Mhaka Ya Vutomi

Yehovha I Vutumbelo Ni Ntamu Wa Mina

HI KU VULA KA MARCEL FILTEAU

“Loko wo tekiwa hi yena, swo ntswi, leswaku u ya ekhotsweni.” Sweswo hi leswi vanhu a va swi vula eka wansati loyi a ndzi kunguhata ku n’wi teka. Mi nge ndzi chumbutela leswaku hikwalaho ka yini a va vula sweswo.

LOKO ndzi tswariwa hi 1927, xifundzha xa le Canada xa Quebec a xi ri ntsindza wa Makhatoliki. Endzhaku ka kwalomu ka malembe ya mune, Cécile Dufour, mutirheli wa nkarhi hinkwawo wa Timbhoni ta Yehovha, u sungule ku hi endzela ekaya ra ka hina edorobeni ra Montreal. Hikwalaho ka sweswo, a a tshamela ku xungetiwa hi vaakelani va hina. Entiyisweni u tshame a khotsiwa ni ku khomiwa hi ndlela yo biha minkarhi yo tala hikwalaho ko chumayela rungula ra Bibele. Kutani hi hatle hi vona ntiyiso wa marito ya Yesu lama nge: “Mi ta vengiwa hi matiko hinkwawo hikwalaho ka vito ra mina.”—Matewu 24:9.

Hi nkarhi wolowo, vo tala a a va swi teka swi nga twali leswaku ndyangu wa le Canada lowu vulavulaka Xifurwa wu tshika vukhongeri bya wona bya Khatoliki. Hambileswi vatswari va mina va nga kalangiki va va Timbhoni leti khuvuriweke, va hatle va fikelela makumu ya leswaku tidyondzo ta Kereke ya Khatoliki a ti nga pfumelelani ni Bibele. Kutani va khutaze vana va vona va nhungu ku hlaya tibuku leti kandziyisiwaka hi Timbhoni, naswona va hi seketerile hina lava hi yimeleke ntiyiso wa Bibele.

Ku Yima Hi Tiyile Hi Minkarhi Yo Nononh’wa

Loko ndza ha ri exikolweni hi 1942, ndzi sungule ku tsakela dyondzo ya Bibele swinene. Ntirho wa Timbhoni ta Yehovha a wu yirisiwile eCanada hikwalaho ka leswi a ti landzela xikombiso xa Vakreste vo sungula naswona a ti nga hlanganyeli etinyimpini ta matiko. (Esaya 2:4; Matewu 26:52) Buti wa mina Roland u yisiwe ekampeni ya ntirho hikwalaho ko ala ku ya enyimpini hi nkarhi wa nyimpi ya misava leyi a yi tinyeke matimba.

Hi nkarhi lowu, Tatana u ndzi nyike buku ya Xifurwa leyi a yi hlamusela hi ku xanisiwa ka Timbhoni ta le Jarimani hikwalaho ko ala ka tona ku seketela ntirho wa vusocha wa Adolph Hitler.a Ndzi susumeteleke ku kombisa leswaku na mina ndzi yima ni vanhu volavo lava nga xikombiso xa ku tiyisela hi vutshembeki, ivi ndzi sungula ku ya eminhlanganweni ya Timbhoni ta Yehovha leyi a yi khomeriwa emakaya ya vanhu. Ku nga ri khale ndzi rhambiwile leswaku ndzi hlanganyela entirhweni wo chumayela. Ndzi amukele xirhambo ndzi ri karhi ndzi swi tiva kahle leswaku swi nga ha endleka ndzi khomiwa ni ku khotsiwa.

Endzhaku ko khongela leswaku ndzi va ni matimba, ndzi gongondze emutini wo sungula. Ku hlamule wansati la nga ni musa, kutani endzhaku ko titivisa ndzi n’wi hlayele marito ya 2 Timotiya 3:16: “Matsalwa hinkwawo ma huhuteriwe hi Xikwembu naswona ma pfuna.”

Ndzi n’wi vutise leswaku: “Xana u nga swi tsakela ku dyondza leswi engetelekeke hi Bibele?”

Wansati loyi u hlamule a ku, “Ina.”

Kutani ndzi n’wi byele leswaku ndzi ta ta ni munghana la tivaka Bibele ku antswa ku tlula mina, ivi ndzi ta na yena vhiki leri landzelaka. Endzhaku ka xiendlakalo lexi ndzi titwe ndzi ri ni xivindzi, naswona ndzi dyondze leswaku vutirheli lebyi a hi byi endli hi matimba ya hina. Tanihi laha muapostola Pawulo a vuleke hakona, hi pfuniwa hi Yehovha. Kunene i swa nkoka ku xiya leswaku ‘matimba lama tlulaka lama tolovelekeke i ya Xikwembu, a hi ya hina.’—2 Vakorinto 4:7.

Endzhakunyana ntirho wo chumayela, ku khomiwa ni ku pfaleriwa ekhotsweni swi hundzuke tshamelo maxelo. A swi hlamarisi leswi nsati loyi a ndzi ta tekana na yena a byeriweke leswaku, “Loko wo tekiwa hi yena swo ntswi, leswaku u ya ekhotsweni”! Kambe swiendlakalo sweswo a swi nga tiki ngopfu. Hi ntolovelo a a hi peta vusiku byin’we ekhotsweni, leri xaka Mbhoni yin’wana yi hi hakelela beyili.

Swiboho Swa Nkoka

Hi April 1943, ndzi tinyiketele eka Yehovha kutani ndzi kombisa leswi hi ku khuvuriwa. Kutani hi August 1944, ndzi ye entsombanweni lowukulu ro sungula eBuffalo, le New York, U.S.A., ekusuhi ni ndzilakano wa le Canada. A ku ri ni vanhu va 25 000, naswona nongonoko wu kurise ku navela ka mina ka ku va phayona, hilaha vatirheli va nkarhi hinkwawo va Timbhoni ta Yehovha va vitaniwaka hakona. Ku yirisiwa ka ntirho wa Timbhoni ta Yehovha eCanada ku herisiwe hi May 1945 kutani ndzi sungule ku phayona hi n’hweti leyi landzelaka.

Hambiswiritano, tanihi leswi a ndzi hlanganyela hi xitalo evutirhelini, ni le khotsweni a ndzi nga ha kali. Ndzi tshame ndzi pfaleriwa exitokisini swin’we na Mike Miller, nandza la tshembekaka wa Yehovha, la n’wi tirheleke nkarhi wo leha. Hi tshame ehansi esemendheni hi bula. Bulo ra hina leri akaka ra swa moya ri ndzi tiyisile swinene. Kambe, endzhaku ka sweswo ndzi fikele hi xivutiso lexi nge, ‘A ku ta endleka yini loko mina na yena a hi tshame hi holova naswona hi nga vulavurisani?’ Nkarhi lowu ndzi wu heteke ni makwerhu loyi ekhotsweni wu ndzi dyondzise dyondzo leyinene ngopfu evuton’wini bya mina—hi fanele hi va ni vamakwerhu naswona hi fanele hi rivalelana ni ku kombisana musa. Handle ka sweswo, muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Loko mi tshamela ku lumana ni ku mitana, tivoneleni leswaku mi nga lovisani.”—Vagalatiya 5:15.

Hi September 1945, ndzi rhambiwe leswaku ndzi ya tirha ehofisini ya rhavi ya Sosayiti ya Watch Tower eToronto, le Canada, laha hi ku vitanaka Bethele. Nongonoko wa swa moya wa kwalaho a wu aka hakunene ni ku tiyisa ripfumelo. Lembe leri tlhandlameke ndzi averiwe ku ya tirha epurasini ra Bethele, leri nga mpfhuka wa 40 wa tikhilomitara en’walungwini wa hofisi ya rhavi. Loko ndzi ri karhi ndzi kha ti-strawberry ni nhwanyana loyi va nge i Anne Wolynec, a ndzi xiyanga vumburhi bya yena ntsena kambe ni ndlela leyi a rhandza Yehovha ni ku n’wi hisekela ha yona. Hi rhandzanile ivi hi tekana hi January 1947.

Malembe mambirhi ni hafu lama landzeleke hi phayone eLondon, le Ontario, ivi endzhaku ka sweswo hi ya eXihlaleni xa Cape Breton laha hi pfuneteke ku sungula vandlha. Kutani hi 1949, hi rhambiwe entlaweni wa vu-14 wa Xikolo xa Bibele xa Gilead xa Watchtower, laha hi leteriweke ku va varhumiwa.

Ntirho Wa Vurhumiwa eQuebec

Vanhu lava thwaseke le Gilead lava humaka eCanada va mintlawa ya nkarhi lowu hundzeke a va averiwe ku sungula ntirho wo chumayela le Quebec. Hi 1950, hina swin’we ni van’wana va 25 va ntlawa va vu-14 hi va joyinile. Ku andza ka ntirho wa vurhumiwa ku vange nxaniso lowukulu ni madzolonga ya ntshungu wa vapfukeri lama a ma hlohloteriwa hi varhangeri va Kereke ya Rhoma Khatoliki.

Endzhaku ka masiku mambirhi hi fike entirhweni wa hina wo sungula wa vurhumiwa edorobeni ra Rouyn, Anne u khomiwile naswona a nghenisiwa endzhaku ka movha wa maphorisa. Lowu a ku ri nchumu wuntshwa eka yena tanihi leswi a a huma eximutanini lexitsongo exifundzeni xa Manitoba, eCanada, laha a a nga tali ku vona phorisa. Hilaha swi tolovelekeke hakona, u khome hi rhumbu ivi a tsundzuka marito lawa, “Loko wo tekiwa hi yena, swo ntswi, leswaku u ya ekhotsweni.” Hambiswiritano, loko maphorisa ma nga si suka, ma tlhele ma kuma na mina kutani ma ndzi nghenisa emovheni leyi Anne a ri eka yona. U te: “Ndzi tsakela ku ku vona!” Kambe, lexi hlamarisaka hileswaku a a languteka a nga karhatekanga hi ku tsundzuka leswaku, “Nchumu lowu fanaka wu humelerile eka vaapostola hikwalaho ka ku chumayela malunghana na Yesu.” (Mintirho 4:1-3; 5:17, 18) Endzhakunyana hi siku rero hi ntshunxiwile hi ku hakeleriwa beyili.

Kwalomu ka lembe endzhaku ka xiendlakalo lexi, loko hi ri evutirhelini bya yindlu ni yindlu exiavelweni xa hina lexintshwa eMontreal, ndzi twe ku ri ni hasahasa exitarateni ivi ndzi vona ntshungu wa vapfukeri lava hlundzukeke va hoxetela maribye. Loko ndza ha ya ku ya pfuna Anne ni loyi a a famba na yena, hi loko maphorisa ma ku hi fikeke. Ematshan’weni yo khoma swirho swa ntshungu lowu pfukelaka, maphorisa ya khome Anne ni loyi a a famba na yena! Loko va ri ekhotsweni, Anne u tsundzuxe Mbhoni leyi leyintshwa leswaku a va humeleriwa hi leswi Yesu a swi vuleke a ku: “Mi ta vengiwa hi vanhu hinkwavo hikwalaho ka vito ra mina.”—Matewu 10:22.

Enkarhini wun’wana kwalomu ka milandzu ya 1 700 leyi Timbhoni ta Yehovha a ti hehliwa hi yona a ya ha yimele ku tengiwa le Quebec. Hi xitalo a hi hehliwa hi ku hangalasa tibuku leti lwisanaka ni nawu kumbe ku hangalasa tibuku handle ka mpfumelelo. Hikwalaho ka sweswo, Ndzawulo ya swa le Nawini ya Sosayiti ya Watch Tower yi tekele mfumo wa Quebec magoza. Endzhaku ka malembe yo tala hi vulavurisana ni va le nawini, Yehovha u hi pfune leswaku hi hlula eka milandzu mimbirhi eHubyeni Leyi Tlakukeke ya le Canada. Hi December 1950, se a hi hlantswiwile eka xihehlo xa leswaku tibuku ta hina ti lwisana ni nawu, kasi hi October 1953, lunghelo ra hina ro hangalasa tibuku ta Bibele handle ka mpfumelelo ri seketeriwile. Xisweswo hi yi vone kahle ndlela leyi ha yona Yehovha a nga ndhawu ya “vutumbelo ni ntamu wa hina, mpfuno lowu kumekaka hi ku hatlisa hi nkarhi wa maxangu.”—Pisalema 46:1.

Lexi tsakisaka, nhlayo ya Timbhoni le Quebec yi tlakuke yi suka eka 356 hi 1945, loko ndzi sungula ku phayona, yi nga leyi tlulaka 24 000 namuntlha! Hakunene swi ve hilaha vuprofeta bya Bibele byi vuleke hakona: “Tlhari rihi ni rihi leri nga ta endleriwa ku ku hlasela a ri nge humeleli, ni ririmi rihi ni rihi leri nga ta kanetana na wena ehubyeni u ta ri gweva.”—Esaya 54:17.

Ntirho Wa Hina eFurwa

Hi September 1959, mina na Anne hi rhambiwile leswaku hi ya tirha eBethele ya le Paris eFurwa, laha ndzi averiweke ku langutela ntirho wo kandziyisa. Ku kondza hi fika hi January 1960, ntirho wo gandlisa a wa ha endliwa hi feme ya mabindzu. Tanihi leswi Xihondzo xo Rindza a xi yirisiwile eFurwa, a hi kandziyisa magazini n’hweti yin’wana ni yin’wana wu ri xibukwana xa matluka ya 64. Xibukwana xa kona a xi vitaniwa “The Interior Bulletin of Jehovah’s Witnesses,” naswona a xi ri ni swihloko swa n’hweti hinkwayo leswi nga ta dyondziwa evandlheni. Ku sukela hi 1960 ku ya eka 1967, nhlayo ya lava va hlanganyelaka entirhweni wo chumayela eFurwa yi andze yi suka eka 15 439 yi ya eka 26 250.

Eku heteleleni, varhumiwa vo tala va tlhele va averiwa eka tindhawu tin’wana, van’wana eka ematikweni lawa ku vulavuriwaka Xifurwa ya le Afrika kasi van’wana va tlhele va averiwa ku ya eQuebec. Tanihi leswi Anne a a vabya naswona a a fanele a endliwa vuhandzuri, hi tlhelele eQuebec. Endzhaku ka ku tshunguriwa malembe manharhu, Anne u hlakarherile. Kutani ndzi averiwe ku va mulanguteri wa xifundzha, ndzi endzela mavandlha yo hambana-hambana vhiki rin’wana ni rin’wana ndzi ma khutaza hi tlhelo ra moya.

Ntirho Wa Vurhumiwa eAfrika

Endzhaku ka malembe ma nga ri mangani, hi 1981, a hi tsakile ku kuma xiavelo lexintshwa xa ku ya va varhumiwa eZaire, leyi sweswi yi nga Democratic Republic of Congo. Vanhu a va pfumala naswona a va xanisiwa swinene. Loko hi fika a ku ri ni Timbhoni ta 25 753 kambe namuntlha nhlayo yoleyo yi tlula 113 000 naswona vanhu va 446 362 va ve kona eXitsundzuxweni xa rifu ra Kreste hi 1999!

Hi 1984 hi xave ndhawu leyi ringanaka 200 wa tihekitara eka hulumendhe leswaku hi aka hofisi ya rhavi. Kutani hi December 1985, ku khomiwe ntsombano wa matiko hinkwawo entsindza wa kona, ku nga Kinshasa, ku ri ni vapfhumba va 32 000 lava humaka ematikweni yo tala ya misava. Endzhaku ka sweswo, moya wa nkaneto lowu hlohloteriwaka hi vafundhisi wu kavanyete ntirho wa hina eZaire. Hi March 12, 1986, vamakwerhu lava nga ni vutihlamuleri va nyikiwe papila leri vulaka leswaku nhlengeletano ya Timbhoni ta Yehovha ta le Zaire a yi le nawini. Papila ra ku yirisiwa ka ntirho wa hina hinkwawo a ri sayiniwe hi loyi a a ri muungameri wa tiko hi nkarhi wolowo, mufi Mobutu Sese Seko.

Hikwalaho ka ku cinca koloko ka xitshuketa hi boheke ku tirhisa ndzayo ya Bibele leyi nge: “U tlharihile la voneke khombo kutani a tumbela.” (Swivuriso 22:3) Hi kume tindlela to kuma maphepha, inki, filimi, mapuleti yo gandlisa ni tikhemikhali ematikweni ya le handle leswaku hi ta gandlisa tibuku ta hina eKinshasa. Hi tlhele hi tisungulela ndlela yo rhumela swilo. Xikan’we-kan’we loko se hi hlelekile, fambiselo ra hina ri tirhe ku antswa ku tlula poso ya hulumendhe!

Magidi ya Timbhoni a ma khotsiwile naswona vo tala va xanisiwe hi ndlela ya tihanyi. Kambe vo tala va vona va tiyisele maxangu yo tano, kutani va tshama va tshembekile. Na mina ndzi khotsiwile naswona ndzi vone maxangu lawa vamakwerhu a va langutana na wona ekhotsweni. Minkarhi yo tala a a hi kavanyetiwa hi tindlela hinkwato hi maphorisa ya le xihundleni, kambe Yehovha minkarhi hinkwayo a hi pfulela ndlela yo huma.—2 Vakorinto 4:8.

A hi fihle mabokisi ya tibuku ya kwalomu ka 3 000, endlwini yo veka nhundzu ya n’wamabindzu un’wana. Kambe, eku heteleleni un’wana wa vatirhi va yena u lume maphorisa ya le xihundleni ndleve kutani va khoma n’wamabindzu loyi. Khombo ra kona loko va ha ya ekhotsweni va hlangane na mina ndzi famba hi movha wa mina. N’wamabindzu loyi u va byele leswaku hi mina la hleleke na yena leswaku ndzi veka tibuku eka yena. Maphorisa ma yimile kutani ma ndzi vutisa hi tibuku leti, ma ndzi hehla hi ku veka tibuku leti nga riki enawini endlwini yo veka nhundzu ya wanuna loyi.

Ndzi vutisile ndzi ku, “Xana mi na yona yin’wana ya tibuku leti?”

Va hlamule va ku, “Ina, hi na yona.”

Ndzi vutisile ndzi ku, “Xana mi nga ndzi komba yona?”

Va ndzi tisele kopi kutani ndzi va komba tluka ra le ndzeni leri nge: “Yi Endliwe eUnited States of America hi Watch Tower Bible & Tract Society.”

Ndzi va tsundzuxile ndzi ku, “Leswi mi nga swi khoma i nhundzu ya le Amerika a hi ya le Zaire. Hulumendhe ya n’wina yi yirise nhlangano wa le nawini wa vandlha ra Timbhoni ta Yehovha ra le Zaire ku nga ri Watch Tower Bible & Tract Society of the United States. Kutani mi fanele mi va ni vukheta swinene hi leswi mi swi endlaka hi tibuku leti.”

Ndzi pfumeleriwe ku famba hikuva a ku nga ri na xileriso xa huvo lexi va pfumelelaka ku ndzi khoma. Vusiku byebyo, hi teke tilori timbirhi hi ya endlwini yo veka nhundzu hi ya rhurhisa tibuku. Loko vatirhela-mfumo va fika siku leri tlhandlamaka, a va hlundzukile swinene loko va kuma ku lo nkwee! Hi nkarhi wolowo a va lavana na mina, tanihi leswi se a va ri ni xileriso xa huvo xo ndzi khoma. Va ndzi kumile, kutani leswi a va nga ri na movha, ndzi tichayelerile ndzi ya ekhotsweni! Mbhoni yin’wana yi ndzi heleketile leswaku yi ta tlhela ni movha wa mina emahlweni ko va va wu teka.

Endzhaku ko ndzi konanisa tiawara ta nhungu va bohe ku ndzi hlongola etikweni. Kambe ndzi va kombe kopi ya papila leri humaka eka hulumendhe leri tiyisekisaka ku hlawuriwa ka mina leswaku ndzi ya lulamisa nhundzu ya nhlengeletano ya Timbhoni ta Yehovha ta le Zaire leyi se a yi yirisiwile. Hikwalaho ndzi pfumeleriwile ku ya emahlweni ni ntirho wa mina eBethele.

Endzhaku ka malembe ya mune ndzi tirha ehansi ka mintshikilelo ya ku yirisiwa ka ntirho eZaire, ndzi ve ni xilondza lexi pfempfaka ngati xa le khwirini, lexi a xi xungeta vutomi bya mina. Ku endliwe xiboho xa leswaku ndzi ya tshunguriwa eAfrika Dzonga, laha rhavi ri ndzi khathaleleke swinene kutani ndzi hlakarherile. Endzhaku ko tirha malembe ya nhungu lama nga rivalekiki ni lama tsakisaka hi ri eZaire, hi rhurhele erhavini ra le Afrika Dzonga hi 1989. Hi 1998 hi tlhelele etikweni ra rikwerhu naswona ku sukela hi nkarhi wolowo hi tirha eBethele ya le Canada nakambe.

Ndza Tsaka Hi Ntirho Lowu

Loko ndzi languta endzhaku eka malembe lawa ya 54 ndzi ri evutirhelini bya nkarhi hinkwawo, ndza tinyungubyisa hi leswi ndzi tirhiseke ntamu wa mina wa vuntshwa entirhweni wa Yehovha wa risima. Hambileswi Anne a tiyiseleleke swiyimo swo tala leswi nonon’hwaka, a a nga kalanga a vilela kambe u yi seketela swinene mintirho ya hina hinkwayo. Havumbirhi bya hina hi ve ni lunghelo ro pfuna vo tala ku tiva Yehovha, naswona vo tala va vona va le vutirhelini bya nkarhi hinkwawo sweswi. Swa tsakisa swinene ku vona van’wana va vana va vona hambi ku ri vatukulu va vona va tirhela Xikwembu xa hina lexikulu, Yehovha!

Ndza khorwiseka leswaku a ku na nchumu lexi misava leyi yi nga hi nyikaka xona lexi nga ringanaka ni malunghelo ni mikateko leyi Yehovha a hi nyikeke yona. I ntiyiso leswaku hi tiyiselele miringo yo tala, kambe hinkwayo yi hi pfune ku aka ripfumelo ra hina ni ku veka ntshembo wa hina eka Yehovha. Hakunene u tikombise a ri xihondzo xa matimba, ndhawu ya vutumbelo ni mpfuno lowu kumekaka hi nkarhi wa mahlomulo.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 26]

Hi ri karhi hi phayona swin’we hi 1947; ndzi ri na Anne namuntlha

[Xifaniso lexi nga eka tluka 29]

Vanhu lava hi hlanganeke na vona le Zaire a va rhandza ntiyiso wa Bibele