U Lava Leswaku Vana Va Wena Va Va Ni Vumundzuku Bya Njhani?

XANA u languta vana va wena va ri ndzhaka ya nkoka lowukulu? (Pisalema 127:3) Kumbe u languta ku va kurisa ku ri ndzhwalo hi tlhelo ra timali ku nga ri na ntshembo wo humelela? Ematshan’weni yo tisa vuyelo hi tlhelo ra timali, ku kurisa vana swi koxa mali ku kondza va kota ku tihlayisa. Tanihi leswi ku langutela rifuwo leri nga ndzhaka swi lavaka ku kunguhata kahle, swi tano na hi ku va mutswari la humelelaka.

Vatswari lava khathalaka va lava ku nyika vana va vona masungulo lamanene evuton’wini. Hambileswi swilo swo biha ni leswi vavisaka swinene swi nga ha humelelaka emisaveni leyi, vatswari va nga pfuna swinene ku sirhelela vana va vona. Anakanya hi mhaka ya Werner na Eva, lava boxiweke exihlokweni lexi hundzeke.a

Loko Vatswari Va Khathala Hakunene

Werner u vika leswaku ematshan’weni yo tshika swilo swi tiendlekela, vatswari va yena va kombise ku tsakela ka xiviri eka leswi a swi humelela exikolweni. “Ndzi swi tlangele swinene swiringanyeto leswi tirhaka leswi va ndzi nyikeke swona, naswona ndzi swi vonile leswaku va ndzi khathalela naswona a va ndzi seketela. Tanihi vatswari, a va tiyisa voko, kambe a ndzi swi tiva leswaku a va ri vanghana va mina va xiviri.” Naswona loko Eva a karhatekile swinene hi ntirho wa yena wa le xikolweni lerova a tshikileleka emianakanyweni naswona a ri ni nkelunkelu, vatswari va yena, Francisco na Inez, na vona va hete nkarhi wo tala va vulavula na yena ni ku n’wi pfuna ku hlakarhela emianakanyweni ni le moyeni.

Xana Francisco na Inez va tikarhatise ku yini ku sirhelela vana va vona ni ku va lunghiselela ku langutana ni swa vutomi loko se va kurile? Phela, ku sukela loko vana va vona va ha ri tincece, vatswari lava lava nga ni rirhandzu minkarhi hinkwayo a va va katsa eka mintirho ya vona ya siku na siku. Ematshan’weni yo tihungasa ni vanghana va vona lava kuleke, Inez na Francisco a va famba ni vana va vona kun’wana ni kun’wana laha va yaka kona. Tanihi vatswari lava nga ni rirhandzu, va tlhele va nyika n’wana wa vona wa mufana ni wa nhwanyana nkongomiso lowu faneleke. Inez u ri: “Hi va dyondzise ku khathalela kaya, ku tirhisa mali hi vukheta ni ku khathalela swiambalo swa vona. Naswona hi pfune un’wana ni un’wana wa vona ku hlawula ntirho ni ku ringanisela vutihlamuleri bya vona ni swilaveko swa moya.”

Wa nga vona ndlela leyi swi nga swa nkoka ha yona ku tiva vana va wena ni ku nyikela nkongomiso wa vutswari! A hi kambisiseni tindhawu tinharhu laha u nga ha endlaka leswi kona: (1) Pfuna vana va wena ku hlawula muxaka lowu faneleke wa ntirho wo tihanyisa; (2) va endle va lunghekela ku langutana ni ntshikilelo wa mintlhaveko exikolweni ni le ntirhweni; (3) va kombise ndlela yo enerisa swilaveko swa vona swa moya.

Va Pfune Va Hlawula Ntirho Lowu Faneleke

Tanihi leswi ntirho wa munhu wo tihanyisa wu nga khumbiki xiyimo xa yena xa timali ntsena kambe wu tlhelaka wu teka nkarhi wa yena wo tala, ku va mutswari lonene swi katsa ku kambisisa swilaveko ni vuswikoti bya n’wana un’wana ni un’wana. Tanihi leswi ku nga riki na munhu loyi ripfalo ra yena ri tirhaka kahle la nga lavaka ku va ndzhwalo eka van’wana, vatswari va fanele va anakanyisisa hi ndlela leyi n’wana wa vona a nga lunghiseleriwaka ha yona leswaku a tihlayisa swin’we ni ndyangu. Xana n’wana wa wena wa mufana kumbe wa nhwanyana u fanele a dyondzela ntirho leswaku a ta hanya vutomi lebyi enerisaka? Tanihi mutswari la khathalaka hakunene, endla matshalatshala lama nga hundzukiki leswaku u pfuna n’wana wa wena a va ni timfanelo to tanihi ku navela ku tirha hi migingiriko, ku navela ku dyondza ni vuswikoti byo hanyisana kahle ni van’wana.

Anakanya hi Nicole. U ri: “Vatswari va mina a va tirha na mina entirhweni wa vona wo basisa. Va ringanyete leswaku ndzi teka mali yo karhi eka muholo wa mina ndzi hakelela swixava-xavana swa le kaya ivi leyi salaka ndzi yi tirhisa leswi ndzi swi lavaka kumbe ndzi tivekela yona. Leswi swi endle leswaku ndzi titwa ndzi ri ni vutihlamuleri lebyi tikombeke byi pfuna swinene endzhakunyana evuton’wini.”

Rito ra Xikwembu, Bibele a yi wu hlamuseli muxaka wa ntirho wa ku tihanyisa lowu munhu a faneleke a wu hlawula. Kambe yi nyikela swiletelo leswi twalaka. Hi xikombiso, muapostola Pawulo u te: “Loko munhu a nga lavi ku tirha, ni ku dya a nga tshuki a dya.” Loko a tsalela Vakreste va le Tesalonika, u tlhele a ku: “Hi twa leswaku van’wana va famba hi ndlela leyi nga hlelekangiki exikarhi ka n’wina, a va tirhi nikatsongo kambe va nghenelela eka leswi nga va khumbiki. Vanhu vo tano hi va lerisa ni ku va khongotela eka Hosi Yesu Kreste leswaku loko va tirha hi ku rhula va ta dya swakudya leswi va tikumelaka swona hi voxe.”—2 Vatesalonika 3:10-12.

Kambe, evuton’wini a ko laveka ku kuma ntirho ni mali ntsena. Eku heteleleni, lava va hisekelaka ndhuma swinene va tala ku nga eneriseki naswona va nga ha xiya leswaku vo ‘hlongorisa moya.’ (Eklesiasta 1:14) Ematshan’weni yo khutaza vana va vona ku hlongorisa ndhuma ni rifuwo, vatswari va endla kahle loko va va pfuna va vona vutlhari bya marito lama huhuteriweke hi Xikwembu ya muapostola Yohane lama nge: “Mi nga rhandzi misava kumbe swilo leswi nga emisaveni. Loko mani na mani a rhandza misava, rirhandzu ro rhandza Tatana a ri kona eka yena; hikuva hinkwaswo leswi nga emisaveni—ku navela ka nyama ni ku navela ka mahlo ni ku bombisa rifuwo ra munhu ra vutomi—a swi humi eka Tatana, kambe swi huma emisaveni. Ku tlula kwalaho, misava ya hundza ni ku navela ka yona, kambe loyi a endlaka ku rhandza ka Xikwembu u tshama hi masiku.”— 1 Yohane 2:15-17.

Xana U Nga Swi Enerisa Njhani Swilaveko Swa Vona Swa Mintlhaveko?

Tanihi mutswari, ha yini u nga fani ni muleteri wa switsutsumi? A nga anakanyi ntsena hi ku antswisa vuswikoti bya switsutsumi leswi a swi letelaka byo tsutsuma hi ku hatlisa kumbe ku tlula va ya ekulenyana. Kumbexana, u tlhela a lwela ku va pfuna ku hlula langutelo rihi na rihi ro biha, xisweswo a tiyisa matimba ya vona ya mintlhaveko. Emhakeni ya wena, xana u nga va khutaza, ku va aka ni ku va susumeta njhani vana va wena?

Anakanya hi Rogério, muntshwa wa malembe ya 13 hi vukhale. Handle ka ku pfilunganyeka ka le ndzeni hikwalaho ka ku cinca ka miri, u ve ni ntshikilelo wa mintlhaveko hikwalaho ka ku nga vi na vun’we ka vatswari ni ku ka va nga khathali hi yena. Xana ku nga endliwa yini hi vantshwa vo fana na yena? Hambileswi swi nga kotekiki ku sirhelela vana va wena eka mivilelo hinkwayo ni minkucetelo yo biha, u nga tshiki ntirho wa wena wa ku va mutswari. Handle ko va la sirheletaka ku tlula mpimo, laya vana va wena hi ku twisisa, minkarhi hinkwayo u tsundzuka leswaku n’wana un’wana ni un’wana i wa muxaka wa yena. Hi ku kombisa musa ni rirhandzu, u nga pfuna swinene leswaku muntshwa a titwa a sirhelelekile. Leswi swi ta tlhela swi n’wi sivela ku kula a nga titshembi ni ku tixixima.

Ku nga khathariseki ndlela leyi vatswari va wena va humeleleke ha yona eku eneriseni ka swilaveko swa wena swa mintlhaveko, swilo swinharhu swi nga ku pfuna ku humelela tanihi mutswari la pfunaka hakunene: (1) Papalata ku khathala swinene hi swiphiqo swa wena n’wini lerova u honisa swiphiqo leswi vonakaka swi ri switsongo swa vana va wena; (2) lwela ku va ni mbulavurisano lowu tsakisaka ni lowu pfunaka siku na siku na vona; (3) kondletela langutelo lerinene malunghana ni ndlela yo tlhantlha swiphiqo ni ku tirhisana ni vanhu.

Loko a tsundzuka malembe ya loko a ha ri n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi, Birgit u ri: “Ndzi dyondze leswaku a wu nge va hundzuli vanhu va va lexi u lavaka va va xona. Manana u ndzi dyondzise leswaku loko ndzi vone swin’wana eka van’wana leswi ndzi nga swi rhandziki, lexi a ndzi ta xi endla a ku ri ku papalata ku fana na vona. U tlhele a vula leswaku nkarhi lowunene ngopfu wo hundzula tindlela ta mina hi loko ndza ha ri ntsongo.”

Kambe, vana va wena a va lavi ntirho ni mintlhaveko leyinene ntsena. Tivutise, ‘Xana ndzi languta ku va mutswari tanihi vutihlamuleri lebyi humaka eka Xikwembu?’ Loko swi ri tano, u ta tiyimisela ku khathalela swilaveko swa moya swa vana va wena.

Tindlela To Fikelela Swilaveko Swa Vona Swa Moya

EDyondzweni ya yena ya le Ntshaveni, Yesu Kreste u te: “Va tsaka lava khathalaka hi xilaveko xa vona xa moya, hikuva mfumo wa matilo i wa vona.” (Matewu 5:3) Xana ku katseka yini eku eneriseni ka swilaveko swa moya? Vana va vuyeriwa swinene loko vatswari va veka xikombiso lexinene eku kombiseni ka ripfumelo eka Yehovha Xikwembu. Muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Handle ka ripfumelo a swi koteki ku xi tsakisa [Xikwembu] kahle, hikuva la tshinelelaka Xikwembu u fanele a kholwa leswaku xi kona ni leswaku hi xona muhakeri wa lava xi lavaka hi mbilu hinkwayo.” (Vaheveru 11:6) Hambiswiritano, leswaku ripfumelo ri va leri pfunaka swinene, ku laveka xikhongelo. (Varhoma 12:12) Loko u xi xiya xilaveko xa wena xa moya, u ta lava nkongomiso wa Xikwembu, hilaha tata wa n’wana loyi a veke Muavanyisi la dumeke wa le Israyele, Samsoni a endleke hakona. (Vaavanyisi 13:8) A wu nge khongeli ntsena kambe u ta ya ni le Ritweni leri huhuteriweke ra Xikwembu, Bibele, leswaku u kuma mpfuno.—2 Timotiya 3:16, 17.b

Ku nga khathariseki ntirho hinkwawo lowukulu lowu katsekaka eku nyikeleni ka nkongomiso lowu twalaka, nseketelo wa mintlhaveko ni mpfuno wa moya, ku va mutswari ku nga vuyerisa. Tata wa vana vambirhi wa le Brazil u ri: “A ndzi ehleketi ndzi nga ri na vana va mina. Ku ni swilo swo tala leswinene leswi hi nga avelanaka swona na vona.” Loko a hlamusela lexi endlaka vana va endla kahle, mana wa kona wa engetela: “Minkarhi hinkwayo hi swin’we, naswona hi ringeta ku endla swilo swi tsakisa. Naswona, xa nkoka swinene minkarhi hinkwayo hi khongelela vana.”

Priscilla u tsundzuka rirhandzu ni ku lehisa mbilu leswi vatswari va yena va swi kombiseke eka yena loko ku ri ni xiphiqo. U ri: “A va ri vanghana va mina va xiviri naswona va ndzi pfunile eka xin’wana ni xin’wana. Loko ndza ha ri n’wana, hakunene a ndzi titwa ndzi khomiwa tanihi ‘ndzhaka leyi humaka eka Yehovha.’” (Pisalema 127:3) Ku fana ni vatswari van’wana vo tala, ha yini mi nga hleli nkarhi wo va ni vana va n’wina leswaku mi ta hlaya Bibele ni tibuku ta Vukreste swin’we? Ku kambisisa timhaka ta Bibele ni misinya ya milawu hi moya lowunene swi nga pfuna vana va n’wina ku tiyiseka ni ku va ni ntshembo wa xiviri hi vumundzuku.

Nkarhi Lowu Vana Hinkwavo Va Nga Ta Va Va Sirhelelekile

Hambileswi vumundzuku byi vonakaka byi nga tsakisi eka vana vo tala namuntlha, Rito ra Xikwembu ri tiyisekisa leswaku ku nga ri khale misava yi ta va kaya leri sirhelelekeke ra vanhu. Wa nga anakanya nkarhi lowu emisaveni leyintshwa leyi tshembisiweke hi Xikwembu laha vatswari va nga ta ka va nga karhateki hi vuhlayiseki bya vana va vona! (2 Petro 3: 13) Ringeta ku anakanya hi ku hetiseka lokukulu ka vuprofeta lebyi: “Hlolwa ri ta ṭhamisa ni šinyimpfana, yingwe yi ta etlela ni šimbutana. Role ni šinghalana, ni homu le’yi noneke, ŝi ta v̌a kuṅwe, ŝi byisiwa hi wanḍisanyana.” (Esaya 11:6) Hambi ku ri namuntlha, ku sirheleleka ka moya loku hlamuseriweke hi marito lawa ku hetiseka hi ndlela yo fanekisela exikarhi ka lava tirhelaka Yehovha. Loko u ri exikarhi ka vona, u ta vona nkhathalelo wa rirhandzu wa Xikwembu. Loko u kombisa rirhandzu eka Xikwembu, u nga tiyiseka leswaku u twisisa mintlhaveko ya wena tanihi mutswari naswona u ta ku pfuna ku langutana ni mivilelo ni miringo leyi nga ha ku hlaselaka. Dyondza Rito ra xona ivi u veka ntshembo wa wena eMfun’weni wa xona.

Pfuna vana va wena ku famba endleleni leyi yaka evuton’wini lebyi nga heriki hi ku veka xikombiso lexinene. Loko u chavela eka Yehovha Xikwembu, vumundzuku bya wena ni bya vana va wena byi nga tlula hinkwaswo leswi u swi languteleke. U nga va ni ntshembo lowu fanaka ni lowu mupisalema a veke na wona loko a yimbelerile a ku: “Ṭakela Yehova, kutani o ta ku nyika le’ŝi nav̌eriwaka hi mbilu ya wena.”—Pisalema 37:4.

[Tinhlamuselo ta le hansi]