Ku Tirhisa Vukhongeri Eka Vatswari Lava Dyuhaleke
“[Vana kumbe vatukulu] a va rhange va dyondza tifanelo ta vona ta vukhongeri hi tlhelo ra ndyangu wa ka vona, va endla swin’wana ku nkhensa vatswari va vona, hikuva hi swona leswi amukelekaka emahlweni ka Xikwembu.”—1 TIMOTIYA 5:4.
1, 2. (a) I mani loyi Bibele yi n’wi nyikaka vutihlamuleri byo hlayisa vatswari lava dyuhaleke? (b) Ha yini ku ta va mhaka yo biha swinene ku va Mukriste a tshika ntirho lowu?
TANIHI n’wana, u wundliwe ni ku hlayisiwa hi vona. Tanihi munhu lonkulu, u lave xitsundzuxo ni vuseketeri bya vona. Kambe sweswi va dyuharile naswona va lava un’wana leswaku a va seketela. Muapostola Pawulo u ri: “Loko wansati wa noni a ri ni vana kumbe vatukulu, a va rhange va dyondza tifanelo ta vona ta vukhongeri hi tlhelo ra ndyangu wa ka vona, va endla swin’wana ku nkhensa vatswari va vona, hikuva hi swona leswi amukelekaka emahlweni ka Xikwembu. Loko munhu a nga pfuni maxaka ya yena, ngopfu-ngopfu lava va nga va ndyangu wa yena wa xiviri, u landzurile vupfumeri, kutani u tlula na loyi a nga riki mupfumeri hi ku biha.”—1 Timotiya 5:4, 8.
2 Magidi ya Timbhoni ta Yehova namuntlha ya hlayisa vatswari lava dyuhaleke. A va endli leswi ntsena hikwalaho ka “musa” (The Living Bible) kumbe “ntirho” (The Jerusalem Bible) kambe hikwalaho ka “vukhongeri,” hi leswaku, ku chava Xikwembu. Va xiya leswaku ku tshika vatswari va munhu enkarhini wa xilaveko swi ta va swi fana ni ‘ku landzula ripfumelo [ra Vukriste].’—Ringanisa Tito 1:16.
‘Rhwala Mpingu Wa Wena’ Wo Hlayisa
3. Ha yini ku hlayisa vatswari va munhu swi ri mphikamakaneta ya xiviri?
3 Ku hlayisa vatswari lava dyuhaleke swi ve ntlhontlho wa xiviri, ngopfu-ngopfu ematikweni ya le Vuxeni. Mindyangu hakanyingi ya hahluka. Minxavo yi tlakuke ku tlula mpimo. Vamana-wa-ku-sweka hakanyingi va ni mintirho yo tihanyisa. Xisweswo, ku hlayisa mutswari la dyuhaleke swi nga va ntirho lowukulu, ngopfu-ngopfu loko muhlayisi a nga ha ri ntsongo. “Hi le ka malembe ya hina ya vu-50, hi na vana lavakulu ni vatukulu lava na vona va lavaka mpfuno,” ku vula makwerhu un’wana wa xisati loyi a ringetaka ku hlayisa mutswari wakwe.
4, 5. (a) Bibele yi kombisa leswaku hakanyingi ndzhwalo wo hlayisa wu nga hlanganyeriwa hi vamani? (b) Xana van’wana va papalate vutihlamuleri bya vona eka vatswari va vona hi ndlela yihi esikwini ra Yesu?
4 Pawulo u kombise leswaku vutihlamuleri byi nga hlanganyeriwa hi “vana kumbe vatukulu.” (1 Timotiya 5:4) Hambi swi ri tano, minkarhi yin’wana vana a va swi lavi ku ‘rhwala mpingu wa vona’ wo hlayisa. (Ringanisa Vagalatiya 6:5.) “Makwerhu wa xisati lonkulu u hlambe mavoko eka xiyimo lexi,” ku vilela nkulu un’wana. Kambe xana ndlela yo tano yi nga va leyi tsakisaka eka Yehova? Tsundzuka leswi Yesu a tshameke a swi byela Vafarisi loko a ku: “Hikuva Muxe ú te: ‘U va ni xichavo ka tata wa wena ni ka mana wa wena’ . . . kasi n’wina mi ri, loko munhu a ku ka tata wa yena, kumbe ka mana wa yena: ‘Leswi ndzi nga ku pfunaka ha swona, i korbani’ (hi leswaku mhamba leyi hlayiseriweke Xikwembu), a nga ha pfumeleriwi ku endlela tata wa yena kumbe mana wa yena xa nchumu; hi ndlela leyi, mi onha rito ra Xikwembu hi mikhuva ya n’wina.”—Marka 7:10-13.
5 Loko Muyuda a nga khathalelanga ku pfuna vatswari vakwe lava pfumalaka, a a lava ntsena ku vula nhundzu yakwe “korbani”—nyiko leyi vekeriweke etlhelweni leswaku yi tirhisiwa etempeleni. (Ringanisa Levitika 27:1-24.) Hambi swi ri tano, kahle-kahle a nga le hansi ka nsindziso lowukulu, wo nyikela nyiko yo karhi. Xisweswo a a nga tshama na yona (naswona handle ko kanakana a tirhisa) nhundzu ya yena hi laha ku nga heriki. Kambe loko vatswari va yena va lava mpfuno wa mali a a ta balekela ntirho wa yena a vula leswaku leswi a nga na swona hinkwaswo i “korbani” hi ku kanganyisa. Yesu u sole vukanganyisi lebyi!
6. I yini lexi nga ha susumetaka van’wana namuntlha hi ku fanana ku papalata ntirho wo hlayisa vatswari va vona, naswona leswi swa tsakisa eka Xikwembu xana?
6 Mukriste loyi a tirhisaka swihinga swa hava leswaku a balekela ntirho wa yena a nga xisi Xikwembu hi ndlela yoleyo. (Yeremia 17:9, 10) I ntiyiso, swiphiqo swa mali, vuvabyi kumbe swiyimo leswi fanaka swi nga ha pima ndlela leyi munhu a nga pfunaka vatswari va yena ha yona. Kambe van’wana hi ku olova va nga ha pimanisa nhundzu, nkarhi ni xihundla xa vona ku tlula ku tshamiseka ka vatswari va vona. Hambi swi ri tano, wa nga vona vukanganyisi lebyonghasi lebyi ku nga vaka byona, ku chumayela Rito ra Xikwembu kambe hi ri endla ra ‘hava’ hi xiendlo xa hina eka vatswari va hina!
Ntirhisano Wa Ndyangu
7. Xana mindyangu yi nga tirhisanisa ku yini eku lunghiseleleni ka ku hlayisa vatswari lava dyuhaleke?
7 Vatshila van’wana va bumabumela leswaku loko xiphiqo lexi katsaka mutswari la dyuhaleke xi humelela, nhlengeletano ya ndyangu yi nga endliwa. Xirho xin’wana xa ndyangu xi nga ha fanela ku rhwala vutihlamuleri lebyikulu. Kambe hi “ku kanela ka lav̌o tala,” hi ku hola na hi xikongomelo hakanyingi mindyangu yi nga kuma tindlela to avelana ntirho lowu. (Swivuriso 15:22) Van’wana lava tshamaka ekule va nga ha swi kota ku nyikela mali ni ku endza nkarhi na nkarhi. Van’wana va nga ha swi kota ku endla swintirhwana kumbe ku lunghiselela xo famba. Ina, ku pfumela ntsena ku endzela vatswari nkarhi na nkarhi swi nga ha va munyikelo wa nkoka. “Swi fana ni murhi,” ku vula makwerhu un’wana wa xisati loyi a nga kwalomu ka malembe ya 80 malunghana ni maendzo ya vana vakwe!
8. (a) Xana swirho swa ndyangu leswi nga entirhweni wa nkarhi hinkwawo swa susiwa eku hlanganyeleni eku hlayiseni ka vatswari va vona? (b) I mimpimo yihi leyi van’wana lava nga eka ntirho wa nkarhi hinkwawo va fikeke eka yona leswaku va hlangavetana ni ndzhwalo wa vatswari va vona?
8 Hambi swi ri tano, mindyangu yi nga ha hlangavetana ni xiphiqo lexikulu loko xirho xi nghenele ntirho wa nkarhi hinkwawo. Vatirheli va nkarhi hinkwawo a va titsetseleli eka ndzhwalo wo tano, naswona vo tala va endle matshalatshala lamakulu ngopfu leswaku va hlayisa vatswari va vona. Mulanguteri wa xifundza u ri: “A hi yi anakanyangi ndlela leyi ku hakelela ku hlayisa vatswari va hina swi nga karhataka ha kona enyameni ni le mintlhavekweni, ngopfu-ngopfu loko hi nkarhi lowu fanaka munhu a ringeta ku hlangavetana ni swilaveko swa ntirho wa nkarhi hinkwawo. Hakunene, hi fike laha hi karhalaka ku tiyisela ka hina naswona hi vone xilaveko xa ‘matimba lamakulu.’ (2 Vakorinto 4:7) Onge Yehova a nga hambeta a hlayisa vanhu vo tano!
9. I xikhutazo xihi lexi nga nyikiwaka lava va nga hava ndlela yin’wana loko ku nga ri ku tshika ntirho wa nkarhi hinkwawo leswaku va hlayisa vatswari va vona?
9 Hambi swi ri tano minkarhi yin’wana, endzhaku ko ringeta tindlela hinkwato tin’wana, xirho xa ndyangu xi nga vona ku ri hava ndlela yin’wana handle ka ku tshika ntirho wa nkarhi hinkwawo. Hi laha swi twisisekaka, munhu wo tano a nga ha va a hlanganisiwe nhloko ehenhleni ka ku tshika malunghelo yakwe ya ntirho. ‘Ha swi tiva leswaku i vutihlamuleri bya hina bya Vukriste ku hlayisa mana wa mina la dyuhaleke ni la vabyaka,’ ku vula khale ka murhumiwa. ‘Kambe hi minkarhi yin’wana swi vonaka swi nga tolovelekanga.’ Hambi swi ri tano, tsundzuka leswaku ‘ku tirhisa vukhongeri ekaya swa amukeleka emahlweni ka Xikwembu.’ (1 Timotiya 5:4) Nakambe, tsundzuka leswaku “Xikwembu a xi na mona, xi nga ka xi nga rivali ntirho wa n’wina ni rirhandzu leri mi ri kombeke hi vito ra xona, hi ku tirhela vahlawuriwa va xona, hi laha mi swi endlaka ha kona ni sweswi.” (Vaheveru 6:10) Mpatswa wun’wana lowu nga ni malembe yo tala ya ntirho wa nkarhi hinkwawo wu ri: “Ndlela leyi hi swi langutaka ha yona, manuku i swa nkoka ngopfu ha hina leswaku hi hlayisa vatswari va hina ku fana ni loko hi ri entirhweni wa nkarhi hinkwawo.”
10. (a) Ha yini van’wana va nga ha kumekaka va tshike ntirho wa nkarhi hinkwawo hi ku hatlisa? (b) Xana mindyangu yi fanele yi languta ntirho wa nkarhi hinkwawo hi ndlela yihi?
10 Hambi swi ri tano, kumbexana van’wana va tshike ntirho wa nkarhi hinkwawo hi ku hatlisa hi mhaka ya leswi maxaka ya vona ma nga te: ‘A wu siveriwi hi mintirho ni maxaka. Hikwalaho ka yini u nga hlayisa Tatana na Manana?’ Hambi swi ri tano, xana ntirho wo chumayela a hi wona ntirho wa xihatla ngopfu lowu endliwaka namuntlha? (Matewu 24:14; 28:19, 20) Lava va nga entirhweni wa nkarhi hinkwawo va endla ntirho wa nkoka ngopfu hi ndlela yoleyo. (1 Timotiya 4:16) Nakambe, Yesu u kombise leswaku eka swiyimo swin’wana ntirho wa Xikwembu wu nga ha va lowukulu ku tlula timhaka ta ndyangu.
11, 12. (a) Ha yini Yesu a tsundzuxe wanuna un’wana leswaku a “tshika vafi va lahla vafi va vona”? (b) I malunghiselelo wahi lawa ndyangu wu ma endleke loko xirho xin’wana xi ri entirhweni wa nkarhi hinkwawo?
11 Hi xikombiso, loko wanuna un’wana a ale xirhambo xo va mulandzeri wa Yesu, a ku: “Wa nga ndzi pfumelela ndzi rhanga hi ku ya lahla tatana,” Yesu u hlamurile a ku: “Tshika vafi [va moya] va lahla vafi va vona; kambe wena famba, u ya twarisa ta Mfumo wa Xikwembu.” (Luka 9:59, 60) Tanihi leswi Vayuda a va lahla vafi va vona hi siku leri va feke ha rona, a swi vonaki ongeti tata wa nuna loyi a a file hakunene. Kahle-kahle, nuna loyi a a lava ntsena ku tshama ni tata wakwe la dyuhaleke ku kondza a fa. Hambi swi ri tano, leswi kahle-kahle maxaka man’wana yo n’wi hlayisa a ma ri kona, Yesu u khutaze wanuna loyi ku “twarisa ta Mfumo wa Xikwembu”!
12 Hi ku fanana mindyangu yin’wana yi kume leswaku loko swirho hinkwaswo swi tirhisana, hakanyingi swi nga lunghiseleriwa leswaku munhu loyi a nga eka ntirho wa nkarhi hinkwawo a hlanganyela eku hlayiseni ka vatswari vakwe handle ko tshika ntirho wa nkarhi hinkwawo. Hi xikombiso, vatirheli van’wana va nkarhi hinkwawo va pfuna vatswari va vona emahelweni ya vhiki kumbe eminkarhini yo wisa. Hi laha ku tsakisaka, vatswari vo hlayanyana lava dyuhaleke va sindzise leswaku vana va vona va tshama entirhweni wa nkarhi hinkwawo, hambi loko swi lava ku tikarhata loku xiyekaka ka vatswari. Yehova u va katekisa hi laha ku fuweke lava va vekaka timhaka ta Mfumo eku sunguleni.—Matewu 6:33.
“V̌utlhari” Ni “Ku Twisisa” Loko Vatswari Va Tshama Na Wena
13. I swiphiqo swihi leswi nga vaka kona loko mutswari a rhambiwa ku ta tshama ni vana va yena?
13 Yesu u lunghiselele mana wakwe wa noni leswaku a tshama ni maxaka yakwe lawa ya pfumelaka. (Yohane 19:25-27) Hi ku fanana Timbhoni to tala ti rhambe vatswari va tona leswaku va ta tshama na tona—naswona ti tokote minkarhi ya ntsako ni mikateko hikwalaho ka sweswo. Hambi swi ri tano, mahanyelo lawa ya nga fambisaniki, xihundla lexi pimiweke ni ntshikilelo wo lunghiselela swo tihanyisa swa masiku hinkwawo hakanyingi swi endla leswaku ku tisa mutswari wa munhu ekaya swi khomisa gome eka hinkwavo lava khumbekaka. “Ku hlayisa Manana swi ndzi endle leswaku ndzi kariha ngopfu,” ku vula Ann, loyi n’wingi wakwe a vabyaka vuvabyi bya Alzheimer. “Minkarhi yin’wana ndzi hela mbilu ivi ndzi vulavula na Manana hi ndlela leyi nga riki na musa—naswona sweswo swi ndzi endla ndzi titwa ndzi ri na nandzu.”
14, 15. Xana “v̌utlhari” ni “ku twisisa” swi nga pfuna ‘ku aka’ ndyangu hi ndlela yihi ehansi ka swiyimo leswi?
14 Solomoni u te “yindlu yi akiwa hi v̌utlhari, yi tiyisiwa hi ku twisisa.” (Swivuriso 24:3) Ann, hi xikombiso, u ringete ku va la twisisaka xiphiqo xa n’wingi swinene. “Ndzi tsundzuka leswaku u ni vuvabyi naswona a nga endli hi ku tiyimisela.” Nakambe, “hinkwerhu ha khunguvanyeka minkarhi yo tala. Loko munhu a nga hoxi eku vulavuleni, munhu yoloye u hetisekile.” (Yakobo 3:2) Kambe loko ku hambana ku va kona, kombisa vutlhari hi ku alela leswaku rivengo ri aka kumbe ku hlundzuka ku pfurha. (Vaefesa 4:31, 32) Vulavulani timhaka hi xindyangu, kutani mi lava tindlela to landzula kumbe ku lulamisa.
15 Nakambe ku twisisa ku pfuna munhu leswaku a vulavula hi laha ku humelelaka. (Swivuriso 20:5) Kumbexana mutswari u nonon’hweriwa hi ku tolovelana ni mukhuva wa kaya lerintshwa. Kumbexana hi ku avanyisa loku nga lulamangiki, u vonaka a kokela etlhelo. Ehansi ka swiyimo swin’wana ku nga ha vonaka ku nga ri na ndlela yin’wana handle ko vulavula hi ku tiya. (Ringanisa Genesa 43:6-11.) “Loko ingi ndzi nga vulanga ndzi ku e-e eka manana,” ku vula makwerhu un’wana wa xisati, “a a ta tirhisa mali ya yena hinkwayo.” Hambi swi ri tano, nkulu un’wana u kuma leswaku minkarhi yin’wana a a tikokela rirhandzu ra mana wakwe. “Minkarhi yo tala loko ku anakanya ku tsandzeka, hi ku olova ndzi ri, ‘Manana, xana u nga swi endlela mina ntsena?’ kutani wa yingisela.”
16. Hikwalaho ka yini nuna la nga ni rirhandzu a fanele ku kombisa ku “twisisa” eka nsati wakwe? Xana a nga endla tano hi ndlela yihi?
16 Tanihi leswi hakanyingi wansati a rhwalaka ntirho lowukulu wa ku hlayisa, wanuna la anakanyaka u ta xiya leswaku a nga karhali—emintlhavekweni, enyameni kumbe emoyeni. Swivuriso 24:10 yi ri: “Loko u ṭana sikwini ra khombo matimba ya wena ma ṭanana.” Xana wanuna a nga endla yini leswaku a pfuxeta ku hiseka ka nsati wa yena? Makwerhu un’wana wa xisati u ri: “Nuna wa mina u fika ekaya a ndzi angarha ivi a ndzi byela ndlela leyi a ndzi tsakelaka ha yona. A ndzi nga ta swi kota ehandle ka yena!” (Vaefesa 5:25, 28, 29) A nga tlhela a dyondza Bibele ni ku khongela ni munghana wakwe nkarhi na nkarhi. Ina, hambi ehansi ka swiyimo leswi swo nonon’hwa, ndyangu wu nga “akiwa!”
Vuhlayisi Bya Le Kaya Ra Vadyuhari
17, 18. (a) I goza rihi leri mindyangu yin’wana yi sindzisiweke ku ri teka? (b) Eka swiyimo swo tano, xana vana lava kuleke va nga pfuna vatswari va vona ku hunguta swin’wana hi ndlela yihi?
17 Mudyondzi un’wana wa vadyuhari u ri: “Ku fika yinhla leyi ndyangu wu pfumalaka hambi matshalatshala kumbe mali yo hlayisa [mutswari] ekaya.” Hi laha wanuna un’wana a swi vekeke ha kona: “Swi fikele laha rihanyo ra nsati wanga ri tsaneke hi ku ringeta ku hlayisa Manana 24 wa tiawara hi siku. A hi ri hava swin’wana handle ka ku yisa Manana ekaya ra vadyuhari. Kambe swi hi vavise timbilu ku endla leswi.”
18 Vuhlayisi bya kaya ra vadyuhari ku nga ha va ku hlayisa loku antswaka loku kumekaka ehansi ka swiyimo leswi. Kambe, vadyuhari lava tshamaka etindhawini to tano hakanyingi va hela matimba ni ku khomiwa hi gome, va titwa onge va tshikiwile. “Hi hlamusele Manana hi vukheta mhaka leyi hi endleke sweswo ha yona,” ku vula makwerhu un’wana wa xisati loyi hi nga ta n’wi vitana Greta. “U dyondze ku hundzuka-hundzuka naswona sweswi u languta xivandla xexo tanihi le kaya.” Maendzo ya nkarhi na nkarhi na wona ya olovisela vatswari ku titoloveta naswona ya kombisa ntiyiso wa rirhandzu ra wena eka vona. (Ringanisa 2 Vakorinto 8:8.) Laha mpfhuka ku nga xiphiqo, tihlanganise na vona hi riqingho, mapapila ni maendzo ya nkarhi na nkarhi. (Ringanisa 2 Yohane 12.) Hambi swi ri tano, ku hanya exikarhi ka vanhu va misava ku na swihinga leswi xiyekaka. ‘Khathalela swilaveko swa vona swa moya.’ (Matewu 5:3) “Hi nyika Manana tibuku leswaku a ti hlaya, naswona hi ringeta ku kanela timhaka ta moya ngopfu,” ku vula Greta.
19. (a) I ku xiya kwihi loku faneleke ku endliwa eku hlawuleni na le ku lawuleni ka kaya ra vadyuhari? (b) Swi n’wi pfuna njhani Mukriste ku endla leswi a nga swi kotaka ku hlayisa mutswari?
19 The Wall Street Journal yi vikile eka dyondzo ya 406 ya makaya ya vadyuhari ya le U.S. leyi eka yona “kwalomu ka n’we-xa-ntlhanu va langutiwe va ri ni khombo lerikulu eka vaaki naswona hi kwalomu ka hafu ntsena lava hlangavetaneke ni mimpimanyeto leyi ringanyetiweke.” Lexi khomisaka gome, swiviko swo tano swi vavisa hi laha ku fanaka. Kutani loko vuhlayisi bya le kaya ra vadyuhari byi laveka, vana ni vukheta eka ku hlawula rin’wana. Endza hi wexe leswaku u ya vona loko ri basile, ri hlayisiwa kahle, ri ri ni vatirhi lava fanelekaka, ri ri ni moya wo fana ni le kaya, ni swakudya leswi faneleke. Xiyisisa swinene vuhlayisi lebyi nyikiwaka vatswari va wena. Vana muyimeleri wa vona, u va pfuna ku papalata swiyimo swo nonon’hwa leswi nga vaka kona, kumbexana malunghana ni tiholideyi kumbe ku tirivatisa ka misava. Hi ku endla hinkwaswo leswi nga ematimbeni ya wena ku lunghiselela vatswari va wena vuhlayisi lebyinene ngopfu ehansi ka swiyimo swo tano, u nga tintshunxa eka mintlhaveko yo tivona nandzu leyi nga ku kavanyetaka hi ndlela yin’wana.—Ringanisa 2 Vakorinto 1:12.
Vanyiki Lava Tsakeke, Vaamukeri Lava Tsakeke
20. Ha yini swi ri swa nkoka leswaku vana va va ‘vanyiki lava tsakeke?’
20 “A swi nonon’hwa,” ku vula wansati un’wana wa Mukriste malunghana ni ku hlayisa vatswari vakwe. “A ndzi fanele ku va swekela, ndzi va hlantswela, ndzi langutana ni minkarhi yo vaviseka, ndzi cinca malakani loko ya thyakile.” “Kambe xin’wana ni xin’wana lexi hi va endleleke xona,” ku vula nuna wakwe, “hi swi endle hi ntsako lowukulu—hi ku tlangela. Hi ringete hi matimba leswaku hi nga endli vatswari va hina va titwa onge ha karhateka hi ku va hlayisa.” (2 Vakorinto 9:7) Hakanyingi lava dyuhaleke a va swi lavi ku amukela mpfuno naswona a va swi lavi ku va ndzhwalo eka van’wana. Langutelo leri u ri kombisaka xisweswo i ra nkoka ngopfu.
21. (a) Xana vatswari va nga va vaamukeri lava tsakeke hi ndlela yihi? (b) Ha yini byi ri vutlhari leswaku mutswari a lunghiselela nkarhi wa ku dyuhala ka yena ka ha ri emahlweni?
21 Hi nkarhi lowu fanaka, langutelo leri vatswari va ri kombisaka na rona i ra nkoka. Makwerhu un’wana wa xisati wa tsundzuka: “Xin’wana ni xin’wana lexi ndzi xi endleleke Manana, a xi nga ringananga.” Kutani, vatswari, papalatani ku va lava tikisaka kumbe lava lavaka swo tala ngopfu. Hikwalaho, Bibele yi ri “vana a hi vona lava fanelaka ku hlayisela vatswari exuma, kambe i vatswari lava faneleke ku hlayisela vana xuma.” (2 Vakorinto 12:14) Vatswari van’wana va tlangisa xuma xa vona ivi va va ndzhwalo lowu nga fanelangiki eka vana va vona. Hambi swi ri tano, Swivuriso 13:22, yi ri: “Munhu lonene u siyela v̌atukulu e ndzhaka.” Loko swi koteka, vatswari xisweswo va nga kunguhatela malembe ya vona ya vudyuhari, va vekela timali etlhelo ni ku endla malunghiselelo man’wana yo tihlayisa.—Swivuriso 21:5.
22. Xana munhu u fanele a ma languta njhani matshalatshala lawa a ma endlaka leswaku a hlayisa vatswari va yena lava dyuhaleke?
22 Pawulo u swi veke kahle loko a vule leswaku ku hlayisa vatswari va munhu swi vangiwa hi “ku nkhensa.” (1 Timotiya 5:4) Hi laha makwerhu un’wana a vulaka ha kona: “Manana u ndzi hlayise hi malembe ya 20. Xana ndzi endle yini lexi ringanaka ni sweswo?” Onge Vakriste hinkwavo lava nga ni vatswari lava dyuhaleke hi ku fanana va nga susumeteleka ku ‘tirhisa vukhongeri ekaya,’ va tiva leswaku va ta hakeriwa hi laha ku fuweke hi Xikwembu lexi tshembisaka lava va xiximaka vatswari va vona xi ku: “U [ta] hanya ngopfu emisaveni leyi.”—Vaefesa 6:3.
Tinhla To Ti Tsundzuka
◻ Xana van’wana va yi lavise ku yini ndlela yo balekela vutihlamuleri bya vatswari va vona esikwini ra Yesu?
◻ I mani la faneleke ku hlayisa vatswari lava dyuhaleke naswona hikwalaho ka yini?
◻ I swiphiqo swihi leswi mindyangu yi nga swi tokotaka loko mutswari a ta tshama na vona, naswona swi nga hluriwa hi ndlela yihi?
◻ Ha yini vuhlayisi bya kaya ra vadyuhari byi nga ha vaka lebyi lavekaka, naswona vatswari va nga pfuniwa hi ndlela yihi leswaku va fambisana na byona?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]
Ku hlengeletana ka maxaka ku nga endliwa leswaku ku kaneriwa ndlela leyi ku hlayisa mutswari ku nga hlanganyeriwaka ha yona
[Xifaniso lexi nga eka tluka 17]
Loko vuhlayisi bya kaya ra vadyuhari byi laveka, maendzo ya nkarhi na nkarhi ya pfuna eka vuhlayiseki bya mintlhaveko ni bya moya bya lava dyuhaleke