Xana Yesu A Nga Byi Hundzula Njhani Vutomi Bya Wena?
YESU KRESTE a a ri Mudyondzisi Lonkulu la hanyeke ePalestina kwalomu ka malembe ya 2 000 lama hundzeke. A ku tiviwi swo tala hi vuhlangi byakwe. Hambiswiritano, swa tiviwa leswaku loko a ri ni malembe ya 30, u sungule vutirheli byakwe byo “nyikela vumbhoni malunghana ni ntiyiso.” (Yohane 18:37; Luka 3:21-23) Vadyondzisiwa vakwe va mune lava tsaleke marungula ya vutomi byakwe va yisa nyingiso eka malembe manharhu na hafu lama landzeleke.
Hi nkarhi wa vutirheli byakwe, Yesu Kreste u nyike vadyondzisiwa vakwe xileriso lexi a xi ta va ntlhantlho wa maxangu yo tala ya misava. Hi xihi xileriso xa kona? Yesu u te: “Ndzi mi nyika xileriso lexintshwa, leswaku mi rhandzana; tanihi leswi ndzi mi rhandzeke, rhandzanani na n’wina.” (Yohane 13:34) Ina, murhi wa swiphiqo swo tala swa vanhu i rirhandzu. Enkarhini wun’wana loko Yesu a vutisiwile leswaku hi xihi xileriso lexikulu eka hinkwaswo, u te: “‘U fanele u rhandza Yehovha Xikwembu xa wena hi mbilu ya wena hinkwayo ni hi moya-xiviri wa wena hinkwawo ni hi mianakanyo ya wena hinkwayo.’ Lexi hi xona xileriso lexikulu ni xo sungula eka hinkwaswo. Xa vumbirhi, lexi fanaka na xona, xi ri, ‘U fanele u rhandza warikwenu kukota loko u tirhandza.’”—Matewu 22:37-40.
Yesu u hi kombise hi marito ni hi swiendlo ndlela leyi hi nga rhandzaka Xikwembu ni vanhu-kulorhi ha yona. A hi kambisiseni swikombiso swi nga ri swingani kutani hi vona leswi hi nga swi dyondzaka eka yena.
Tidyondzo Takwe
Eka yin’wana ya tidyondzo leti tivekaka swinene ematin’wini, Yesu Kreste u byele valandzeri vakwe a ku: “Ku hava loyi a nga vaka hlonga ra tihosi timbirhi; hikuva u ta venga yin’wana a rhandza leyin’wana, kumbe u ta namarhela yin’wana a yi langutela ehansi leyin’wana. A mi nge vi hlonga ra Xikwembu ni ra Rifuwo.” (Matewu 6:24) Xana dyondzo ya Yesu malunghana ni ku rhangisa Xikwembu evuton’wini bya hina ya ha tirha ni namuntlha, loko vanhu vo tala swonghasi va pfumela leswaku mali yi lulamisa swiphiqo hinkwaswo? I ntiyiso leswaku ha yi lava mali leswaku hi kota ku hanya. (Eklesiasta 7:12) Kambe, loko hi pfumelela “Rifuwo” ri hi endla mahlonga, “ku rhandza mali” ku ta hi lawula, ku fuma vutomi bya hina hinkwabyo. (1 Timotiya 6:9, 10) Vanhu vo tala lava weleke eka xirimbana lexi va hetelele hi ku lahlekeriwa hi mindyangu ya vona, rihanyo ra vona hambi ku ri vutomi bya vona.
Kasi hi hala tlhelo, loko hi pfumela leswaku Xikwembu xi va N’wini wa hina swi endla leswaku vutomi byi va ni xikongomelo. Tanihi Mutumbuluxi, i Xihlovo xa vutomi, xisweswo, hi xona xi ri xoxe lexi faneriwaka hi ku gandzeriwa hi hina. (Pisalema 36:9; Nhlavutelo 4:11) Lava va dyondzaka hi timfanelo ta xona kutani va xi rhandza, va susumeteleka ku yingisa swileriso swa xona. (Eklesiasta 12:13; 1 Yohane 5:3) Hi ku endla tano, ha vuyeriwa.—Esaya 48:17.
Edyondzweni ya le Ntshaveni, Yesu u tlhele a dyondzisa vadyondzisiwa vakwe ndlela yo kombisa rirhandzu eka vanhu-kulobye. U te: “Hikokwalaho, swilo hinkwaswo, leswi mi lavaka vanhu va swi endla eka n’wina, na n’wina mi fanele mi swi endla eka vona.” (Matewu 7:12) Rito “vanhu” leri Yesu a ri tirhiseke laha ri katsa ni valala va munhu. Eka dyondzo leyi fanaka, u te: “Hambetani mi rhandza valala va n’wina, mi khongelela lava mi xanisaka.” (Matewu 5:43, 44) Xana rirhandzu ro tano a ri nga ta swi lulamisa swiphiqo swo tala leswi hi langutanaka na swona namuntlha? Murhangeri wa Muhindu, Mohandas Gandhi u vone onge ri nga endla tano. U tshahiwa a ku: “Siku [hi] nga ta twanana hi tidyondzo leti andlariweke hi Kreste eDyondzweni leyi ya le Ntshaveni, hi ta va hi lulamise swiphiqo . . . swa misava hinkwayo.” Loko tidyondzo ta Yesu malunghana ni rirhandzu ti tirhisiwa, ti nga herisa maxangu yo tala ya vanhu.
Swiendlo Swakwe
Yesu a nga dyondzisanga mintiyiso yo enta hi ndlela yo kombisa rirhandzu ntsena, kambe u tlhele a hanya hi leswi a a swi dyondzisa. Hi xikombiso, swilo leswi tsakeriwaka hi van’wana a a swi rhangisa emahlweni ka leswi a swi tsakeriwa hi yena. Siku rin’wana Yesu ni vadyondzisiwa vakwe a va khomekile swinene hi ku pfuna vanhu lerova va pfumala ni nkarhi wo dya. Yesu u xi vonile xilaveko xa leswaku vadyondzisiwa vakwe va wisa nkarhinyana, kutani a va yisa endhawini leyi rhuleke. Kambe loko va fika kwalaho, va kume ntshungu wu va rindzile. Xana a wu ta endla yini loko u vona ntshungu lowu wu languteleke leswaku u tirha kasi wena u lava nkarhinyana wa ku wisa? Yesu “[u] wu twele vusiwana” kutani “a sungula ku wu dyondzisa swilo swo tala.” (Marka 6:34) Minkarhi hinkwayo ku khathala hi vanhu van’wana ku susumetele Yesu leswaku a va pfuna.
Yesu u endlele vanhu swo tala ku tlula ku va dyondzisa. U tlhela a va pfuna hi tlhelo ra nyama. Hi xikombiso, hi nkarhi wun’wana u phamele vanhu vo tlula 5 000 lava a va n’wi yingisile siku hinkwaro kukondza ku va madyambu. Hi ku hatlisa endzhaku ka sweswo, u phamele ntshungu wun’wana lowukulu—enkarhini lowu a ku ri vanhu vo tlula 4 000—lowu a wu n’wi yingisile ku ringana masiku manharhu naswona a wu nga ha ri na swakudya. Ro sungula, u tirhise swinkwa swa ntlhanu ni tinhlampfi timbirhi, kutani ra vumbirhi, a tirhisa swinkwa swa nkombo ni tinhlampfi ti nga ri tingani. (Matewu 14:14-22; 15:32-38) Xana a ku ri masingita? Ina, a a endla masingita.
Yesu u tlhele a hanyisa vanhu vo tala lava vabyaka. U hanyise lavo-fe-mahlo, lava lamaleke, lava khomiweke hi nhlokonho ni lava feke tindleve. Ina, u tlhele a pfuxa ni lava feke! (Luka 7:22; Yohane 11:30-45) Munhu un’wana la khomiweke hi nhlokonho u tshama a n’wi kombela a ku: “Loko u swi lava, u nga ndzi basisa.” Xana Yesu u angurise ku yini? “Hikwalaho ka sweswo a n’wi twela vusiwana, kutani a tshambuluta voko rakwe a n’wi khumba, a ku eka yena: ‘Ndza swi lava. Basisiwa.’” (Marka 1:40, 41) Hi masingita wolawo, Yesu u kombise rirhandzu rakwe eka lava xanisekaka.
Xana swa ku tikela ku pfumela masingita ya Yesu? Van’wana swa va tikela. Kambe, tsundzuka leswaku Yesu u endle masingita yakwe erivaleni. Hambi ku ri vakaneti vakwe, lava nkarhi wun’wana ni wun’wana a va ringeta ku kuma swihoxo eka yena, a va swi landzulanga leswaku a a endla masingita. (Yohane 9:1-34) Ku tlula kwalaho, masingita yakwe a ma ri ni xikongomelo. A ma pfuna vanhu ku tiva leswaku hi Yena la rhumiweke hi Xikwembu.—Yohane 6:14.
Yesu a a nga tikokeli nyingiso hi ku endla masingita. Ku ri na sweswo, u dzunise Xikwembu, ku nga Xihlovo xa matimba yakwe. Le Kapernawume u tshama a va endlwini leyi teleke hi vanhu. Wanuna la omeke swirho a a lava ku tshunguriwa kambe a a nga swi koti ku nghena. Hiloko vanghana vakwe va n’wi nembeleta hi le lwangwini a ri erihlakeni. Loko a vone ripfumelo ra vona, Yesu u tshungule wanuna loyi la omeke swirho. Hikwalaho ka sweswo, vanhu va “vangamis[e] Xikwembu,” kutani va ku: “A hi si tshama hi swi vona swo fana na swona.” (Marka 2:1-4, 11, 12) Masingita ya Yesu ma dzunise Yehovha, Xikwembu xa yena, kutani ma pfuna lava a va ri evuswetini.
Hambiswiritano, ku tshunguriwa ka vanhu hi singita a ku nga ri xona xikongomelo lexikulu xa vutirheli bya Yesu. Loyi a nga tshama a tsala rungula ra vutomi bya Yesu u te: “Leswi swi tsaleriwe leswaku mi kholwa leswaku Yesu i Kreste N’wana wa Xikwembu, ni leswaku, hikwalaho ka ku kholwa, mi kuma vutomi hi vito rakwe.” (Yohane 20:31) Ina, Yesu u te emisaveni leswaku vanhu lava pfumelaka va kota ku kuma vutomi.
Gandzelo Rakwe
U nga ha vutisa u ku: ‘Yesu u tile emisaveni? Xana a a huma kwihi?’ Yesu hi byakwe u te: “Ndzi xike hi le tilweni ku ta endla ku rhandza ka loyi a ndzi rhumeke, kambe ku nga ri ka mina.” (Yohane 6:38) U tshama a hanya tanihi N’wana wa Xikwembu la tswariweke a ri swakwe a nga si va munhu wa nyama. Kutani ke, a ku ri kwihi ku rhandza ka Loyi a n’wi rhumeleke emisaveni? Yohane, un’wana wa vatsari va Tievhangheli u ri: “Xikwembu xi rhandze misava swinene xi kala xi nyikela hi N’wana wa xona la tswariweke a ri swakwe, leswaku un’wana ni un’wana loyi a kombisaka ripfumelo eka yena a nga lovisiwi kambe a va ni vutomi lebyi nga heriki.” (Yohane 3:16) Xana sweswo a swi ta kotekisa ku yini?
Bibele yi boxa ndlela leyi rifu ri veke nchumu lowu nga papalatekiki ha yona eka vanhu. Xikwembu xi nyike mpatswa wo sungula wa vanhu ntshembo wa ku hanya hilaha ku nga heriki. Kambe, wu hlawule ku xandzukela Muendli wa wona. (Genesa 3:1-19) Hikwalaho ka xiendlo lexi, ku nga xidyoho xo sungula xa vanhu, vana va Adamu na Evha va velekiwa va ri ni nyiko leyi nga rhandzekiki ya rifu. (Varhoma 5:12) Leswaku vanhu va kuma vutomi bya xiviri, xidyoho ni rifu swi fanele swi herisiwa.
A ku na mutivi wa sayense la nga herisaka rifu hi muxaka wo karhi wa ku hundzula xitekela. Kambe, Mutumbuluxi wa vanhu u ni vuswikoti bya ku endla leswaku vanhu lava n’wi yingisaka va tlhela va va lava hetisekeke leswaku va kota ku hanya hilaha ku nga heriki. Lunghiselelo leri ri vuriwa nkutsulo eBibeleni. Mpatswa wo sungula wa vanhu wu tixavisile, wu xavisa ni vana va wona evuhlongeni bya xidyoho ni rifu. Va xavise vutomi bya ku va vanhu lava hetisekeke lava yingisaka Xikwembu, leswaku va kuma vutomi lebyi ntshunxekeke eku lawuriweni hi Xikwembu, va tiendlela swiboho swa vona vini eka leswinene ni swo biha. Leswaku ku tlhela ku xaviwa vutomi lebyi hetisekeke bya vanhu, a ku fanele ku hakeriwa ndziho lowu ringanaka ni vutomi lebyi hetisekeke bya munhu, lebyi vatswari va hina vo sungula va lahlekeriweke hi byona. Leswi vanhu va tswariwaka va nga hetisekanga, a va nga ta swi kota ku hakela ndziho wolowo.—Pisalema 49:7.
Hikwalaho Yehovha Xikwembu u nghenelerile leswaku a ta pfuna. U hundzisele vutomi lebyi hetisekeke bya N’wana wakwe la tswariweke a ri swakwe embelekweni wa nhwana, loyi a velekeke Yesu. Swi nga ha endleka leswaku makume ya malembe lama hundzeke, a wu nga pfumeli leswaku nhwana a nga veleka. Hambiswiritano, namuntlha, vativi va sayense va swi kotile ku velekisa swiharhi handle ko swi hlanganisa ni swa xinuna, va humesa swiaki swa xitekela eka xiharhi xin’wana va swi nghenisa eka xin’wana. Kutani ke, i mani la nga ni mfanelo ya ku kanakana vuswikoti bya Mutumbuluxi bya ku papalata endlelo leri tolovelekeke ra ku veleka?
Leswi ku veke ni vutomi lebyi hetisekeke bya munhu, ndziho wa ku kutsula vanhu exidyohweni ni rifu wu kumekile. Kambe, xihlangi lexi velekiweke emisaveni xi va Yesu, a xi fanele xi kula leswaku xi ta va “n’anga” leyi nga ta swi kota ku lunghiselela “murhi” wa ku tshungula mavabyi ya vanhu. Leswi u swi endle hi ku hanya vutomi lebyi hetisekeke, lebyi nga riki na xidyoho. Yesu a nga vonanga ntsena ku vaviseka ka vanhu hi ku va ehansi ka xidyoho kambe u tlhele a twa ku tsana loku vangiwaka hi swiphiqo swa miri eka munhu. Leswi swi tlhele swi n’wi endla n’anga leyi nga ni ntwela-vusiwana swinene. (Vaheveru 4:15) Ku hanyisa hi singita loku a ku endleke hi nkarhi wa vutomi byakwe laha misaveni ku kombise leswaku a a tiyimiserile ku tshungula lava vabyaka, naswona a a ri na wona matimba ya ku va tshungula.—Matewu 4:23.
Endzhaku ka vutirheli bya malembe manharhu ni hafu laha misaveni, Yesu u dlayiwile hi vakaneti vakwe. U kombise leswaku munhu la hetisekeke a nga swi kota ku yingisela Mutumbuluxi wakwe hambiloko a langutane ni miringo leyikulu. (1 Petro 2:22) Vutomi byakwe lebyi hetisekeke lebyi a byi nyikeleke byi va gandzelo byi ve nkutsulo, lowu swi koteke ku ponisa vanhu exidyohweni ni rifu. Yesu Kreste u te: “A nga kona la nga ni rirhandzu ro tlula leri, ra leswaku munhu a nyiketa moya-xiviri wakwe hikwalaho ka vanakulobye.” (Yohane 15:13) Hi siku ra vunharhu endzhaku ka rifu rakwe, Yesu u pfuxeriwe evuton’wini bya moya, kutani mavhiki ma nga ri mangani endzhaku u tlhandlukele etilweni leswaku a yisa ndziho wa nkutsulo eka Yehovha Xikwembu. (1 Vakorinto 15:3, 4; Vaheveru 9:11-14) Hi ku endla tano, Yesu u swi kotile ku tirhisa ntikelo wa gandzelo rakwe ra nkutsulo eka lava va n’wi landzelaka.
Xana u nga swi tsakela ku vuyeriwa hi ku hanyisiwa loku ka mavabyi ya moya, ya mintlhaveko ni ya miri? Leswaku u vuyeriwa swi lava leswaku u va ni ripfumelo eka Yesu Kreste. Ha yini u nga titisi hi wexe eN’angeni? U nga endla tano hi ku dyondza hi Yesu Kreste ni leswi a swi endlaka leswaku a ponisa vanhu lava tshembekaka. Timbhoni ta Yehovha ti ta swi tsakela ku ku pfuna.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 5]
Yesu u tiyimisele ku tshungula lava vabyaka, naswona u ni matimba ya ku va tshungula
[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]
Xana rifu ra Yesu ri ku khumba hi ndlela yihi?