Leswi Hi Swi Dyondzaka Eka Vuprofeta Bya Yakobo Loko A Ri Ekusuhi Ni Ku Fa—Xiyenge 1

1-2. Yakobo u endle yini loko a ri ekusuhi ni ku fa naswona hikwalahokayini? (Nakambe vona xifaniso.)

SE A ku hundze malembe ya 17 Yakobo nandza wo tshembeka wa Yehovha a rhurhise ndyangu wakwe eKanana a wu yisa eEgipta. (Gen. 47:28) Eka malembe wolawo, u tiphine hi ku va ni ndyangu wakwe lowu heleleke lowu katsaka na Yosefa. Kambe Yakobo se a a swi twa leswaku humba yi ta olela nkuma ku nga ri khale. Kutani u vitane majaha yakwe leswaku a ta ma lela.—Gen. 49:28.

² Emikarhini yoleyo a swi tolovelekile leswaku loko nhloko ya ndyangu yi ri kusuhi ni ku fa yi vitana ndyangu hinkwawo leswaku yi ta wu lela. (Esa. 38:1) Nakambe a yi tlhela yi vula leswaku i mani a nga ta sala a khoma tintambu endzhaku ka loko yi lovile.

3. Hi ku ya hi Genesa 49:​1, 2, hikwalahokayini marito ya Yakobo ma ri ya nkoka?

³ Hlaya Genesa 49:​1, 2. Xivangelo lexi endleke Yakobo a vitana vana vakwe a ku nga ri lexi tolovelekeke. Phela a a ri muprofeta. Loko a ri karhi a vulavula na vona, Yehovha u endle leswaku a va byela hi swiendlakalo swa nkoka leswi a swi ta endleka enkarhini lowu taka leswi a swi ta khumba vatukulu va vona. Hikwalaho, marito lama Yakobo a ma vuleke loko a ri ekusuhi ni ku fa mikarhi yin’wana ma vuriwa vuprofeta.

4. I yini leswi hi faneleke hi swi tekela enhlokweni loko hi ri karhi hi kambisisa vuprofeta lebyi Yakobo a byi vuleke loko a ri ekusuhi ni ku fa? (Nakambe vona bokisi leri nge, “Ndyangu wa Yakobo.”)

⁴ Eka nhlokomhaka leyi, hi ta bula hi marito lama Yakobo a ma byeleke vana vakwe va mune va majaha ku nga Rhuveni, Simiyoni, Levhi na Yuda. Kasi eka nhlokomhaka leyi landzelaka, hi ta bula hileswi Yakobo a swi byeleke majaha yakwe laman’wana ya nhungu. Hilaha hi nga ta swi vona hakona, leswi Yakobo a swi vuleke a swi nga ta khumba vana vakwe ntsena kambe ni vatukulu va vona lava hi ku famba ka nkarhi a va ta va tiko lerikulu ra Israyele. Loko hi kambisisa leswi endlekeke eka tiko rero hi ta vona ndlela leyi vuprofeta byakwe byi hetisekeke hayona. Nakambe loko hi kambisisa marito yakwe, hi ta dyondza tidyondzo ta nkoka leti nga ta hi pfuna leswaku hi tsakisa Yehovha Tata wa hina la nge matilweni.

RHUVENI

5. I yini leswi kumbexana Rhuveni a a langutele ku swi kuma eka ndzhaka ya tata wakwe?

⁵ Yakobo u rhanga a byela Rhuveni a ku: “U mativula ya mina.” (Gen. 49:3) Leswi Rhuveni a a ri mativula kumbexana a a ehlekete leswaku a a ta kuma ndzhaka ya tata wakwe leyi tlulaka ya lavan’wana. Nakambe swi nga endleka leswaku a a tibyela leswaku a a ta va nhloko ya ndyangu naswona ndzhaka yoleyo a a ta yi hundzisela ni le ka vana vakwe hi ku famba ka nkarhi.

6. Hikwalahokayini Rhuveni a lahlekeriwe hi mfanelo yakwe yo va mativula? (Genesa 49:​3, 4)

⁶ Hambiswiritano, Rhuveni u lahlekeriwe hi mfanelo yakwe yo va mativula. (1 Tikr. 5:1) Hikwalahokayini? Hikuva u tshame a etlela na Biliha loyi a a ri nsati lontsongo wa tata wakwe. Biliha a a ri nandza wa mufi Rahele loyi a a ri xirhandzwa xa Yakobo. (Gen. 35:​19, 22) Kasi Rhuveni a a ri n’wana wa Leya, loyi a a ri nsati lon’wana wa Yakobo. Kumbexana Rhuveni u etlele na yena hileswi a a n’wi navela. Kumbe hileswi a a lava leswaku Yakobo a ta sungula ku rhandza mhani wakwe Leya. Swi nga ri na mhaka xivangelo xa kona, leswi a swi endleke swi nyenyetse Yehovha xikan’we ni tata wakwe.—Hlaya Genesa 49:​3, 4.

7. Ku endleke yini eka Rhuveni ni vatukulu vakwe? (Nakambe vona bokisi leri nge, “Vuprofeta Lebyi Yakobo A Byi Vuleke Loko A Ri Ekusuhi Ni Ku Fa.”)

⁷ Yakobo u byele Rhuveni a ku: “A wu nge humeleli” naswona marito wolawo ma ve ntiyiso. Bibele a yi vuli leswaku eka ndyangu wa Rhuveni ku tshame ku va ni munhu loyi a nga va hosi, muprista kumbe muprofeta. Hambiswiritano, Yakobo a nga n’wi hlambelanga mavoko n’wana wakwe naswona vatukulu va vana va Rhuveni va ve yin’wana ya tinyimba ta Israyele. (Yox. 12:6) Rhuveni u kombise vumunhu lebyinene eka swiyimo swin’wana naswona a ku kona eBibeleni laha hi hlayaka leswaku Rhuveni u tlhele a tikhoma ku biha.—Gen. 37:​20-22; 42:37.

8. Hi dyondza yini eka xikombiso xa Rhuveni?

⁸ Hi dyondza yini? Hi fanele hi tirha hi matimba leswaku hi tikhoma ni ku papalata ku tikhoma ku biha hi swa masangu. Loko hi ringeka ku endla swo biha hi fanele hi yima ivi hi ehleketa hi ndlela leyi swiendlo swa hina swi nga ta twisa Yehovha, ndyangu wa hina ni van’wana ku vava hayona. Nakambe hi nga rivali leswaku “xin’wana ni xin’wana lexi munhu a xi byalaka, u ta tlhela a tshovela xona.” (Gal. 6:7) Ku engetela kwalaho, leswi endlekeleke Rhuveni swi hi tsundzuxa ndlela leyi Yehovha a nga ni tintswalo hayona. Hambileswi a nga taka a nga hi sirheleli eka switandzhaku swa swiendlo swa hina, u ta hi katekisa loko hi tiyimisela ku endla leswinene.

SIMIYONI NA LEVHI

9. I yini leswi endleke leswaku Yakobo a nga tsakisiwi hi Simiyoni na Levhi? (Genesa 49:​5-7)

⁹ Hlaya Genesa 49:​5-7. Endzhaku, Yakobo u vulavule na Simiyoni na Levhi hi ndlela leyi kombisaka leswaku swilo leswi va nga tshama va swi endla a swi n’wi tsakisanga nikatsongo. Phela eka malembe ndzhaku, sesi wa vona Dina u tshame a pfinyiwa hi wanuna wa Mukanana loyi a vuriwaka Xikeme. Hambileswi xiendlo xexo xi va hlundzukiseke swinene vana hinkwavo va Yakobo, Simiyoni na Levhi va ve ni madzolonga. Va kanganyise vavanuna va le Xikeme hi ku va byela leswaku loko vo pfumela ku yimba va ta endla ntwanano wa ku rhula na vona. Vavanuna volavo va pfumerile. Kambe loko va ha ri eku tweni ka ku vava hikwalaho ka leswi va yimbeke, Simiyoni na Levhi “va tek[e] mabanga ya vona va nghena emutini vaaki va wona va nga ehleketanga nchumu, va fika va dlaya vanhu hinkwavo va xinuna.”—Gen. 34:​25-29.

10. Xana vuprofeta bya Yakobo lebyi vulavulaka hi Simiyoni na Levhi byi hetiseke njhani? (Nakambe vona bokisi leri nge, “Vuprofeta Lebyi Yakobo A Byi Vuleke Loko A Ri Ekusuhi Ni Ku Fa.”)

¹⁰ Yakobo a a hlundzuke ngopfu hikwalaho ka madzolonga lama endliweke hi majaha yakwe mambirhi. U profete leswaku a va ta hangalasiwa etikweni hinkwaro ra Israyele naswona vuprofeta byebyo byi hetiseke endzhaku ka malembe yo tlula 200 loko tiko ra Israyele ri nghene eTikweni leri Tshembisiweke. Nyimba ya Simiyoni yi kume ndzhaka ya yona exikarhi ka ndzhaka ya nyimba ya Yuda. (Yox. 19:1) Kasi ndzhaka ya Levhi a yi katsa miti ya 48 leyi a yi hangalakile etikweni hinkwaro ra Israyele.—Yox. 21:41.

11. Hi swihi swilo swa kahle leswi nyimba ya Simiyoni ni ya Levhi ti swi endleke?

¹¹ Vatukulu va Simiyoni na Levhi a va swi endlanga swihoxo leswi endliweke hi vakokwa wa vona. Nyimba ya Levhi yi gandzele Yehovha hi ku tshembeka. Loko Muxe a kume Nawu lowu humaka eka Yehovha eNtshaveni ya Sinayi, Vaisrayele vo tala va gandzele rhole kambe Valevhi va tshame va tshembekile naswona va pfune Muxe ku dlaya vanhu hinkwavo lava gandzeleke rhole. (Eks. 32:​26-29) Yehovha u hlawulekise nyimba ya Levhi hi ku yi nyika nkateko wo hlawuleka wa ku va vaprista. (Eks. 40:​12-15; Tinhl. 3:​11, 12) Endzhaku, hi nkarhi lowu Vaisrayele a va lwa ni matiko lawa a ma tshama eTikweni leri Tshembisiweke, vatukulu va Simiyoni va pfune vatukulu va Yuda leswaku va kuma tiko ra vona naswona xexo a ku ri xikongomelo xa Yehovha.—Vaav. 1:​3, 17.

12. Hi dyondza yini eka xikombiso xa Simiyoni na Levhi?

¹² Hi dyondza yini? U nga pfuki u endle swiboho u hlundzukile. Hambileswi swi nga swa ntumbuluko ku kwata loko hina kumbe munhu loyi hi n’wi rhandzaka a nga khomiwanga kahle, hi fanele hi tsundzuka leswaku Yehovha a nga tsaki loko hi tirihisela eka lava hi twiseke ku vava. (Ps. 4:4; Yak. 1:20) Bibele yi nga hi pfuna leswaku hi nga rihiseli ni ku tlhela hi lawula ku hlundzuka ka hina loko hi nga khomiwanga kahle, ku nga ha va hi vamakwerhu kumbe vanhu lava nga riki Timbhoni. (Rhom. 12:​17, 19; 1 Pet. 3:9) A swi vuli swona leswaku loko vatswari va wena va endla swilo leswi Yehovha a nga swi tsakeliki na wena u fanele u swi endla. U nga tibyeli leswaku a swi koteki ku tsakisa Yehovha. U ta ku katekisa loko u nga tshiki ku endla leswinene.

YUDA

13. Hikwalahokayini swi nga ha endlekaka leswaku Yuda a a karhatekile loko ku fika nkarhi wa leswaku tata wakwe a vulavula na yena?

¹³ Endzhaku ka sweswo, tata wa vona Yakobo u vulavule na Yuda. Kumbexana endzhaku ka loko Yuda a twe leswi byeriweke vabuti wakwe, u sungule ku vilela hileswi a a ta byeriwa swona. Phela na yena u swi endlile swihoxo leswikulu. Swi vonaka onge u katsekile loko vamakwavo va ya phanga swilo emutini wa Xikeme. (Gen. 34:27) U tlhele a joyina vabuti vakwe loko va xavisa Yosefa leswaku a ya va hlonga ni loko va hembela tata wa vona hileswi endlekeke. (Gen. 37:​31-33) Endzhaku u etlele na makoti wakwe Tamari hileswi a a ehleketa leswaku i nghwavava.—Gen. 38:​15-18.

14. Hi swihi swilo leswinene leswi Yuda a swi endleke? (Genesa 49:​8, 9)

¹⁴ Lexi hlamarisaka, Yakobo u katekise Yuda ni ku tlhela a n’wi bumabumela. (Hlaya Genesa 49:​8, 9.) Phela Yuda u kombise leswaku wa khathala swinene hi tata wa vona loyi se a a dyuharile. Nakambe u tlhele a hlayisa makwavo wa vona lontsongo Benjamini.—Gen. 44:​18, 30-34.

15. Xana byi hetiseke njhani vuprofeta bya leswaku Yuda a a ta rhangela?

¹⁵ Yakobo u profete leswaku Yuda a a ta rhangela vamakwavo. Hambiswiritano, a ku ta hundza malembe yo tala vuprofeta byebyo byi nga si hetiseka. Endzhaku ka loko Vaisrayele va hume eEgipta va ya eTikweni leri Tshembisiweke, nyimba ya Yuda a yi rhange emahlweni yi kongomisa tinyimba letin’wana. (Tinhl. 10:14) Endzhaku ka malembenyana, nyimba ya Yuda hi yona yi rhangeke yi lwa ni Vakanana eTikweni leri Tshembisiweke. (Vaav. 1:​1, 2) Nakambe Davhida loyi a nga un’wana wa vatukulu va Yuda hi yena wo sungula ku va hosi eka nyimba yoleyo. Kambe ka ha ri ni tindlela tin’wana leti vuprofeta lebyi byi hetisekeke hatona.

16. Vuprofeta lebyi nga eka Genesa 49:10 byi hetiseke njhani? (Nakambe vona bokisi leri nge, “Vuprofeta Lebyi Yakobo A Byi Vuleke Loko A Ri Ekusuhi Ni Ku Fa.”)

¹⁶ Yakobo u swi veke erivaleni leswaku loyi a a ta fuma vanhu hilaha ku nga heriki a a ta huma eka nyimba ya Yuda. (Hlaya Genesa 49:10 ni nhlamuselo ya le hansi.) Mufumi yoloye i Yesu Kreste loyi Yakobo a n’wi vitaneke Xilo. Loko ntsumi yi vulavula hi Yesu yi te: “Yehovha Xikwembu u ta n’wi nyika xiluvelo xa Davhida tata wakwe.” (Luka 1:​32, 33) Yesu u vuriwa “Nghala ya nyimba ya Yuda.”—Nhlav. 5:5.

17. Hi nga n’wi tekelela njhani Yehovha eka ndlela leyi hi langutaka van’wana hayona?

¹⁷ Hi dyondza yini? Yehovha u katekise Yuda hambileswi a endleke swihoxo leswikulu. Kumbexana vabuti wakwe va tivutisile leswaku Yehovha u vone yini eka yena. Hambileswi hi nga swi tiviki leswi a va swi ehleketa kambe ha swi tiva leswaku Yehovha u vone leswinene eka Yuda naswona u n’wi katekisile hikwalaho ka sweswo. Hi nga n’wi tekelela njhani Yehovha emhakeni leyi? Loko makwerhu a kuma xiavelo xo hlawuleka, eku sunguleni hi nga ha ringeka ku languta swilo leswi makwerhu yoloye a nga swi endliki kahle. Kambe hi ta va hi endla kahle loko hi tsundzuka leswaku Yehovha u tsakisiwa hi vumunhu lebyinene bya makwerhu yoloye naswona u languta leswinene eka vagandzeri vakwe. Hikwalaho, a hi tikarhateleni ku n’wi tekelela.

18. Hikwalahokayini hi fanele hi lehisa mbilu?

¹⁸ Nchumu wun’wana lowu hi wu dyondzaka eka mhaka ya Yuda i ku lehisa mbilu. Mikarhi hinkwayo Yehovha u hetisisa switshembiso swakwe kambe a hi mikarhi hinkwayo a swi hetisisaka hi ndlela kumbe hi nkarhi lowu hi wu rindzeleke. Swi teke nkarhi leswaku nyimba ya Yuda yi rhangela vanhu va Xikwembu. Kambe nyimba leyi yi seketele lava Yehovha a va hlawuleke ku endla tano, hambi a ku ri Muxe loyi a a ri Mulevhi, Yoxuwa loyi a a ri Muefrayimi kumbe Hosi Sawulo loyi a a ri wa nyimba ya Benjamini. Onge na hina hi nga seketela un’wana na un’wana loyi Yehovha a n’wi hlawulaka leswaku a hi rhangela namuntlha.—Hev. 6:12.

19. Hi dyondza yini hi Yehovha eka vuprofeta lebyi Yakobo a byi vuleke loko a ri ekusuhi ni ku fa?

¹⁹ I yini leswi hi swi dyondzeke ku ta fikela sweswi eka vuprofeta lebyi Yakobo a byi vuleke loko a ri ekusuhi ni ku fa? Swi le rivaleni leswaku “Xikwembu a xi voni hi ndlela leyi munhu a vonaka ha yona.” (1 Sam. 16:7) Yehovha u lehisa mbilu naswona wa rivalela. Nilokoswiritano, a swi n’wi tsakisi loko vanhu va tikhoma ku biha kambe a nga langutelanga leswaku vagandzeri vakwe va nga swi endli swihoxo. Loko vanhu lava tshameke va endla swihoxo leswikulu va cinca ivi va endla leswinene, Yehovha wa va katekisa. Eka nhlokomhaka leyi landzelaka, hi ta bula hi leswi Yakobo a swi byeleke majaha yakwe laman’wana ya nhungu.