Ndlela Leyi Ndzi Swi Tiveke Ha Yona Leswaku—Xikwembu I “Muendli Wa Swilo Leswikulu”

Hi ku vula ka Maurice Raj

Ndyangu wa ka hina swin’we ni vahlapfa van’wana va magidi hi baleke nyimpi leyi a yi ri kona hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava. Hi hete masiku yo hlayanyana hi famba emakhwatini ya Burmese naswona a hi etlela ehansi ka mirhi nivusiku. A ndzo va ni malembe ya kaye. Swilo swa mina hinkwaswo a swi ri ebegeni leyi a yi ri enhlaneni wa mina. Kambe lawa a ko va masungulo.

SWESWO swi endleke hi 1942. Misava hinkwayo a yi ri enyimpini naswona a hi baleka masocha ya le Japani lawa a ma ri ekusuhi. A ma ha ku hlasela tiko ra Burma leri sweswi ri vuriwaka Myanmar naswona se a ma lawula tikhampani ta oyili ta le Yenangyaung. Loko hi nga si fika endzilakanweni wa Indiya, masocha wolawo ma tsutsume ma ya hi pfalela ndlela kutani ma hi tlherisa.

Loko ndza ha ri ntsongo a hi tshama eYenangyaung laha tatana a a tirhela Khampani ya Oyili ya le Burmah. Khampani leyi hi yona leyi a yi fuwile hi oyili etikweni hinkwaro ra Yenangyaung, kambe loko se yi lawuriwa hi Majapani, swihaha-mpfhuka swa nyimpi swa le Britain a swi lava ku yi hlasela hi tibomo. Ndyangu wa ka hina wu tshame wu heta masiku manharhu wu ri endzeni ka mugodi hikwalaho ka tibomo leti a ti bulusiwa. Eku heteleleni, hi fambe hi xikepe eNambyeni wa Irrawaddy hi ya eSale, laha ku nga doroba leritsongo ra Ayeyarwady. Leswi a hi tsakile hikwalaho ka leswi hi poneke, hi tshame kona kukondza nyimpi yi hela.

Maxangu Ma Endle Leswaku Ndzi Amukela Ntiyiso

Ndzisana ya mina yi velekiwe hi 1945, ku nga lembe leri Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava yi heleke ha rona. Tatana a a tsakile loko a kuma n’wana se a dyuharile. Kambe ntsako wakwe a wu tlhaveriwanga hi dyambu. Endzhaku ka tin’hweti tinharhu, ndzisana ya mina yi file. Tatana na yena u file hikwalaho ka xihluku.

Vanghana lava a va ndzi chavelela va ndzi byele leswaku Xikwembu xi teke tatana ni ndzisana ya mina leswaku xi ya tshama na vona etilweni. Leswi swi endle leswaku na mina ndzi navela ku ya tshama na vona! Ndyangu wa ka hina a wu nghena kereke ya Khatoliki, hi kona laha ndzi sunguleke ku dyondza hi ta vukhongeri. A ndzi dyondzisiwe leswaku vaprista ni tinani loko va fa va ya etilweni, kambe lavan’wana va ya epagatori laha va fikaka va basisiwa swidyoho swa vona loko va nga si ya etilweni. Leswi a ndzi lava ku tlhela ndzi hlangana na tatana ni ndzisana ya mina, ndzi sungule ku nghena xikolo xo dyondzela vufundhisi xa Khatoliki eMaymyo, leyi sweswi yi vitaniwaka Pyin Oo Lwin, naswona xi le ka mpfhuka wa kwalomu ka 210 wa tikhilomitara ku suka laha a hi tshama kona.

Leswaku munhu a fanelekela ku nghena exikolweni lexi, a a fanele a va a pase kahle. Leswi a ndzi ri muhlapfa, ndzi nghene xikolo malembe mambirhi ntsena. Hi nkarhi wa nyimpi swikolo hinkwaswo a swi pfariwile. Hambileswi swi tlheleke swi pfuriwa loko nyimpi yi hela, ndyangu wa ka hina a wu nga ha ri na mali. Manana a nga khathaleli mina na vabuti wa mina vambirhi ntsena, kambe a a khathalela ni vana vanharhu va sesi wakwe la feke. A nga ha ta swi kota ku hi hakelela mali ya xikolofisi.

Buti wa mina u kume ntirho, kambe mina a ndzo va ni malembe ya 13 naswona a ku nga ri na lexi a ndzi ta xi endla. Manuel Nathan, buti wa tatana, a a tshama eChauk, ku nga doroba leri nga ekusuhi na Sale. Ndzi tibyele leswi, ‘Loko ndzo rhurha ekaya, swilo swi ta n’wi olovela manana.’ Kutani ndzi ye ndzi ya tshama na yena.

A ndzi nga swi tivi leswaku papa-nkulu u dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha naswona a a tiyimisele ku byela van’wana leswi a a swi dyondza. U sungule ku ndzi chumayela hi ku ndzi byela nhlamuselo ya xikhongelo lexi Makhatoliki ma xi vulaka Xikhongelo xa Hosi. Xi sungula hi marito lawa: “Tata wa hina la nge matilweni, vito ra wena a ri kwetsimisiwe.”—Matewu 6:9, 10.

Papa-nkulu u te: “Xikwembu xi ni vito, naswona vito ra xona i Yehovha.” Hiloko a ndzi komba rona eBibeleni. A ndzi lava ku tiva swo tala. Kambe a ndzi nga swi koti ku hlaya, hambi ku ri Xitamil, lexi ku nga ririmi ra manana. Bibele ni minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni leyi papa-nkulu a ri na yona a yi ri hi Xinghezi, naswona a ndzi nga xi tivi. Hambileswi ndzi nga lo hlometela kunene exikolweni, ndzi ye ndzi ti tolovela tidyondzo ta Bibele. (Matewu 11:25, 26) Ndzi sungule ku xiya leswaku tidyondzo leti ndzi dyondzisiweke tona a ti nga sekeriwanga eBibeleni. Eku heteleleni, ndzi byele papa-nkulu ndzi ku: “Hakunene lowu i ntiyiso!”

Loko ndzi ri ni malembe ya 16, ndzi sungule ku chumayela. Hi nkarhi wolowo, a ko va ni Timbhoni ta Yehovha ta 77 eMyanmar. Swi nga si ya kwihi, murhumiwa un’wana la nga Mbhoni loyi vito rakwe ku nga Robert Kirk, la tshamaka entsindza wa Rangoon, lowu sweswi wu vuriwaka Yangon, u endzele papa-nkulu. Ndzi n’wi byele leswaku se ndzi tinyiketele eka Yehovha. Hi December 24, 1949, ndzi kombise ku tinyiketela ka mina eka yena hi ku khuvuriwa eNambyeni wa Ayeyarwady.

Ku Hlula Swihinga

Endzhaku ka sweswo, ndzi ye eMandalay ndzi ya lava ntirho. Pakani ya mina a ku ri ku va phayona, hilaha vatirheli va nkarhi hinkwawo va Timbhoni ta Yehovha va vitaniwaka hakona. Siku rin’wana loko ndzi hlalele ntlangu wa bolo, ndzi lo na swipfuketana ndzo wa. Ku kumeke leswaku ndzi khomiwe hi vuvabyi bya switshetshela naswona ndzi boheke ku tlhelela ekaya leswaku va ta ndzi khathalela.

Ndzi hete malembe ya nhungu ndzi ri karhi ndzi vabya. Loko rihanyo ra mina ri ya ri antswa, ndzi fambe ndzi ya lava ntirho wun’wana. Hambileswi Manana a a nga swi tsakeli leswaku ndzi nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo hikwalaho ka vuvabyi bya mina, ndzi n’wi byele ndzi ku: “Se i khale ndzi tshamile, sweswi ndzi lava ku va phayona. Yehovha u ta ndzi khathalela!”

Hi 1957 ndzi rhurhele eYangon kutani ndzi sungula ku phayona. Lexi ndzi hlamariseke hileswaku ku hele malembe ya 50 byi nga si tlhela byi ndzi karhata vuvabyi lebyi, kambe byi tlhele byi sungula hi 2007. Sweswi bya lawuleka hikwalaho ka mirhi leyi ndzi yi kumaka. Hi 1958 ndzi hlawuriwe leswaku ndzi va phayona ro hlawuleka, naswona a ndzi heta tiawara ta 150 ndzi ri entirhweni wo chumayela n’hweti yin’wana ni yin’wana.

Xiavelo xa mina xo sungula a ku ri ku ya chumayela eKyonsha laha ku nga tikhilomitara ta kwalomu ka 110 en’walungu-vupela-dyambu bya Yangon. Ntlawa lowutsongo lowu a wu ri kwalaho a wu dyondza minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni naswona a wu lava ku tiva swo tala. Loko mina na Robert hi fika, vanhu vo tala va hlengeletanile. Hi hlamule swivutiso swa vona swa le Bibeleni hi tlhela hi va komba ni ndlela leyi Bibele yi dyondziwaka ha yona eminhlanganweni. A swi tekanga nkarhi leswaku van’wana va famba na hina entirhweni wo chumayela. Ndzi komberiwe ku tshama eximutanini xexo. Ku nga si hela tin’hweti ti nga ri tingani, ntlawa wolowo wu ve vandlha lerikulu. Namuntlha ku ni Timbhoni to tlula 150 endhawini yoleyo.

Hi ku famba ka nkarhi ndzi ve mulanguteri la famba-fambaka, ndzi endzela mavandlha ni mintlawa leyi nga yoxe eMyanmar. Ndzi fambe tikhilomitara to tala egondzweni leri nga ni ritshuri naswona ri nga ni tilori leti rhwaleke mindzhwalo, ndzi tsemakanya hi le makhwatini, hi le minkoveni ndzi tlhela ndzi gonya ni switsunga. Hambileswi rihanyo ra mina a ri tsanile, a ndzi twa onge Yehovha u ndzi nyike matimba yo ya emahlweni ni ntirho wa wakwe.—Vafilipiya 4:13.

“Yehovha U Ta Ku Pfuna”

Hi 1962, ndzi rhumeriwe erhavini ra Timbhoni ta Yehovha eYangon, laha Robert a nga fika a ndzi letela. Swi nga si ya kwihi, valawuri va hulumendhe va lerise leswaku varhumiwa hinkwavo lava humaka ematikweni mambe va suka eMyanmar, naswona va longe va famba. Ndzi byarhisiwe vutihlamuleri byo va mulanguteri wa rhavi.

Ndzi tivutise ndzi ku, ‘Ndzi ta wu endla njhani ntirho lowu tanihi leswi ndzi nga dyondzekangiki naswona ndzi nga riki na ntokoto?’ Leswi vamakwerhu lava kuleke a va swi vona leswaku ndzi karhatekile, va ndzi khutaze va ku: “U nga karhateki. Yehovha u ta ku pfuna, naswona hinkwerhu hi ta ku seketela.” Marito lawa ma ndzi tiyisile! Endzhaku ka tin’hweti ti nga ri tingani a ndzi fanele ndzi tsala xiviko xa lembe ni lembe xa ntirho wo chumayela wa le Myanmar leswaku xi ta katsiwa eka Buku Ya Lembe Ya Timbhoni Ta Yehovha Ya 1967. Ndzi hete malembe ya 38 ndzi endla ntirho lowu fanaka. Nkarhi na nkarhi a ndzi swi xiya leswaku Yehovha hi yena la kongomisaka ntirho wa hina.

Hi xikombiso, loko ndzi endla xikombelo xo va muaka-tiko wa le Myanmar a ndzi fanele ndzi hakela 450 kyats,a kambe a ndzi nga ri na yona. Ndzi vone swi antswa leswaku ndzi yimanyana. Siku rin’wana loko ndzi hundza ekhampanini leyi a ndzi tirha eka yona, mininjhere wa mina wa khale u ndzi vonile, hiloko a ndzi huwelela a ku: “Raj, hundza hi haleni u ta teka mali ya wena. Loko u tshika ntirho u rivale ku ta teka mali ya wena ya penceni.” Mali ya kona a ku ri 450 kyats.

Loko ndzi huma ehofisini a ndzi ri karhi ndzi ehleketa hileswi a ndzi ta swi endla hi 450 kyats. Leswi mali leyi a yi ringana ni leyi a ndzi fanele ndzi yi hakela leswaku ndzi kuma mpfumelelo wo va muaka-tiko wa le Myanmar, ndzi tibyele leswaku Yehovha hi yena la ndzi nyikeke mali leyi leswaku ndzi ta hakela ha yona. Xiboho xexo a xi nga ta vuyerisa mina ntsena. Leswi a ndzi ta va muaka-tiko wa le Myanmar, a ndzi ta tshama ni ku famba ndzi ntshunxekile, ndzi amukela minkandziyiso leyi humaka ematikweni mambe ni ku endla mintirho yin’wana leyi a yi ta hi pfuna entirhweni wo chumayela.

Ntsombano Lowu Khomeriweke eN’walungwini

Hi 1969, ntirho wa hina a wu famba kahle edorobeni ra Myitkyina leri nga en’walungwini wa Myanmar, kutani hi hlele leswaku ntsombano wa hina wu khomeriwa edorobeni rero. Kambe xiphiqo xa hina a ku ri ku kumela Timbhoni hinkwato ta le dzongeni xo famba. Hi khongele hi yona mhaka leyi kutani hi kombela khampani ya Rhalaweyi ya le Myanmar leswaku yi hi hlayisela matorokisi ya tsevu. A hi nga tikoti hi ku tsaka loko xikombelo xa hina xi amukeriwa.

Swi nga si ya kwihi, swilo swa hina swa ntsombano se a swi lunghile. Hi siku leri vapfhumba a va fanele va fika ha rona, hi ye exitichini xa timela ninhlikanhi, hi rindzele leswaku xitimela xi ta fika hi 2:30 nindzhenga. Loko ha ha rindzile, murhangeri wa xitichi xexo u hi nyike thelegiramu leyi a yi hlayekisa xileswi: “Hi ma susile matorokisi ya tsevu ya Watch Tower Society.” U vule leswaku xitimela a xi nga ta swi kota ku gonya switsunga xi ri ni matorokisi lama engetelekeke.

A hi nga swi tivi leswi hi faneleke hi swi endla. Nchumu wo sungula lowu teke emiehleketweni ya hina a ku ri ku cinca masiku ya ntsombano. Kambe leswi a swi ta boha leswaku hi tlhela hi kombela mpfumelelo wo tirhisa rivala ra ntsombano, leswi na swona a swi ta teka mavhiki! Hi te loko ha ha khongela eka Yehovha, hiloko xitimela xi fika. Hi twe onge ho lorha loko hi vona matorokisi ya tsevu ma lo hontlo, hi Timbhoni! A ti n’wayitela ni ku hi yimisela mavoko. Loko hi tivutisa leswaku ku humelele yini, yin’wana ya tona yi te, “I ntiyiso leswaku va ma susile matorokisi ya tsevu, kambe a va susanga ya hina!”

Exikarhi ka 1967 na 1971, nhlayo ya Timbhoni ta le Myanmar yi engeteleke kambirhi naswona a yi ri kusuhi ni ku fika eka 600. Kutani hi 1978, rhavi ri rhurhele eka yindlu ya swithezi swimbirhi. Endzhaku ka malembe ya 20, se a ku ri ni Timbhoni to tlula 2 500. Miako ya rhavi yi ndlandlamuxiwile, naswona hi January 22, 2000, John E. Barr, la nga xirho xa Huvo leyi Fumaka ya Timbhoni ta Yehovha, u te hi le United States leswaku a ta nyikela nkulumo yo nyiketela hofisi ya swithezi swinharhu ni muako wo tshama eka wona leswi ni sweswi hi tirhisaka swona.

Mikateko Leyi Ndzi Yi Kumeke

Namuntlha ku ni vatirhi va ku tirhandzela va 52 lava tirhaka erhavini ra le Yangon, naswona ku ni Timbhoni ta kwalomu ka 3 500 leti vumbaka mintlawa ni mavandlha ya 74 etikweni hinkwaro. Lexi tsakisaka hileswaku loko manana a fa hi 1969, se a a ri Mbhoni ya Yehovha.

Doris Ba Aye loyi a a ri phayona, u ve muhundzuluxeri erhavini ra hina exikarhi ka va-1960. Hi 1959, u ye etlilasini ya vu-32 ya Xikolo xa Bibele xa Giliyadi xa Watchtower, ku nga xikolo lexi endleriweke ku letela varhumiwa lava nga Timbhoni ta Yehovha. Vumbhuri byakwe, mahanyelo yakwe lamanene ni vumoya byakwe swi endle leswaku ndzi sungula ku n’wi rhandza. Hi cate hi 1970. Ninamuntlha ha ha tinyiketele eka Yehovha naswona ha ha rhandzana.

Se ku hundze makume tsevu wa malembe ndzi ri karhi ndzi vona ndlela leyi Yehovha a wu hetisisaka ha yona ntirho wo chumayela etikweni leri. Hakunene u tlakukile naswona u faneriwa hi ku dzunisiwa. I “Muendli wa swilo leswikulu” hilaha ndzi swi voneke hakona evuton’wini bya mina.—Pisalema 106:21.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 27]

Ndzi ri ensin’wini eRangoon le Burma hi 1957

[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]

Loko ndzi ya entsombanweni eKaleymo le Burma, eku heleni ka 1970

[Xifaniso lexi nga eka tluka 29]

Miako leyintshwa ya rhavi ra hina, leyi akiweke hi 2000

[Xifaniso lexi nga eka tluka 29]

Ndzi ri na Doris namuntlha

[Xifaniso lexi nga eka tluka 29]

Hi ri entirhweni wo chumayela hi yindlu ni yindlu