeriwa ka mahungu lamanene emisaveni hinkwayo enkarhini lowu wa makumu.—Marka 13:10; Yohane 1:1-3; Nhlavutelo 14:6, 7.
20. Hi xihi xivutiso lexi nga ta hlamuriwa eka xihloko lexi landzelaka?
20 Eku heteleleni, ku ni Timbhoni ta Yehovha emisaveni leti hlanganaka eka Tiholo ta Mfumo ta tona leswaku ti dyondza ndlela yo endla ku rhandza ka Hosi Leyikulu. Ina, sweswi ha swi vona leswaku va tele lava nga na hina ku tlula lava va nga na Sathana ni valala va ntiyiso. Kambe xivutiso xi tama xa ha ri kona, Xana nhlengeletano ya le tilweni yi hlangana njhani ni ku chumayeriwa ka mahungu lamanene ya Mfumo? Xihloko lexi landzelaka xi ta kambisisa mhaka leyi ni tin’wana.
Swivutiso Swa Mpfuxeto
◻ Leswaku hi tlangela nhlengeletano ya Yehovha, i yini leswi hi faneleke hi swi twisisa?
◻ I yini leswi nandza wa Elixa a swi voneke naswona muprofeta u n’wi khutaze hi ndlela yihi?
◻ Xana hi fanele hi yi languta njhani dyondzo ya munhu hi xiyexe?
◻ Xana Daniyele, Esaya na Ezekiyele va byi nyikela njhani vuxokoxoko bya nhlengeletano ya le tilweni?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 13]
Mimpfuno ya dyondzo ya munhu hi xiyexe yi yi tlula swinene mimpfuno ya swakudya leswi swekiweke kahle
[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]
Xivono xa mavandla ya le tilweni a ku ri nhlamulo ya Yehovha eka xikhongelo xa Elixa