Xitsundzuxo Xa Vutlhari Malunghana Ni Ku Nghenela Vukati Ni Ku Nga Byi Ngheneli

“Leswi ndzi swi vulela . . . ku mi susumetela eka leswi faneleke, ni leswi vulaka ku tirhela Hosi nkarhi hinkwawo mi nga rivatiwi hi nchumu.”—1 KOR. 7:35.

1, 2. Ha yini munhu a fanele a lavisisa ndzayo ya le Bibeleni malunghana ni ku nghenela vukati ni ku nga byi ngheneli?

HAKANYINGI ha tsaka hi tlhela hi tshoveka mbilu loko hi tirhisana ni vanhu lava hi tekaneke na vona. Hikwalaho, hi fanele hi lava nkongomiso wa Xikwembu, kambe ku ni swivangelo swin’wana swo endla tano. Mukreste loyi a tsakelaka ku nga ngheneli vukati a nga ha vona onge ndyangu wa ka vona kumbe vanghana vakwe va n’wi sindzisa ku byi nghenela. Kasi un’wana a nga ha va a swi lava ku nghenela vukati kambe a nga si n’wi kuma munghana wa vukati loyi a fanelekaka. Van’wana va lava nkongomiso leswaku va kota ku lunghekela vutihlamuleri bya ku va wanuna loyi a tekeke kumbe wansati loyi a tekiweke. Naswona Vakreste lava nga byi nghenelangiki vukati ni lava byi ngheneleke va langutana ni miringo malunghana ni ku tikhoma lokunene etimhakeni ta vuxaka bya rimbewu.

² Handle ko hi tisela ntsako, timhaka leti ti khumba vuxaka bya hina na Yehovha Xikwembu. Eka ndzima 7 ya papila rakwe ro sungula leri yaka eka Vakorinto, Pawulo u nyikele nkongomiso malunghana ni ku nghenela vukati ni ku nga byi ngheneli. Xikongomelo xakwe a ku ri ku susumetela vahlayi vakwe “eka leswi faneleke, ni leswi vulaka ku tirhela Hosi nkarhi hinkwawo [va] nga rivatiwi hi nchumu.” (1 Kor. 7:35) Loko u ri karhi u kambisisa ndzayo yakwe etimhakeni leti ta nkoka, ringeta ku vona xiyimo xa wena tanihi ndlela yo tirhela Yehovha hi xitalo, ku nga khathariseki leswaku u nghenele vukati kumbe a wu byi nghenelanga.

Xiboho Xa Nkoka Xa Munhu Hi Yexe

3, 4. (a) Hi swihi swiphiqo leswi vaka kona minkarhi yin’wana loko vanhu va karhateka swinene hi munghana kumbe xaka leri nga nghenelangiki vukati? (b) Ndzayo ya Pawulo yi nga n’wi pfuna njhani munhu leswaku a va ni langutelo lerinene hi vukati?

³ Ku fana ni Vayuda va lembe-xidzana ro sungula, mindhavuko yo tala namuntlha yi teka vukati tanihi nchumu lowu tsakisaka swinene. Loko jaha kumbe nhwana a hundza malembe yo karhi a nga si nghenela vukati, vanghana ni maxaka lama karhatekeke ma nga ha susumeteleka ku n’wi nyika xitsundzuxo xo karhi. Loko va ri karhi va bula na yena, va nga ha ringanyeta leswaku u fanele a tikarhatela ku lava munghana wa vukati. Va nga ha n’wi byela hi munhu un’wana loyi va ehleketaka leswaku wa faneleka ku va a tekana na yena. Va nga ha tirhisa ni marhengu yo karhi leswaku va hlanganisa vanhu vambirhi lava nga tekanangiki. Swiendlo sweswo minkarhi yin’wana swi hetelela swi khomise tingana, swi dlaya vunghana ni ku twisa van’wana ku vava.

⁴ Pawulo a nga kalanga a sindzisa van’wana leswaku va nghenela vukati kumbe va nga byi ngheneli. (1 Kor. 7:7) A a tsakela ku tirhela Yehovha a nga tekanga, kambe a a xixima xiboho xa van’wana xo nghena vukati. Mukreste un’wana ni un’wana namuntlha na yena u ni mfanelo yo tiendlela xiboho xa leswaku u ta nghenela vukati kumbe a nge byi ngheneli. Van’wana a va fanelanga va n’wi sindzisa ku byi nghenela kumbe ku nga byi ngheneli.

Vuyelo Bya Ku Nga Ngheneli Vukati

5, 6. Ha yini Pawulo a khutaze Vakreste leswaku va nga ngheneli vukati?

⁵ Marito ya Pawulo lawa a ma tsaleleke Vakorinto ma kombisa leswaku a a ri ni langutelo lerinene hi ku nga ngheneli vukati. (Hlaya 1 Vakorinto 7:8.) Hambileswi Pawulo a a nga tekanga, a a nga titeki a antswa ku tlula lava a va nghenele vukati, a nga endlanga ku fana ni vafundhisi va Vujagana lava nga tekangiki lava titekaka va antswa. Kambe yena, u kandziyise vuyelo lebyi vachumayeri vo tala va mahungu lamanene lava nga nghenelangiki vukati va tiphinaka ha byona. Hi byihi vuyelo byebyo?

⁶ Mukreste loyi a nga nghenelangiki vukati a nga swi kota ku amukela swiavelo entirhweni wa Yehovha leswi munhu loyi a ngheneleke vukati a nga ta ka a nga swi koti ku swi amukela. Pawulo u nyikiwe lunghelo ro hlawuleka ra ku va “muapostola eka matiko.” (Rhom. 11:13) Hlaya Mintirho tindzima 13 ku ya eka 20, u vona ndlela leyi yena ni varhumiwa-kulobye va chumayeleke ha yona etindhawini letintshwa ni ku simeka mavandlha etindhawini to hambana-hambana. Pawulo u tiyisele swiyimo swo tika evutirhelini byakwe, leswi vo tala va hina namuntlha va nga ta ka va nga langutani na swona. (2 Kor. 11:23-27, 32, 33) Kambe a a tiyimiserile ku pfuna vanhu vo tala leswaku va va vadyondzisiwa, naswona sweswo swi n’wi tisele ntsako lowukulu. (1 Tes. 1:2-7, 9; 2:19) Xana a a ta va a swi kotile ku endla hinkwaswo leswi a swi endleke loko a a tekile kumbe a a ri ni ndyangu? Kumbexana a a ta va a nga swi kotanga.

7. Nyika xikombiso xa Timbhoni timbirhi leti nga tekiwangiki leti tirhiseke xiyimo xa tona leswaku ti chumayela hi Mfumo.

⁷ Vakreste vo tala lava nga nghenelangiki vukati va tirhisa xiyimo xexo xa vona leswaku va endla swilo swo tala hikwalaho ka Mfumo. Sara na Limbania, ku nga maphayona lama nga tekiwangiki ya le Bolivia, va rhurhele eximutanini lexi vanhu va kona se a va ri ni malembe yo tala va nga si chumayeriwa. Va vuyeriwe njhani leswi a ku nga ri na gezi eximutanini xexo? Va te: “Vanhu va kwalaho va tsakela ku tihungasa hi ku hlaya tanihi leswi va nga riki na xiya-ni-moya kumbe TV.” Vaaki van’wana va kombe maphayona wolawo minkandziyiso ya Timbhoni ta Yehovha leyi a va ha ri ku yi hlayeni kambe leyi se a yi ri ni malembe yi nga ha kandziyisiwi. Leswi vamakwerhu lava va xisati a va kuma vanhu lava tsakelaka etindlwini to tala, a swi va tikela ku hlanganisa nsimu yoleyo. Mukhegula un’wana u va byele leswi: “Makumu ma fanele ma ri ekusuhi hikuva Timbhoni ta Yehovha ti hetelele ti fikile eximutanini xa hina.” Ku nga ri khale van’wana eximutanini xexo se a va ta eminhlanganweni ya vandlha.

8, 9. (a) Pawulo a a anakanya hi yini loko a khutaza ku nga ngheneli vukati? (b) Hi tihi tindlela leti pfulekeleke Vakreste lava nga nghenelangiki vukati?

⁸ I ntiyiso leswaku ni Vakreste lava ngheneleke vukati va kuma vuyelo lebyinene loko va chumayela mahungu lamanene ensin’wini leyi tikaka. Kambe swiavelo swin’wana leswi pfulekelaka maphayona lama nga nghenelangiki vukati swi nga ha va tikela lava ngheneleke vukati kumbe lava nga ni vana. Loko Pawulo a tsalela mavandlha, a a anakanya hi ntirho wo tala wo chumayela mahungu lamanene lowu a wa ha fanele wu endliwa. A a lava leswaku hinkwavo va kuma ntsako lowu a a ri na wona. Hi yona mhaka a vuleke leswaku i swinene ku tirhela Yehovha loko u nga nghenelanga vukati.

⁹ Makwerhu wa xisati loyi a nga phayona leri nga tekiwangiki wa le United States u tsarile: “Vanhu van’wana va anakanya leswaku vanhu lava nga nghenelangiki vukati a va tsakanga. Kambe ndzi swi vonile leswaku ntsako lowu nga heriki wu titshege hi vuxaka lebyi munhu a nga na byona na Yehovha. Hambileswi ku nga ngheneli vukati ku nga ku titsona swo karhi, kambe i nyiko leyi hlamarisaka loko u ku tirhisa kahle.” Loko a vulavula hi leswi tiselaka munhu ntsako, u te: “Ku nga ngheneli vukati a swi endli leswaku munhu a nga tsaki, kambe swi n’wi tisela ntsako. Ndza swi tiva leswaku Yehovha u rhandza vanhu hinkwavo ku nga khathariseki leswaku va nghenele vukati kumbe a va byi nghenelanga.” Sweswi makwerhu loyi u tirha etikweni leri ku nga ni xilaveko lexikulu xa vahuweleri va Mfumo. Loko u nga byi nghenelanga vukati, xana u nga endla leswi engetelekeke leswaku u dyondzisa van’wana ntiyiso? Na wena u nga ha kuma leswaku ku nga ngheneli vukati i nyiko ya risima leyi humaka eka Yehovha.

Vanhu Lava Navelaka Ku Nghenela Vukati

10, 11. Yehovha u va seketela njhani lava lavaka ku nghenela vukati kambe va nga si n’wi kumaka munghana wa vukati loyi a fanelekaka?

¹⁰ Malandza yo tala ya Yehovha yo tshembeka ma nga endla xiboho xo lava munghana wa vukati endzhaku ko heta nkarhi wo karhi ma nga nghenelanga vukati. Leswi ma swi tivaka leswaku ma lava nkongomiso, ma kombela Yehovha leswaku a ma pfuna ma kuma munghana wa vukati loyi a fanelekaka.—Hlaya 1 Vakorinto 7:36.

¹¹ Loko u lava ku tekana ni munhu loyi a tirhelaka Yehovha hi moya-xiviri wakwe hinkwawo, yana emahlweni u khongela eka Yehovha malunghana ni ku navela ka wena. (Filp. 4:6, 7) Hambiloko swi tikomba onge se u rindze nkarhi wo leha, u nga heli matimba. Xikwembu xa hina lexi nga ni rirhandzu xa swi tiva leswi u swi lavaka kutani loko u xi tshemba xi ta ku pfuna leswaku u langutana ni xiyimo xa wena.—Hev. 13:6.

12. Loko munhu a ku gangisa, i yini leswi u faneleke u ehleketisisa ha swona u nga si pfumela?

¹² U nga endla yini loko Mbhoni leyi nga riki na vuxaka lebyi tiyeke ni Xikwembu kumbe munhu loyi a nga riki Mbhoni a ku gangisa? Swi nga ha endleka u swi navela swinene ku nghenela vukati. Kambe loko wo pfumela ku tekana ni munhu loyi a nga fanelekiki, maxangu lawa u nga ta va na wona ma ta tlula xivundza lexi a wu ri na wona loko u nga si nghenela vukati. Naswona tsundzuka leswaku loko wo kala u nghenela vukati u fanele u tshama ni munhu yoloye ni loko swi tika. (1 Kor. 7:27) U nga tsutsumeli ku nghenela vukati hileswi u swi navelaka swinene ku byi nghenela hikuva endzhaku u nga ha tisola.—Hlaya 1 Vakorinto 7:39.

Lunghekela Vukati

13-15. Hi tihi timhaka leti nga ha vangaka swiphiqo evukatini leti vanhu lava rhandzanaka va faneleke va vulavula ha tona loko va nga si tekana?

¹³ Hambileswi Pawulo a vuleke leswaku i swinene ku tirhela Yehovha u nga nghenelanga vukati, a a nga va tekeli ehansi lava hlawuleke ku byi nghenela. Ku ri na sweswo, ndzayo yakwe leyi huhuteriweke yi pfuna vatekani leswaku va twisisa leswi va faneleke va swi langutela evukatini ni ndlela leyi va nga tshamaka swin’we ha yona vutomi bya vona hinkwabyo.

¹⁴ Vatekani van’wana va fanele va cinca mavonelo ya vona malunghana ni leswi va swi languteleke evukatini. Loko va nga si tekana, va nga ha ehleketa leswaku rirhandzu ra vona ri hlawuleke ngopfu. Va nga ha tibyela leswaku ku hava van’wana lava rhandzanaka ku fana na vona nileswaku va ta tshama va tsakile evukatini bya vona. Va nghenela vukati va ehleketa leswaku ku hava lexi nga ta herisa ntsako wa vona. Kambe mavonelo yo tano a hi ntiyiso. Entiyisweni, swa tsakisa ku va vatekani va tshama va ri karhi va kombana rirhandzu, kambe sweswo ntsena a swi nge va endli va lunghekela ku langutana ni maxangu lama vaka kona evukatini.—Hlaya 1 Vakorinto 7:28.a

¹⁵ Mimpatswa yo tala leyi ya ha ku tekanaka ya hlamala ni ku hela matimba loko yi nga pfumelelani etimhakeni ta nkoka. Yi nga ha tikuma yi nga pfumelelani hi matirhiselo ya mali, ku tihungasa, laha yi nga ta tshama kona ni leswaku yi fanele yi va endzela kangani vatswari ni maxaka ya yona. Naswona un’wana ni un’wana u ni mahanyelo lama nga karhataka lowun’wana. Loko yi nga si tekana, yi nga ha ehleketa leswaku a swi bohi ku vulavula hi timhaka teto ta nkoka, kambe hi ku famba ka nkarhi timhaka teto ti nga yi vangela swiphiqo evukatini. Hikwalaho, i swinene leswaku vanhu lava rhandzanaka va vulavula hi timhaka teto loko va nga si tekana.

16. Ha yini mpatswa wu fanele wu pfumelelana eka ndlela leyi wu nga ta swi tlhantlha ha yona swiphiqo?

¹⁶ Leswaku mpatswa wu va ni vukati lebyi tsakisaka, wu fanele wu khomisana loko wu hetisisa vutihlamuleri bya wona. Wu fanele wu pfumelelana hi ndlela leyi wu nga ta tshinya vana va wona ha yona ni leswaku wu ta va khathalela njhani vatswari va wona loko va dyuhala. Mpatswa a wu fanelanga wu pfumelela swiphiqo leswi vaka kona endyangwini swi wu endla wu avana. Loko wu tirhisa ndzayo leyi sekeriweke eBibeleni, wu ta tlhantlha swiphiqo swo tala, wu tiyiselela leswi nga tlhantlhekiki hi ku olova naswona wu tshama swin’we wu tsakile.—1 Kor. 7:10, 11.

17. Hi swihi “swilo swa misava” leswi vatekani va nga ha vilelaka ha swona?

¹⁷ Pawulo u vule leswi engetelekeke malunghana ni vukati eka 1 Vakorinto 7:32-34. (Yi hlaye.) Vatekani va “vilela hi swilo swa misava,” swo tanihi, swakudya, swiambalo, ndhawu yo tshama eka yona ni swilo swin’wana swa nkoka. Ha yini va vilela hi swilo sweswo? Loko makwerhu wa xinuna a nga si teka, swi nga ha endleka a a heta nkarhi wo tala ni matimba yakwe entirhweni wa nsimu. Kambe loko se a tekile, u fanele a tirhisa wun’wana wa nkarhi wolowo ni matimba wolawo leswaku a khathalela nsati wakwe kutani a amukeleka eka yena. Swi tano ni hi wansati eka nuna wakwe. Yehovha wa swi twisisa leswaku vatekani va lava ku tsakisana. Wa swi tiva leswaku swi nga ha endleka va nga ha ri na wona nkarhi ni matimba yo N’wi tirhela hilaha a va endla hakona va nga si tekana.

18. Hi yihi mindzulamiso leyi mimpatswa yin’wana yi faneleke yi yi endla malunghana ni vuhungasi loko se yi tekanile?

¹⁸ Kambe ku vuriwa yini hi nkarhi lowu mpatswa a wu wu tirhisela ku tihungasa ni ku endla swilo swin’wana loko wu nga si tekana? Loko mpatswa wu fanele wu tirhisa nkarhi wo karhi ni matimba lawa a wu fanele wu ma tirhisa entirhweni wa Xikwembu leswaku wu tiyisa vukati bya wona, wu fanele wu endla leswi fanaka hi nkarhi ni matimba lawa a wu ma tirhisela ku tihungasa loko wu nga si tekana. A a ta titwa njhani wansati loko nuna wakwe a hambeta a tihungasa ni vanghana vakwe hilaha a a endla hakona a nga si teka? Kumbe wanuna a a ta titwa njhani loko nsati wakwe a hambeta a heta nkarhi wo tala a tihungasa ni vanghana vakwe hilaha a a endla hakona loko a nga si tekiwa? Munghana wa vukati loyi a honisiwaka a a ta hatla a titwa a ri ni xivundza, a nga tsakanga naswona a a ta titwa a nga rhandziwi. Leswi swi nga papalatiwa loko vatekani va endla hinkwaswo leswi va nga swi kotaka leswaku va tiyisa vukati bya vona.—Efe. 5:31.

Yehovha U Lava Leswaku Hi Va Ni Mahanyelo Lama Baseke

19, 20. (a) Ha yini vatekani va fanele va tisirhelela eka mahanyelo yo biha? (b) Hi rihi khombo leri nga vaka kona loko vatekani va nga vi swin’we ku ringana nkarhi wo leha?

¹⁹ Malandza ya Yehovha ma tiyimisele ku tshama ma basile emahanyelweni. Van’wana va endla xiboho xo nghenela vukati leswaku va papalata ku endla vumbhisa. Kambe a swi vuli swona leswaku ku nghenela vukati swi nga sirhelela munhu leswaku a nga endli vuoswi. Eminkarhini ya Bibele, vanhu a va sirheleleka loko ntsena va tshama endzeni ka marhangu ya muti lowu tiyisiweke. Loko munhu o ya ehandle ka muti hi nkarhi lowu ku nga ni swigevenga ni vaphangi, a a ta tekeriwa swilo kumbe a dlayiwa. Hilaha ku fanaka, vatekani va nga sirheleleka eka vuoswi loko ntsena va landzela swipimelo leswi Musunguri wa vukati a va vekeleke swona malunghana ni timhaka ta masangu.

²⁰ Pawulo u hlamusele swipimelo sweswo eka 1 Vakorinto 7:2-5. Wansati u fanele a endla timhaka ta masangu ni nuna wakwe ntsena; ni wanuna u fanele a endla timhaka ta masangu ni nsati wakwe ntsena. Un’wana ni un’wana eka vona u languteriwe ku nyika lowun’wana “mfanelo” ya vukati, kumbe timhaka ta masangu leti vatekani va nga ni mfanelo yo hlanganyela eka tona. Hambiswiritano, vavanuna ni vavasati van’wana va heta nkarhi wo leha va nga ri swin’we, a va fambi swin’we loko va ya eku wiseni kumbe a va tshami swin’we hikwalaho ka ntirho wo tihanyisa, xisweswo va tsonana “mfanelo” ya vona. Anakanya khombo leri nga vaka kona loko munhu o pfumelela ntshikilelo wa Sathana kutani a endla vuoswi hikwalaho ko “tsandzeka ku tikhoma.” Yehovha u katekisa tinhloko ta mindyangu leti khathalelaka mindyangu ya tona handle ko hoxa vukati bya tona ekhombyeni.—Ps. 37:25.

Vuyelo Bya Ku Yingisa Ndzayo Ya Le Bibeleni

21. (a) Ha yini swi tika ku endla swiboho swa ku nghenela vukati ni ku nga byi ngheneli? (b) Ha yini xitsundzuxo lexi nga eka 1 Vakorinto ndzima 7 xi pfuna swinene?

²¹ Ku nghenela vukati ni ku nga byi ngheneli i swin’wana swa swiboho leswi swi tikaka ku swi endla. Ku nga khathariseki leswaku u endla xiboho xa ku nga ngheneli vukati kumbe xa ku byi nghenela, u ta va ni swiphiqo hikuva hinkwerhu a hi hetisekanga. Hikwalaho hambileswi Yehovha a katekisaka vanhu vakwe, minkarhi yin’wana va ta hela matimba hikwalaho ka swilo leswi va humelelaka evuton’wini, ku nga khathariseki leswaku va nghenele vukati kumbe a va byi nghenelanga. Loko u tirhisa xitsundzuxo xa vutlhari lexi nga eka 1 Vakorinto ndzima 7, xi nga ku pfuna leswaku u papalata swiphiqo swo tala leswi hi vulavuleke ha swona. U ta “endla kahle” emahlweni ka Yehovha, ku nga khathariseki leswaku u nghenele vukati kumbe a wu byi nghenelanga. (Hlaya 1 Vakorinto 7:37, 38.) Pakani leyikulu leyi u nga yi fikelelaka i ku amukeleka eka Xikwembu. U nga amukeleka eka xona sweswi ni le nkarhini lowu taka loko u ta va u hanya emisaveni leyintshwa ya xona. Hi nkarhi wolowo, vavanuna ni vavasati va ta va va nga ri na mintshikilelo ni swiphiqo leswi va nga na swona namuntlha.

[Nhlamuselo ya le hansi]

Xana U Nga Hlamula?

• Ha yini hi nga fanelanga hi sindzisa vanhu leswaku va nghenela vukati?

• Nandza wa Yehovha loyi a nga si nghenelaka vukati a nga wu tirhisa njhani nkarhi wakwe hi vutlhari?

• Vanhu lava ha rhandzanaka va nga swi lunghekela njhani ku langutana ni swiphiqo evukatini?

• Ha yini vatekani va fanele va tisirhelela eka vuoswi?

[Swifaniso leswi nga eka tluka 14]

Vakreste lava nga nghenelangiki vukati lava tirhisaka nkarhi wa vona wo tala swinene va ri ensin’wini va kuma ntsako

[Xifaniso lexi nga eka tluka 16]

Hi yihi mindzulamiso leyi van’wana va nga ha bohekaka ku yi endla endzhaku ka loko va nghenele vukati?