Xana A Wu Swi Tiva?

Ndhuna ya le hubyeni ya Muetiyopiya a yi famba hi kalichi ya njhani loko Filipi a yi tshinelela?

RITO leri nge “kalichi” leri tirhisiweke eka Bibele—Matsalwa Yo Kwetsima Ya Misava Leyintshwa, ri nga vula mixaka yo hambanahambana ya makalichi. (Mit. 8:​28, 29, 38) Hambiswiritano, swi vonaka onge Muetiyopiya a a khandziye kalichi leyikulu, leyi tlulaka kalichi leyi tolovelekeke ya nyimpi kumbe leyi nga ni rivilo. Xiya swivangelo swin’wana leswi endlaka ku gimetiwa hi mhaka leyi.

Muetiyopiya loyi a ku ri ndhuna ya le hubyeni leyi tekeke riendzo ro leha. A a ri “wanuna loyi a a ri ni xikhundlha lexi tlakukeke emfun’weni wa Kandake hosi ya xisati ya Vaetiyopiya naswona a a langutela xuma xa yena.” (Mit. 8:27) Tiko ra Etiyopiya ra khale a ri katsa tiko ra manguva lawa ra Sudan ni xiphemu xa le dzongeni xa tiko ra Egipta ra manguva lawa. Hambileswi Muetiyopiya loyi swi nga ha endlekaka a khandziye makalichi yo hambanahambana, kumbexana a a ri ni mindzhwalo yo tala leyi a ta yi tirhisa eka riendzo rakwe ro leha. Rin’wana ra makalichi lawa a ma tirhisiwa emikarhini ya Bibele leswaku yi rhwala vanhu, a ku ri kalichi leri pfariweke leri nga ni mavhilwa ya mune. Buku leyi nge, Acts—An Exegetical Commentary yi vula leswaku “kalichi ro tano a ri ri ni ndhawu leyi engetelekeke yo hoxa mindzhwalo naswona a yi endla leswaku swi olovela vakhandziyi ku famba ha yona ni leswaku va kota ku famba mpfhuka wo leha.”

Muetiyopiya a a ri eku hlayeni loko Filipi a n’wi tshinelela. Bibele yi vula leswaku “Filipi a [a] tsutsuma etlhelo ka yona [loko] a twa mutsheniwa a ri karhi a yi hlayela ehenhla buku ya muprofeta Esaya.” (Mit. 8:30) Makalichi lawa vanhu a va ma tirhisa ku teka maendzo a ma nga ri na rivilo. Leswi kalichi leyi a yi nga ri na rivilo, swi endle leswaku Muetiyopiya a kota ku hlaya loko a yi khandziyile ni leswaku Filipi a kota ku tsutsuma etlhelo ka yona hi milenge.

Muetiyopiya u “[kombele] Filipi leswaku a khandziya a tshama na yena.” (Mit. 8:31) Vachayeri va kalichi leyi nga ni rivilo a va yi fambisa va yimile. Hambiswiritano, eka kalichi ya Muetiyopiya leyi a yi tirhiseriwa ku teka maendzo yo leha, swi vonaka ku ve ni ndhawu leyi yena na Filipi va koteke ku tshama eka yona.

Hi ku ya hi rungula leri huhuteriweke leri kumekaka eka Mitirho ndzima 8 ni vumbhoni lebyi hi nga na byona bya matimu, sweswinyana mikandziyiso ya hina yi kombise ndhuna ya le hubyeni ya Muetiyopiya yi khandziye kalichi leyikulu leyi hambaneke ni kalichi ya nyimpi kumbe leyi nga ni rivilo.