u swi hlanganisa ni ku kuma ka hina vutivi bya Xikwembu ni N’wana wa xona. Sweswo swa twala, tanihi leswi Muvumbi, Yehovha, a nga xihlovo xa vutivi bya xiviri. Loyi a chavaka Xikwembu wa swi kota ku languta swilo hi langutelo lerinene ni ku endla swiboho leswi twakalaka.—Swivuriso 1:7.

⁶ Kutani Petro u khongotele a ku: “Hikwalaho ka swona sweswo, endlani hi matimba hinkwawo ku seketela ku pfumela ka n’wina hi vunene, vunene byona mi byi seketela hi vutivi, mi seketela vutivi hi ku tikhoma, ni ku tikhoma hi ku tiyisela, ni ku tiyisela hi vukhongeri, ni vukhongeri hi ku tsakelana ka vuxaka, ni ku tsakelana ka vuxaka hi rirhandzu. Hikuva loko mi ri ni swilo leswi, ni loko swi mi talela swi andza, swi ta endla leswaku mi nga phyami kumbe ku pfumala mihandzu, kutani swi ta mi fikisa eku tiveni loku hetisekeke ka Hosi ya hina Yesu Kriste.” (2 Petro 1:5-8)b Eka ndzima leyi tlhandlamaka, hi hlaya leswaku ku kuma vutivi swi pfuna vanhu leswaku va balekela manyala ya misava. (2 Petro 2:20) Xisweswo Petro u swi veka erivaleni leswaku lava vaka Vakreste va lava vutivi, ku fana ni lava se va tirhelaka Yehovha. Xana u le ka wun’wana wa mintlawa leyi?

Dyondza, U Vuyelela, U Swi Tirhisa

7. I ndlela yihi leyi vo tala va kumeke ha yona vutivi lebyi kongomeke bya ntiyiso wa xisekelo wa Bibele?

⁷ U nga ha va u ri ni dyondzo ya Bibele ni Timbhoni ta Yehovha hi leswi u voneke ntiyiso wa rungula ra vona. Kan’we hi vhiki, ku ringana awara yin’we kumbe ku tlula, u dyondza nhloko-mhaka ya Bibele u tirhisa xipfuno xo kota lexi nge U Nga Hanya Hi Masiku aParadeyisini eMisaveni. I swinene! Vo tala lava nga ni dyondzo yo tano ni Timbhoni ta Yehovha va kume vutivi lebyi kongomeke. Kambe, xana u nga endla njhani leswaku u engetela mpimo wa leswi u swi dyondzaka? Hi leswi swiringanyeto swin’wana.c

8. Loko mudyondzi a lunghiselela dyondzo, xana a nga endla yini leswaku a dyondza swo tala?

⁸ Loko u lunghiselela dyondzo ya wena u nga si ya eminhlanganweni, kambisisa rungula leri nga ta dyondziwa. Sweswo swi vula ku languta xihloko xa ndzima, swihlokwana, ni swifaniso hinkwaswo leswi tirhisiweke ku kombisa rungula. Kutani, loko u ri karhi u hlaya ndzimana kumbe xiyenge xa buku yoleyo, lavisisa dyondzo-nkulu ni matsalwa lama yi seketelaka, yi khwatihate kumbe u yi fungha. Leswaku u kota ku vona loko u wu twisisa ntiyiso lowu hlamuseriweke, ringeta ku hlamula swivutiso leswi nga eka tindzimana to hambana-hambana. Loko u endla leswi, u ringeta ku vumba tinhlamulo hi marito ya wena n’wini. Eku heteleleni, pfuxeta dyondzo yoleyo, ringeta ku tsundzuka tinhla-nkulu ni tinhlamuselo leti yi seketelaka.

9. Xana ku tirhisa swiringanyeto swo dyondza swi nga n’wi pfunisa ku yini munhu leswaku a dyondza?

⁹ U nga rindzela ku kula hi vutivi loko u tirhisa swiringanyeto leswi. Hikwalaho ka yini? Xivangelo xin’wana hi leswaku u ta sungula ku dyondza mhaka yoleyo hi ku navela ka ntiyiso ka leswaku u dyondza, hi marito man’wana, u ta va u halula misava. Hi ku kuma nkatsakanyo ni ku languta tinhla-nkulu ni mahlamuselelo, u ta vona ndlela leyi rungula ri hlanganaka ha yona ni nhloko-mhaka ni mahetelelo. Ku pfuxeta loko u hetile swi ta ku pfuna ku tsundzuka leswi u swi dyondzeke. I yini leswi nga ta ku pfuna enkarhini lowu taka eka dyondzo ya wena ya Bibele?

10. (a) Ha yini ku phindha-phindha tinhla kumbe rungula lerintshwa swi nga ri swa nkoka ngopfu? (b) I yini leswi lavekaka eka “mpfuxeto wa swiphemuphemu”? (c) Xana ku phindha-phindha ku nga va ku va pfune njhani vana va Vaisrayele?

¹⁰ Lava nga ni vutshila etimhakeni ta dyondzo va wu tiva nkoka wa ku phindha-phindha leswi u swi dyondzeke nkarhi ni nkarhi naswona hi xikongomelo. Leswi a ko va risimu ra chele, leri u nga ha vaka u ri yimbelerile loko u dyondza mavito, mhaka kumbe dyondzo yo karhi hi ku phindha-phindha. Hambi swi ri tano, xana u swi xiyile leswaku u hatla u rivala leswi a wu swi yimbelela, ni leswaku swi hatla swi nyamalala emiehleketweni? Hikwalaho ka yini? Ku phindha-phindha u yimbelela rito kumbe mhaka leyintshwa swa lolohisa, naswona a swi tshami nkarhi wo leha. Xana i yini lexi nga cincaka sweswo? Ku tiyimisela ka wena ko lava ku dyondza ku ta ku pfuna. Ndlela yin’wana i ku phindha-phindha u ri ni xikongomelo. Endzhakunyana ka timinete loko u dyondze yinhla yo karhi, emahlweni ko va yi nyamalala emiehleketweni, ringeta ku kuma leswi u swi dyondzeke. Leswi swi vuriwe “mpfuxeto wa swiphemuphemu.” Hi ku pfuxeta mianakanyo ya wena swi nga si nyamalala, u kurisa vuswikoti bya wena byo tsundzuka. Le Israyele, vatatana a va fanele va dzikisa milawu ya Xikwembu eka vana va vona. (Deteronoma 6:6, 7) “Ku dzikisa” swi vula ku dyondzisa hi ku phindha-phindha. Handle ko kanakana, vo tala va vatatana volavo va sungule va tivisa vana va vona milawu; endzhaku va phindha-phindhe rungula ra yona; ivi va vutisa vana va vona swivutiso malunghana ni leswi nga dyondziwa.

11. I yini lexi nga endliwaka hi nkarhi wa dyondzo ya Bibele leswaku ku antswisiwa ku dyondza?

¹¹ Loko Mbhoni yi ku fambisela dyondzo ya Bibele, yi nga ha ku pfuna ku dyondza hi ku endla mpfuxeto endzhaku ko hlayanyana hi nkarhi wa dyondzo. Leswi a hi matlangwana. I ndlela yo antswisa ku dyondza, kutani hlanganyela hi ntsako eka mimpfuxeto ya nkarhi na nkarhi. Kutani loko mi heta ku dyondza, hlanganyela eka mpfuxeto wo hetelela lowu eka wona u hlamulaka hi nhloko. U nga ha hlamusela tinhla hi marito ya wena, hi laha u nga hlamuselaka ha kona loko u dyondzisa un’wana. (1 Petro 3:15) Leswi swi ta ku pfuna ku endla leswi u swi dyondzeke swi va xiphemu xa leswi nga emianakanyweni ya wena hi laha ku nga heriki.—Ringanisa Pisalema 119:1, 2, 125; 2 Petro 3:1.

12. Mudyondzi u fanele ku endla yini leswaku a antswisa leswi nga emianakanyweni yakwe?

¹² Goza rin’wana leri nga ku pfunaka leswaku hi siku rin’we kumbe mambirhi, u rungulela un’wana leswi u swi dyondzeke, ku nga ha va mudyondzi-kuloni, mutirhi-kuloni, kumbe muakelani. U nga vula nhloko-mhaka ivi u vula leswaku u lava ku vona loko u ta swi kota ku tsundzuka mahlamuselelo-nkulu kumbe matsalwa lama yi seketelaka lama nga eBibeleni. Sweswo swi nga ha pfuxa ku tsakela ka munhu lon’wana. Hambi loko swi nga ku pfuxi, ku phindha-phindha ka wena rungula lerintshwa endzhaku ka nkarhinyana hi siku kumbe masiku mambirhi ku ta ri endla ri tshama emianakanyweni ya wena. Kutani u ta va u ri dyondzile hakunene, naswona u ta va u endle leswi 2 Petro 3:18 yi khutazaka swona.

Ku Dyondza Hi Ku Chivirika

13, 14. Ha yini hi fanele hi lava swo tlula ku kuma vutivi ni ku tsundzuka mhaka ntsena?

¹³ Ku dyondza a hi ku kuma ntiyiso kumbe ku kota ku tsundzuka rungula ntsena. Esikwini ra Yesu vanhu va vukhongeri va endle sweswo hi swikhongelo swa vona leswi phindha-phindhiwaka. (Matewu 6:5-7) Kambe xana a ri va khumba njhani rungula rero? Xana a va humesa mihandzu yo lulama? A va yi humesanga nikatsongo. (Matewu 7:15-17; Luka 3:7, 8) Xin’wanyana lexi a xi vanga xiphiqo lexi hi leswaku vutivi lebyi a byi dzikanga etimbilwini ta vona leswaku va kota ku endla leswinene.

¹⁴ Hi ku ya hi Petro, enkarhini wolowo ni sweswi, a swi nga fanelanga swi va tano eka Vakreste. U hi khutaza ku seketela ripfumelo ra hina hi vutivi lebyi nga ta hi pfuna ku papalata ku tsana ni ku nga vi na mihandzu. (2 Petro 1:5, 8) Leswaku leswi swi va ntiyiso eka hina, hi fanele hi lava ku kula hi vutivi byebyo ni ku lava leswaku byi hi khumba ku ya fika embilwini, byi ya fika emakorhweni ya yona. Sweswo swi nge endleki nkarhi hinkwawo.

15. I xiphiqo xihi lexi veke kona eka Vakreste van’wana va Vaheveru?

¹⁵ Esikwini ra Pawulo, Vakreste va Vaheveru va ve ni xiphiqo emhakeni leyi. Leswi a va ri Vayuda, a va tivanyana Matsalwa. Yehovha a va n’wi tiva, ni swin’wana swa swilaveko swa yena. Endzhaku va engetele vutivi mayelana na Mesiya, va kombisa ripfumelo, naswona va khuvuriwe va va Vakreste. (Mintirho 2:22, 37-41; 8:26-36) Eka tin’hweti ni malembe wolawo hinkwawo, va fanele va yile eminhlanganweni ya Vukreste, laha a va ta hlanganyela eku hlayeni ka matsalwa ni ku hlamula. Hambi swi ri tano, van’wanyana a va kulanga hi vutivi. Pawulo u tsale a ku: “Hambileswi sweswi a mi fanele ku va vadyondzisi, ma ha lava ku dyondzisiwa nakambe tidyondzo to sungula ta Rito ra Xikwembu, hi munhu un’wana. Ma ha lava ntswamba, ku nga ri swakudya leswi tiyeke.” (Vaheveru 5:12) Xana sweswo a swi ta endlekisa ku yini? Xana swi nga humelela ni le ka hina?

16. Xana gwitsi ra le hansi ka misava i yini, naswona ri khumba swimilana hi ndlela yihi?

¹⁶ Hi xikombiso, xiya gwitsi ra le hansi ka misava, ndhawu yo gwitsila ya le hansi eArctic ni le tindhawini tin’wana laha hi ntolovelo ku titimelaka swinene. Misava ni maribye lamakulu ni mati ya le hansi ka misava swa tiya swi va ribye ro nonon’hwa, nkarhi wun’wana swi tiya ku ringana timitara ta 900 ku ya ehansi. Hi ximumu, ku nga ha n’oka misava leya le henhla (leyi vuriwaka xiphemu lexi nga ni vutomi). Hambi swi ri tano, xiphemunyana xo lala xa misava leyi n’okeke xi tala ku va ni ndzhope hikuva ndzhongo a wu swi koti ku herisa gwitsi ro tiya ra le ndzeni. Swimilana leswi kulaka exiphen’wini xexo xa ximarha xa le henhla swi tala ku va switsongo kumbe ku ka swi nga kuli; timitsu ta swona a ti swi koti ku dzima egwitsini ra le hansi ti nghena. U nga ha vutisa, ‘Xana gwitsi ra le hansi ka misava ri fambelana njhani ni mhaka ya leswaku ndza kula hi vutivi bya ntiyiso wa Bibele kumbe a ndzi kuli?’

17, 18. Gwitsi ra le hansi ka misava ni xiphemu lexi nga ni vutomi swi nga tirhisiwa njhani ku komba leswi veke kona eka Vakreste van’wana va Vaheveru?

¹⁷ Gwitsi ra le ndzeni ka misava ri kombisa xiyimo xa loyi matimba yakwe ya mianakanyo ma nga swi chivirikeliki ku nghenisa vutivi lebyi kongomeke, ni ku byi tsundzuka ni ku byi tirhisa. (Ringanisa Matewu 13:5, 20, 21.) Munhu loyi u ni vuswikoti bya mianakanyo byo dyondza tidyondzo to hambana-hambana, ku katsa ni ntiyiso wa Bibele. U dyondze “tidyondzo to sungula ta Rito ra Xikwembu” naswona a a ta va a fanelekele ku khuvuriwa, hi laha Vakreste lavayani va Vaheveru va endleke ha kona. Hambi swi ri tano, kumbexana a nga “kongom[i] eku hetisekeni,” eka swilo leswi nge mahlweni ka ‘tidyondzo leto sungula leti nga mayelana na Kreste.’—Vaheveru 5:12; 6:1.

¹⁸ Hi mahlo ya mianakanyo, vona Vakreste volavo va ri eminhlanganweni enkarhini wolowo. A va ta, naswona a va xalamukile, kambe xana mianakanyo ya vona a yi dyondza? Xana a va chivirika ni ku kula swinene hi vutivi? Kumbexana a va nga ri tano. Eka lava nga wupfangiki, ku hlanganyela eminhlanganweni, hi marito man’wana, a ku endliwa ku fana ni xiphemunyana xo lala lexi nga ni vutomi, kasi ehansi ka xona i gwitsi. Timitsu ta ntiyiso wo tiya kumbe lowu nonon’hwaka ngopfu a ti nge ngheni endhawini leyi ya mianakanyo leyi hundzukeke gwitsi ra le hansi ka misava.—Ringanisa Esaya 40:24.

19. Xana namuntlha Mukreste la nga ni ntokoto a nga fana ni Vakreste va Vaheveru hi ndlela yihi?

¹⁹ Swi nga fana ni Mukreste namuntlha. Hambi loko a ta eminhlanganweni, swi nga ha endleka a nga yi tirhisi minkarhi leyi yo kula hi vutivi. Ku vuriwa yini hi ku hlanganyela eka yona hi ku chivirika? Eka loyi a nga muntshwa kumbe a nga ntsongo swi nga ha lava matshalatshala lamakulu leswaku a tihlayela ndzimana ya tsalwa a nga komberiwanga kumbe ku hlamula a tirhisa marito ya ndzimana, a kombisa ku titoloveta lokunene ni loku nkhensekaka ka vuswikoti byakwe. Kambe Pawulo, hi ku vona nkarhi lowu yena swin’we ni van’wana va veke Vakreste ha wona, u kombe leswaku a va fanele va ya emahlweni va tlula xiyimo lexiya xo rhanga xa ku hlanganyela, loko va lava ku kula hi vutivi.—Vaheveru 5:14.

20. I ku tikambisisa kwihi loku mani na mani wa hina a faneleke a ku endla?

²⁰ Loko Mukreste la nga ni ntokoto a nga kuli a hundza exiyin’weni xo tihlayela tsalwa ra Bibele ntsena kumbe xa ku nyikela nhlamuselo ya xisekelo hi ku hlaya leswi nge ndzimaneni, swi le rivaleni leswaku ku hlanganyela ka yena ku huma eka “xiphemunyana [xa le henhla] lexi nga ni vutomi” xa mianakanyo ya yena. Minhlangano hi ku landzelelana ka yona ya hundza kambe vuenti bya vuswikoti byakwe bya ku anakanya byi sala byi tiyile tanihi gwitsi, hi ku ya hi xifaniso xa hina xa gwitsi ra le hansi ka misava. Hi fanele hi tivutsa leswaku: ‘Xana na mina ndzi tano? Xana ndzi tshika muxaka wa gwitsi ra mianakanyo wu tshama eka mina? Xana ndzi xalamuke ku fikela kwihi emianakanyweni naswona ku dyondza ndzi ku tsakela ku fikela kwihi ke?’ Hambi loko hi nga eneriseki hi tinhlamulo ta hina ta ntiyiso, sweswi hi nga sungula ku teka magoza yo kula hi vutivi.

21. I swiphemu swihi leswi ku buriweke ha swona eku sunguleni leswi u nga swi tirhisaka loko u lunghiselela minhlangano kumbe loko u ri eka yona?

²¹ Hinkwerhu hi nga tirhisa swiringanyeto leswi nga eka ndzimana ya vunhungu. Ku nga khathariseki leswaku hi hlanganyele ni vandlha ku sukela rini, hi nga tiyimisela ku lwela ku kula hi va ni vutivi lebyikulu. Eka van’wana leswi swi ta vula ku chivirikela swinene ku lunghiselela minhlangano, kumbexana ku pfuxeta mikhuva leyi a yi endliwa emalembeni lama hundzeke, leyi ntsena yi nga lo tshikiwa hakatsongo-tsongo. Loko u lunghiselela, ringeta ku kuma tinhla-nkulu ni ku twisisa matsalwa lama nga tolovelekangiki, lama tirhisiwaka ku navisa mahlamuselelo. Languta ndlela kumbe tlhelo rin’wana ni rin’wana lerintshwa eka rungula leri dyondziwaka. Hi ku fanana, hi nkarhi wa nhlangano, ringeta ku tirhisa swiringanyeto leswi vuriweke eka tindzimana 10 na 11 eka wena n’wini. Lwela ku xalamuka emianakanyweni, onge hi loko u nyawuxa mianakanyo ya wena leswaku yi nga titimeli. Sweswo swi ta lwisana ni mboyamelo wun’wana ni wun’wana wa “gwitsi ra le hansi ka misava” leswaku wu nga tshami; ku gingiriteka ku ta tlhela ku n’okisa xiyimo xin’wana ni xin’wana xa “ku gwitsila” loku nga ha vaka ku akerile.—Swivuriso 8:12, 32-34.

Vutivi, Xipfuno Xa Leswaku U Wupfa

22. Xana hi ta pfuneka njhani loko hi tirhela ku kurisa vutivi bya hina?

²² Xana un’wana ni un’wana wa hina a nga pfunekisa ku yini loko a tikarhatela ku kula hi musa lowu nga fanelangiki ni hi vutivi bya Hosi ni Mukutsuri wa hina Yesu Kreste? Hi ku endla matshalatshala yo hlayisa matimba ya mianakanyo ya hina ma xalamukile, ni ku lunghekela ku nghenisa vutivi, timbewu ta ntiyiso lowuntswa ni lowu nonon’hwaka ngopfu wa Bibele ti ta dzima timitsu ti ya ehansi swinene, naswona ku twisisa ka hina ku ta kula, ku nga ha suki. Swi ta fanisiwa ni leswi Yesu a swi vuleke eka xifaniso xin’wana mayelana ni timbilu. (Luka 8:5-12) Timbewu leti welaka emisaveni leyinene ti nga humesa timitsu to tiya ta ku tshega swimilana leswi humesaka mihandzu.—Matewu 13:8, 23.

23. I vuyelo byihi lebyi nga vaka kona loko hi tiyimisela ku tirhisa 2 Petro 3:18? (Vakolosa 1:9-12)

²³ Xifaniso xa Yesu xi hambane katsongo, kambe vuyelo lebyinene a byi fana ni lebyi Petro a a tshembisa byona loko a ku: “Hikwalaho ka swona sweswo, endlani hi matimba hinkwawo ku seketela ku pfumela ka n’wina hi vunene . . . Hikuva loko mi ri ni swilo leswi, ni loko swi mi talela swi andza, swi ta endla leswaku mi nga phyami kumbe ku pfumala mihandzu, kutani swi ta mi fikisa eku tiveni loku hetisekeke ka Hosi ya hina Yesu Kriste.” (2 Petro 1:5-8) Ina, ku kula ka hina hi vutivi ku ta hi pfuna leswaku hi veka mihandzu. Hi ta kuma leswaku ni ku nghenisa vutivi lebyi engetelekeke ku ta tshama ku ri loku tsakisaka swinene. (Swivuriso 2:2-5) Leswi u swi dyondzaka u ta swi tsundzuka hi ku olova naswona swi ta tirha loko u dyondzisa van’wana leswaku va va vadyondzisiwa. Kutani hi ndlela leyi, u ta tlhela u veka mihandzu naswona u ta yisa ku dzuneka eka Xikwembu ni N’wana wa xona. Petro u gimete papila rakwe lera vumbirhi a ku: “Kulani, mi ri etintswalweni ni le ku tiveni ka Yesu Kriste, Hosi ya hina ni Muponisi wa hina. Eka yena a ku ve ku twala sweswi, ni ku ya fika esikwini leri nga heriki.”—2 Petro 3:18.

Ku Tikhoma Ka N’wina A Ku Kule Naswona Ku Nga Heli

“Seketela ku pfumela ka [wena] hi ku tikhoma.”—2 PETRO 1:5, 6.

1. Hi le ka xiyimo xihi lexi nga tolovelekangiki lexi Mukreste a nga nyikelaka vumbhoni eka xona?

YESU u te: “Mi ta yisiwa emahlweni ka tindhuna ni le mahlweni ka tihosi hikwalaho ka mina, leswaku mi humesa vumbhoni eka vona.” (Matewu 10:18) Loko wo vitiwa ku ya vonana ni ndhuna, muavanyisi, kumbe muungameri, a a wu ta vulavula ha yini ke? Kumbexana xo sungula a ku ta va lexi ku tiseke kwalaho, ku nga lexi u hehleriwaka xona. Moya wa Xikwembu a wu ta ku pfuna leswaku u vulavula sweswo. (Luka 12:11, 12) Kambe tiehlekete u vulavula hi ku tikhoma? Xana sweswo u swi vona swi ri xiphemu xa nkoka xa rungula ra hina ra Vukreste?

2, 3. (a) Xana swi endlekise ku yini leswaku Pawulo a nyikela vumbhoni eka Felikisi na Drusila? (b) Ha yini ku tikhoma ku ri mhaka leyi fanelaka kahle yo va Pawulo a vulavule ha yona exiyin’weni xexo?

² Xiya xikombiso xa leswi endlekeke hakunene. Un’wana wa timbhoni ta Yehovha u khomiwile ivi a ya tengisiwa. Loko a nyikiwa nkarhi wo vulavula, u lave ku hlamusela leswi a a pfumela eka swona tanihi Mukreste, tanihi mbhoni. Loko u kambisisa rhekhodo ya kona u ta kuma leswaku