Lavani Muti Lowu Nga Ta Tshama Hilaha Ku Nga Heriki

1. Xana Yesu u profete leswaku a ku ta endleka yini hi Yerusalema wa khale?

LOKO Yesu Kreste a nga si fa, u hlamusele valandzeri vakwe vuprofeta lebyi a byi ta hetiseka ro sungula loko Yerusalema ni tempele swi lovisiwa. U va lemukise leswaku siku rin’wana muti wa Yerusalema a wu ta “rhendzeriw[a] hi masocha.” (Luka 21:20) Yesu u byele valandzeri vakwe leswaku loko va vona masocha ya Varhoma ma rhendzele muti, va fanele va baleka hi ku hatlisa.—Luka 21:​21, 22.

2. Xana muapostola Pawulo u va tsundzuxe yini Vakreste va Vaheveru lava a va tshama eYudiya ni le Yerusalema?

² Eka malembe ma nga ri mangani masocha ya Varhoma ma nga si rhendzela muti wa Yerusalema, muapostola Pawulo u tsale papila leri nga ni ntikelo leri sweswi ri tivekaka tanihi buku ya Vaheveru. Eka papila rero, Pawulo u nyike Vakreste va le Yudiya ni le Yerusalema xitsundzuxo xa nkoka lexi a xi ta va pfuna leswaku va lunghekela leswi a swi ta endleka enkarhini lowu taka. A ku ta endleka yini? Muti wa Yerusalema a wu ta lovisiwa naswona leswaku Vakreste volavo va kota ku pona, a va fanele va tiyimisela ku lahlekeriwa hi makaya ni mabindzu ya vona. Loko Pawulo a vulavula hi muti wa Yerusalema u tsale a ku: “A hi na wona muti lowu nga ta tshama hilaha ku nga heriki.” U tlhele a ku: “Kambe hi wu langutele hi mbilu hinkwayo muti lowu nga ta ta.”—Hev. 13:14.

3. I yini “muti lowu nga ni masungulo lama tiyeke,” naswona hikwalahokayini hi wu lava?

³ Hambileswi Vakreste lava hlawuleke ku baleka eYerusalema ni le Yudiya va hlekuriweke, ku endla tano swi ponise vutomi bya vona. Namuntlha vanhu va vula leswaku hi swiphunta hikuva a hi tshembelanga eka rifuwo kumbe vanhu leswaku va lulamisa swiphiqo swa misava leyi. Kambe hikwalahokayini hi hlawula ku hanya vutomi byo tano? Hi endla tano hikuva ha swi tiva leswaku misava leyi yi ta lovisiwa ku nga ri khale. Nakambe hi tshemba leswaku Mfumo wa Xikwembu hi wona “muti lowu nga ni masungulo lama tiyeke.”a (Hev. 11:10; Mat. 6:33) Eka nhlokomhaka leyi hi ta bula hi: (1) ndlela leyi xitsundzuxo xa Pawulo xi pfuneke Vakreste vo sungula leswaku va ya emahlweni va lava “muti lowu nga ta ta,” (2) ndlela leyi Pawulo a va pfuneke hayona leswaku va lunghekela swilo leswi a swi ta endleka enkarhini lowu taka, ni (3) ndlela leyi xitsundzuxo xakwe xi hi pfunaka hayona namuntlha.

TSHEMBA YEHOVHA HIKUVA A NGE PFUKI A KU TSHIKILE

4. Hikwalahokayini muti wa Yerusalema a wu ri wa nkoka eka Vakreste?

⁴ Muti wa Yerusalema a wu ri wa nkoka eka Vakreste hikuva hi 33 C.E., ku simekiwe vandlha ro sungula kwalaho naswona huvo leyi fumaka a yi ri emutini wolowo. Nakambe Vakreste vo tala emutini wolowo a va ri ni makaya ni swilo swo tala. Hambiswiritano, Yesu u lemukise valandzeri vakwe leswaku a va fanele va suka eYerusalema ni le Yudiya.—Mat. 24:16.

5. Xana Pawulo u va pfune njhani Vakreste leswaku va lunghekela ku langutana ni swilo a swi ta endleka enkarhini lowu taka?

⁵ Leswaku Pawulo a lunghiselela Vakreste ku langutana ni leswi a swi ta endleka enkarhini lowu taka, u va pfune leswaku va va ni langutelo leri fanaka ni ra Yehovha hi muti wa Yerusalema. U va byele leswaku tempele, ntirho lowu a wu endliwa hi vaprista ni magandzelo lama a ma nyikeriwa eYerusalema a ma nga ha kwetsimi eka Yehovha. (Hev. 8:13) Vanhu vo tala emutini wolowo a va n’wi bakanyile Mesiya. Nakambe a va nga ha gandzeli Yehovha etempeleni ya le Yerusalema naswona a yi ta lovisiwa.—Luka 13:​34, 35.

6. Hikwalahokayini xitsundzuxo xa Pawulo lexi kumekaka eka Vaheveru 13:​5, 6 a xi fike hi nkarhi eka Vakreste?

⁶ Loko Pawulo a tsalela Vaheveru, muti wa Yerusalema a wu ri eku hluvukeni. Mutsari wa Murhoma wa le nkarhini wolowo u vule leswaku Yerusalema “a ku ri wona muti lowu dumeke swinene wa le Vuxeni.” Muti lowu a wu endla mali yo tala hileswi Vayuda lava a va huma etindhawini to hambanahambana a va ya kwalaho, leswaku va ya tlangela minkhuvo ya lembe ni lembe. A swi kanakanisi leswaku ni Vakreste va vuyeriwile hikwalaho ka sweswo. Kumbexana sweswo hi swona swi nga endla Pawulo a va tsundzuxa a ku: “Mi nga rhandzi mali, kambe enerisekani hi swilo leswi mi nga na swona.” U tlhele a tshaha marito ya nkoka lama Yehovha a ma vuleke loko a ku: “Ndzi nga ka ndzi nga ku tshiki naswona ndzi nga ka ndzi nga ku fularheli.” (Hlaya Vaheveru 13:​5, 6; Det. 31:6; Ps. 118:6) Hikwalahokayini Vakreste lava a va tshama eYerusalema ni le Yudiya a va lava xitiyisekiso lexi? Hikuva endzhaku ko kuma papila rolero a va ta boheka ku siya makaya ya vona, mabindzu ni swilo swa vona swo tala. Nakambe a va ta sungula vutomi lebyintshwa endhawini leyi a va nga yi tolovelanga.

7. Hikwalahokayini hi fanele hi n’wi tshemba swinene Yehovha sweswi?

⁷ Leswi hi swi dyondzaka: Ku nga ri khale hi ta langutana ni makumu ya misava leyi hi nkarhi wa “nhlomulo lowukulu.” (Mat. 24:21) Hikwalaho, ku fana ni Vakreste vo sungula hi fanele hi tshama hi xalamukile ni ku lungheka. (Luka 21:​34-36) Hi nkarhi wa nhlomulo lowukulu, na hina hi nga ha boheka ku siya swilo swa hina hinkwaswo kumbe swin’wana swa swona hi ri karhi hi tshemba leswaku Yehovha a nge pfuki a hi tshikile. Hambi ku ri sweswi nhlomulo lowukulu wu nga si sungula, hi ni nkarhi wo kombisa leswaku i mani loyi hi n’wi tshembaka. Tivutise, ‘Xana swiendlo swa mina ni leswi ndzi tiyimiseleke ku swi fikelela swi kombisa leswaku ndzi tshemba Xikwembu lexi tshembisaka ku ndzi khathalela ku nga ri rifuwo?’ (1 Tim. 6:17) Hambileswi hi dyondzaka swo karhi eka leswi endlekeleke Vakreste vo sungula, “nhlomulo lowukulu” lowu taka wu ta tika swinene ku tlula xiyimo lexi Vakreste va le nkarhini lowu hundzeke va langutaneke na xona. Hikwalaho, hi ta swi tiva njhani leswi hi faneleke hi swi endla loko nhlomulo wolowo wu sungula?

YINGISA LAVA RHANGELAKA

8. Yesu u byele vadyondzisiwa vakwe leswaku va endla yini?

⁸ Endzhakunyana ka malembe ma nga ri mangani Vakreste va kume papila leri Pawulo a ri tsaleleke Vaheveru, va vone masocha ya Varhoma ma rhendzele muti wa Yerusalema. Xexo a ku ri xikombiso xa leswaku va fanele va baleka hikuva muti wa Yerusalema a wu ta lovisiwa. (Mat. 24:3; Luka 21:​20, 24) Kambe a va ta balekela kwihi? Phela Yesu a a lo vula ntsena a ku: “Lava nga eYudiya a va balekele etintshaveni.” (Luka 21:21) Leswi a ku ri ni tintshava to tala endhawini yoleyo, a va ta swi tiva njhani leswaku va fanele va balekela kwihi?

9. Hikwalahokayini Vakreste va nga ha vaka va tivutisile leswaku a va fanele va balekela eka tintshava tihi? (Nakambe vona mepe.)

⁹ Ehleketa hi tintshava leti Vakreste a va ta va va balekele eka tona: ku nga tintshava ta Samariya, tintshava ta Galeliya, Ntshava ya Herimoni, tintshava ta Lebanoni ku katsa ni tintshava leti nga ekusuhi ni nambu wa Yordani. (Vona mepe.) Yin’wana ya miti leyi a yi ri etintshaveni toleto a yi vonaka onge yi sirhelelekile. Hi xikombiso, muti wa Gamla a wu kumeka entshaveni yo leha leyi a swi tika swinene ku fika eka yona. Hikwalaho, Vayuda van’wana va vone muti wolowo ku ri ndhawu ya kahle yo balekela eka yona. Hambiswiritano, Gamla ku ve ndhawu leyi Vayuda ni Varhoma a va lwela eka yona naswona vaakatiko vo tala va muti lowu va file.b

10-11. (a) Yehovha u va kongomise njhani Vakreste? (Vaheveru 13:​7, 17) (b) Xana Vakreste va vuyeriwe njhani hi ku yingisa lava rhangelaka? (Nakambe vona xifaniso.)

¹⁰ Swi vonaka onge Yehovha a a kongomisa Vakreste hi ku tirhisa lava a va rhangela evandlheni. Hi ku famba ka nkarhi, N’wamatimu Eusebius u tsale a ku: “Vavanuna lava a va rhangela va kume nkongomiso lowu humaka eka Xikwembu leswaku va byela vandlha ra le Yerusalema . . . ku a ri fanele ri baleka emutini nyimpi yi nga si sungula ivi ri ya tshama emutini wa Periya lowu vuriwaka Pela.” Vakreste a va vona muti wa Pela wu ri ndhawu leyi hlayisekeke yo balekela eka yona hikuva a yi ri ekusuhi na Yerusalema naswona a swi ta va olovela ku fika eka yona. Nakambe vanhu vo tala lava a va tshama ePela a ku nga ri Vayuda hikwalaho a va nga ri eku lweni ni Varhoma.—Vona mepe.

¹¹ Vakreste lava balekeleke etintshaveni va yingise xitsundzuxo xa Pawulo xo ‘yingisa lava rhangelaka’ evandlheni. (Hlaya Vaheveru 13:​7, 17.) Hikwalaho ka sweswo, vanhu vo tala va Xikwembu va ponile. Matimu ma kombisa leswaku Xikwembu a xi va tshikanga lava a va “rindzele muti lowu nga ni masungulo lama tiyeke,” ku nga Mfumo wa Xikwembu.—Hev. 11:10.

12-13. Yehovha u va kongomise njhani vanhu vakwe emikarhini yo tika?

¹² Leswi hi swi dyondzaka: Yehovha u tirhisa lava rhangelaka leswaku va kongomisa vanhu vakwe. Ku ni swikombiso swo tala eBibeleni swa ndlela leyi Yehovha a kongomiseke vanhu vakwe hi ku tirhisa varisi loko va langutane ni mikarhi yo tika. (Det. 31:23; Ps. 77:20) Na hina namuntlha hi ni vumbhoni byo tala lebyi kombisaka leswaku Yehovha u ya emahlweni a tirhisa lava rhangelaka.

¹³ Hi xikombiso, loko ntungu wa COVID-19 wu sungula, “lava . . . va rhangelaka” va hi kongomisile. Vakulu va kume swiletelo swa ndlela leyi tinhlengeletano ta vandlha a ti fanele ti khomiwa hayona leswaku vamakwerhu va nga tshiki ku gandzela Yehovha. Endzhakunyana ka loko ntungu wu sungurile, a ku ri ro sungula hi khoma nhlengeletano ya xifundzha hi tindzimi to tlula 500 hi ku tirhisa Internet, TV na rhadiyo. A hi si tshama hi pfumala swakudya leswi hi tiyisaka ripfumelo naswona sweswo swi endle leswaku hi tshama hi ri ni vun’we. Swi nga ri na mhaka leswaku hi ta langutana ni miringo ya njhani enkarhini lowu taka, hi nga tiyiseka leswaku Yehovha u ta ya emahlweni a pfuna lava rhangelaka leswaku va endla swiboho swa vutlhari. Ku engetela eka ku yingisa swileriso swa Yehovha ni ku n’wi tshemba, i yini swin’wana leswi nga ta hi pfuna leswaku hi lunghekela nhlomulo lowukulu ni ku endla swilo hi vutlhari hi nkarhi wolowo wo tika?

RHANDZANANI TANIHI VAMAKWAVO MI TLHELA MI VA NI MALWANDLA

14. Hi ku ya hi Vaheveru 13:​1-3, Vakreste a va fanele va endla yini loko muti wa Yerusalema wu ri kusuhi ni ku lovisiwa?

¹⁴ Loko nhlomulo lowukulu wu sungula, hi fanele hi kombisana rirhandzu ku tlula ndlela leyi sweswi hi endlaka hakona. Hi nkarhi wolowo, swi ta lava leswaku hi tekelela Vakreste lava a va tshama eYerusalema ni le Yudiya. A va nga si tshama va tshika ku rhandzana. (Hev. 10:​32-34) Kambe loko muti wa Yerusalema wu ri kusuhi ni ku lovisiwa, a va fanele va ya va ‘rhandzana swinene tanihi vamakwavo’ ni ku tlhela va kombisana “malwandla.”c (Hlaya Vaheveru 13:​1-3.) Na hina hi fanele hi endla tano hi nkarhi wa nhlomulo lowukulu.

15. Hikwalahokayini Vakreste va Vaheveru a va fanele va kombisana rirhandzu ra ntiyiso ni malwandla endzhaku ka loko va balekile?

¹⁵ Loko masocha ya Varhoma ma rhendzele muti wa Yerusalema kutani hi xitshuketa ma tlhela, Vakreste va baleke ni swilo switsongo. (Mat. 24:​17, 18) Hikwalaho, a va fanele va pfunana loko va ri endleleni niloko va fikile ekaya ra vona lerintshwa. A swi kanakanisi leswaku vo tala a va lava “mpfuno hi xihatla” naswona sweswo swi endle leswaku Vakreste va kota ku kuma nkarhi wo kombisana rirhandzu ra ntiyiso ni malwandla hi ku avelana leswi a va ri na swona.—Tito 3:14.

16. Hi nga va kombisa njhani rirhandzu vagandzerikulobye lava lavaka ku pfuniwa? (Nakambe vona xifaniso.)

¹⁶ Leswi hi swi dyondzaka: Rirhandzu ri hi susumetela ku pfuna vagandzerikulobye loko va lava mpfuno. Vanhu vo tala va Xikwembu va tiyimisele ku pfuna vamakwavo hi swilo leswi va swi pfumalaka hileswi va balekeke emakaya ya vona hikwalaho ka tinyimpi ni timhangu ta ntumbuluko ni ku va khutaza leswaku va ya emahlweni va gandzela Yehovha. Makwerhu waxisati wa le Ukraine, loyi a bohekeke ku suka ekaya rakwe hikwalaho ka nyimpi u ri: “Vamakwerhu va endle hi yi vona ndlela leyi Yehovha a hi kongomisaka ni ku hi pfuna hayona. Va hi amukele hi mandla mambirhi ni ku tlhela va hi pfuna loko hi ri eUkraine, eHungary ni kwala hi nga kona eJarimani.” Lava kombisaka vamakwerhu malwandla ni ku tlhela va va pfuna hileswi va swi lavaka va kombisa leswaku va tirhisiwa hi Yehovha.—Swiv. 19:17; 2 Kor. 1:​3, 4.

17. Hikwalahokayini swi ri swa nkoka ku kombisana rirhandzu ni malwandla sweswi?

¹⁷ A swi kanakanisi leswaku enkarhini lowu taka swi ta lava hi pfuna vamakwerhu ku tlula ndlela leyi hi va pfunaka hayona namuntlha. (Hab. 3:​16-18) Namuntlha Yehovha wa hi letela leswaku hi rhandzana tanihi vamakwavo ni ku tlhela hi kombisana malwandla, ku nga swilo leswi nga ta va swi ri swa nkoka enkarhini wolowo.

XANA KU TA ENDLEKA YINI ENKARHINI LOWU TAKA?

18. Hi nga va tekelela njhani Vakreste vo sungula va Vaheveru?

¹⁸ Hilaha matimu ma kombisaka hakona, Vakreste lava balekeleke etintshaveni va ponile loko muti wa Yerusalema wu lovisiwa. Hambileswi va siyeke swilo swa vona emutini wolowo, Yehovha u va khathalerile. Kambe xana ku ta endleka yini enkarhini wa hina? A hi swi tivi leswaku swilo swi ta endleka njhani enkarhini lowu taka kambe Yesu u hi lemukise leswaku hi tshama hi vambe ngoma. (Luka 12:40) Nakambe ndzayo leyi Pawulo a yi tsaleleke Vaheveru ya ha tirha ni le nkarhini wa hina hilaha a swi ri hakona eka Vakreste vo sungula. Ku engetela kwalaho, Yehovha wa hi tiyisekisa leswaku a nge pfuki a hi tshikile. (Hev. 13:​5, 6) Onge hi nga ya emahlweni hi lava muti lowu nga ta tshama hilaha ku nga heriki, ku nga Mfumo wa Xikwembu ni ku tlhela hi tiphina hi mikateko leyi hi nga ta yi kuma hikwalaho ka wona.—Mat. 25:34.