U Fanele U Endla Yini Loko Wena Kumbe Van’wana Va Khomiwa Ku Biha?

1-2. Vanhu vo tala va endla yini loko va nga khomiwi kahle naswona hi nga tivutisa swivutiso swihi?

HI HANYA emisaveni leyi vanhu va nga khomiwiki kahle. Ku ni swivangelo swo tala leswi endlaka vanhu va nga khomiwi kahle, ku nga ha va hikwalaho ka xiyimo xa timali, rimbewu, rixaka ra vona kumbe ndhawu leyi va humaka eka yona. Vanhu vo tala va xaniseka hileswi van’wamabindzu lava nga swigwili kumbe vafumi lava nga ni vukungundzwana va khathalaka ngopfu hi mali ku tlula vanhu. Swivangelo leswi ni swin’wana swi hi khumba hinkwerhu.

² A swi hlamarisi leswi vanhu vo tala va hlundzukaka loko va vona vanhu emisaveni hinkwayo va khomiwaka ku biha. Hinkwerhu hi lava ku hanya emisaveni leyi hi titwaka hi sirhelelekile ni ku khomiwa kahle. Van’wana va katseka eka mitlawa leyi ringetaka ku lulamisa swiphiqo. Va toyatoyela mifumo ni milawu ya yona ni ku seketela van’watipolitiki lava tshembisaka ku herisa mhaka ya ku va vanhu va nga khomiwi kahle. Hambiswiritano, leswi hi nga Vakreste hi dyondzisiwa ku nga vi “xiphemu xa misava” ni ku rindzela Mfumo wa Xikwembu leswaku wu herisa ku nga khomiwi kahle. (Yoh. 17:16) Kambe sweswo a swi vuli swona leswaku a hi karhateki loko hi vona vanhu va khomiwa ku biha. Hi nga tivutisa leswi: ‘Ndzi nga angula njhani loko ndzi vona vanhu va nga khomiwi kahle? Xana swi kona leswi ndzi nga swi endlaka sweswi?’ Leswaku hi hlamula swivutiso leswi, a hi rhangeni hi bula hi ndlela leyi Yehovha na Yesu va titwaka hayona loko vanhu va nga khomiwi kahle.

YEHOVHA NA YESU VA SWI VENGA LOKO VANHU VA KHOMIWA KU BIHA

3. Hikwalahokayini swi nga hlamarisi loko hi karhateka hikwalaho ka leswi vanhu va nga khomiwiki kahle? (Esaya 5:7)

³ Bibele yi hi nyika xivangelo lexi endlaka hi karhateka loko hi nga khomiwi kahle kumbe loko hi vona vanhu va nga khomiwi kahle. Yi hlamusela leswaku Yehovha u hi vumbe hi xifaniso xakwe naswona u “rhandza ku tshembeka ni vululami.” (Ps. 33:5; Gen. 1:26) A nge pfuki a khome vanhu hi ndlela yo biha naswona u lava leswaku na hina hi nga khomi van’wana ku biha. (Det. 32:​3, 4; Mik. 6:8; Zak. 7:9) Hi xikombiso, hi nkarhi wa muprofeta Esaya, Yehovha u twe “swirilo” swa Vaisrayele vo tala lava a va nga khomiwi kahle hi Vaisrayelekulobye. (Hlaya Esaya 5:7.) Yehovha u va xupurile vanhu volavo lava a va honisa nawu wakwe hi ku phindhaphindha ni ku tlhela va khoma vanhu ku biha.—Esa. 5:​5, 13.

4. Xana Yesu u titwa njhani loko a vona vanhu va khomiwa ku biha? (Nakambe vona xifaniso.)

⁴ Ku fana na Yehovha, Yesu u rhandza vululami naswona wa swi venga loko vanhu va khomiwa ku biha. Siku rin’wana loko a ha ri laha misaveni, u vone wanuna un’wana loyi a a lamale voko. Yesu u n’wi twele vusiwana wanuna yoloye ivi a n’wi horisa kambe sweswo swi hlundzukise varhangeri va vukhongeri lava a va ri na timbilu to biha. A va nga ri na mhaka na leswaku wanuna yoloye u horile kambe a va karhateka ngopfu hileswaku Yesu u tlule nawu wa Savata. Xana Yesu u titwe njhani hi swiendlo swa vona? U ve ni “gome swinene hikwalaho ka leswi a va ri ni timbilu to biha.”—Mar. 3:​1-6.

5. Hi fanele hi tsundzuka yini loko hi hlundzuka hikwalaho ka leswi vanhu va nga khomiwiki kahle?

⁵ A swi hlamarisi leswi hi hlundzukaka loko hi vona vanhu va khomiwa ku biha hikuva Yehovha na Yesu na vona va hlundzuka loko va vona vanhu va nga khomiwi kahle. (Efe. 4:26) Kambe hi fanele hi lawula ku hlundzuka ka hina ni ku tlhela hi tsundzuka leswaku a hi nge swi koti ku herisa ku nga khomiwi kahle ka vanhu. Entiyisweni, loko hi hlundzuka nkarhi wo leha kumbe hi tsandzeka ku lawula ku hlundzuka ka hina, hi nga tivavisa. (Ps. 37:​1, 8; Yak. 1:20) Hikwalaho, hi fanele hi endla yini loko hina kumbe van’wana va nga khomiwi kahle? Hi nga dyondza eka xikombiso xa Yesu.

LESWI YESU A SWI ENDLEKE LOKO A VONA VANHU VA KHOMIWA KU BIHA

6. Loko Yesu a ha ri laha misaveni, xana vanhu a va khomiwa njhani? (Nakambe vona xifaniso.)

⁶ Loko Yesu a ri laha misaveni u vone vanhu vo tala va khomiwa ku biha. U vone varhangeri va vukhongeri va tshikilela vanhu. (Mat. 23:​2-4) Nakambe a a swi tiva leswaku varhangeri va Varhoma a va khoma vanhu hi ndlela ya tihanyi. Vayuda vo tala a va lava ku tshunxiwa eka Mfumo wa Rhoma. Hi yona mhaka leyi Vayuda van’wana va vumbeke mitlawa leswaku va lwa ni Varhoma. Nilokoswiritano, Yesu a nga katsekanga kumbe a seketela ntlawa wo karhi lowu a wu lwela leswaku ku va ni ku cinca. Loko a twa leswaku vanhu van’wana va kunguhate ku n’wi endla hosi, u suke a famba.—Yoh. 6:15.

7-8. Hikwalahokayini loko Yesu a ri laha misaveni a nga ringetanga ku herisa swiphiqo leswi nga kona? (Yohane 18:36)

⁷ Loko Yesu a ri laha misaveni, a nga katsekanga eka tipolitiki leswaku a herisa ku nga khomiwi kahle ka vanhu. Hikwalahokayini? A a swi tiva leswaku vanhu a va na yona mfanelo kumbe vuswikoti byo tifuma. (Ps. 146:3; Yer. 10:23) Nakambe vanhu a va nge swi koti ku susa lexi endlaka ku va ni ku xaniseka. Misava leyi yi fumiwa hi xivumbiwa xa moya ku nga Sathana Diyavulosi, tlhelo mudlayi loyi a tirhisaka vulawuri byakwe leswaku a kucetela vanhu leswaku va khoma vanhu van’wana ku biha. (Yoh. 8:44; Efe. 2:2) Nakambe leswi hi nga ni xidyoho swi endla swi hi tikela ku khoma van’wana kahle mikarhi hinkwayo hambiloko hi ri vanhu lavanene.—Ekl. 7:20.

⁸ Yesu a a swi tiva leswaku i Mfumo wa Xikwembu ntsena lowu nga ta herisa swiphiqo hinkwaswo laha misaveni. Hikwalaho ka sweswo, u tirhise matimba ni nkarhi wakwe leswaku a “chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu.” (Luka 8:1) U tiyisekise “lava nga ni ndlala ni torha ra leswo lulama” leswaku vukungundzwana ni ku va vanhu va khomiwa hi ndlela yo biha swi ta herisiwa. (Mat. 5:6; Luka 18:​7, 8) Hambiswiritano, swiphiqo leswi a swi nge herisiwi hi mifumo ya vanhu kambe swi ta herisiwa hi Mfumo wa Xikwembu wa le tilweni lowu nga riki “xiphemu xa misava leyi.”—Hlaya Yohane 18:36.

TEKELELA YESU LOKO U NGA KHOMIWI KAHLE

9. I yini lexi ku tiyisekisaka leswaku Mfumo wa Xikwembu hi wona ntsena wu nga ta herisa ku xaniseka hinkwako?

⁹ Namuntlha vanhu va khomiwa ku biha ku tlula ni ndlela leyi a swi ri hayona enkarhini wa Yesu. Kambe loyi a endlaka leswaku swi va tano “emasikwini [lawa] yo hetelela” ka ha ri yena Sathana ni vanhu lava nga hetisekangiki lava a va tirhisaka. (2 Tim. 3:​1-5, 13; Nhlav. 12:12) Ku fana na Yesu, ha swi tiva leswaku i Mfumo wa Xikwembu ntsena lowu nga ta herisa swilo leswi vangaka ku xaniseka. Leswi hi seketelaka Mfumo wa Xikwembu hi ku helela, a hi toyatoyi kumbe hi tshemba leswaku mifumo leyi hi fumaka sweswi yi ta herisa ku xaniseka. Ehleketa hi leswi endlekeleke makwerhu wa xisati Stacy.a Loko a nga si dyondza ntiyiso, nkarhi ni nkarhi a a joyina ntlawa lowu a wu lwela leswaku ku va ni vululami. Kambe hi ku famba ka nkarhi a a nga ha tiyiseki leswaku leswi a a swi endla a swi ta va pfuna vanhu hakunene. U ri: “Loko ndzi ri karhi ndzi toyatoya, a ndzi tivutisa loko ntlawa lowu a ndzi wu seketela wu ta swi kota ku lulamisa swiphiqo. Kambe leswi sweswi ndzi seketelaka Mfumo wa Xikwembu ndza tiyiseka leswaku wu ta swi herisa swiphiqo leswi hinkwaswo. Ndza swi tiva leswaku Yehovha u ta ku herisa ku xaniseka hinkwako, ku nga leswi mina a ndzi nga ta kota ku swi endla.”—Ps. 72:​1, 4.

10. Hikwalahokayini leswi valweri va tshunxeko va swi endlaka swi nga fambisani ni marito ya Yesu lama nga eka Matewu 5:​43-48? (Nakambe vona xifaniso.)

¹⁰ Mitlawa yo tala ya valweri va tshunxeko yi endla leswi hambaneke ni leswi Yesu a swi endleke kumbe ku swi dyondzisa hikuva yi vanga madzolonga ni ku tlhela yi hlundzuka ngopfu. (Efe. 4:31) Makwerhu la vuriwaka Jeffrey u swi xiyile sweswo, u ri: “Ndza swi tiva leswaku ku toyatoya loku sungulaka ku ri kunene ku nga cinca hi ku copeta ka tihlo ivi vanhu va endla madzolonga ni ku tlhela va phanga swilo.” Hambiswiritano, Yesu u hi dyondzise leswaku hi komba vanhu hinkwavo rirhandzu hambi ku ri lava hi kanetaka kumbe ku hi xanisa. (Hlaya Matewu 5:​43-48.) Leswi hi nga Vakreste, hi endla hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka leswaku hi papalata nchumu wun’wana ni wun’wana lowu nga fambisaniki ni xikombiso lexi Yesu a hi vekeleke xona.

11. Hikwalahokayini mikarhi yin’wana swi nga hi tikelaka ku tekelela Yesu loko swi ta eka ku nga katseki eka swa tipolitiki?

¹¹ Hambileswi hi swi tivaka leswaku Mfumo wa Xikwembu wu ta herisa ku xaniseka hi ku helela, swi nga hi tikela ku tekelela Yesu loko hi khomiwa ku biha. Ehleketa hi leswi endlekeleke Janiya loyi a khomiweke hi ndlela yo biha hikwalaho ka nhlonge yakwe. U ri: “A ndzi dye makala, a ndzi twa ku vava naswona a ndzi lava ku rihisela hikwalaho ka ndlela yo biha leyi ndzi khomiweke hayona. Kutani ndzi ehlekete hi ku joyina ntlawa lowu a wu toyatoyela ku herisa xihlawuhlawu. A ndzi ehleketa leswaku loko ndzi endla leswi ndzi ta titwa ndzi antswa.” Hambiswiritano, hi ku famba ka nkarhi Janiya u xiye leswaku a a fanele a cinca ndlela leyi a ehleketaka hayona. U ri: “Ndzi xiye leswaku a ndzi pfumelela vanhu va lawula ndlela leyi a ndzi ehleketa hayona hi ku va va ndzi kucetela leswaku ndzi tshembela eka vanhu ku ri ni ku tshemba Yehovha. Hikwalaho, ndzi endle xiboho xa ku tshika ku tihlanganisa ni mitlawa yoleyo.” Hi fanele hi tivonela leswaku hi nga pfumeleli ku hlundzuka hikwalaho ko khomiwa hi ndlela yo biha ku hi endla hi katseka eka swa tipolitiki.—Yoh. 15:19.

12. Hikwalahokayini ku ri vutlhari ku hlawula leswi hi swi hlalelaka, hi swi hlayaka ni leswi hi swi yingiselaka?

¹² I yini leswi nga hi pfunaka leswaku hi lawula ku hlundzuka ka hina loko hi nga khomiwi kahle kumbe hi vona van’wana va khomiwa ku biha? Ndlela yin’wana leyi nga hi pfunaka i ku va hi hlawula leswi hi swi hlayaka, hi swi yingiselaka ni leswi hi swi hlalelaka. Swilo swin’wana leswi vekiwaka eka social media loko swi ta eka ku khomiwa ka vanhu hi ndlela yo biha swi hundzeletiwile naswona swi hlohlotela van’wana leswaku va pfukela mifumo. Hi xitalo, vaviki va mahungu va nga vula mavonelo ya vona ematshan’weni yo vika leswi nga endleka. Hambiloko xiviko lexi hi xi tweke xa ku va vanhu va khomiwa ku biha ku ri ntiyiso, xana ku dzika eka swona swi nga hi pfuna? Loko hi heta nkarhi wo tala hi hlaya kumbe hi hlalela mahungu wolawo hi nga pfilunganyeka kumbe swi hi heta matimba. (Swiv. 24:10) Nakambe hi nga rivala nchumu wa nkoka wa leswaku i Mfumo wa Xikwembu ntsena lowu nga ta herisa ku xaniseka loku hinkwako.

13. Xana ku hlaya Bibele siku ni siku swi nga hi pfuna njhani leswaku hi va ni langutelo lerinene loko hina kumbe van’wana va nga khomiwi kahle?

¹³ Loko siku ni siku hi hlaya Bibele ni ku tlhela hi anakanyisisa hi leswi hi swi hlayaka, swi ta hi pfuna hi tiva leswi hi nga swi endlaka loko hi nga khomiwi kahle kumbe loko hi vona van’wana va khomiwa ku biha. Makwerhu wa xisati Alia a a hlundzuke ngopfu loko a vona ndlela leyi vanhu a va khomiwa ku biha hayona emugangeni wa ka vona. A swi vonaka onge lava a va khoma van’wana hi ndlela yo biha a va nga xupuriwi. U ri: “Ndzi tshame ehansi ndzi tivutisa ndzi ku, ‘Xana ndza tshemba hakunene leswaku Yehovha u ta swi lulamisa swiphiqo leswi?’ Kwalaho ndzi hlaye Yobo 34:​22-29. Tindzimana teto ti ndzi tsundzuxe leswaku a nga kona loyi a nga tumbelelaka Yehovha. Hi yena ntsena la nga ta endla leswaku ku va ni vululami ni ku tlhela a herisa swiphiqo swa hina hinkwerhu.” Nilokoswiritano, loko ha ha yimele Mfumo wa Xikwembu leswaku wu tisa vululami, xana hi fanele hi endla yini sweswi?

HI NGA ENDLA YINI SWESWI LOKO HI NGA KHOMIWI KAHLE

14. Hi fanele hi endla yini leswaku hi nga katseki eka swiendlo swo biha swa vanhu va misava leyi? (Vakolosa 3:​10, 11)

¹⁴ A hi nge swi koti ku lawula ndlela yo biha leyi vanhu va khomaka van’wana hayona kambe hi nga swi kota ku khoma vanhu hi ndlela leyinene. Hilaha se hi dyondzeke hakona, hi tekelela Yesu loko hi komba van’wana rirhandzu. Nakambe rirhandzu rero ri ta hi susumetela ku khoma van’wana kahle hambi ku ri ku xixima lava hi xanisaka. (Mat. 7:12; Rhom. 12:17) Yehovha wa tsaka loko hi khoma van’wana kahle ni ku tlhela hi va ni musa.—Hlaya Vakolosa 3:​10, 11.

15. Xana ku byela vanhu ntiyiso wa le Bibeleni swi nga va pfuna njhani leswaku va tshika ku endla swilo swo biha?

¹⁵ Ndlela leyinene ngopfu yo pfuna vanhu va khoma vanhu van’wana kahle, i ku va dyondzisa ntiyiso wa le Bibeleni. Hikwalahokayini hi vula tano? Hikuva loko munhu a “tiva Yehovha” swi nga endla leswaku a cinca mahanyelo yakwe yo biha ivi a va munhu lonene la rhandzaka ku rhula. (Esa. 11:​6, 7, 9) Loko wanuna loyi a vuriwaka Jemal a nga si dyondza ntiyiso, u joyine ntlawa wa politiki lowu a wu pfukela mfumo wa le tikweni ra vona hileswi a a vona onge a wu nga va fumi kahle. U ri: “A wu nge va sindzisi vanhu leswaku va cinca. Na mina a ndzi sindzisiwanga kambe ndzi cinciwe hi ntiyiso wa le Bibeleni lowu ndzi wu dyondzeke.” Leswi Jemal a swi dyondzeke swi n’wi pfune leswaku a huma eka ntlawa wolowo lowu a wu pfukela mfumo. Hikwalaho hi nga swi kota ku pfuna vanhu leswaku va tshika ku endla swilo swo biha leswi nga vavisaka van’wana hi ku va hi va dyondzisa ntiyiso wa le Bibeleni.

16. Hikwalahokayini u lava ku byela van’wana leswi Mfumo wa Xikwembu wu nga ta swi endla?

¹⁶ Ku fana na Yesu, hi tiyimiserile ku byela vanhu leswaku Mfumo wa Xikwembu hi wona ntsena wu nga ta herisa ku xaniseka. Mahungu lawa ma nga chavelela lava khomiweke ku biha. (Yer. 29:11) Stacy loyi hi buleke ha yena eku sunguleni u ri: “Ku dyondza ntiyiso swi ndzi pfunile leswaku ndzi tiyisela loko ndzi nga khomiwi kahle ni ku tlhela ndzi nga hlundzuki loko ndzi vona van’wana va khomiwa ku biha. Yehovha u tirhisa Bibele leswaku a hi chavelela.” Hikwalaho u fanele u lunghiselela kahle leswaku u ta kota ku byela van’wana rungula leri chavelelaka ra le Bibeleni ra ndlela leyi ku nga khomiwi kahle ka vanhu ku nga ta herisiwa hayona. Loko u ya u tiyiseka hi ntiyiso lowu kumekaka eka Matsalwa lawa hi buleke ha wona eka nhlokomhaka leyi, u ta ya u swi lunghekela ku bula hi mhaka leyi exikolweni kumbe entirhweni.b

17. Yehovha u hi pfuna njhani leswaku hi tiyisela loko hi nga khomiwi kahle?

¹⁷ Ha swi tiva leswaku hi ta ya emahlweni hi khomiwa ku biha loko ntsena Sathana a ha ri “mufumi wa misava leyi.” Kambe leswi a swi vuli swona leswaku a hi na yena mupfuni kumbe ntshembo loko ha ha rindzele leswaku Sathana a “hlongoriwa.” (Yoh. 12:31) EMatsalweni, Yehovha u hi byela xivangelo lexi endlaka hi khomiwa ku biha ni ku tlhela a hi byela ndlela leyi a titwaka hayona loko a hi vona hi xaniseka. (Ps. 34:​17-19) Hi ku tirhisa N’wana wakwe, Yehovha u hi dyondzisa leswi hi faneleke hi swi endla loko hi nga khomiwi kahle ni ndlela leyi Mfumo wakwe wu nga ta herisa ku xaniseka ku nga ri khale. (2 Pet. 3:13) Onge hi nga ya emahlweni hi chumayela mahungu lamanene ya Mfumo hi ku hiseka ni ku tlhela hi anakanyisisa hi nkarhi lowu misava yi nga ta tala hi ‘vululami ni ku tshembeka.’—Esa. 9:7.