Tsakela Misava Ya Hina Yo Saseka

VATIVI va tipulanete va xiye leswaku kaya ra vanhu i nchumu lowutsongo swinene eka vuako hinkwabyo lebyi nga pimekiki hi vukulu. Evuakweni hinkwabyo, ku hava kun’wana laha ku kumiweke nchumu lowu hanyaka. I pulanete ya Misava ntsena leyi nga ni swiyimo leswi faneleke leswaku swilo swi kota ku hanya eka yona.

Ku tlula kwalaho, hi nga tsakela vutomi eka misava leyi yo saseka. Hakunene swa tsakisa ku kufumetiwa hi dyambu esikwini ro titimela! I mani exikarhi ka hina la nga tsakisiwiki hi ku tlhava ni ku pela ka dyambu loku nyanyulaka? I ntiyiso leswaku dyambu ra hina a ro hi tsakisa ntsena. Hi titshege hi rona leswaku hi kota ku hanya.

Ku ringana malembe ya timiliyoni to tala, matimba ya dyambu yo kokela swilo ehansi ma khome misava ni tipulanete letin’wana leswaku swi nga tsekatseki loko swi rhendzeleka ehandle ka dyambu. Naswona hilaha swichudeni swi dyondzisiwaka hakona exikolweni, dyambu ni tipulanete leti ri rhendzeleke swi rhendzeleka exikarhi ka xirimela xa hina xa tinyeleti xa Milky Way. Kambe dyambu i yin’wana ya tinyeleti leti tlulaka magidi ya timiliyoni leti rhendzelekaka exikarhi ka xirimela xa hina.

Xirimela xa Milky Way xi khomiwe hi matimba yo kokela swilo ehansi ya swirimela swin’wana swa tinyeleti swa kwalomu ka 35 leswi nga tshama hi mintlawa. Mintlawa leyikulu yi ni magidi ya swirimela. Dyambu ni tipulanete leti ri rhendzeleke a swi ta tsekatseka loko a swi lo vekiwa endhawini leyi nga ni mintlawa leyikulu swinene ya swirimela swo tala. Kambe hilaha swi nga hakona, ku ni tindhawu ti nga ri tingani evuakweni hinkwabyo “leti nga swi kotaka ku va ni swilo leswi hanyaka ku fana ni ndhawu ya hina,” ku vula Guillermo Gonzalez na Jay W. Richards ebukwini ya vona leyi nge The Privileged Planet.

Xana vutomi byi ve kona hi xiwelo eka pulanete leyi endzhaku ka loko ku ve ni ku “buluka lokukulu”? Kumbe xana ku ni xikongomelo lexi tsakisaka xa vutomi eka pulanete leyi yo saseka ya Misava?

Vanhu vo tala va fikelele xiboho xa leswaku kaya ra hina ra misava kahle-kahle a ri vumberiwe leswaku ri kota ku va ni swilo leswi hanyaka.a Malembe-xidzana lama hundzeke, mutlhokovetseri wa Muheveru u vulavule hi misava ni matilo. U tsarile: “Loko ndzi vona matilo ya wena, mintirho ya tintiho ta wena, n’weti ni tinyeleti leswi u swi lunghiseleleke, xana munhu wa nyama wo va yini?” (Pisalema 8:3, 4) Mutlhokovetseri loyi a a pfumela leswaku ku fanele ku ri ni Muvumbi. Xana swa twala ku gimeta hi mhaka yoleyo eminkarhini ya hina leyi vanhu va pfumelaka eka sayense?

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 3]

“Loko u languta pulanete ya Misava u ri ekule yi vangama ku fana ni ndzalama ya wasi exibakabakeni lexi nga munyama,” hi ku vula ka The Illustrated Science Encyclopedia—Amazing Planet Earth.

[Xihlovo Xa Kona]

Globe: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./NASA