Musa​—Mfanelo Leyi Kombisiwaka Hi Marito Ni Hi Swiendlo

HAKUNENE ha khutazeka loko hi kombiwa musa! Ha tsaka loko hi xiya leswaku ku ni munhu loyi a khathalaka hi hina. Leswi un’wana ni un’wana wa hina a tsakelaka ku kombiwa musa, hi nga yi hlakulela njhani mfanelo leyi yo saseka?

Munhu loyi a nga ni musa wa khathala hi vanhu van’wana naswona u kombisa sweswo hi marito ni hi swiendlo. Leswi musa wu kombisiwaka hi swiendlo, a swi enelanga ku kombisa mahanyelo lamanene leswaku hi voniwa hi vanhu. Musa wa xiviri wu susumetiwa hi rirhandzu ra xiviri ni ntwelavusiwana. Ku tlula kwalaho, musa i mbhandzu wa moya lowo kwetsima wa Xikwembu lowu Vakreste va byeriweke ku wu hlakulela. (Gal. 5:22, 23) Hi fanele hi hlakulela ku va ni musa, kutani a hi kambisiseni ndlela leyi Yehovha ni N’wana wakwe va yi kombiseke ha yona mfanelo leyi ni ndlela leyi hi nga xi landzelaka ha yona xikombiso xa vona.

YEHOVHA U NI MUSA EKA VANHU HINKWAVO

Yehovha u ni musa eka vanhu hinkwavo a tlhela a va anakanyela, ku katsa ni “lava nga nkhensiki ni lavo homboloka.” (Luka 6:35) Hi xikombiso, Yehovha u ‘tsuvukisa dyambu ra yena eka vanhu vo homboloka ni lavanene naswona u nisa mpfula yakwe ehenhla ka vanhu lava lulameke ni lava nga lulamangiki.’ (Mat. 5:45) Hambi ku ri vanhu lava nga tekiki Yehovha tanihi Muvumbi wa vona na vona va vuyeriwa eka swilo leswi a hi nyikaka swona evuton’wini naswona va nga ha tiphina hi ntsako wo karhi.

Hi vona xikombiso lexinene xa musa eka leswi Yehovha a swi endleleke Adamu na Evha. Endzhakunyana ka loko Adamu na Evha va dyohile, va sungule ku “rhungelela matluka ya nkuwa va tiendlela swo tifunengeta masenge.” Hambiswiritano, Yehovha a a swi tiva leswaku a va ta lava swiambalo ku endlela leswaku va hanya ehandle ka ntanga wa Edeni, laha misava ya kona se a yi rhukaniwile leswaku yi va ni “mitwa ni swigatlu.” Kutani hi musa Yehovha u va endlele “tinguvu to leha ta dzovo.”—Gen. 3:7, 17, 18, 21.

Hambileswi Yehovha a nga ni musa eka “vanhu vo homboloka ni lavanene,” u tsakela ku kombisa musa ngopfungopfu eka malandza yakwe yo tshembeka. Hi xikombiso, hi nkarhi wa muprofeta Zakariya, ntsumi a yi karhatekile loko yi vona vanhu va tshika ku pfuxeta tempele eYerusalema. Yehovha u yingise leswi a swi karhata ntsumi yoleyo hiloko a angula hi “marito lawa ma chavelelaka.” (Zak. 1:12, 13) Yehovha u endle hilaha ku fanaka eka muprofeta Eliya. Siku rin’wana, muprofeta loyi u karhatekile lerova a kombela Yehovha leswaku a n’wi dlaya. Yehovha u vone ndlela leyi Eliya a a titwa ha yona hiloko a rhuma ntsumi leswaku yi n’wi tiyisa. Ku tlula kwalaho, Xikwembu xi tiyisekise muprofeta yoloye leswaku a a nga ri yexe. Endzhaku ka loko Eliya a byeriwe marito yo tano ni ku kuma mpfuno lowu a wu lava, u kote ku ya emahlweni ni xiavelo xakwe. (1 Tih. 19:1-18) Exikarhi ka malandza ya Xikwembu, xana i mani loyi a yi kombiseke hi ku helela mfanelo ya Yehovha ya musa leyi hlamarisaka?

YESU U NI MUSA LOWUKULU

Hi nkarhi wa vutirheli byakwe bya laha misaveni, Yesu a a tiviwa hi ku va ni musa ni ku anakanyela. A a nga ri na tihanyi naswona a a nga tikurisi. Hi ntwelavusiwana u te: “Tanani eka mina, n’wina hinkwenu lava tirhaka hi matimba ni lava tikeriwaka, ndzi ta mi phyuphyisa. . . . Hikuva joko ra mina ra olova ni ndzhwalo wa mina wa vevuka.” (Mat. 11:28-30) Hikwalaho ka musa lowu Yesu a va kombeke wona, vanhu va n’wi landzerile kun’wana ni kun’wana laha a a ya kona. Hikwalaho ka leswi Yesu a va “twela vusiwana,” u va nyike swakudya, a horisa lava vabyaka ni lava lamaleke a tlhela a va dyondzisa “swilo swo tala” hi Tata wakwe.—Mar. 6:34; Mat. 14:14; 15:32-38.

Ku kombisa leswaku hakunene Yesu u ni musa lowukulu, a a anakanyela a tlhela a va ni vuxiyaxiya loko a tirhisana ni vanhu. Entiyisweni, hambiloko a komberiwa ku tshungula mavabyi lama nga tshungulekiki, Yesu u va amukele hi “musa” lava a va n’wi lava hi timbilu ta vona hinkwato. (Luka 9:10, 11) Hi xikombiso, a nga n’wi holovelanga wansati loyi hambileswi a a nga basanga a khumbeke nguvu yakwe ya le handle a ri ni ntshembo wa leswaku u ta hola eka vuvabyi byakwe byo khuluka ngati. (Lev. 15:25-28) Leswi a a n’wi twela vusiwana wansati loyi a xanisekeke malembe ya 12, Yesu u te: “N’wananga, ripfumelo ra wena ri ku hanyisile. Famba hi ku rhula, naswona u hanya swinene evuvabyini bya wena bya khombo.” (Mar. 5:25-34) Mawaku musa wonghasi!

MUNHU LOYI A NGA NI MUSA U FANELE U ENDLELA VAN’WANA LESWINENE

Eka xikombiso lexi boxiweke eku sunguleni, ha swi vona leswaku musa wa xiviri wu kombisiwe hi swiendlo. Yesu u kombise xilaveko xo endla swo karhi eka xifaniso xa Musamariya wa musa. Hambileswi Vasamariya a va nga okelani ndzilo na Vayuda, wanuna wa Musamariya loyi ku vulavuriwaka ha yena exifanisweni u ve ni ntwelavusiwana eka wanuna loyi a a tekeriwe swilo, a biwa ni ku siyiwa a ri ekusuhi ni ku fa etlhelo ka gondzo. Musa wu susumetele Musamariya ku endla swo karhi. U tshungule timbanga ta wanuna yoloye kutani a n’wi yisa endlwini ya vaendzi. Musamariya u hakele lava a va ta khathalela wanuna loyi a vavisekeke naswona a a tiyimisele ku hakela mali yin’wana leyi engetelekeke.—Luka 10:29-37.

Hambileswi musa wu talaka ku kombisiwa hi swiendlo, wu nga tlhela wu kombisiwa hi marito lama khutazaka. Hambileswi ‘ku vilela embilwini ya munhu ku yi tshovaka,’ Bibele yi tlhela yi vula leswaku “rito lerinene ra yi tsakisa.” (Swiv. 12:25) Loko hi ri ni musa sweswo swi ta endla leswaku hi vula swilo leswi khutazaka van’wana ni ku va tsakisa.a Marito ya hina ya musa ma ta kombisa leswaku ha khathala hi vona. Loko se va khutazekile hi marito ya hina ya musa sweswo swi ta endla leswaku va kota ku langutana ni miringo leyi va hlangavetana na yona evuton’wini.—Swiv. 16:24.

NDLELA YO VA NI MUSA

Leswi vanhu hinkwavo va vumbiweke hi “xifaniso xa Xikwembu,” va nga swi kota ku va ni musa. (Gen. 1:27) Hi xikombiso, Julius, ndhuna ya vuthu ra Rhoma loyi a a rindze muapostola Pawulo loko va ri karhi va ya eRhoma, u n’wi khome “hi musa . . . naswona a n’wi pfumelela ku ya eka vanakulobye a ya khathaleriwa hi vona” emutini wa Sidoni. (Mint. 27:3) Hi ku famba ka nkarhi, vaaki va le Melita va ve ni “musa lowu nga tolovelekangiki” eka Pawulo swin’we ni van’wana lava a va ha ku tshovekeriwa hi xikepe. Vaaki va le xihlaleni xexo va tlhele va tshivela ndzilo leswaku vanhu volavo lava tshovekeriweke hi xikepe va kota ku orha. (Mint. 28:1, 2) Leswi va swi endleke swa bumabumeriwa swinene, kambe leswaku hi va ni musa wa xiviri, a hi fanelanga hi kombisa musa hi nkarhi wo karhi ntsena.

Leswaku hi tsakisa Xikwembu hilaha ku heleleke, vumunhu bya hina ni ndlela leyi hi hanyaka ha yona swi fanele swi kombisa leswaku hi ni musa. Hikwalaho ka sweswo, Yehovha u hi byela leswaku hi ‘tiambexa’ musa. (Kol. 3:12) Kambe a hi mikarhi hinkwayo swi hi olovelaka ku va ni musa. Hikwalaho ka yini? Hi nga ha tsandzeka ku va ni musa hileswi hi nga ni tingana, hi nga titshembiki, hi langutaneke ni nkaneto kumbe hileswi hi nga ni vutianakanyi. Nilokoswiritano, hi nga swi hlula hi ku va hi titshega hi moya lowo kwetsima ni ku tekelela ndlela leyi Yehovha a kombiseke musa ha yona.—1 Kor. 2:12.

Xana ha ti xiya tindlela leti hi nga antswisaka eka tona loko swi ta emhakeni yo kombisa musa? Hi fanele hi tivutisa leswi: ‘Xana ndzi muyingiseri loyi a nga ni ntwelavusiwana? Xana ndzi swi tekela enhlokweni swilaveko swa van’wana? Xana ndzi hetelele rini ku va ni musa eka munhu loyi a nga riki xirho xa ndyangu wa mina naswona a nga riki munghana wa mina lonkulu?’ Kutani hi nga tivekela tipakani, to tanihi ku tiva leswi engeteleke hi vanhu lava hi hanyaka na vona, ngopfungopfu Vakreste evandlheni. Loko hi endla tano hi ta tiva swiyimo swa vona ni leswi va swi pfumalaka. Kutani hi fanele hi ringeta ku va ni musa eka van’wana hi ndlela leyi na hina a hi ta tsakela ku kombiwa musa ha yona loko a hi ri exiyin’weni xa vona. (Mat. 7:12) Eku heteleleni, Yehovha u ta hi pfuna leswaku hi va ni musa loko hi n’wi kombela.—Luka 11:13.

VANHU VA TSAKISIWA HI MUSA

Loko muapostola Pawulo a boxe swilo leswi n’wi hlamuselaka tanihi mutirheli wa Xikwembu u katse ni “musa.” (2 Kor. 6:3-6) Vanhu a va tsakela Pawulo hileswi a a ri ni mhaka na vona naswona sweswo u swi kombise hi swiendlo ni hi marito ya musa. (Mint. 28:30, 31) Hilaha ku fanaka, hi nga ha endla leswaku vanhu va tsakela ntiyiso loko hi kombisa musa. Loko hi va ni musa eka vanhu hinkwavo, ku katsa ni lava hi kanetaka, hi nga endla leswaku va tshika ku hi hlundzukela kumbe ku hi karihela. (Rhom. 12:20) Hi ku famba ka nkarhi, va nga ha tsakela rungula ra Bibele.

EParadeyisini laha misaveni, vanhu va ntsandzavahlayi lava nga ta pfuxiwa va ta hlamala loko va kombiwa musa wa xiviri, kumbexana van’wana ku ta va ku ri ro sungula va kombiwa musa wo tano. Leswaku va kombisa ku tlangela, na vona va ta susumeteleka ku kombisa van’wana musa. Un’wana ni un’wana loyi a nga ta ala ku kombisa musa kumbe ku pfuna van’wana, a swi nge koteki leswaku a hanya eParadeyisini hilaha ku nga heriki. Kasi lava Xikwembu xi nga ta va pfumelela ku hanya hilaha ku nga heriki va ta kombisana rirhandzu ni musa. (Ps. 37:9-11) Mawaku misava yo tano leyi nga ta va yi sirhelelekile yi tlhela yi va ni ku rhula! Hambiswiritano, loko nkarhi wolowo wo tsakisa wu nga si fika, hi nga vuyeriwa njhani loko hi kombisa musa?

LESWI U NGA VUYERIWAKA HA SWONA LOKO U KOMBISA MUSA

Bibele yi ri: “Munhu la nga ni musa wa rirhandzu u tirhisana ni moya-xiviri wakwe hi ndlela leyi vuyerisaka.” (Swiv. 11:17) Vanhu va tsakela munhu loyi a nga ni musa naswona va tala ku va ni musa eka yena. Yesu u te: “Xipimo lexi mi pimaka ha xona, va ta mi pimela ha xona na n’wina.” (Luka 6:38) Xisweswo munhu loyi a nga ni musa swa n’wi olovela ku kuma vanghana lavanene.

Muapostola Pawulo u khutaze lava nga evandlheni ra Efesa leswaku va ‘kombana musa, va tsetselelana swinene, va rivalelana hi ku ntshunxeka.’ (Efe. 4:32) Vandlha ra vuyeriwa swinene loko hinkwavo lava nga eka rona va kombisana musa ni ku tlhela va pfunana. Vanhu vo tano a va tirhisi marito lama tlhavaka, a va xopaxopi van’wana kumbe ku va sapatela. Ematshan’weni yo hangalasa mavunwa, va tikarhatela ku tirhisa ririmi ra vona leswaku va pfuna van’wana. (Swiv. 12:18) Sweswo swi endla leswaku vandlha ri tiya ni ku tirhela Yehovha hi ntsako.

Hakunene, musa i mfanelo leyi kombisiwaka hi marito ni hi swiendlo. Loko hi ri ni musa, hi kombisa vumunhu bya Xikwembu xa hina, ku nga Yehovha. (Efe. 5:1) Hilaha ku fanaka, hi tiyisa vandlha ra hina ni ku kokela van’wana evugandzerini byo tenga. Onge mikarhi hinkwayo hi nga tiviwa tanihi vanhu lava nga ni musa!