Yesu’ a nghena eYerusalema tanihi hosi a gade mbhongolo

Xana Vuprofeta Lebyi Vulavulaka Hi Mesiya Byi Ni Vumbhoni Bya Leswaku Yesu A Ri Mesiya?

Nhlamulo ya le Bibeleni

Ina. Loko a ha ri laha misaveni, Yesu u hetisise vuprofeta byo tala mayelana na “Mesiya lowa Murhangeri,” loyi a nga ta va “Muponisi wa misava.” (Daniyele 9:25; 1 Yohane 4:14) Hambi ku ri endzhaku ka rifu ra yena, Yesu u ye emahlweni a hetisisa vuprofeta lebyi vulavulaka hi Mesiya.— Pisalema 110:1; Mintirho 2:34-36.

Xana vito leri nge “Mesiya” ri vula yini?

Rito ra Xiheveru Ma·shiʹach (Mesiya) ni leri fanaka na rona ra Xigriki Khri·stos (Kreste) ma vula “Mutotiwa.” Hikwalaho, “Yesu Kreste” swi vula “Yesu Mutotiwa,” kumbe “Yesu loyi a nga Mesiya.”

Eminkarhini ya ku tsariwa ka Bibele, loko munhu a hlawuriwa leswaku a va eka xikhundlha xo hlawuleka kumbe vulawuri a totiwa hi ku cheriwa mafurha enhlokweni. (Levhitika 8:12; 1 Samuwele 16:13) Yesu u hlawuriwe hi Xikwembu leswaku a va Mesiya—xikhundlha lexi tlakukeke xa vulawuri. (Mintirho 2:36) Hambiswiritano, ematshan’weni yo tota Yesu hi mafurha, Xikwembu xi n’wi tote hi moya lowo kwetsima. —Matewu 3:16.

Xana vuprofeta lebyi vulavulaka hi Mesiya byi nga hetiseka eka vanhu vo tala?

Doo! Tanihi leswi migandliso ya tintiho ta munhu yi ngo va ya yena ntsena, vuprofeta bya Bibele lebyi hetisekeke byi kombetela eka Mesiya kumbe Kreste un’we. Hambiswiritano, Bibele yi tsundzuxa leswaku “ku ta humelela lava tivulaka Kreste hi vunwa ni vaprofeta va mavunwa naswona va ta endla mahlori lamakulu ni swihlamariso leswaku va hambukisa ni vahlawuriwa loko swi koteka.”—Matewu 24:24.

Xana ha ha rindzele ku ta ka Mesiya?

Doo! Bibele yi profete leswaku Mesiya a a ta va ntukulu wa Hosi Davhida wa le Israyele. (Pisalema 89:3, 4) Hambiswiritano, matimu ya rixaka ra Davhida ma nyamalarile naswona swi tikomba onge ma nyamalale loko Varhoma va lovisa muti wa Yerusalema hi lembe ra 70 C.E.a Ku sukela hi nkarhi wolowo a swi nga ha koteki leswaku munhu a kombisa leswaku i wa rixaka ra vuhosi bya Davhida. Ku hambana ni sweswo matimu lawa, a ma ri kona hi nkarhi wa Yesu, naswona valala va yena a va kanetanga leswaku Yesu i wa rixaka ra Davhida.—Matewu 22:41-46.

I vuprofeta byingani lebyi vulavulaka hi Mesiya eBibeleni?

A swi koteki ku vula nhlayo leyi kongomeke ya vuprofeta lebyi vulavulaka hi Mesiya. Hi xikombiso, ndlela yo hlayela vuprofeta yi nga hambana hambi ko va eka tindzimana leti vulavulaka hi Mesiya ntsena. Esaya 53:2-7 yi vulavula hi vuprofeta byo hlayanyana malunghana na Mesiya. Van’wana va nga ha vula leswaku tindzimana leti hinkwato i vuprofeta byin’we, kasi van’wana va nga ha hlawula xiphemu ha xin’we tanihi vuprofeta lebyi hambaneke.

Vuprofeta byin’wana lebyi vulavulaka hi Mesiya lebyi Yesu a byi hetisiseke

Vuprofeta	Byi kumeka eka	Ku hetiseka ka byona
N’wana wa Abrahama	Genesa 22:17, 18	Matewu 1:1
Vana va Isaka	Genesa 17:19	Matewu 1:2
A tswariwa a ri Muisrayele wa nyimba ya Yuda	Genesa 49:10	Matewu 1:1, 3
Wa rixaka ra Hosi Davhida	Esaya 9:7	Matewu 1:1
A velekiwa hi wanhwana	Esaya 7:14	Matewu 1:18, 22, 23
A velekiwa eBetlehema	Mikiya 5:2	Matewu 2:1, 5, 6
A thyiwa vito ra Emanuweleb	Esaya 7:14	Matewu 1:21-23
A velekeriwa endyangwini wa xiyimo xa le hansi	Esaya 53:2	Luka 2:7
Vana va dlayiwa endzhaku ka ku velekiwa kakwe.	Yeremiya 31:15	Matewu 2:16-18
A vitaniwa a huma eEgipta	Hosiya 11:1	Matewu 2:13-15
A vitaniwa Munazaretac	Esaya 11:1	Matewu 2:23
A basiseriwa ndlela hi murhumiwa	Malakiya 3:1	Matewu 11:7-10
A totiwa kutani a va Mesiya hi 29 C.E.	Daniyele 9:25	Matewu 3:13-17
Xikwembu xi n’wi amukela tanihi n’wana wa xona	Pisalema 2:7	Mintirho 13:33, 34
A hisekela vugandzeri bya ntiyiso	Pisalema 69:9	Yohane 2:13-17
Muchumayeri wa mahungu lamanene	Esaya 61:1	Luka 4:16-21
Vutirheli bya le Galeliya byi va rivoningo	Esaya 9:1, 2	Matewu 4:13-16
A endla mahlori ku fana na Muxe	Deteronoma 18:15	Mintirho 2:22
U vulavule mianakanyo ya Xikwembu ku fana na Muxe	Deteronoma 18:18, 19	Yohane 12:49
U horise mavabyi ya vo tala	Esaya 53:4	Matewu 8:16, 17
A a nga ti laveli ndhuma	Esaya 42:2	Matewu 12:17, 19
U ve ni ntwelavusiwana eka lava xanisekaka	Esaya 42:3	Matewu 12:9-20; Marka 6:34
A paluxa vululami bya Xikwembu	Esaya 42:1, 4	Matewu 12:17-20
Mutsundzuxi Wo Hlamarisa	Esaya 9:6, 7	Yohane 6:68
A twarisa vito ra Yehovha	Pisalema 22:22	Yohane 17:6
A vulavula hi ku tirhisa swifaniso	Pisalema 78:2	Matewu 13:34, 35
Murhangeri	Daniyele 9:25	Matewu 23:10
Vo tala a va pfumelanga eka yena	Esaya 53:1	Yohane 12:37, 38
Ribye ra xikhunguvanyiso	Esaya 8:14, 15	Matewu 21:42-44
Vanhu a va n’wi amukelanga	Pisalema 118:22, 23	Mintirho 4:10, 11
A vengiwa handle ka xivangelo	Pisalema 69:4	Yohane 15:24, 25
A nghena eYerusalema tanihi hosi a gade mbhongolo	Zakariya 9:9	Matewu 21:4-9
A dzunisiwa hi vana	Pisalema 8:2	Matewu 21:15, 16
U te hi vito ra Yehovha	Pisalema 118:26	Yohane 12:12, 13
A xengiwa hi munghana loyi a n’wi tshemba	Pisalema 41:9	Yohane 13:18
A xengiwa hi swiphemu swa 30 swa silivhered	Zakariya 11:12, 13	Matewu 26:14-16; 27:3-10
Vanghana vakwe va n’wi siya	Zakariya 13:7	Matewu 26:31, 56
Timbhoni ta mavunwa tinyikela vumbhoni bya mavunwa	Pisalema 35:11	Matewu 26:59-61
A miyela emahlweni ka lava n’wi hehlaka	Esaya 53:7	Matewu 27:12-14
A tshwuteriwa	Esaya 50:6	Matewu 26:67; 27:27, 30
Va n’wi ba enhlokweni	Mikiya 5:1	Marka 15:19
A biwa	Esaya 50:6	Yohane 19:1
A nga va alelanga loko va n’wi ba	Esaya 50:6	Yohane 18:22, 23
Valawuri va mfumo va endle xikungu xo n’wi dlaya	Pisalema 2:2	Luka 23:10-12
A beleriwa mavoko ni milenge emhandzini	Pisalema 22:16	Matewu 27:35; Yohane 20:25
Vanhu va hoxa vuhlolotwana leswaku va kuma tinguvu takwe	Pisalema 22:18	Yohane 19:23, 24
A hlayiwa swin’we ni vadyohi	Esaya 53:12	Matewu 27:38
A tseketseriwa, a rhukaniwa	Pisalema 22:7, 8	Matewu 27:39-43
A xanisekela vadyohi	Esaya 53:5, 6	1 Petro 2:23-25
A swi tikomba onge Xikwembu xi n’wi tshikile	Pisalema 22:1	Marka 15:34
Va n’wi nwisa vhinyo leyi pfanganisiweke ni nyongwa	Pisalema 69:21	Matewu 27:34
A khomiwa hi torha a nga si fa	Pisalema 22:15	Yohane 19:28, 29
A veka moya wakwe emavokweni ya Xikwembu	Pisalema 31:5	Luka 23:46
U nyikele vutomi byakwe	Esaya 53:12	Marka 15:37
U nyikele hi nkutsulo leswaku ku herisiwa xidyoho	Esaya 53:12	Matewu 20:28
Marhambu ya yena a ma tshoviwanga	Pisalema 34:20	Yohane 19:31-33, 36
A tlhaviwa	Zakariya 12:10	Yohane 19:33-35, 37
A lahliwa ni lava fuweke	Esaya 53:9	Matewu 27:57-60
A pfuxiwa eka lava feke	Pisalema 16:10	Mintirho 2:29-31
Muxengi a siviwa hi un’wana	Pisalema 109:8	Mintirho 1:15-20
A tshama evokweni ra xinene ra Xikwembu	Pisalema 110:1	Mintirho 2:34-36

a McClintock na Strong’s Cyclopedia yi ri: “A swi kanakanisi leswaku rungula leri a ri tsariwe hansi ra rixaka ra Vayuda ni mindyangu ya vona swi onhiwe loko Yerusalema yi lovisiwa hayi loko yi nga se lovisiwa.”

b Vito ra Xiheveru Emanuwele, leri vulaka leswaku “Xikwembu Xi Na Hina,” ri wu hlamusela kahle ntirho wa Yesu tanihi Mesiya. Ku ta ka yena emisaveni ni mitirho leyi a yi endleke swi ve vumbhoni bya leswaku Xikwembu xi ni vagandzeri va xona.—Luka 2:27-32; 7:12-16.

c Rito leri nge “Munazareta” ri huma eka rito ra Xiheveru neʹtser leri vulaka ku “hluka.”

d Vuprofeta lebyi byi kumeka ebukwini ya Zakariya kambe Matewu mutsari wa Bibele u vula leswaku ‘byi vuriwe hi nomu wa muprofeta Yeremiya.’ (Matewu 27:9) Swi tikomba onge mikarhi yin’wana buku ya Yeremiya a ku ri yona yo rhanga eka xiyenge lexi vitaniwaka “tibuku ta Vaprofeta.” (Luka 24:44) Matewu a nga ha va a tirhise vito ra Yeremiya ku kombetela eka nhlengeleto wolowo wa tibuku lowu katsaka ni buku ya Zakariya.