Ha Yini Sawulo A Xanise Vakreste?

“MINA KAHLE-KAHLE A NDZI ehleketa leswaku ndzi fanele ku endla swiendlo swo tala swo lwisana ni vito ra Yesu wa Munazareta; leswi, entiyisweni, ndzi swi endleke eYerusalema. Vakwetsimi vo tala ndzi va pfalerile emakhotsweni, tanihi leswi ndzi kumeke mfanelo eka vaprista lavakulu. Loko vadyondzisiwa va fanele ku dlayiwa, ndzi hlawule ku ka ndzi nga yimi na vona. Hi ku va xupula minkarhi yo tala emasinagogeni hinkwawo a ndzi ringeta ku va sindzisa ku landzula vupfumeri bya vona. Leswi a ndzi va hlundzukele ngopfu, ndzi kale ndzi va xanisa hambi ehandle ka miti.”—Mintirho 26:9-11.

WOLAWO i marito ya Sawulo wa le Tarso, loyi nakambe a tiviwaka a ri muapostola Pawulo. Ina, hi nkarhi lowu a vuleke marito lawa a a ri munhu la hundzukeke. Leswi a a nga ha ri mukaneti wa Vukreste, sweswi a a ri un’wana wa vaseketeri va byona la hisekaka swinene. Kambe, i yini lexi susumeteleke Sawulo eku sunguleni leswaku a xanisa Vakreste? Ha yini a ehlekete leswaku a a fanele ‘ku endla’ swiendlo swo tano? Naswona, xana ku na leswi swi nga dyondziwaka emhakeni yakwe?

Ku Khandliwa Ka Stefano Hi Maribye

Eka matimu ya Bibele Sawulo u hlayiwa ni lava va dlayeke Stefano. “Endzhaku ka ku cukumeta [Stefano] ehandle ka muti, va sungule ku n’wi hoxetela hi maribye. Hiloko timbhoni ti veka tinguvu ta le handle emilengeni ya jaha leri vuriwaka Sawulo.” “Sawulo, hi byakwe, a a amukela ku dlayiwa ka yena hi vomu.” (Mintirho 7:58; 8:1) I yini lexi vangeleke nhlaselo lowu? Vayuda, ku katsa ni van’wana lava humaka eKilikiya, va kanetane na Stefano, kambe a va nga n’wi tiyeli. Leswaku Sawulo loyi na yena a nga wa le Kilikiya a a ri exikarhi ka vona, a swi tiviwi. Nilokoswiritano, va tirhise timbhoni ta mavunwa leswaku ti hehla Stefano hi leswaku u sandzile kutani va n’wi tisa emahlweni ka Sanedri. (Mintirho 6:9-14) Nhlengeletano leyi, leyi a yi rhangeriwa hi muprista lonkulu, a yi ri huvo-nkulu ya Vayuda. Tanihi huvo-nkulu ya vukhongeri, swirho swa yona nakambe a swi sirhelela dyondzo leyi a swi yi teka yi ri leyi tengeke. Hi ku ya hi vonelo ra vona Stefano a a faneriwa hi rifu. A a xinyate a va hehla hi ku ka va nga wu hlayisi Nawu, a swi tano ke? (Mintirho 7:53) A va ta n’wi komba ndlela leyi wu hlayisiwaka ha yona!

Swi le rivaleni leswaku Sawulo u amukele langutelo rero hikwalaho ka leswi a swi kholelwa. A a ri Mufarisi. Mpambukwa lowu wa matimba a wu sindzisa leswaku nawu ni ndhavuko swi landzeleriwa swinene. Vakreste a va tekiwa va ri lava fularhelaka tidyondzo teto, va dyondzisa ndlela leyintshwa ya ku ponisiwa hi Yesu. Vayuda va lembe-xidzana ro sungula a va langutele leswaku Mesiya a va Hosi leyi vangamaka leyi a yi ta va ntshunxa ehansi ka joko leri vengiwaka ra mfumo wa Varhoma. Xisweswo, leswaku loyi a avanyisiweke hi Sanedri Leyikulu hi xihehlo xa ku sandza, kutani endzhaku ka sweswo a hayekiwa emhandzini ya nxaniso ku fana ni xigevenga lexi rhukaniweke a nga va Mesiya, a swi nga twisiseki nikatsongo, a swi nga amukeleki naswona a va swi nyenya.

Nawu a wu vula leswaku munhu la hayekiweke emhandzini u ‘rhukaniwe hi Xikwembu.’ (Deteronoma 21:22, 23; Vagalatiya 3:13) Frederick F. Bruce u vula leswaku Sawulo a a ri ni vonelo ra leswaku, “marito wolawo ma n’wi fanela kahle Yesu. U fe hikwalaho ka ku rhukaniwa hi Xikwembu, hikokwalaho a a nga ta faneleka ku va Mesiya, loyi hi ndlela leyi a hlamuseriwaka ha yona, nkateko wa Xikwembu a wu ri eka yena hi ndlela yo hlawuleka. Xisweswo ku vula leswaku Yesu i Mesiya a ku ri ndzhukano; vanhu lava a va vula marito yo tano lama kanetaka ntiyiso a va fanele va xanisiwa tanihi vasandzi.” Hilaha Sawulo hi yexe a swi xiyeke hakona endzhaku, mianakanyo ya leswaku ‘Kreste u beleriwile, a ku ri xivangelo xa ku khunguvanyeka eka Vayuda.’—1 Vakorinto 1:23.

Dyondzo yoleyo yi vange leswaku Sawulo a yi kaneta hi ku tiyimisela lokukulu. U tlhele a tirhisa ni matimba yakwe hi tihanyi leswaku a yi herisa. A a tiyisekile leswaku leswi i ku rhandza ka Xikwembu. Loko a hlamusela moya lowu a wu hlakuleleke, Sawulo u te: “Malunghana ni ku hiseka, ndzi xanise vandlha; malunghana ni ku lulama hi ku ya hi nawu, ndzi tikombise ndzi pfumala xisandzu.” “A ndzi tshamela ku xanisa vandlha ra Xikwembu ni ku ri hlakata hilaha ku tlurisaka, naswona a ndzi endla nhluvuko lowukulu eka Xiyuda ku tlula vo tala va tintangha ta mina erixakeni ra ka hina, tanihi leswi a ndzi hisekela ngopfu mindhavuko ya vatatana.”—Vafilipiya 3:6; Vagalatiya 1:13, 14.

Murhangeri Wa Nxaniso

Endzhaku ka rifu ra Stefano, Sawulo a nga ha ri museketeri ntsena wa nxaniso kambe a a ri murhangeri wa kona. Hi ku endla tano, u fanele a tiendlele ndhuma yo karhi yo biha, hikuva ni loko a hundzukile, loko a endla matshalatshala ya ku tihlanganisa ni vadyondzisiwa, “hinkwavo a va n’wi chava, hikuva a va nga kholwi leswaku a a ri mudyondzisiwa.” Loko swi ve erivaleni leswaku hakunene i Mukreste, vadyondzisiwa va tsakile ni ku nkhensa, hikuva va twe leswaku a ku nga ri munhu ntsena loyi a a ri mukaneti la hundzukeke embilwini, kambe a ku ri ‘munhu loyi a hi xaniseke eku sunguleni, loyi sweswi a vulaka mahungu lamanene hi ta ripfumelo leri a ri hlakateke eku sunguleni.’—Mintirho 9:26; Vagalatiya 1:23, 24.

Damaska i mpfhuka wa kwalomu ka tikhilomitara ta 220—riendzo ra masiku ya nkombo kumbe ya nhungu hi milenge—ku suka eYerusalema. Kambe, leswi “a ha ri ni mahika ya nxungeto ni ku [va] dlaya hi vomu vadyondzisiwa,” Sawulo u ye eka muprista lonkulu kutani a kombela eka yena mapapila lama yaka emasinagogeni ya Damaska. Hikwalaho ka yini? Leswaku Sawulo a va tisa va bohiwile eYerusalema lava a a ta va kuma va ri va “Ndlela” leyi. Hi mpfumelelo wa le nawini, u ‘sungule ku khoma vandlha hi tihanyi, a hlasela yindlu yin’wana ni yin’wana, a kokela vavanuna ni vavasati ehandle, a va yisa ekhotsweni.’ Van’wana u va ‘bile emasinagogeni,’ kutani a ‘hlawula’ (hi ku kongoma “a humesa ribye ra ku vhota”) leswaku va dlayiwa.—Mintirho 8:3; 9:1, 2, 14; 22:5, 19; 26:10, nhlamuselo ya le hansi ya NW.

Loko swidyondzi swin’wana swi anakanya hi dyondzo leyi Sawulo a yi kumeke eka Gamaliyele ni matimba lawa sweswi a a ri na wona, swi pfumela leswaku u endle nhluvuko ku suka eka ku va xichudeni xa Nawu ku ya eka ku va ni matimba ya vulawuri eka Vuyuda. Hi xikombiso, xidyondzi xin’wana xi ehleketa leswaku Sawulo a a ri mudyondzisi esinagogeni ya Yerusalema. Kambe, leswaku swi vula yini ku va Sawulo a ‘hlawule leswaku va dlayiwa’—kumbexana tanihi xirho xa huvo kumbe museketeri wa ku dlayiwa ka Vakreste—a swi tiviwi.a

Tanihi leswi eku sunguleni Vakreste hinkwavo a va ri Vayuda kumbe lava hundzukeleke eka Vuyuda, handle ko kanakana Sawulo a a teka Vukreste byi ri ntlawa lowu gwineheke eka Vuyuda, naswona a a swi teka ku ri ntirho wa valawuri va Xiyuda ku lulamisa valandzeri va vona. Xidyondzi Arland J. Hultgren u ri: “A swi twali leswaku Pawulo loyi a a ri muxanisi a nga va a kanete Vukreste hikwalaho ka leswi a byi vonaka byi ri vukhongeri lebyi nga riki bya Vayuda, vukhongeri lebyi hambukeke. Ntlawa lowu wa Vakreste wu fanele wu voniwe hi yena ni van’wana wu ri lowu wa ha riki ehansi ka vulawuri bya Xiyuda.” Hikwalaho xikongomelo xakwe a ku ri ku endla hinkwaswo leswi nga emandleni yakwe ku sindzisa Vayuda lava hambukaka leswaku va landzula vukhongeri bya vona kutani va tlhelela eka lebyi tolovelekeke. (Mintirho 26:11) Ndlela yin’wana leyi a a yi tirhisa a ku ri ku va pfalela ekhotsweni. Yin’wana a ku ri ku va ba emasinagogeni, ku nga ndlela leyi tolovelekeke ya ku tshinya leyi a yi tirhiseriwa ku xupula lava nga titsongahatiki eka vulawuri bya varabi eka yin’wana ni yin’wana ya tihuvo ta kwalaho ta vaavanyisi vanharhu.

Ina, ku humelela ka Yesu eka Sawulo loko a ri endleleni leyi yaka eDamaska ku ma herisile makungu wolawo hinkwawo. Hi xitshuketa, Sawulo u tshike ku va xirha lexikulu xa Vukreste a va muyimeri wa byona, kutani hi ku hatlisa Vayuda va le Damaska a va lava leswaku a dlayiwa. (Mintirho 9:1-23) Lexi hlamarisaka, tanihi Mukreste, Sawulo a a fanele a xanisiwa swinene hi swilo leswi yena a a swi endla tanihi muxanisi, lerova endzhaku ka malembe u vurile a ku: “Ka ntlhanu eka Vayuda ndzi kume minkhavi ya makumemune ku sala wun’we.”—2 Vakorinto 11:24.

Ku Hiseka Ku Nga Tirhisiwa Hi Ndlela Yo Biha

Sawulo u tsarile endzhaku ko hundzuka, loko se a tiviwa a ri Pawulo a ku: “Eku sunguleni a ndzi ri musandzi ni muxanisi ni murhukani. Nilokoswiritano, ndzi kombisiwe tintswalo, hikuva a ndzi pfumala vutivi naswona a ndzi endla hi ku pfumala ripfumelo.” (1 Timotiya 1:13) Xisweswo, loko munhu a tshembeka ni ku hisekela vukhongeri a swi vuli swona leswaku Xikwembu xa n’wi amukela. Sawulo a a hiseka naswona u endle hi ku pfumelelana ni ripfalo rakwe, kambe sweswo a swi n’wi endlanga la lulameke. Ku hiseka ka yena lokukulu a ku hoxile. (Ringanisa Varhoma 10:2, 3.) Sweswo swi fanele swi endla leswaku hi anakanya.

Vanhu vo tala namuntlha va tiyiseka swinene leswaku ku tikhoma kahle hi swona ntsena leswi Xikwembu xi swi lavaka eka vona. Kambe xana swi tano? Munhu un’wana ni un’wana u ta va a endla kahle loko a yingisa xikhongotelo xa Pawulo lexi nge: “Tiyisekani hi swilo hinkwaswo; khomelelani swi tiya eka leswinene.” (1 Vatesalonika 5:21) Sweswo swi vula leswaku hi tinyika nkarhi wa ku kuma vutivi lebyi kongomeke bya Rito ra Xikwembu ra ntiyiso kutani hi hanya hi ku pfumelelana na rona hi xitalo. Eku kambisiseni ka hina ka Bibele, loko hi kuma leswaku hi fanele hi endla ku cinca ko karhi, hi fanele hi hatlisa hi ku endla handle ko kanakana. Kumbexana van’wana va hina ku fana na Sawulo hi tshame hi va vasandzi, vaxanisi kumbe varhukani. Nilokoswiritano, hi nga amukeriwa hi Xikwembu ku fana na yena loko hi fambisana ni ripfumelo ni vutivi lebyi kongomeke.—Yohane 17:3, 17.

[Nhlamuselo ya le hansi]