Tinhlamulo Ta Swivutiso Leswi Hi Nga Na Swona Malunghana Na—Yesu Kreste

“Xana mintshungu yi ri ndzi mani?”—LUKA 9:18.

YESU u vutise vadyondzisiwa vakwe xivutiso xexo hikuva a a swi tiva leswaku vanhu a va ri ni mavonelo yo hambana-hambana malunghana na yena. Kambe, a ku nga ri na xivangelo lexi twalaka xo va va pfilunganyeka. Yesu a a nga tifihli eka vanhu van’wana ni ku endla swilo exihundleni. Ematshan’weni ya sweswo, a a tihlanganisa ni vanhu eswimitanini ni le mitini ya vona. U chumayele ni ku dyondzisa erivaleni hikuva a a lava leswaku vanhu va tiva ntiyiso malunghana na yena.—Luka 8:1.

Ntiyiso malunghana na Yesu wu nga twisisiwa kahle eka marito ni swiendlo swakwe, leswi tsariweke eka Tievhangeli ta mune ta le Bibeleni—Matewu, Marka, Luka na Yohane. Rungula rero leri huhuteriweke i xisekelo xa ku hlamula swivutiso swa hina malunghana na Yesu.a—Yohane 17:17.

XIVUTISO: Xana Yesu a a ri munhu wa xiviri hakunene?

NHLAMULO: Ina. Van’wamatimu va manguva lawa lava katsaka Josephus na Tacitus lava hanyeke hi lembe-xidzana ro sungula va hlamusela Yesu tanihi munhu wa xiviri. Xa nkoka swinene, Tievhangeli ti kombisa leswaku Yesu a a ri munhu wa xiviri, ku nga ri munhu loyi a ngo ehleketeleriwa kunene. Rungula ri wu hlamusela hi vuenti nkarhi lowu swiendlakalo swa kona swi endlekeke ha wona ni ndhawu leyi swi endlekeke eka yona. Hi xikombiso, Luka mutsari wa Evhangeli u boxe vatirhela-mfumo va nkombo—lava mavito ya vona ma tiyisekisiweke hi van’wamatimu va manguva lawa—leswaku a kombisa lembe leri Yesu a sunguleke vutirheli byakwe ha rona.—Luka 3:1, 2, 23.

Vumbhoni bya leswaku Yesu i munhu wa xiviri bya tsakisa. Buku leyi nge Evidence for the Historical Jesus yi ri: “Swidyondzi swo tala swi nga pfumela leswaku wanuna loyi a a tiviwa tanihi Yesu wa le Nazareta u tshame a hanya hi lembe-xidzana ro sungula.”

XIVUTISO: Xana Yesu i Xikwembu?

NHLAMULO: Doo! Yesu a nga kalanga a lava ku tiringanisa ni Xikwembu. Hi hala tlhelo, hi ku phindha-phindha Yesu u kombise leswaku a a ri ehansi ka Yehovha.b Hi xikombiso, Yesu u kombetele eka Yehovha tanihi ‘Xikwembu xakwe’ ni “Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso.” (Matewu 27:46; Yohane 17:3) I munhu loyi a nga ehansi ka munhu un’wana ntsena la nga tirhisaka swiga swo tano loko a kombetela eka munhu un’wana. Mutirhi loyi a vulaka muthori wakwe a ku i “mininjhere” kumbe “loyi a langutelaka ntirho” u swi kombisa erivaleni leswaku u titeka a ri ehansi ka mininjhere wakwe.

Yesu u tlhele a kombisa leswaku a a hambanile ni Xikwembu. U tshame a byela vakaneti vakwe lava a va lwisana ni vulawuri byakwe a ku: “Enawini wa n’wina ku tsariwile, ‘Vumbhoni bya vanhu vambirhi i bya ntiyiso.’ Hi mina loyi a nyikelaka vumbhoni malunghana na mina, naswona Tatana loyi a ndzi rhumeke u nyikela vumbhoni malunghana na mina.” (Yohane 8:17, 18) Yesu a a hambanile na Yehovha. Loko a va nga hambananga, xana a va ta tekiwa njhani tanihi timbhoni timbirhi?c

XIVUTISO: Xana Yesu a a ri munhu lonene ntsena?

NHLAMULO: Doo! A a ngo va munhu lonene ntsena. Yesu a a swi twisisa leswaku a a endla mintirho yo tala ya nkoka leswaku a endla ku rhandza ka Xikwembu. Laha hansi ku xaxametiwe yin’wana ya yona:

● “N’wana wa Xikwembu la tswariweke a ri swakwe.” (Yohane 3:18) Yesu a a swi tiva leswaku u huma kwihi. Entiyisweni, vutomi byakwe byi sungule khale a nga si velekiwa laha misaveni. U te: “Ndzi xike hi le tilweni.” (Yohane 6:38) Yesu a a ri xivumbiwa xo sungula xa Xikwembu naswona u hoxe xandla loko ku tumbuluxiwa swilo leswin’wana hinkwaswo. Tanihi leswi ku nga yena ntsena a tumbuluxiweke hi Xikwembu hi ku kongoma, a swi fanela leswaku Yesu a vitaniwa ‘N’wana la tswariweke a ri swakwe wa Xikwembu.’—Yohane 1:3, 14; Vakolosa 1:15, 16.

● “N’wana wa munhu.” (Matewu 8:20) Minkarhi yo tala Yesu a a tivitana “N’wana wa munhu,” ku nga xiga lexi humelelaka minkarhi ya kwalomu ka 80 eka Tievhangeli. Xiga lexi xi kombisa leswaku a a ri munhu wa xiviri ku nga ri Xikwembu lexi tihundzuleke munhu wa nyama. Swi tise ku yini leswaku N’wana wa Xikwembu la tswariweke a ri swakwe a velekiwa a ri munhu wa nyama? Hi ku tirhisa moya lowo kwetsima, Yehovha u hundzisele vutomi bya N’wana wakwe ekhwirini ra Mariya wanhwana wa Muyuda, wu endla leswaku a tika. Hikwalaho, Yesu u velekiwe a ri hava xidyoho naswona a hetisekile.—Matewu 1:18; Luka 1:35; Yohane 8:46.

● “Mudyondzisi.” (Yohane 13:13) Yesu u swi veke erivaleni leswaku ntirho lowu Xikwembu a xi n’wi nyike wona a ku ri ku “dyondzisa . . . ni ku chumayela mahungu lamanene” hi Mfumo wa Xikwembu. (Matewu 4:23; Luka 4:43) Hi ndlela leyi twisisekaka, u hlamusele leswi Mfumo wa Xikwembu wu nga swona nileswi wu nga ta swi endla leswaku wu hetisisa ku rhandza ka Yehovha.—Matewu 6:9, 10.

● “Rito.” (Yohane 1:1) Yesu u tirhe tanihi Muvulavuleri wa Xikwembu—loyi Xikwembu a xi tirhisa yena ku hundzisa rungula ni swiletelo eka vanhu van’wana. Yehovha u tirhise Yesu leswaku a hundzisa rungula Rakwe eka vanhu va laha misaveni.—Yohane 7:16, 17.

XIVUTISO: Xana Yesu a a ri Mesiya la tshembisiweke?

NHLAMULO: Ina. Vuprofeta bya Bibele byi profete hi ta ku ta ka Mesiya kumbe Kreste, leswi vulaka “Mutotiwa.” Mesiya loyi, loyi a Tshembisiweke a a ta endla ntirho wa nkoka eku hetisiseni ka xikongomelo xa Yehovha. Siku rin’wana, wansati un’wana wa Musamariya u byele Yesu a ku: “Ndza swi tiva leswaku Mesiya wa ta, loyi a vuriwaka Kreste.” Kutani Yesu u n’wi hlamule a ku: “Mina loyi a vulavulaka na wena ndzi yena.”—Yohane 4:25, 26.

Xana ku ni xitiyisekiso xin’wana xa leswaku Yesu hakunene i Mesiya? Ku ni swilo swinharhu leswi hinkwaswo swi nyikelaka vumbhoni lebyi hlamarisaka ku fana ni migandliso ya tintiho leyi ngo va ya munhu un’we ntsena. Xana Yesu wa fambisana ni vumbhoni byebyo? Xiya:

● Rixaka rakwe. Bibele yi profete leswaku Mesiya a a ta huma eka Abrahama hi ku tirhisa rixaka ra Davhida. (Genesa 22:18; Pisalema 132:11, 12) Yesu a a ri ntukulu wa vona havambirhi.—Matewu 1:1-16; Luka 3:23-38.

● Vuprofeta lebyi hetisekeke. Matsalwa ya Xiheveru ma tamele vuprofeta byo tala malunghana ni vutomi bya Mesiya bya laha misaveni, ku katsa ni vuxokoxoko malunghana ni ku velekiwa ni ku fa kakwe. Yesu u hetisise vuprofeta hinkwabyo. Byin’wana bya byona hi lebyi: U velekiwe eBetlehema (Mikiya 5:2; Luka 2:4-11), u vitaniwe a huma aEgipta (Hosiya 11:1; Matewu 2:15) u file naswona a ku tshovekanga ni rin’we ra marhambu yakwe (Pisalema 34:20; Yohane 19:33, 36). Ku hava ndlela ya leswaku Yesu a nga ha va a cince vutomi byakwe leswaku byi fanela swilo leswi a swi laveka leswaku a ta hetisisa vuprofeta hinkwabyo bya Mesiya.d

● Vumbhoni lebyi tiyisekisiweke hi Xikwembu. Hi nkarhi wa ku velekiwa ka Yesu, Xikwembu xi rhume tintsumi leswaku ti ya byela varisi leswaku Mesiya u velekiwile. (Luka 2:10-14) Eka minkarhi yo hlayanyana hi nkarhi wa vutirheli bya Yesu, Xikwembu xi vulavule xi ri etilweni xi kombisa ndlela leyi xi n’wi rhandzaka ha yona. (Matewu 3:16, 17; 17:1-5) Yehovha u pfumelele Yesu leswaku a endla masingita lamakulu, a nyikela vumbhoni lebyi engetelekeke bya leswaku Yesu a a ri Mesiya.—Mintirho 10:38.

XIVUTISO: Ha yini Yesu a a fanele a xaniseka a tlhela a fa?

NHLAMULO: Tanihi wanuna la nga riki na xidyoho, Yesu a a nga faneriwi hi ku xaniseka. A a nga faneriwi hi ku beleriwa emhandzini tanihi khamba kutani a tshikiwa kwalaho leswaku a fa rifu leri khomisaka tingana. Hambiswiritano, Yesu a a langutele ku khomiwa hi ndlela yoleyo yo biha kutani hi ku swi rhandza a a tiyimisele ku langutana na kona.—Matewu 20:17-19; 1 Petro 2:21-23.

Vuprofeta bya Mesiya byi profete leswaku Mesiya a a ta xaniseka a tlhela a fa leswaku a ta hakela swidyoho swa vanhu. (Esaya 53:5; Daniyele 9:24, 26) Yesu u vule leswaku a a tele ku ta “nyikela moya-xiviri wakwe wu va nkutsulo wa lavo tala.” (Matewu 20:28) Lava kombisaka ripfumelo eka gandzelo rakwe ra nkutsulo leri ponisaka va ni ntshembo wa ku ponisiwa eka xidyoho ni rifu ni ku hanya hilaha ku nga heriki eParadeyisini ya laha misaveni.e—Yohane 3:16; 1 Yohane 4:9, 10.

XIVUTISO: Xana hakunene hi nga tshemba leswaku Yesu u pfuxiwe eku feni?

NHLAMULO: Ina. Yesu a a swi langutele hilaha ku heleleke ku pfuxiwa eku feni. (Matewu 16:21) Hambiswiritano, i swa nkoka ku xiya leswaku hambi ku ri Yesu kumbe vatsari va Bibele a va vulanga leswaku a swi to tiendlekela leswaku a pfuka eku feni. Vonelo ro tano a ri ta va ri nga sekeriwanga eka ripfumelo. Ematshan’weni ya sweswo, Bibele yi ri: “Xikwembu xi n’wi pfuxile hi ku ntshunxa switlhavi swa rifu.” (Mintirho 2:24) Loko hi pfumela leswaku ku ni Xikwembu nileswaku i Mutumbuluxi wa swilo hinkwaswo, kutani hi ni xivangelo lexi twalaka xo tshemba leswaku a xi ta pfuxa N’wana wa xona eku feni.—Vaheveru 3:4.

Xana ku ni vumbhoni lebyi tshembekaka bya leswaku Yesu u pfuxiwile? Xiya vumbhoni lebyi landzelaka.

● Vumbhoni lebyi voniweke hi mahlo. Endzhaku ka malembe ya kwalomu ka 22 Yesu a file, muapostola Pawulo u tsale leswaku a ku ri ni timbhoni to tlula 500 leti voneke Yesu endzhaku ka loko a pfuxiwile leti to tala ta tona a ta ha hanya loko Pawulo a tsala marito lawa. (1 Vakorinto 15:6) Mbhoni yin’we kumbe timbirhi ti nga ha kanetiwa hi ku olova kambe xana i mani loyi a a ta kaneta vumbhoni lebyi voniweke hi vanhu va 500?

● Vumbhoni lebyi tshembekaka. Vadyondzisiwa vo sungula va Yesu—lava a va ri eka xiyimo xo hlawuleka xo tiva leswi hakunene swi endlekeke—va vule hi xivindzi leswaku Yesu u pfuxiwile. (Mintirho 2:29-32; 3:13-15) Entiyisweni, ku pfumela eka rifu rakwe a va swi teka swi ri swa nkoka eka ripfumelo ra Vakreste. (1 Vakorinto 15:12-19) Vadyondzisiwa volavo a va tiyimisele ku fa ematshan’weni yo landzula ripfumelo ra vona eka Yesu. (Mintirho 7:51-60; 12:1, 2) Ku hava munhu la nga felaka nchumu wo karhi lowu a swi tivaka leswaku a hi wa xiviri.

Hi kambisise tinhlamulo ta Bibele ta swivutiso swa nkoka swa tsevu malunghana na Yesu. Tinhlamulo toleto ti hi byela leswaku Yesu a a ri mani. Kambe xana tinhlamulo teto i ta nkoka? Hi marito man’wana, xana ti endla ku hambana eka leswi u hlawulaka ku swi tshemba malunghana na Yesu?

[Tinhlamuselo ta le hansi]