Xixima Van’wana

1. Hikwalahokayini vanhu va tsaka loko va hloniphiwa? (Swivuriso 22:1)

XANA u titwa njhani loko vanhu va ku hlonipha? A swi kanakanisi leswaku wa tsaka. Phela munhu un’wana ni un’wana u lava ku titwa a hloniphiwa. A swi hlamarisi leswi Bibele yi vulaka leswaku “ku xiximiwa ku tlula silivhere ni nsuku”!—Hlaya Swivuriso 22:1.

2-3. Hikwalahokayini mikarhi yin’wana swi tika ku komba van’wana xichavo naswona hi ta dyondza hi yini eka nhlokomhaka leyi?

² Mikarhi yin’wana swa hi tikela ku komba van’wana xichavo hikuva hi hatla hi vona swihoxo leswi va swi endlaka. Nakambe hi hanya enkarhini lowu vanhu vo tala va delelaka van’wana. Kambe hikwalahokayini hi nga fanelanga hi va tekelela? Hikuva Yehovha u lava hi xixima “vanhu va mixaka hinkwayo.”—1 Pet. 2:17.

³ Eka nhlokomhaka leyi, hi ta dyondza hileswi swi vulaka swona ku xixima van’wana ni ndlela leyi hi nga xiximaka (1) swirho swa ndyangu, (2) vamakwerhu ni (3) lava nga riki Timbhoni. Hi ta tlhela hi bula hi ndlela leyi hi nga va xiximaka hayona vanhu hambiloko hi ri eka swiyimo swo tika.

SWI VULA YINI KU XIXIMA VAN’WANA?

4. Swi vula yini ku xixima van’wana?

⁴ Swi vula yini ku xixima vanhu van’wana? Swi katsa langutelo leri hi nga na rona hi vona ni ndlela leyi hi va khomaka hayona. Hikwalaho ka vumunhu bya vona, swilo leswi va swi fikeleleke ni vulawuri lebyi va nga na byona. Nakambe loko hi xixima munhu wo karhi, swi endla a titwa a ri wa nkoka ni ku tlhela a hlonipheka. Hikwalaho, hi ta kota ku xixima vanhu ntsena loko swi huma embilwini.—Mat. 15:8.

5. I yini leswi nga hi susumetelaka ku xixima vanhu hinkwavo?

⁵ Yehovha u lava leswaku hi xixima vanhu van’wana naswona u langutele leswaku hi endla tano ni le ka “lava fumaka.” (Rhom. 13:​1, 7) Van’wana va nga ha ku, “Ndzi xixima ntsena vanhu lava swi va fanelaka.” Kambe xana i swinene ku ehleketa hi ndlela yoleyo? Hina malandza ya Yehovha ha swi tiva leswaku a hi xiximi vanhu hikwalaho ka ndlela leyi va tikhomaka hayona. Kambe hi va xixima hileswi hi rhandzaka Yehovha naswona hi lavaka ku n’wi tsakisa.—Yox. 4:14; 1 Pet. 3:15.

6. Xana swa koteka ku xixima munhu loyi a nga ku hlonipheki? Hlamusela. (Nakambe vona xifaniso.)

⁶ Van’wana va nga ha tivutisa leswi, ‘Xana swa koteka ku xixima munhu loyi a nga ku hlonipheki?’ Ina swa koteka. Xiya swikombiso leswi landzelaka. Hosi Sawulo u rhukane n’wana wakwe Yonathani emahlweni ka vanhu. (1 Sam. 20:​30-34) Nilokoswiritano, Yonathani a nga tshikanga ku hlonipha bava wakwe naswona u n’wi seketerile enyimpini kukondza siku leri Sawulo a feke ha rona. (Eks. 20:12; 2 Sam. 1:23) Muprista Lonkulu Eli u hehle Hana a vula leswaku u dakwile. (1 Sam. 1:​12-14) Nilokoswiritano, Hana u vulavule na Eli hi ndlela ya xichavo hambileswi a swi tiveka leswaku a a tsandzeka ku laya vana vakwe tanihi tatana tlhelo muprista lonkulu. (1 Sam. 1:​15-18; 2:​22-24) Nakambe vavanuna va le Atena va rhukane Pawulo va vula leswaku a a “phyaphyarha.” (Mit. 17:18) Nilokoswiritano, Pawulo u vulavule kahle na vona. (Mit. 17:22) Swi le rivaleni leswaku loko hi rhandza Yehovha swinene naswona hi chava ku n’wi twisa ku vava, swi ta endla leswaku hi xixima van’wana ku nga ri ntsena loko swi olova kambe ni loko swi tika. Kambe a hi buleni hi leswaku i vamani lava hi faneleke hi va xixima naswona hikwalahokayini?

XIXIMA SWIRHO SWA NDYANGU

7. I yini leswi nga endlaka swi hi tikela ku xixima swirho swa ndyangu?

⁷ Tlhontlho. Leswi hi hetaka nkarhi wo tala ni mindyangu ya hina, hi byi tiva kahle vumunhu bya vona lebyinene ni lebyi nga riki byinene. Van’wana va ni vuvabyi lebyi endlaka swi tika ku va khathalela kumbe va ni ntshikilelo wa mianakanyo. Kasi van’wana va nga endla swilo leswi hi twisaka ku vava kumbe va hi tlhava hi marito. Hikwalaho ka leswi, van’wana va delela swirho swa mindyangu ya vona ku ri ni ku va va hanyisana na vona hi ndlela yo rhula. Hikwalaho ka sweswo, a ku na ku twanana ekaya. Hi nga fanisa swirho swa ndyangu ni miri, loko miri wu twa ku vava swirho swa miri a swi koti ku tirhisana kahle. Hilaha ku fanaka, loko ndyangu wu nga xiximani swi nga endla leswaku wu nga khomisani. Kambe ku fana ni leswi vuvabyi byo tala byi tshungulekaka, ndyangu wu nga swi kota ku dyondza ku xiximana.

8. Hikwalahokayini swi ri swa nkoka ku xixima swirho swa ndyangu? (1 Timotiya 5:​4, 8)

⁸ Hikwalahokayini hi fanele hi xixima van’wana? (Hlaya 1 Timotiya 5:​4, 8.) Eka papila ro sungula leri Pawulo a ri tsaleleke Timotiya, u hlamusele ndlela leyi swirho swa ndyangu swi faneleke swi hlayisana hayona. U tlhele a hlamusela leswaku xivangelo lexikulu lexi faneleke xi hi endla hi xixima swirho swa ndyangu hi ndlela leyi, hileswi hi “tinyiketele[ke] eka Xikwembu” ku nga ri hileswi hi bohekaka ku endla tano. Ku tinyiketela eka Xikwembu swi vula ku xi gandzela ni ku tlhela hi xi tirhela. Phela Yehovha hi yena a sunguleke ndyangu. (Efe. 3:​14, 15) Hikwalaho, loko hi xixima swirho swa ndyangu swi fana ni loko hi xixima Yehovha loyi a nga Musunguri wa ndyangu. Hakunene hi ni xivangelo xa nkoka xo va hi xixima swirho swa ndyangu.

9. Nuna ni nsati va nga xiximana hi ndlela yihi? (Nakambe vona swifaniso.)

⁹ Ndlela leyi hi nga kombisaka xichavo hayona. Wanuna loyi a xiximaka nsati wakwe u kombisa leswaku u n’wi teka a ri wa nkoka loko va ri evanhwini ni loko va ri ekaya. (Swiv. 31:28; 1 Pet. 3:7) A nge pfuki a n’wi tlhandleke voko, a n’wi chicha xindzhuti kumbe a n’wi endla a titwa a nga pfuni nchumu. Ariel,a loyi a tshamaka eArgentina u ri: “Mikarhi yin’wana nsati wa mina u vula swilo leswi ndzi twisaka ku vava hikwalaho ka vuvabyi byakwe. Loko leswi swi endleka ndzi titsundzuxa leswaku a ngo ti endlisa. Ndzi tlhela ndzi tsundzuka 1 Vakorinto 13:​5, leyi ndzi pfunaka leswaku ndzi vulavula na yena hi ndlela leyinene ku ri ni ku va ndzi n’wi tlhava hi marito.” (Swiv. 19:11) Wansati u kombisa leswaku u xixima nuna wa yena loko a vulavula kahle ha yena eka van’wana. (Efe. 5:33) U papalata ku n’wi endla xihlekiso ni ku n’wi vitana hi mavito lama nga riki manene hikuva wa swi tiva leswaku loko a endla sweswo u ta onha vukati bya vona. (Swiv. 14:1) Makwerhu waxisati wa le Italy loyi nuna wa yena a karhatiwaka hi ku tshamela ku vilela u ri: “Mikarhi yin’wana ndzi twa onge nuna wa mina u karhateka ngopfu hi xin’wana ni xin’wana. Khale marito ya mina ni ndlela leyi xikandza xa mina a xi languteka hayona a swi kombisa leswaku ndza n’wi delela. Kambe ndzi xiye leswaku loko ndzi ya ndzi heta nkarhi ni vanhu lava hloniphaka, swi ndzi pfune leswaku na mina ndzi sungula ku xixima lowa ka mina.”

10. Vantshwa va nga swi kombisa njhani leswaku va xixima vatswari va vona?

¹⁰ N’wina vantshwa, yingisani milawu leyi vatswari va n’wina va mi vekeleke yona. (Efe. 6:​1-3) Va xiximeni loko mi vulavula na vona. (Eks. 21:17) Loko vatswari va n’wina va ya va dyuhala va ta lava ku khathaleriwa hi n’wina. Hikwalaho, va khathaleleni. Ehleketa leswi endlekeleke María loyi bava wakwe a nga riki Mbhoni ya Yehovha. Loko bava wakwe a sungula ku vabya a a tikisela María loko a ri karhi a n’wi khathalela. U ri: “Ndzi khongele eka Yehovha ndzi n’wi kombela leswaku a ndzi pfuna ndzi kombisa bava leswaku ndza n’wi xixima. Ndzi tlhele ndzi tibyela leswaku loko Yehovha a lava leswaku ndzi xixima vatswari va mina, u ta ndzi nyika matimba yo endla tano. Hi ku famba ka nkarhi, ndzi xiye leswaku a swi kali swi lava leswaku bava a cinca leswaku ndzi ta kota ku n’wi xixima.” Loko hi xixima swirho swa ndyangu hambiloko swi nga hi khomi kahle hi kombisa leswaku hi xixima Yehovha loyi a sunguleke ndyangu.

XIXIMA VAMAKWERHU

11. Hikwalahokayini swi nga hi tikelaka ku xixima vamakwerhu?

¹¹ Tlhontlho. Vamakwerhu va hanya hi misinya ya milawu ya Bibele kambe mikarhi yin’wana va nga hi khoma ku biha, va hi avanyisa kumbe va hi nyangatsa. Loko hi ri na “xivangelo xa ku vilerisiwa” hi makwerhu swi nga hi tikela ku n’wi xixima. (Kol. 3:13) I yini lexi nga hi pfunaka leswaku hi nga tshiki ku xixima vamakwerhu?

12. Hikwalahokayini swi ri swa nkoka ku xixima vamakwerhu? (2 Petro 2:​9-12)

¹² Hikwalahokayini hi fanele hi xixima van’wana? (Hlaya 2 Petro 2:​9-12.) Eka papila rakwe ra vumbirhi leri huhuteriweke, Petro u vule leswaku van’wana evandlheni ra Vukreste a va vulavula ku biha hi “vakwetsimi,” ku nga vakulu. Xana loko tintsumi to tshembeka tivona leswi a swi endlaka ti endle yini? “Hikwalaho ka leswi ti xiximaka Yehovha,” a ti vulavulanga ku biha hi vanhu volavo. Ehleketa hi sweswo, tintsumi leti nga riki na xidyoho a ti vulavulanga ku biha hi vanhu volavo lava a va tikukumuxa. Ku ri ni ku va ti endla tano, ti swi tshikele Yehovha leswaku ku va yena a va avanyisaka ni ku va tshinya. (Rhom. 14:​10-12; ringanisa Yuda 9.) Hi nga dyondza swo karhi eka tintsumi. Leswi hi faneleke hi xixima vanhu lava hi kanetaka, swi le rivaleni leswaku hi ni swivangelo swo tala swo va hi xixima vamakwerhu. Ku ri ni ku va delela, hi fanele hi va vo ‘rhanga eku va xiximeni.’ (Rhom. 12:10) Loko hi endla sweswo, hi ta va hi kombisa leswaku hi xixima Yehovha.

13-14. Hi nga swi kombisa njhani leswaku ha va xixima vamakwerhu evandlheni? Nyika xikombiso. (Nakambe vona swifaniso.)

¹³ Ndlela leyi hi nga kombisaka xichavo hayona. Vakulu va tikarhatela ku dyondzisa van’wana naswona va endla tano hi rirhandzu. (Film. 8, 9) Loko u fanele u nyika un’wana ndzayo, endla tano hi musa naswona u nga kwatanga. N’wina vamakwerhu vaxisati, mi nga pfuneta leswaku vandlha ri tshama ri ri karhi ri xiximana loko mi nga hlevi kumbe ku onha van’wana mavito. (Tito 2:​3-5) Hinkwerhu evandlheni hi nga kombisa leswaku hi xixima vakulu hi ku va hi tirhisana na vona ni ku tlhela hi khensa ntirho lowu va wu endlaka leswaku va fambisa tinhlengeletano ta vandlha, va kongomisa ntirho wo chumayela ni ku pfuna lava tekeke “goza leri hoxeke.”—Gal. 6:1; 1 Tim. 5:17.

¹⁴ Makwerhu waxisati la vuriwaka Rocío, a swi n’wi tikela ku xixima nkulu loyi a n’wi nyikeke ndzayo. U ri: “A ndzi khunguvanyekile hikuva a ndzi twa onge a nga vulavulanga na mina kahle. Ekaya a ndzi vulavula ku biha hi yena. Hambileswi a ndzi nga swi kombisi kambe a ndzi twa onge a nga na mhaka na mina naswona ndzi bakanye switsundzuxo swakwe.” Rocío u hlamusela leswi nga n’wi pfuna. U ri: “Siku rin’wana loko ndzi ri karhi ndzi hlaya Bibele, ndzi hlaye 1 Vatesalonika 5:​12, 13. Loko ndzi xiya leswaku a ndzi ri eku deleleni ka nkulu loyi a ndzi nyikeke ndzayo, ndzi sungule ku kingindziwa hi ripfalo. Ndzi khongele eka Yehovha ni ku endla ndzavisiso eka mikandziyiso ya hina leswaku ndzi kuma rungula leri a ri ta ndzi pfuna emhakeni leyi leswaku ndzi cinca langutelo ra mina. Hi ku fambaka nkarhi, ndzi swi xiyile leswaku xiphiqo a ku nga ri nkulu luya kambe a ku ri leswi a ndzi tikukumuxa. Sweswi ndza swi twisisa leswaku ndzi fanele ndzi titsongahata leswaku ndzi kota ku xixima van’wana. Ndza ha fanele ndzi antswisa emhakeni leyi kambe loko ndzi tikarhatela ku xixima van’wana, Yehovha wa tsaka.”

XIXIMA VANHU LAVA NGA RIKI TIMBHONI

15. I yini leswi nga endlaka swi hi tikela ku xixima vanhu lava nga riki Timbhoni?

¹⁵ Tlhontlho. Mikarhi yo tala loko hi ri ensin’wini hi hlangana na vanhu lava nga xi rhandziki Xikwembu kumbe Bibele. (Efe. 4:18) Hikwalaho ka ndlela leyi van’wana va kurisiweke hayona, va hlawula ku nga hi yingiseli loko hi va chumayela. Mikarhi yin’wana hi nga ha boheka ku tirhisana ni vathori kumbe vadyondzisi lava nga riki na mahanyelo ku katsa ni vatirhi kumbe vadyondzikulorhi lava hi tikiselaka vutomi. Hi ku famba ka nkarhi, hi nga tshika ku va xixima ivi hi va khoma ku biha.

16. Hikwalahokayini swi ri swa nkoka ku xixima vanhu lava sweswi va nga tirheliki Yehovha? (1 Petro 2:12; 3:15)

¹⁶ Hikwalahokayini hi fanele hi xixima van’wana? Tsundzuka leswaku Yehovha u yi teka yi ri ya nkoka ndlela leyi hi va khomaka hayona vanhu lava nga riki Timbhoni. Muapostola Petro u tsundzuxe Vakreste leswaku mahanyelo ya vona lamanene ma nga endla leswaku van’wana va “dzunisa Xikwembu.” Hikwalaho ka sweswo, u va khutaze leswaku va lwela ripfumelo ra vona “hi moya wo rhula ni hi xichavo lexi enteke.” (Hlaya 1 Petro 2:12; 3:15.) Vakreste a va fanele va khoma vanhu lava nga riki vapfumeri hi ndlela leyi a va ta va khoma hayona loko va yime emahlweni ka Xikwembu. Ku nga ha va loko va yimela ripfumelo ra vona emahlweni ka varhangeri kumbe loko va hlamusela muakelani leswi va pfumelaka eka swona. Phela Yehovha u hi langutile naswona u yingisela leswi hi swi vulaka ni ndlela leyi hi swi vulaka hayona. Hakunene hi ni xivangelo lexi twalaka xo xixima lava nga riki Timbhoni.

17. Hi nga swi kombisa njhani leswaku ha va xixima vanhu lava nga riki Timbhoni?

¹⁷ Ndlela leyi hi nga kombisaka xichavo hayona. Loko hi ri eku chumayeleni, a hi lavi ku endla vanhu lava hi va chumayelaka va titwa onge a va tlharihanga hikwalaho ka leswi va nga tiveki swo tala hi Bibele. Ku ri na sweswo, hi lava va titwa va tlakukile eka hina naswona va ri va nkoka eka Xikwembu. (Hag. 2:7; Filp. 2:3) Loko munhu wo karhi a ku poyila hikwalaho ka leswi u pfumelaka eka swona, u nga tlheriseli hi ku n’wi endla a titwa a nga tlharihanga. (1 Pet. 2:23) Loko u kandziya munhu swikun’wana, hatla u kombela ku rivaleriwa. U nga endla yini ku kombisa leswaku wa va xixima lava u tirhaka na vona? Tirha hi matimba ni ku tikarhatela ku va ni langutelo lerinene hi lava u tirhaka na vona ni muthori wa wena. (Tito 2:​9, 10) Swi nga endleka vanhu lava u tirhaka na vona mikarhi yin’wana va nga tsaki hambiloko u tshembeka, u gingiriteka ni loko u tirha hi matimba kambe tiyiseka leswaku Xikwembu xi ta tsaka.—Kol. 3:​22, 23.

18. Hikwalahokayini swi ri swa nkoka ku xixima van’wana?

¹⁸ Hi ni swivangelo leswinene swo va hi xixima van’wana. Hilaha hi dyondzeke hakona, hi swi vonile leswaku loko hi hlonipha swirho swa ndyangu wa hina hi va hi xixima Yehovha loyi a nga Nhloko ya hina ya ndyangu. Loko hi xixima vamakwerhu, hi va hi xixima Tata wa hina wa le tilweni. Nakambe loko hi xixima vanhu lava nga riki Timbhoni, hi endla leswaku swi va olovela ku dzunisa kumbe ku xixima Xikwembu xa hina lexikulu. Hambiloko vanhu van’wana va nga hi xiximi loko hina hi va komba xichavo kambe i swa nkoka leswaku hi va xixima. Hikwalahokayini? Hikuva Yehovha u ta hi katekisa. U hi tshembisa leswi: “Lava ndzi xiximaka ndzi ta va xixima.”—1 Sam. 2:30.