Ku Xixima Swinene Malunghelo Ya Ntirho Wo Hlawuleka
SWIAVELO swa ntirho wo kwetsima a swi fanelanga swi honisiwa. Loko vaprista eYuda wa khale va kombisa langutelo ra ku nga khathali hi malunghelo ya vona malunghana ni tempele ya Yehovha, a a va tshinya swinene. (Malakiya 1:6-14) Naswona loko van’wana le Israyele va khutaza Vanaziri ku honisa vutihlamuleri lebyi va byi amukeleke lebyi fambisanaka ni ntirho wa vona wo kwetsima, Yehovha u tshinye Vaisrayele volavo lava dyohaka. (Amosi 2:11-16) Vakreste va ntiyiso na vona va hlanganyela entirhweni wo kwetsima, naswona va wu teka wu ri wa nkoka. (Varhoma 12:1) Ntirho lowu wo kwetsima wu ni swiyenge swo tala, leswi hinkwaswo ka swona swi nga swa nkoka.
Loko Yesu a ha ri ni valandzeri va yena laha misaveni, u va letele ku va vahuweleri va Mfumo wa Xikwembu. Hi ku famba ka nkarhi, rungula ra vona a ri ta fikelela makumu ya misava. (Matewu 28:19, 20; Mintirho 1:8) Ku chumayela loku i ka xihatla swinene emasikwini lawa yo hetelela ya mafambiselo lawa ya swilo.
Timbhoni ta Yehovha hinkwato ta hlanganyela entirhweni lowu. Madzana ya magidi ya tona ti kuma ntsako loko ti kota ku endla tano hi ku va maphayona. Leswaku ti hetisisa swilaveko swa nkoka entirhweni wa misava hinkwayo, magidi ya tona ti tiendle ti kumeka eka ntirho wo hlawuleka wa nkarhi hinkwawo eBethele, entirhweni wo famba-famba ti ri valanguteri va swifundzha ni miganga, kumbe entirhweni wa vurhumiwa. Xana leswi swi nga katsa yini eka lava lavaka ku ya emahlweni ni ntirho wolowo wo hlawuleka?
Loko Ku Ri Ni Swilaveko Swa Ndyangu Leswi Tshikilelaka
Loko a nga si nghenela ntirho wo hlawuleka wa nkarhi hinkwawo, munhu hi ntolovelo u fanele a endla mindzulamiso yo karhi eka swiyimo swa yena. A hi hinkwavo lava nga swi endlaka leswi. Mindzhwalo ya Matsalwa leyi munhu ana se a nga na yona yi nga ha endla leswaku swi nga koteki. Kambe, ku humelela yini loko swilaveko swa xihatla swa ndyangu, kumbexana leswi katsaka vatswari lava dyuhaleke, swi langutana ni lava ana se va nga entirhweni wo hlawuleka? Misinya ya milawu ni ndzayo ya Bibele yo tanihi leyi landzelaka yi nyikela nkongomiso lowu lavekaka.
Vutomi bya hina hinkwabyo byi fanele byi sekeriwa eka vuxaka bya hina na Yehovha. (Eklesiasta 12:13; Marka 12:28-30) Swilo swo kwetsima leswi hi byarhisiweke swona swi fanele swi xiximiwa swinene. (Luka 1:74, 75; Vaheveru 12:16) Eka khamba rin’wana, Yesu u byele wanuna loyi a fanele ku cinca swilo leswi a swi rhangisa emahlweni leswaku u fanele a khomeka swinene eku twariseni ka Mfumo wa Xikwembu. Entiyisweni, wanuna loyi a lava ku tlherisela ntirho lowu endzhaku ku kondza tata wa yena a fa. (Luka 9:59, 60) Hi hala tlhelo, Yesu u paluxe mianakanyo leyi hoxeke ya munhu loyi a vula leswaku u nyiketele swilo hinkwaswo eka Xikwembu kutani a nga ha “endlel[i] tata wakwe kumbe mana wakwe nchumu wo karhi.” (Marka 7:9-13) Muapostola Pawulo u tlhele a kombisa vutihlamuleri lebyikulu byo wundla ‘va ka n’wina,’ ku katsa ni vatswari ni vakokwana.—1 Timotiya 5:3-8.
Xana leswi swi vula leswaku loko ku va ni swilaveko swa xihatla, lava va nga entirhweni wa nkarhi hinkwawo va fanele va tshika swiavelo swa vona leswaku va ya va vakhathaleri? Ku ni tinhla to tala leti katsekaka enhlamulweni. I xiboho xa munhu hi xiyexe. (Vagalatiya 6:5) Vo tala va endle xiboho xa leswaku hambileswi va xi rhandzaka xiavelo xa vona, ku ta va ku ri vutlhari ku va ni vatswari va vona leswaku va ta va nyika mpfuno lowu lavekaka. Ha yini? Swi nga ha endleka xilaveko xa kona a xi tikile, ku nga ha va ku nga ri na xirho xin’wana xa ndyangu lexi nga pfunaka, kumbe vandlha ra kwalaho swi nga ha endleka ri nga swi koti ku endla leswi a swi laveka. Van’wana va swi kotile ku phayona va ri karhi va nyikela mpfuno wo tano. Van’wana va tlhele va swi kota ku tlhela va nghenela ntirho wo hlawuleka wa nkarhi hinkwawo endzhaku ka loko xiyimo xa ndyangu xi khathaleriwile. Hambiswiritano, hakanyingi swi kotekile ku tamela xiyimo hi tindlela tin’wana.
Ku Rhwala Vutihlamuleri Bya Vona
Loko ku ve ni swilaveko leswi tshikilelaka, van’wana lava nga entirhweni wo hlawuleka wa nkarhi hinkwawo va swi kotile ku nyikela nyingiso eka swilaveko swoleswo handle ko tshika swiavelo swa vona. Xiya swikombiso swi nga ri swingani eka swo tala.
Mpatswa wun’wana lowu tirhaka eyindlu-nkulu ya misava hinkwayo ya Timbhoni ta Yehovha wu nghenele ntirho wa le Bethele hi 1978, endzhaku ka ku va ana se wu hlanganyele entirhweni wa xifundzha ni wa muganga. Xiavelo xa makwerhu wa xinuna xi katsa ndzhwalo wo tika wa vutihlamuleri enhlengeletanweni ya swa le tilweni. Kambe ni vatswari va yena a va lava mpfuno. Mpatswa lowu lowu nga eBethele wu endze kanharhu kumbe ka mune lembe na lembe—ku nga riendzo ra tikhilomitara ta kwalomu ka 3500 ku ya ni ku vuya—leswaku va ya khathalela vatswari va vona. Vona hi voxe va ake kaya leswaku va hlangavetana ni swilaveko swa vatswari va vona. A va teka maendzo yo ya khathalela vutshunguri bya xihatla. Va tirhise kwalomu ka masiku ya vona hinkwawo yo wisa ku ringana malembe ya 20 leswaku va khathalela vutihlamuleri lebyi. Va rhandza ni ku xixima vatswari va vona, kambe va tlhela va teka malunghelo ya vona ya ntirho wo kwetsima ma ri ya nkoka.
Makwerhu un’wana a ri entirhweni wo famba-famba ku ringana 36 wa malembe loko a hlangavetana ni leswi a swi hlamuselaka tanihi xin’wana xa swiyimo leswi tlhontlhaka swinene evuton’wini bya yena. Mana wa nsati wa yena wa malembe ya 85 hi vukhale, nandza la tshembekaka wa Yehovha a lava ku tshama ni munhu loyi a nga n’wi pfunaka. Hi nkarhi wolowo, vo tala va vana va yena va vone onge swi ta va swi nga fanelanga leswaku va n’wi teka a ya tshama na vona. Un’wana wa maxaka ya vona u byele mulanguteri la famba-fambaka leswaku yena ni nsati wakwe va fanele va tshika ntirho wolowo ivi va khathalela mana wa vona va pfuna ndyangu hinkwawo. Kambe mpatswa lowu a wu wu tshikanga ntirho wa wona wa risima, naswona a va swi honisanga swilaveko swa mana wa vona. Emalembeni ya kaye lama landzeleke, mana wa vona a va a ri na vona minkarhi yo tala. Eku sunguleni a va tshama ekharavhanini, ivi endzhaku va tshama etindlwini to hambana-hambana leti a ti lunghiseleriwa hi xifundzha. Hi nkarhi wo leha, makwerhu loyi, loyi se a ri mulanguteri wa muganga, u tshame a ri karhi a famba-famba leswaku a ya khathalela swiavelo swa yena, loko nsati wa yena a tshama ni mana wa yena leswaku a n’wi khathalela nkarhi hinkwawo hi rirhandzu. Vhiki na vhiki endzhaku ka minhlangano hi Sonto, nuna loyi a teka maendzo yo leha leswaku a ya va pfuna. Vo tala lava a va xi xiya xiyimo va kombise ku tlangela loku enteke hikwalaho ka leswi a swi endliwa hi mpatswa lowu. Hi ku famba ka nkarhi, swirho swin’wana swa ndyangu na swona swi titwe swi susumeteleka ku nyikela mpfuno wo karhi. Magidi ya vanhu va Yehovha va ya emahlweni va vuyeriwa eka ntirho wa mpatswa wolowo lowu tinyikeleke hikuva wu khomelele eka lunghelo ra wona ra ntirho wo hlawuleka wa nkarhi hinkwawo.
Hi Ntirhisano Wa Ndyangu
Loko swirho swo hambana-hambana swa ndyangu swi tlangela nkoka wa ntirho wa nkarhi hinkwawo, swi nga ha tirhisana leswaku van’wana va swona va hlanganyela eka wona.
Moya wo tano wa ku tirhisana ka ndyangu wu pfune mpatswa wun’wana wa le Canada lowu nga varhumiwa eAfrika Vupela-dyambu. A wu rindzanga ku kondza ku va ni xiyimo xa xihatla, wu tshemba leswaku a ku nge humeleli nchumu. Va nga si ya eXikolweni xa Bibele xa Gilead xa Watchtower, loko va tilunghiselela ku ya tirha ematikweni mambe, nuna u bule ni makwavo wa yena wa xinuna lontsongo hi ku khathalela mana wa vona loko a tshuka a vabya kumbe a lamala. Loko a kombisa ku rhandza mana wa vona swin’we ni ku tlangela nkoka wa ntirho wa vurhumiwa, makwavo wa xinuna lontsongo u te: “Ndzi ni ndyangu ni vana sweswi. A ndzi nge koti ku ya ekule swinene ndzi ya endla swilo leswi wena u nga kotaka ku swi endla. Kutani loko ku humelela xo karhi eka Manana, ndzi ta n’wi khathalela.”
Mpatswa lowu tirhelaka eAmerika Dzonga wu kume ntirhisano lowukulu eka ndyangu wa ka va nsati eku khathaleleni ka mana wa nsati la dyuhaleke. Un’wana wa vasesi wa yena ni nuna wa sesi wa yena va khathalele mana wa vona ku kondza sesi yoloye wa yena a hlaseriwa hi vuvabyi lebyi nga tshungulekiki. Kutani ku humelele yini? Leswaku a vevukisa ku karhateka, sivara wa kona u tsarile a ku: “Ntsendze loko mina na vana ha ha hanya, a mi nge boheki ku tshika ntirho wa n’wina wa vurhumiwa.” Mpfuno wun’wana wa ndyangu wu fike loko makwavo un’wana lontsongo wa xisati ni nuna wa yena va siye kaya ra vona ivi va rhurhela laha manana loyi a tshama kona leswaku va ta n’wi khathalela, naswona va n’wi khathalele a kondza a fa. Mawaku moya lowunene wa ntirhisano! Hinkwavo ka vona a va pfuneta leswaku va seketela ntirho wa vurhumiwa.
Vatswari Lava Nyikelaka Hi Ku Ntshunxeka Eka Yehovha
Hakanyingi ku tlangela loku hlamarisaka ka ntirho wo kwetsima ku kombisiwa hi vatswari. Exikarhi ka swilo swa vona swa nkoka swinene leswi va nga dzunisaka Yehovha ha swona i vana va vona. (Swivuriso 3:9) Vatswari vo tala lava nga Vakreste va khutaza vana va vona ku nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo. Naswona van’wana va vona va titwa ku fana na Hana, loyi a nyikeke Yehovha n’wana wa yena Samuwele leswaku a n’wi tirhela “masiku hikwawo,” hileswaku, “hi masiku hikwawo ya v̌utomi bya yena.”—1 Samuwele 1:22, 28.
Mutswari un’wana wo tano u tsalele n’wana wa yena eAfrika a ku: “Hi nkhensa Yehovha hikwalaho ka lunghelo ro hlamarisa leri u nga na rona. U hetisise swilo leswi a hi swi langutele hi mahlo-ngati.” Naswona eka khamba rin’wana u te: “I ntiyiso leswaku a swi olovi ku va ekule na wena, kambe wa nga vona ntsako wa kona ku vona ndlela leyi Yehovha a ku khathalelaka ha yona!”
Endzhaku ko kambisisa swiyimo swo hambana-hambana leswi veke kona eku nyikeleni ka nkhathalelo lowu lavekaka wa vatswari va yena lava dyuhaleke, murhumiwa le Ecuador u tsarile a ku: “Ndzi anakanya leswaku mpfuno lowukulu swinene lowu mina ni nsati wa mina hi wu kumeke a ku ri swikhongelo swa tatana. Endzhaku ka ku fa ka yena, manana u te: ‘A ri nga peli tata wa n’wina a nga khongelanga eka Yehovha leswaku a mi pfumelela mi ya emahlweni ni xiavelo xa n’wina.’”
Mpatswa lowu dyuhaleke wa le California, U.S.A., a wu tsakile ku va ni n’wana wa wona un’wana entirhweni wa nkarhi hinkwawo. N’wana yoloye ni nsati wa yena a va ri eSpain loko mana wa vona a fa. Swirho swin’wana swa ndyangu swi vone swi fanela leswaku ku endliwa malunghiselelo yo khathalela tata wa vona. Hikwalaho ka leswi a va khomekile hi ntirho wo tihanyisa ni ku kurisa vana va vona, a va nga tiyimiselanga ku byi amukela vutihlamuleri byolebyo. Ematshan’weni ya sweswo, va sindzise mpatswa lowu a wu ri entirhweni wo hlawuleka wa nkarhi hinkwawo leswaku wu vuya ekaya wu ta khathalela tata wa vona. Hambiswiritano, tatana loyi, hambileswi a ri na malembe ya 79, a ha ri ni rihanyo lerinene, naswona a ri ni langutelo lerinene hi swilo swa moya. Enhlanganweni wa ndyangu, endzhaku ka loko swirho swo hambana-hambana swi tiphofurile, tatana loyi u yime hi milenge ivi a vula hilaha ku tiyeke a ku: “Ndzi lava leswaku va tlhelela eSpain va ya emahlweni ni ntirho wa vona.” Va tlhelerile, kambe va tlhele va n’wi pfuna hi tindlela leti vonakaka. Xiavelo xa vona sweswi i ntirho wa xifundzha eSpain. Ku sukela loko ku ve ni nhlangano wolowo wa ndyangu, swirho swin’wana swa ndyangu swi kombise ku tlangela leswi endliwaka hi mpatswa lowu tirhaka etikweni rimbe. Endzhaku ka malembe yo hlayanyana, un’wana wa vana va vafana u teke tata wa yena a ya tshama na yena ekaya ra yena leswaku a ya n’wi khathalela ku kondza a fa.
Le Pennsylvania, eU.S.A., makwerhu la totiweke loyi a phayoneke ku ringana malembe ya kwalomu ka 40, a a ri ni malembe yo tlula 90 loko nsati wa yena a sungula ku vabya swinene ivi a fa. A a ri ni n’wana un’we wa mufana na vanharhu va vanhwanyana, handle ka vana va moya vo tala. Un’wana wa vana va yena va vanhwanyana a ri entirhweni wa nkarhi hinkwawo malembe yo tlula 40, a tirhe ni nuna wa yena va ri varhumiwa, va va entirhweni wo famba-famba ivi va ya eBethele. U pfunetile eku endleni ka malunghiselelo leswaku tata wa yena a khathaleriwa hi ndlela leyi faneleke. Vamakwerhu va kwalaho na vona va pfunetile hi ku n’wi teka va ya na yena eminhlanganweni eHolweni ya Mfumo. Endzhakunyana, loko nuna wa yena a file, n’wana loyi wa nhwanyana u vutise tata wa yena loko a lava leswaku a tshika ntirho wa le Bethele leswaku a ya n’wi khathalela. U swi xixima swinene swilo swo kwetsima, naswona u vone leswaku swilaveko swa yena swi nga khathaleriwa hi tindlela tin’wana. Kutani u hlamule a ku: “Wolowo ku ta va nchumu lowu hoxeke loko wo wu endla, naswona swi ta va swi hoxile ku tlurisa loko mina ndzo ku pfumelela leswaku u wu endla.”
Mavandlha Lama Seketelaka
Mavandlha man’wana ma ve lama pfunaka swinene eku khathaleleni ka vatswari lava dyuhaleke va vanhu lava nga entirhweni wa nkarhi hinkwawo. Ma va tlangela swinene lava nga ni malembe yo tala eka ntirho wolowo. Hambileswi ma nga ta ka ma nga va ntshunxi eka vutihlamuleri bya Matsalwa, mavandlha lawa ma pfuna swinene leswaku ma olovisa ndzhwalo lowu leswaku vana va nga boheki ku tshika swiavelo swa vona leswo hlawuleka.
Mpatswa wa le Jarimani a wu ri exiavelweni xa le tikweni rimbe ku ringana malembe ya 17, wo tala wa nkarhi wolowo va ri entirhweni wo famba-famba, loko swilaveko swa mana wa makwerhu wa xinuna la dyuhaleke swi kula. Lembe rin’wana ni rin’wana a va tirhisa masiku ya vona yo wisa leswaku va ya n’wi pfuna. Vaakelani lava nga Timbhoni na vona va nyikele mpfuno hi rirhandzu. Kutani loko mpatswa lowu lowu nga entirhweni wa nkarhi hinkwawo wu ri na mana wa wona hi nkarhi wo tika, vakulu va vandlha ra kwalaho va hlele leswaku va ya vonana na vona. A va swi xiya swinene leswi mpatswa lowu a wu tshama wu ri karhi wu swi endlela manana loyi. Va tlhele va tlangela nkoka wa ntirho wo hlawuleka lowu mpatswa lowu a wu ri eka wona. Kutani vakulu va hlamusele nongonoko lowu ringanyetiweke wo khathalela manana loyi ivi va ku: “Ndlela leyi mi n’wi khathalelaka ha yona yi enele; hi ta mi pfuna leswaku mi ya emahlweni ni xiavelo xa n’wina eSpain.” Vakulu lava va ye emahlweni va endla tano eka malembe ya nkombo lama hundzeke.
Hilaha ku fanaka, makwerhu loyi a tirha eSenegal ku sukela hi 1967 u kume nseketelo lowukulu wa rirhandzu evandlheni leri tata wa yena a ri eka rona. Loko ku va ni xilaveko xa xihatla, nuna, hi ku pfumelelana ni nsati wa yena la nga ni rirhandzu, u fambe a ri yexe a ya eUnited States leswaku a ya pfuna vatswari va yena. U vone swi fanerile ku tshama kwalaho ku ringana tin’hweti to hlayanyana. Xiyimo a xi tika, kambe loko a endle leswi a swi koteke, vandlha ri nghenelerile ivi ri pfuneta leswaku a ya emahlweni ni ntirho wa yena wa vurhumiwa. Hi malembe ya kwalomu ka 18, vandlha ri nyikele mpfuno wa rirhandzu hi tindlela to tala swinene, xo sungula va pfuna tatana (hambileswi vo tala va vona a nga ha va lemuki) ivi va pfuna mana wa kona. Xana sweswo swi n’wi ntshunxile n’wana loyi wa mufana eka vutihlamuleri? E-e; hakanyingi a suka eSenegal ivi a tirhisa masiku ya yena yo wisa leswaku a nyikela mpfuno hinkwawo lowu a nga wu kotaka. Kambe vo tala evandlheni rolero va tsakele ku tiva leswaku a va hlanganyela eku endleni ka leswaku mpatswa lowu tirhaka hi matimba wu ya emahlweni ni ntirho wo hlawuleka wa nkarhi hinkwawo eSenegal.
Yesu u vule leswaku lava va siyeke hinkwaswo hikwalaho ka mahungu lamanene va ta va ni vamakwavo va xinuna, va xisati, vamanana ni vana lava phindhiweke ka dzana. (Marka 10:29, 30) Sweswo swi tano exikarhi ka malandza ya Yehovha. Mpatswa lowu sweswi wu tirhaka le Benin, eAfrika Vupela-dyambu, wu tokote leswi hi ndlela yo hlawuleka loko Timbhoni timbirhi evandlheni ra vatswari va wona ti va byele leswaku va nga karhateki hi vatswari va vona. Va engeterile va ku: “Vatswari va n’wina i vatswari va hina.”
Ina, ku ni tindlela to tala leti hi nga kombisaka ha tona leswaku hi ma xixima swinene malunghelo ya ntirho wo kwetsima. Xana ti kona tindlela leti u nga ti tirhisaka leswaku u endla leswi hilaha ku teleke?
[Swifaniso leswi nga eka tluka 26]
Va tiendle va kumeka eka ntirho wo hlawuleka wa nkarhi hinkwawo