Ku Tlangela Ndzhaka Leyikulu Ya Vukreste

HI KU VULA KA GWEN GOOCH

Exikolweni a ndzi yimbelela risimu ro dzunisa leri nga ni marito lama nge, ‘Yehovha Lonkulu la tshameke exiluvelweni eku vangameni ka yena.’ Hakanyingi a ndzi tivutisa leswaku, ‘Yehovha loyi i mani?’

VAKOKWA wa mina a va xi chava Xikwembu. Eku sunguleni ka lembe-xidzana leri, va tihlanganise ni Swichudeni swa Bibele, hilaha Timbhoni ta Yehovha a ti tiviwa hakona hi nkarhi wolowo. Tatana a ri n’wamabindzu la humelelaka kambe eku sunguleni ndzhaka ya Vukreste leyi a nyikiweke yona a nga yi hundziselanga eka vana va yena vanharhu.

Ndzi dyondze leswaku Yehovha i vito ra Xikwembu xa ntiyiso loko Tatana a nyike mina, makwerhu wa xinuna, Douglas na ndzisana ya mina Anne swibukwana leswi nge His Works na Who Is God? (Pisalema 83:18) A ndzi nyanyukile! Kambe i yini lexi tlheleke xi pfuxa ku tsakela ka Tatana?

Hi 1938, loko a vone matiko ma tilunghiselela nyimpi, Tatana u swi xiyile leswaku matshalatshala ya munhu a ma nge swi koti ku lulamisa swiphiqo swa misava. Kokwana wa xisati u n’wi nyike buku leyi nge Enemies, leyi humesiweke hi Timbhoni ta Yehovha. Loko a ta va a yi hlayile, u dyondze leswaku nala lonkulu wa vanhu i Sathana Diyavulosi ni leswaku i Mfumo wa Xikwembu ntsena lowu nga tisaka ku rhula emisaveni.a—Daniyele 2:44; 2 Vakorinto 4:4.

Loko nyimpi yi ri karhi yi tshinela, ndyangu wa ka hina wu sungule ku va kona eminhlanganweni eHolweni ya Mfumo ya Timbhoni ta Yehovha le Wood Green, London N’walungu. Hi June 1939 hi ye eAlexandra Palace leswaku hi ya twa nkulumo ya le rivaleni leyi nge, “Hulumendhe Ni Ku Rhula,” leyi a yi nyikeriwa hi Joseph F. Rutherford, loyi a ri muungameri wa Sosayiti ya Watch Tower hi nkarhi wolowo. Nkulumo ya Rutherford ya le Madison Square Garden, eDoroba-nkulu ra New York yi hundzisiwe hi xiya-ni-moya ku ya fika eLondon ni le madorobeni man’wana lamakulu. Nkulumo a hi yi twa kahle swinene lerova loko ntshungu wa vapfukeri lowu nga lawulekiki le New York wu vange mpfilumpfilu, ndzi rhalarhalile ku vona loko swi endleka eholweni ya hina!

Tatana A Hisekela Ntiyiso Wa Bibele

Tatana u sindzise leswaku madyambu man’wana ni man’wana ya Mugqivela ndyangu wa ka hina hinkwawo wu hlanganyela swin’we edyondzweni ya Bibele. Edyondzweni ya kona a hi tirhisa nhloko-mhaka ya Bibele ya le ka Xihondzo xo Rindza leyi hleleriweke ku bula ha yona siku leri tlhandlamaka. Ku kombisa vuyelo lebyi tidyondzo leti ti veke na byona, ku fikela namuntlha mhaka ya Yoxuwa ni ku rhendzeriwa ka muti wa Ayi leyi hlamuseriweke eka Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xa May 1, 1939, ya ha ri kona emianakanyweni ya mina. A ndzi nyanyuriwe ngopfu hi mhaka yoleyo lerova ndzi kambisisa hinkwako laha Bibele yi vulavulaka ha yona. Ndzi kume leswaku nkambisiso wolowo wa nyanyula—naswona wa ha nyanyula.

Ku avelana ni van’wana leswi a hi swi dyondza swi nghenise tidyondzo ta Bibele embilwini ya mina. Siku rin’wana Tatana u ndzi nyike gramafoni leyi nga ni nkulumo ya Bibele leyi rhekhodiweke, xibukwana lexi a hi xi tirhisela dyondzo ya Bibele ni adirese ya mukhegula un’wana. U ndzi kombele leswaku ndzi endzela mukhegula loyi.

“Xana ndzi ta fika ndzi ku yini, naswona ndzi endla yini?” Ku vutisa mina.

Tatana u hlamurile a ku: “Hinkwaswo swi kwalaho. Wena tlangisa rhekhodo, u hlaya swivutiso, u kombela n’wini wa muti leswaku a hlaya tinhlamulo, ivi u hlaya matsalwa.”

Ndzi endle hilaha a ndzi byeleke hakona, naswona hi ndlela leyi ndzi dyondze ku fambisa dyondzo ya Bibele. Ndzi twisise Matsalwa ku antswa loko ndzi ri karhi ndzi ma tirhisa hi ndlela yoleyo evutirhelini bya mina.

Ntlhontlho Wa Le Malembeni Ya Nyimpi

Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava yi tlhekeke hi 1939, naswona hi lembe leri tlhandlameke ndzi khuvuriwile ku ri xikombiso xa ku tinyiketela ka mina ku tirhela Yehovha. A ndzi ri ni malembe ya 13 ntsena. Kutani ndzi anakanye ku va phayona, hilaha vatirheli va nkarhi hinkwawo va vitaniwaka hakona. Ndzi tshike xikolo hi 1941 naswona entsombanweni wa le Leicester ndzi joyine Douglas entirhweni wo chumayela wa nkarhi hinkwawo.

Lembe leri tlhandlameke, Tatana u khotsiwile hikwalaho ka ku ala ka yena ku hlanganyela enyimpini. Hina vana hi hlanganise mavoko hi pfuna mana wa hina ku khathalela kaya ra hina hi nkarhi wolowo wo nonon’hwa wa nyimpi. Kutani, endzhaku ka loko Tatana a ntshunxiwile ekhotsweni Douglas u vitaniwile entirhweni wa vusocha. Nhloko-mhaka ya phepha-hungu ra kwalaho a yi ku, “Lexi Endlaka N’wana A Hlawula Ku Ya eKhotsweni Ku Fana Ni Tata Wa Yena.” Ku nyikeriwe vumbhoni lebyinene, tanihi leswi hi nyikiweke nkarhi wo hlamusela lexi endlaka Vakreste va ntiyiso va nga hlanganyeli eku dlayeni ka vanhu-kulobye.—Yohane 13:35; 1 Yohane 3:10-12.

Hi malembe wolawo ya nyimpi, Timbhoni to tala leti a ti ri evutirhelini bya nkarhi hinkwawo a ti endza nkarhi na nkarhi ekaya ka hina, naswona mabulo ya tona lama akaka lama sekeriweke eBibeleni ma siye nkucetelo lowu nga heriki. Van’wana va vamakwerhu lava va Vakreste lava tshembekaka a ku ri John Barr na Albert Schroeder, lava sweswi va nga swirho swa Huvo leyi Fumaka ya Timbhoni ta Yehovha. Vatswari va mina a va ri ni malwandla hakunene, naswona va hi dyondzise leswaku hi endla hilaha ku fanaka.—Vaheveru 13:2.

Ku Lunghekela Ku Hlamula

Loko ndzi ta va ndzi sungule ku phayona, ndzi hlangane na Hilda evutirhelini bya yindlu na yindlu. Hi ku hlundzuka u te: “Nuna wa mina u le nyimpini u lwela vanhu vo fana na wena! Ha yini u nga pfuneti enyimpini?”

Ndzi vutisile: “Xana u tiva swo tanihi kwihi malunghana ni leswi ndzi swi endlaka? Xana wa swi tiva leswaku ha yini ndzi te eka wena?”

U te: “Swa antswa u nghena u ta ndzi byela.”

Ndzi kote ku n’wi hlamusela leswaku hi nyika vanhu ntshembo wa xiviri, lava va xanisekaka hikwalaho ka swiendlo leswi chavisaka leswi a swi ri karhi swi endliwa—hakanyingi swi endliwa hi vito ra Xikwembu. Hilda u yingisele hi ku tlangela, naswona u ve xichudeni xa mina xo sungula xa nkarhi na nkarhi xa Bibele. Se i Mbhoni leyi hisekaka ku tlula malembe ya 55.

Eku heleni ka nyimpi, ndzi kume xiavelo lexintshwa xa vuphayona le Dorchester, doroba leri nga edzonga-vupela-dyambu bya Nghilandhi. A ku ri ro sungula ndzi nga tshami ekaya. Vandlha ra hina leritsongo a ri hlanganyela evhengeleni ra swakudya, muako wa lembe-xidzana ra vu-16 lowu vuriwaka “The Old Tea House.” A hi boheka ku lunghisa matafula ni switulu eka nhlangano wun’wana ni wun’wana wa hina. A wu hambane swinene ni Holo ya Mfumo leyi a ndzi yi toloverile. Hambiswiritano, swakudya swa moya leswi fanaka ni vunakulobye bya rirhandzu bya vamakwerhu va Vakreste a swi ri kona.

Hi nkarhi lowu fanaka, vatswari va mina va rhurhele le Tunbridge Wells, edzongeni wa London. Ndzi tlhelele ekaya leswaku mina, Tatana na Anne hi ta phayona swin’we. Vandlha ra ka hina ri kule hi ku hatlisa ri suka eka Timbhoni ta 12 ti ya eka 70, kutani ndyangu wa ka hina wu komberiwe ku rhurhela eBrighton eribuweni ra le dzongeni, laha a ku ri ni xilaveko lexikulu xa vahuweleri va Mfumo. Vo tala va hlanganyele hi ku hiseka eku chumayeleni ni ndyangu wa ka hina lowu phayonaka, naswona hi vone Yehovha a katekisa ntirho wa hina hilaha ku fuweke. Vandlha rin’we ri hundzuke manharhu hi ku hatlisa!

Xirhambo Lexi Nga Rindzeriwangiki

Hi ximumu xa 1950, ndyangu wa ka hina a wu ri exikarhi ka vapfhumba va 850 lava humaka eBritain lava hlanganyeleke eNtsombanweni wa Matiko Hinkwawo wa Ku Andza Ka Swa Le Tilweni le Yankee Stadium eDoroba-nkulu ra New York. Maphayona yo tala lawa a ma tile entsombanweni wolowo ma huma entsungeni ma rhumeriwe swikombelo swo va kona eXikolweni xa Bibele xa Gilead xa Watchtower, ekusuhi ni le South Lansing, eNew York. Mina, Douglas na Anne a hi ri van’wana va vona! Ndzi tsundzuka loko ndzi hoxa xikombelo xa mina ebokisini ra poso, ‘Sweswi se ndzi swi endlile hakunene! Xana vutomi bya mina byi ta va njhani?’ Kambe ku tiyimisela ka mina a ku ri leswaku: “Hi mina loyi, nḍi rume.” (Esaya 6:8) A ndzi nyanyukile loko ndzi kuma xirhambo xo sala loko ntsombano wu herile leswaku ndzi ta hlanganyela eka ntlawa wa vu-16 wa Gilead, swin’we na Douglas na Anne. Hinkwerhu a hi swi xiya leswaku hi nga rhumeriwa exiphen’wini xin’wana ni xin’wana xa misava hi ya va varhumiwa.

Endzhaku ko tiphina hi ntsombano tanihi ndyangu, ku fike nkarhi wa leswaku vatswari va hina va tlhelela eNghilandhi—va ri voxe. Havunharhu bya hina hi va yimisele mavoko hi va lela loko va ri karhi va tluta va ya ekaya hi xikepe lexi vuriwaka Mauritania. Koloko a ku ri ku hambana loku vavisaka!

Swiavelo Swa Vurhumiwa

Ntlawa wa vu-16 wa Gilead a wu ri ni swichudeni swa 120 leswi a swi huma eswiphen’wini hinkwaswo swa misava, ku katsa ni lava xanisiweke etikampeni ta nxaniso ta Manazi. Tanihi leswi ntlawa wa hina wu dyondzisiweke Xipaniya, a hi rindzele ku averiwa etikweni leri vulavulaka Xipaniya le Amerika Dzonga. Wa nga anakanya ndlela leyi a hi hlamale ha yona hi siku ra ku thwasa loko hi twa leswaku Douglas a a averiwe ku ya eJapani, naswona mina na Anne a hi averiwe eSiriya. Kutani hi boheke ku dyondza Xiarabu, niloko hi tlhele hi averiwa le Lebanon hi hambete hi dyondza xona. Loko ha ha rindzele maphepha ya hina yo endza ha wona, hi dyondzisiwe Xiarabu kambirhi hi vhiki, hi dyondzisiwa hi George Shakashiri, mugandlisi wa Xihondzo xo Rindza xa Xiarabu xa Sosayiti ya Watch Tower.

A swi tsakisa swinene ku ya etikweni leri Bibele yi vulavulaka ha rona leri hi dyondzeke ha rona etlilasini! Keith na Joyce Chew, Edna Stackhouse, Olive Turner, Doreen Warburton na Doris Wood va fambe na hina kwalaho. Hi ve ndyangu wa varhumiwa lowu tsakeke! Mbhoni ya kwalaho yi endzele kaya ra hina ra varhumiwa leswaku yi ta hi pfuna ku antswisa ririmi. Hi nkarhi wa ku dyondzisiwa ka hina ka siku na siku, a hi titoloveta swingheniso swo koma, kutani endzhaku hi huma hi ya swi tirhisa entirhweni wa hina wo chumayela.

Hi hete malembe yo hlayanyana yo sungula eTripoli, laha a ku ri ni vandlha leri simekiweke. Mina, Joyce, Edna, Olive, Doreen, Doris na Anne hi pfune vavasati ni vana va vanhwanyana va Timbhoni ta kwalaho ku hlanganyela eminhlanganweni swin’we ni le vutirhelini bya le rivaleni. Ku fikela hi nkarhi wolowo, vamakwerhu va xinuna ni va xisati va Vakreste, hikwalaho ko landzelela ndhavuko a va nga tshami swin’we eminhlanganweni, naswona vamakwerhu lava va xisati va Vakreste a va nga hlanganyeli evutirhelini bya yindlu na yindlu. A hi lava leswaku va hi pfuna hi ririmi eku chumayeleni ka hina ka le rivaleni, naswona hi va khutaze ku hlanganyela entirhweni lowu.

Mina na Anne hi tlhele hi averiwa ku ya pfuna ntlawa lowutsongo wa Timbhoni emutini wa khale wa Sidoni. Endzhakunyana ka kwalaho, hi komberiwe ku tlhelela entsindza, le Beirut. Timbewu ta ntiyiso wa Bibele a ti byariwile evanhwini lava vulavulaka Xiarmenia, kutani hi dyondze ririmi rolero leswaku hi va pfuna.

Ku Cinca Xiavelo

Ndzi nga si suka eNghilandhi ndzi hlangane na Wilfred Gooch. A a ri makwerhu la hisekaka, la khathalelaka loyi a tshameke a tirha eBethele ya le London. Wilf a ri xirho xa ntlawa wa vu-15 wa Gilead, lowu thwaseke hi nkarhi wa ntsombano wa 1950 wa le Yankee Stadium. Xiavelo xa yena xa vurhumiwa a ku ri hofisi ya rhavi ya Sosayiti ya Watch Tower ya le Nigeria, naswona a hi tsalelana hi minkarhi yin’wana. Hi 1955 havambirhi ka hina hi ve kona entsombanweni wa le London lowu nge, “Mfumo Lowu Hlulaka,” naswona endzhakunyana hi vutanile. Lembe leri tlhandlameke, hi tekanile le Ghana, naswona ndzi joyine Wilf exiavelweni xa yena xa vurhumiwa le Lagos, eNigeria.

Loko ndzi ta va ndzi siye Anne le Lebanon, u tekane ni makwerhu lonene wa Mukreste loyi a dyondzeke ntiyiso wa Bibele le Yerusalema. Vatswari va mina a va swi kotanga ku va kona emicatweni ya hina, tanihi leswi mina, Douglas na Anne hi ngheneleke vukati eswiphen’wini swo hambana-hambana swa misava. Hambiswiritano, a va eneriseka loko va tiva leswaku hinkwerhu a hi tirhela Xikwembu xa hina, Yehovha hi ntsako.

Ku Tirha eNigeria

Ehofisini ya rhavi ya le Lagos, ndzi averiwe ku basisa makamara ya swirho swa nhungu swa ndyangu wa rhavi ra hina swin’we ni ku va lunghiselela swakudya ni ku va hlantswela swiambalo. Eka mina a swi vonaka onge a ndzi kumanga nuna ntsena kambe ni ndyangu wa le kusuhi!

Mina na Wilf hi dyondze swingheniso swo koma swa Bibele swa Xiyoruba, naswona hi vuyeriwile hikwalaho ka matshalatshala ya hina. Xichudeni lexi a xa ha ri xintshwa lexi hi tshameke hi vulavula na xona sweswi xi na n’wana wa mufana ni wa nhwanyana lava tirhaka endyangwini lowukulu wa Bethele wa le Nigeria wa swirho swa kwalomu ka 400.

Hi 1963, Wilf u kume xirhambo xo nghena ekhosweni ya tin’hweti ta khume ya ndzetelo lowu hlawulekeke le Brooklyn, eNew York. Loko a ta va a hetile, handle ko swi rindzela u averiwe eNghilandhi nakambe. Ndzi sale le Nigeria naswona ndzi byeriwe se ku sele masiku ya 14 ntsena leswaku ndzi ta hlangana na Wilf eLondon. Ndzi suke ndzi pfilunganyekile, tanihi leswi Nigeria a yi ri xiavelo lexi tsakisaka swonghasi. Endzhaku ko tirha malembe ya 14 entsungeni, swi ndzi tekele nkarhi ku tolovela vutomi bya le Nghilandhi nakambe. Hambiswiritano, hi tsakele ku tlhela hi va ekusuhi ni vatswari va hina lava dyuhaleke ni ku kota ku pfuneta ku va khathalela.

Ku Tiyisiwa Hi Ntshembo Wa Hina

Ku sukela hi 1980, ndzi ve ni lunghelo ro famba na Wilf loko a endzela matiko yo tala tanihi mulanguteri wa zoni. Ngopfu-ngopfu a ndzi langutele ku tlhela hi endzela eNigeria. Endzhakunyana hi ye na le Scandinavia, West Indies ni le Middle East—ku katsa na Lebanon. A ku ri nyanyuko wo hlawuleka ku tlhela ndzi tsundzuka swilo leswi tsakisaka ni ku vona vanhu lava ndzi va tiveke va ha ri vantshwa lava sweswi a va ri vakulu lava nga Vakreste.

Lexi vavisaka, nuna wa mina la rhandzekaka u fe hi ximun’wana xa 1992. A ri ni malembe ya 69 ntsena. A ku ri khombo leri vavaka swinene tanihi leswi ri humeleleke hi xitshuketa. Endzhaku ka malembe ya 35 hi tekanile, swi ndzi tekele nkarhi ku tolovela. Kambe ndzi kume mpfuno lowukulu ni rirhandzu eka ndyangu wa Vukreste wa misava hinkwayo. Ndzi ve ni mintokoto yo tala swinene leyi tsakisaka leyi ndzi yi anakanyaka.

Vatswari va mina havambirhi va veke xikombiso lexinene xa vutshembeki bya Vukreste. Manana u fe hi 1981, Tatana hi 1986. Douglas na Anne va ya emahlweni va tirhela Yehovha hi ku tshembeka. Douglas ni nsati wa yena Kam va tlhelele eLondon, laha va tshameke kona endzhaku ko khathalela Tatana. Anne ni ndyangu wa yena va le United States. Hinkwerhu hi tlangela swinene ntshembo ni ndzhaka leswi hi nyikiweke hi Xikwembu. Hi ya emahlweni hi ‘kombisa langutelo ro rindza,’ hi langutele nkarhi lowu lava hanyaka, swin’we ni varhandziwa va vona lava pfuxiweke, va nga ta tirha swin’we va ri swirho swa ndyangu wa Yehovha wa laha misaveni.—Swirilo 3:24.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 23]

Ku suka ehenhla eximatsini:

Gwen a ri ni malembe ya 13 hi vukhale a kombisa ndlela yo fambisa dyondzo eHolweni ya Mfumo ya le Enfield

Ndyangu wa varhumiwa le Tripoli, eLebanon, hi 1951

Gwen a ri ni nuna wa yena la feke, Wilf