Tivonele Leswaku U Nga Vi La Pfumalaka Ripfumelo
“Tivoneleni, vamakwerhu, hi ku chava leswaku ku nga tshuka ku va ni un’wana wa n’wina la vaka ni mbilu yo homboloka leyi pfumalaka ripfumelo, hi ku suka eka Xikwembu lexi hanyaka.”—VAHEVERU 3:12.
1. Hi yihi mhaka leyi chavisaka leyi marito ya Pawulo lama yaka eka Vakreste va Vaheveru ma hi byelaka yona?
I MHAKA leyi chavisaka—leswaku vanhu lava tshameke va va ni vuxaka na Yehovha va nga va ni “mbilu yo homboloka” kutani va “suka eka Xikwembu lexi hanyaka”! Vona xitsundzuxo xonghasi! Marito lawa ya muapostola Pawulo a ma nga kongomisiwanga eka lava va nga riki vapfumeri, kambe eka vanhu lava nyiketeleke vutomi bya vona eka Yehovha hikwalaho ko va ni ripfumelo eka gandzelo ra nkutsulo ra Yesu Kreste.
2. Hi swihi swivutiso leswi hi faneleke hi swi kambisisa?
2 Xana swi nga endlekisa ku yini leswaku munhu loyi a nga eka xiyimo lexi lexinene swonghasi xa moya, a va ni “mbilu yo homboloka leyi pfumalaka ripfumelo”? Ina, swi nga endlekisa ku yini leswaku munhu la tshameke a nantswa rirhandzu ra Xikwembu ni musa wa xona lowu nga faneriwiki, a suka eka xona hi vomu? Xana leswi swi nga endleka eka un’wana ni un’wana wa hina? Leyi i mhaka leyi tlhontlhaka mianakanyo, naswona swa hi boha leswaku hi vona xivangelo xa xitsundzuxo lexi.—1 Vakorinto 10:11.
Hikokwalaho Ka Yini Ku Nyikeriwe Xitsundzuxo Xa Matimba Swonghasi?
3. Hlamusela swiyimo leswi a swi khumba Vakreste va lembe-xidzana ro sungula endzeni ni le handle ka Yerusalema.
3 Swi vonaka onge Pawulo a a kongomise papila ra yena eka Vakreste lava nga Vaheveru le Yudiya hi 61 C.E. N’wamatimu un’wana u vule leswaku lowu a ku ri nkarhi lowu “a ku nga ri na ku rhula kumbe nsirhelelo eka munhu wihi na wihi la nga ni xikongomelo, la tshembekeke, emutini wa Yerusalema kumbe kwihi na kwihi exifundzheni lexi hinkwaxo.” A wu ri nkarhi wa vuhomboloki ni madzolonga, leswi a swi vangiwa hi masocha lama tshikilelaka ya Marhoma, Vahiseki va Vayuda lava lwisanaka ni Marhoma lava tiendlaka tinhenha, ni vugevenga bya tinsula-voya leti a ti tirhisa xiyimo lexi xa hasahasa leswaku ti vuyeriwa. Leswi hinkwaswo swi endle leswaku Vakreste va tikeriwa swinene, tanihi leswi a va ringeta ku ka va nga katseki eka swiendlo sweswo. (1 Timotiya 2:1, 2) Kahle-kahle, hikwalaho ka vukala-tlhelo bya vona, van’wana a va va teka va ri vanhu vo papalatiwa, ni lava va hlungaka vuhosi. Hakanyingi Vakreste a va khomiwa hi ndlela yo biha, naswona a va tekeriwa vutomi bya vona.—Vaheveru 10:32-34.
4. Xana Vakreste va Vaheveru a va ri ehansi ka ntshikilelo wihi hi tlhelo ra vukhongeri?
4 Vakreste va Vaheveru na vona a va ri ehansi ka ntshikilelo lowukulu hi tlhelo ra vukhongeri. Ku hiseka ka vadyondzisiwa vo tshembeka va Yesu ni ku andza ka vandlha ra Vukreste loku veke kona hikwalaho ka sweswo, ku endle leswaku Vayuda va va ni mavondzo ni vukarhi—ngopfu-ngopfu varhangeri va vona va vukhongeri. A va endla hilaha va nga kotaka hakona leswaku va karhata ni ku xanisa valandzeri va Yesu Kreste.a (Mintirho 6:8-14; 21:27-30; 23:12, 13; 24:1-9) Hambiloko Vakreste vo tshuka va pone ku xanisiwa hi ku kongoma, a va nyenyiwa ni ku hlekuriwa hi Vayuda. Vukreste a byi sandziwa byi tekiwa byi ri vukhongeri lebyi bya ha ku sungulaka, lebyi a byi nga nyawuli loko byi pimanisiwa ni Vuyuda, a byi ri hava tempele, byi ri hava vaprista, byi ri hava minkhuvo, byi ri hava fambiselo leri vonakaka ro endla magandzelo ni swin’wana. Hambi ku ri murhangeri wa vona Yesu, u dlayiwile ku fana ni xigevenga lexi soriwaka. Leswaku va ya emahlweni ni vukhongeri bya vona, Vakreste a va fanele va va ni ripfumelo, xivindzi naswona va tiyisela.
5. Hikwalaho ka yini a swi ri swa nkoka leswaku Vakreste le Yudiya va tshama va xalamukile emoyeni?
5 Ku tlula kwalaho, Vakreste va Vaheveru eYudiya a va hanya enkarhini wo tika swinene ematin’wini ya tiko rero. Swilo swo tala leswi Hosi ya vona, Yesu Kreste, yi vuleke leswaku a swi ta kombisa ku hela ka mafambiselo ya Xiyuda, se a swi endlekile. Makumu a ma nga ri kule. Leswaku va pona, Vakreste a va fanele va tshama va xalamukile emoyeni naswona va tshama va lunghekele ku ‘balekela etintshaveni.’ (Matewu 24:6, 15, 16) Xana a va ta va na rona ripfumelo ni matimba lama lavekaka ya moya leswaku va kota ku teka goza leri lavekaka, hilaha Yesu a vuleke ha kona? Swi vonaka onge a swi nga ri tano.
6. I yini lexi Vakreste va le Yudiya a va xi pfumala hi xihatla?
6 Eka malembe ya khume yo hetelela, mafambiselo hinkwawo ya swilo ya Xiyuda ma nga si herisiwa, Vakreste va Vaheveru a va ri ehansi ka ntshikilelo lowukulu hakunene, lowu a wu huma endzeni ni le handle ka vandlha. A va pfumala xikhutazo. Nakambe a va lava xitsundzuxo ni nkongomiso wo va endla va vona leswaku ndlela leyi va yi hlawuleke a yi ri yona ni leswaku ku xaniseka ni ku tiyisela ka vona a ku nga ri ka hava. Lexi tsakisaka, Pawulo u swi endlile sweswo, hi ndlela yoleyo a va pfuna.
7. Ha yini hi fanele hi lava ku tiva leswi Pawulo a swi tsaleleke Vakreste va Vaheveru?
7 Hi fanele hi navela ku tiva leswi Pawulo a swi tsaleleke Vakreste va Vaheveru. Hikwalaho ka yini? Hikuva hi hanya enkarhini lowu fanaka ni wa vona. Siku na siku hi langutana ni mintshikilelo yo huma eka misava leyi lawuriwaka hi Sathana. (1 Yohane 5:19) Vuprofeta bya Yesu ni bya vaapostola malunghana ni masiku yo hetelela ni “makumu ya mafambiselo ya swilo,” byi karhi bya hetiseka sweswi. (Matewu 24:3-14; 2 Timotiya 3:1-5; 2 Petro 3:3, 4; Nhlavutelo 6:1-8) Ku tlula kwalaho, hi fanele hi tshama hi xalamukile emoyeni leswaku hi ta ‘kota ku pona swilo leswi hinkwaswo leswi nga ta humelela.’—Luka 21:36.
Loyi A Tlulaka Muxe Hi Vukulu
8. Hi ku vula leswi tsariweke eka Vaheveru 3:1, xana Pawulo a a khutaza Vakreste-kulobye leswaku va endla yini?
8 Loko a boxa yinhla ya nkoka, Pawulo u tsarile a ku: “Ehleketani hi muapostola ni muprista lonkulu loyi hi kombisaka ripfumelo eka yena—Yesu.” (Vaheveru 3:1) Ku “ehleketa” swi vula “ku langutisisa kahle . . . , ku twisisa kahle, ku kambisisa hi vukheta.” (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words) Xisweswo, Pawulo a a khutaza vapfumeri-kulobye leswaku va endla matshalatshala lamakulu yo twisisa xiphemu lexi Yesu a xi hetisisaka eka ripfumelo ni ku pona ka vona. Ku endla leswi a swi ta tiyisa ku tiyimisela ka vona ku yima va tiya eripfumelweni. Kutani ke, xana xiphemu xa Yesu a ku ri xihi naswona hikwalaho ka yini hi fanele hi “ehleketa” ha yena?
9. Hikwalaho ka yini Pawulo a vule leswaku Yesu i “muapostola” tlhelo “muprista lonkulu”?
9 Pawulo u tirhise rito “muapostola” ni xiga lexi nge “muprista lonkulu” eka Yesu. “Muapostola” i munhu loyi a rhumiweke naswona laha ri vula ndlela ya Xikwembu yo vulavula ni vanhu. “Muprista lonkulu” i munhu loyi vanhu va nga tshinelelaka Xikwembu ha yena. Malunghiselelo lawa hamambirhi i ya nkoka eka vugandzeri bya ntiyiso, naswona Yesu u yimela malunghiselelo lawa hamambirhi. Hi yena loyi a rhumiweke a huma etilweni leswaku a ta dyondzisa vanhu ntiyiso wa Xikwembu. (Yohane 1:18; 3:16; 14:6) Nakambe Yesu hi yena la hlawuriweke ku va Muprista Lonkulu wo fanekisela elunghiselelweni ra Yehovha ra ku rivalela swidyoho, ra tempele ya moya. (Vaheveru 4:14, 15; 1 Yohane 2:1, 2) Loko hakunene hi yi tlangela mikateko leyi hi nga yi kumaka ha Yesu, hi ta va ni xivindzi ni ku tiyimisela ku yima hi tiya eripfumelweni.
10. (a) Pawulo u va pfunise ku yini Vakreste va Vaheveru leswaku va vona leswaku Vukreste byi tlula Vuyuda? (b) Hi wihi ntiyiso lowu tivekaka lowu Pawulo a wu boxeke leswaku a kandziyisa yinhla ya yena?
10 Leswaku a kandziyisa ntikelo wa ripfumelo ra Vukreste, Pawulo u pimanise Yesu na Muxe, loyi Vayuda va n’wi tekaka a ri muprofeta lonkulu ku tlula hinkwavo eka vakokwa wa vona hinkwavo. Loko Vakreste va Vaheveru vo kota ku twisisa kahle leswaku Yesu i nkulu eka Muxe, a swi nga ta va tikela ku vona leswaku Vukreste byi tlula Vuyuda. Pawulo u vule leswaku hambileswi Muxe a hlayiweke la fanelekaka hi ku byarhisiwa “yindlu” ya Xikwembu—tiko kumbe vandlha ra Israyele—a a ri mulanguteri kumbe nandza wo tshembeka ntsena. (Tinhlayo 12:7) Hi hala tlhelo, Yesu a a ri N’wana ni n’wini wa yindlu. (1 Vakorinto 11:3; Vaheveru 3:2, 3, 5) Leswaku a kandziyisa yinhla yakwe, Pawulo u tshahe ntiyiso lowu lowu tivekaka: “Ina, yindlu yin’wana ni yin’wana yi akiwa hi munhu, kambe loyi a akeke swilo hinkwaswo i Xikwembu.” (Vaheveru 3:4) A nga kona la nga kanetaka mhaka ya leswaku Xikwembu xi tlula munhu wihi na wihi, hikuva hi xona Muaki, kumbe Mutumbuluxi wa swilo hinkwaswo. Kutani ke, swa twisiseka leswaku tanihi leswi Yesu a a ri mutirhi-kulobye wa Xikwembu, u fanele a ri nkulu eka xivumbiwa xihi na xihi xin’wana, ku katsa na Muxe.—Swivuriso 8:30; Vakolosa 1:15-17.
11, 12. I yini lexi Pawulo a khutazeke Vakreste va Vaheveru leswaku va khomelela eka xona ‘swi tiya ku yisa emakumu,’ naswona hi nga xi tirhisa njhani xitsundzuxo xa yena?
11 Ina, Vakreste va Vaheveru a va ri ni nkateko swinene. Pawulo u va tsundzuxe leswaku va ‘hlanganyela eku vitaniweni ka le tilweni,’ ku nga lunghelo lerikulu leri faneleke ri khathaleriwa ku tlula nchumu wihi na wihi lowu fambiselo ra Vuyuda ri nga wu nyikelaka. (Vaheveru 3:1) Marito ya Pawulo ma fanele ma endle Vakreste lava lava totiweke va titwa va ri ni ku nkhensa leswi va nga ta kuma ndzhaka leyintshwa ematshan’weni ya ku tisola hi leswi va tshikeke swilo leswi fambisanaka ni ndzhaka ya vona ya Vuyuda. (Vafilipiya 3:8) Loko a va khutaza leswaku va khomelela eka lunghelo ra vona, va nga ri tekeli ehansi, Pawulo u te: “kambe Kreste a a tshembekile tanihi N’wana la langutelaka yindlu ya [Xikwembu]. Hina hi yindlu ya Yoloye, loko hi khomelela swi tiya eka ntshunxeko wa hina wo vulavula ni ku khomelela eka ntshembo lowu hi tibumaka ha wona ku yisa emakumu.”—Vaheveru 3:6.
12 Ina, loko Vakreste va Vaheveru va ta pona ku hela loku tshinelaka ka mafambiselo ya swilo ya Xiyuda, a va fanele va khomelela eka ntshembo lowu va wu nyikiweke hi Xikwembu ‘swi tiya ku yisa emakumu.’ Na hina hi fanele hi endla leswi fanaka namuntlha loko hi lava ku pona makumu ya mafambiselo lawa. (Matewu 24:13) Hi nga tshuki hi pfumelela swiphiqo swa vutomi, ku nga tsakeli ka vanhu kumbe mimboyamelo ya hina ya ku nga hetiseki, leswaku swi hi endla hi tsekatseka eripfumelweni ra hina eka switshembiso swa Xikwembu. (Luka 21:16-19) Leswaku hi vona ndlela leyi hi nga ti tiyisaka ha yona, a hi yingisiseni marito lama landzelaka ya Pawulo.
“Mi Nga Nonon’hwisi Timbilu Ta N’wina”
13. Hi xihi xitsundzuxo lexi Pawulo a xi nyikeleke, naswona Pisalema 95 u yi tirhise njhani?
13 Endzhaku ka ku hlamusela nkateko wa Vakreste va Vaheveru, Pawulo u nyikele xitsundzuxo lexi: “Hikwalaho, hilaha moya lowo kwetsima wu vulaka hakona: ‘Namuntlha loko mi yingisa rito rakwe, mi nga nonon’hwisi timbilu ta n’wina ku fana ni le nkarhini wo vanga ku hlundzuka lokukulu, kukota esikwini ra ndzingo emananga.’” (Vaheveru 3:7, 8) Pawulo a a tshaha Pisalema ya vu-95, hi yona mhaka leyi a vuleke a ku “hilaha moya lowo kwetsima wu vulaka ha kona.”b (Pisalema 95:7, 8; Eksoda 17:1-7) Matsalwa ma huhuteriwe hi Xikwembu hi ku tirhisa moya wa xona wo kwetsima.—2 Timotiya 3:16.
14. Xana Vaisrayele va angurise ku yini eka leswi Yehovha a va endleleke swona, naswona hikwalaho ka yini?
14 Endzhaku ka loko va ntshunxiwile evukhumbini le Egipta, Vaisrayele va nyikiwe lunghelo lerikulu ra ku endla ntwanano na Yehovha. (Eksoda 19:4, 5; 24:7, 8) Hambiswiritano, ematshan’weni yo tlangela leswi Xikwembu xi va endleleke swona, hi ku hatlisa va sungule ku xandzuka. (Tinhlayo 13:25–14:10) Xana sweswo swi endlekise ku yini? Pawulo u boxe xivangelo: ku nonon’hwa ka timbilu ta vona. Kambe swi tisa ku yini leswaku timbilu leti tivaka ni ku yingisa Rito ra Xikwembu, ti nonon’hwa? Naswona i yini lexi hi faneleke hi xi endla leswaku hi sivela leswi?
15. (a) Xana ‘rito ra Xikwembu hi xoxe’ ri twiwe hi ndlela yihi, sweswi ni le nkarhini lowu nga hundza? (b) Hi swihi swivutiso leswi hi faneleke hi tivutisa swona malunghana ni ‘rito ra Xikwembu’?
15 Pawulo u sungule xitsundzuxo xakwe hi ku tirhisa xivulwana xo kongoma a ku “loko mi yingisa rito rakwe.” Xikwembu xi vulavule ni vanhu va xona hi ku tirhisa Muxe ni vaprofeta van’wana. Kutani, Yehovha a vulavula na vona hi ku tirhisa N’wana wa yena, Yesu Kreste. (Vaheveru 1:1, 2) Namuntlha, hi ni Rito ra Xikwembu leri huhuteriweke, leri heleleke, Bibele yo Kwetsima. Nakambe hi ni “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha,” leri vekiweke hi Yesu leswaku ri lunghiselela ‘swakudya hi nkarhi lowu faneleke.’ (Matewu 24:45-47) Xisweswo, Xikwembu xa ha vulavula. Kambe xana ha yingisa? Hi xikombiso, hi angula njhani loko hi tsundzuxiwa hi maambalelo ni ku tilunghisa kumbe vutihungasi ni vuyimbeleri lebyi hi byi hlawulaka? Xana ha ‘yingisa,’ ha wu nyikela nyingiso ni ku endla leswi hi swi twaka? Loko hi ri ni mukhuva wo sasa swiendlo swa hina kumbe ku ala ndzayo, hi tinghenisa ekhombyeni ro nonon’hwisa timbilu ta hina.
16. Hi yihi ndlela yin’wana leyi timbilu ta hina ti nga nonon’hwaka ha yona?
16 Nakambe, timbilu ta hina ti nga nonon’hwa loko hi balekela ku endla leswi hi nga kotaka ku swi endla ni leswi hi faneleke hi swi endla. (Yakobo 4:17) Ku nga khathariseki swilo hinkwaswo leswi Yehovha a swi endleleke Vaisrayele, va tsandzekile ku va ni ripfumelo, va xandzukele Muxe, va hlawula ku tshemba xiviko xa vunwa malunghana na Kanana, naswona va ale ku nghena eTikweni leri Tshembisiweke. (Tinhlayo 14:1-4) Hiloko Yehovha a vula leswaku va ta heta malembe ya 40 emananga—ku nga nkarhi lowu a wu lehe ku ringana leswaku xitukulwana xexo xo pfumala ripfumelo xi fa xi hela. Hikwalaho ko nyangatsiwa hi vona, Xikwembu xi te: “‘Minkarhi hinkwayo va pepetseka etimbilwini ta vona, vona a va ti tivanga tindlela ta mina.’ Kutani ndzi hlambanyile ndzi hlundzukile, ‘A va nge ngheni eku wiseni ka mina.’” (Vaheveru 3:9-11) Xana ha yi vona dyondzo eka hina emhakeni leyi?
Leswi Hi Swi Dyondzaka
17. Hikwalaho ka yini Vaisrayele va pfumale ripfumelo hambileswi va voneke swiendlo swa matimba swa Yehovha ni ku twa marito ya yena?
17 Xitukulwana xa Vaisrayele lexi humeke aEgipta xi swi vone hi mahlo ya xona swiendlo ni ku ma twa hi tindleve ta xona marito ya Yehovha. Hambiswiritano, a va ri hava ripfumelo ra leswaku Xikwembu xi nga va fikisa va hlayisekile eTikweni leri Tshembisiweke. Hikwalaho ka yini? “Vona a va ti tivanga tindlela ta mina,” ku vule Yehovha. A va swi tiva leswi Yehovha a swi vuleke ni ku swi endla, kambe a va wu hlakulelanga ntshembo ni ku tiyiseka hi matimba ya yena ya ku va khathalela. A va karhateka ngopfu hi swilaveko ni ku navela ka vona ntsena lerova va rivala hi tindlela ni swikongomelo swa Xikwembu. Ina, a va nga ri na ripfumelo eka xitshembiso xa xona.
18. Hi ku ya hi Pawulo, i yini lexi nga vangaka munhu a va ni “mbilu yo homboloka leyi pfumalaka ripfumelo”?
18 Marito lawa lama landzelaka, lama yaka eka Vaheveru ma tirha hi ndlela leyi fanaka ni le ka hina: “Tivoneleni, vamakwerhu, hi ku chava leswaku ku nga tshuka ku va ni un’wana wa n’wina la vaka ni mbilu yo homboloka leyi pfumalaka ripfumelo, hi ku suka eka Xikwembu lexi hanyaka.” (Vaheveru 3:12) Pawulo u be nhloko ya mhaka loko a vula leswaku “mbilu yo homboloka leyi pfumalaka ripfumelo” hi yona yi vangaka “ku suka eka Xikwembu lexi hanyaka.” Eku sunguleni ka papila leri, u vulavule hi ku ‘khukhuleka’ hikwalaho ka ku nga nyikeli nyingiso. (Vaheveru 2:1) Hambiswiritano, rito ra Xigriki leri hundzuluxeriwaka va ku “ku suka” ri vula “ku yimela ekule” naswona ra yelana ni rito leri nge “ku gwineha.” Ri vula ku ala hi vomu, hi ku swi rhandza, ku suka ni ku xandzuka, hi ku nyenya swokarhi.
19. Xana ku tsandzeka ku yingisa xitsundzuxo swi nga nghenisa munhu ekhombyeni hi ndlela yihi? Kombisa.
19 Hikwalaho ke, dyondzo hi leswaku, loko ho ngheniwa hi mukhuva wa ku tsandzeka ku “yingisa rito rakwe,” hi honisa xitsundzuxo xo huma eka Yehovha hi ku tirhisa Rito ra yena ni ntlawa wa hlonga ro tshembeka, timbilu ta hina a ti nge hlweli ku nonon’hwa, ti sihalala. Hi xikombiso, mpantswa lowu nga tekanangiki wu nga ha sungula ku khomakhomana ngopfu. Ku nga endleka yini loko wo honisa mhaka leyi? Xana sweswo swi nga va sirhelela leswaku va nga ha engeti va endla leswi va swi endleke, kumbe sweswo swi nga va endla va tlhela va swi endla nakambe? Hilaha ku fanaka, loko ntlawa wa nandza wu nyikela xitsundzuxo malunghana ni mhaka ya ku byi hlawula hi vukheta vuyimbeleri ni vutihungasi bya hina, ni swin’wana, xana hi xi amukela hi ku tsaka kutani hi endla mindzulamiso laha swi lavekaka kona? Pawulo u hi khutaze leswaku ‘hi nga tshiki ku hlengeletana.’ (Vaheveru 10:24, 25) Ku nga khathariseki xitsundzuxo lexi, van’wana a va yi teki yi ri ya nkoka minhlangano ya Vukreste. Va nga ha anakanya leswaku ku xwa eka yin’wana kumbe hambi ku ri ku tlula minhlangano yin’wana hi ku helela a swi na khombo.
20. Hikwalaho ka yini swi ri swa nkoka leswaku hi yingisa xitsundzuxo xa Matsalwa?
20 Loko hi nga ri yingisi “rito” ra Yehovha leri tsariweke kahle eMatsalweni ni le tibukwini leti sekeriweke eBibeleni, hi ku hatlisa hi ta tikuma hi “suka eka Xikwembu lexi hanyaka.” Ku honisa xitsundzuxo, hi ku olova ku nga ha hundzuka ku sola, ku xopaxopa ni ku xi ala hi ku kongoma. Loko hi nga endli ndzulamiso, hi nga ha va ni “mbilu yo homboloka leyi pfumalaka ripfumelo,” naswona ku tshika mukhuva wolowo hakanyingi swa tika swinene. (Ringanisa Vaefesa 4:19.) Yeremiya u swi veke kahle loko a tsala a ku: ‘Mbilu yi kanganyisa ngopfu ku tlula hinkwaswo naswona yi ni khombo. I mani la nga yi tivaka?’ (Yeremiya 17:9) Hikwalaho ka mhaka leyi, Pawulo u khutaze vapfumeri-kulobye va Vaheveru a ku: “Hambetani mi khongotelana siku rin’wana ni rin’wana, ntsena loko ri vuriwa ‘Namuntlha,’ hi ku chava leswaku un’wana wa n’wina a nga tshuka a nonon’hwisiwa hi matimba ya vuxisi ya xidyoho.”—Vaheveru 3:13.
21. I yini lexi hinkwerhu hi tsundzuxiwaka ku xi endla, naswona hi wihi ntshembo lowu hi nga na wona?
21 Mawaku ndlela leyi hi tsakaka ha yona leswi Yehovha a ha vulavulaka na hina namuntlha, hi ku tirhisa Rito ra yena ni nhlengeletano ya yena! Ha tsaka leswi “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha” ri yaka emahlweni ri hi pfuna leswaku hi “khoma ku tiyiseka loku a hi ri na kona eku sunguleni ku tiyile, ku yisa emakumu.” (Vaheveru 3:14) Sweswi i nkarhi wa leswaku hi amukela rirhandzu ni nkongomiso wa Xikwembu. Loko hi ri karhi hi endla tano, hi ta kuma xin’wana xa switshembiso swa Yehovha leswi hlamarisaka—ku nga lexiya xa ‘ku nghena’ eku wiseni ka yena. (Vaheveru 4:3, 10) Leyi i mhaka leyi Pawulo a yaka emahlweni a yi kanela ni Vakreste va Vaheveru, naswona hi yona leyi hi nga ta yi kambisisa eka xihloko lexi landzelaka.
[Tinhlamuselo ta le hansi]
a Josephus u vika leswaku endzhakunyana ka ku fa ka Festo, Ananus (Ananiya) wa mpambukwa wa Vasaduki u ve muprista lonkulu. U teke Yakobo, makwavo wa Yesu hi manana, ni vadyondzisiwa van’wana, a va yisa eka Sanedri kutani a endla leswaku va avanyiseriwa rifu ni ku khandliwa hi maribye.
b Swi le rivaleni leswaku Pawulo u tshahe eka Septuagint ya Xigriki, leyi hundzuluxelaka rito ra Xiheveru leri nge “Meribah” ni leri nge “Massah” yi ku “ku holova” ni leswaku “ku ringa” hi ku landzelelana ka wona. Vona matluka 350 na 379 eka Vholumo 2 ya Insight on the Scriptures, leyi humesiweke hi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Xana U Nga Hlamusela?
◻ Hikwalaho ka yini Pawulo a tsalele Vakreste va Vaheveru xitsundzuxo xa matimba swonghasi?
◻ Xana Pawulo u va pfunise ku yini Vakreste va Vaheveru ku vona leswaku va ni nchumu wo antswa ku tlula ku hanya hi Vuyuda?
◻ Swi tisa ku yini leswaku mbilu ya munhu yi nonon’hwa?
◻ I yini lexi hi faneleke hi xi endla leswaku hi papalata ku va ni “mbilu yo homboloka leyi pfumalaka ripfumelo”?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]
Xana wa ri kombisa ripfumelo eka Yesu, Muxe Lonkulu?