Ku Langutana Ni Ku Tsana Ka Mina

Hi ku vula ka Thomas Addison

LOKO ndza ha ri mufana, xinyenyana lexi nga vavisiki lexi nga endleleni a xi ndzi hambukisa endleleni leyi anameke hi ku xi chava. Loko maxaka kumbe vanghana va endzile, a va ta kuma n’wana la nga vulavuliki a tifihlile endzhaku ka xikete xa mana wakwe. Endlelo ra mina leri tolovelekeke eka vayeni a ku ri ku ya ekamareni hi ku hatlisa hi laha swi kotekaka ha kona. Ndzi ve la nga kotiki ku vulavula emahlweni ka mani na mani la lawulaka, ngopfu-ngopfu mathicara ya xikolo.

Xana i yini lexi ndzi pfuneke ku cinca? Xana mufana yoloye wa tingana to vava u swi kote njhani ku vulavula eka malembe ya sweswinyana eka vayingiseri va magidi emintsombanweni leyikulu?

‘Ku Ololoxiwa Ka Rhavi’ Hi Vatswari

Vatswari va mina—ngopfu-ngopfu Tatana, wanuna wo lala, wa matimba wa le Scotland—u ndzi kume ndzi ri n’wana wo nonon’hwa ku n’wi twisisa. Leswi a feriweke hi vatswari a ri ni malembe ya 13, a a vonaka a ri na mona. U dyondze ku tihanyisa ku sukela emalembeni ya le hansi. Hi tlhelo rin’wana, manana a a ri nhwanyana wa murimi naswona a a ri munhu wo rhula. Ku leteriwa ka mina ku sukela evuhlangini a ku ri ka tintswalo ni loku tiyeke, kambe a ku nga sirhelelekanga ku tlula mpimo.

Loko ndzi ri ni malembe ya tsevu hi vukhale, hi 1945, ndzi nyikele nkulumo ro sungula eXikolweni xa Vutirheli bya le Tilweni. Nkulumo ya mina yo sungula a ndzi yi veka ndzi voningeriwe hi xichuvambara ebandlheni lerintsongo ra le Australia ra mindyangu minharhu ntsena. Ka ha ri emahlweni swinene, Tatana u ndzi pfune ku lunghiselela, a ndzi hlamusela mimpfuno ya ku vulavula u nga langutanga phepha. Nakambe u kandziyise ku nga chavi leswi vanhu van’wana va swi vulaka kumbe ku swi ehleketa. Hi laha a swi vekeke ha kona: “Hina vanhu hinkwerhu hi tinhulu ta ritshuri. Tinhulu tin’wana i tikulunyana ku tlula tin’wana, hi sweswo ntsena.” Matsolo ya mina ma bananile, swandla swa mina swi sungula ku va ni nyuku, naswona exikarhi ka nkulumo ya mina, ndzi rivarile kutani a ndzi swi kotanga ku hetisa.

A ndzi ri kwalomu ka malembe ya khume hi vukhale loko Tatana a teka mina na Robert ndzisana ya mina hi ya exitarateni-nkulu xa doroba, emahlweni ka sinema ya kwalaho. Kwalaho hi tlakuse timagazini ta Xihondzo xo Rindza na Awake! hi voniwa kahle hi swichudeni-kulorhi swa le xikolweni. Timagazini ti twale ti tika tanihi nsimbi, naswona minkarhi yin’wana a ti hetelela ti ri endzhaku ka mina! A ndzi ringeta hi matimba ku tumbela endhawini leyi nga vonakiki.

Hambi swi ri tano, loko ndzi ri karhi ndzi vona xikombiso xa Tatana xa xivindzi, ndzi khutazeke swinene. Minkarhi hinkwayo a a vula leswaku ku titumbeta a ku ri ku pfumelela Sathana ni ku chava vanhu. Ndzingo wun’wana wu ve kona exikolweni. Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava a ku nga ri khale yi herile, naswona vutiko eAustralia a bya ha tiyile. Mina na makwerhu wa xisati Ellerie a hi sala hi tshamile hi nkarhi wa nhlengeletano ya xikolo loko risimu ra vutiko ri yimbeleriwa. Ndzi swi kume swi ri ndzingo ku tshama ndzi hambanile, kambe nseketelo ni xikhutazo lexi tiyeke xa vatswari va mina xi ndzi pfunile leswaku ndzi landzula.

Xikombiso Lexinene Xa Tatana

Loko ndzi xiya matshamelo ni xiyimo xa Tatana, entiyisweni a a lehe mbilu eka mina. U sungule ku tirha etimayini ta malahla eNghilandi loko a ha ri mufana wa malembe ya 13 ntsena. Eku sunguleni ka malembe ya yena ya va-20, u rhurhele eAustralia ku ya lava vutomi byo antswa. Kambe ntshikilelo wa timali wa va-1930 a wu nghenile, kutani u amukele ntirho ehansi ka swiyimo swo biha leswaku a hlayisa ndyangu wakwe.

Tatana ngopfu-ngopfu a a pfilunganyiwe hi swiyimo kun’we na hi tipolitiki, kutani loko a hlaya tibuku ta Sosayiti ya Watch Tower na ku paluxa ka tona vukanganyisi bya tipolitiki, mabindzu na vukhongeri handle ko chava, ti khumbe ntlhaveko wa yena. A ku nga ri khale a ha ku tinyiketela ku tirhela Yehova, endzhakunyana ka loko Manana a endle tano. Ku nga khathariseki ku karhatiwa hi hahu leri feke emayini wa le hansi naswona a nga ri na ntirho wo karhi wa vutshila, Tatana u teke ndyangu wa ka hina ku ya tirha etindhawini leti a ku ri ni xilaveko xa swa moya kona. Ku tshembela ka yena eka Yehova ku siye ntlhaveko wo enta eka mina.

Hi xikombiso, ndzi tsundzuka hi rhurhela edorobeni ra mayini lowuntsongo laha Timbhoni ta kona ntsena a ko va vamakwerhu vambirhi va xisati lava dyuhaleke, hinkwavo a va ri ni vanuna lava nga pfumeriki. Ku kuma yindlu a swi tika, kambe eku heteleleni hi swi kotile ku hakelela yindlu ya khale leyi a yi ri eka tikhilomitara to hlayanyana ehandle ka doroba. Ndlela ya hina yi ri yoxe yo famba ha yona a ku ri hi milenge kumbe hi xikanyakanya. Kutani, hi mixo wun’wana, loko hina vana vanharhu hi fambile hi ya tshama ni vanghana, yindlu yi tshwile ku fika ehansi. Vatswari va hina va balekile va pona, kambe a ku na nchumu wun’wana lowu poneke. A hi nga ri na xilamulela-mhangu naswona a ku ri hava mali.

Tatana a a ehleketa hi leswi ku nga ri khale emahlweni ka rifu ra yena hi 1982. U te: “Jaha, wa yi tsundzuka ndlela leyi ro sungula xiyimo a xi vonaka xi bihile ha yona, kambe Yehova u yime na hina? Phela, endzhaku ka ndzilo, vamakwerhu va le Perth va rhumele fanichara, swiambalo ni mali. Hikwalaho ka ku hanana ka vona a hi yime kahle swinene ku tlula emahlweni ka ndzilo!” Eku sunguleni ndzi anakanye leswaku Tatana a a pfumela swintsongo loko a vulavula ngopfu hi mpfuno wa Yehova evuton’wini bya hina. Hambi swi ri tano, mintokoto ya nkarhi na nkarhi ya leswi a swi vulaka mpfuno wa Xikwembu yi ve leyi taleke ku yi hlamusela hi ndlela yihi na yihi yin’wana.

Mianakanyo Leyinene Ya Manana

Xin’wana xa swiphiqo swa mina leswikulu a ku ri ku anakanya hi laha ku hambaneke. Hakanyingi Manana u vutisile: “Ha yini minkarhi hinkwayo u vona tlhelo lero dzwihala ra vutomi?” Xikombiso xa yena xa ku languta etlhelweni lero vangama a ku ri nsusumeto eka mina ku tshama ndzi ri karhi ndzi endla matshalatshala ya ku anakanya leswinene.

Ku nga ri khale, Manana u vulavule hi khombo exidorobanini xa vurimi endzhakunyana ka loko hi sukile kwalaho. Nhlamuselo ya dokodela wa kwalaho yi n’wi tsakisile. A a ehleketa leswaku vatswari va hina a va ri na mali yo tala, hi ku xiya ku ambala ka vona loku baseke ni xivumbeko lexi lunghisiweke kahle. Ntiyiso hi leswaku kaya ra ka hina a ri ri na kamara leyikulu yo hlayisa switirho, na makhumbi lama avanyisaka ya minkwama ya malapi. A ku nga ri na gezi, gasi, kumbe mati lama khulukaka. Siku rin’wana nkuzi yi ringete ku faya yi nghena hi nyangwa wa le mahlweni. U nga vhumba leswaku a ndzi ri kwihi: ehansi ka mubedo!

Manana a a ka mati ya hina exihlobyeni xa timitara ta 200 hi vukule, a tirhisa pherhe ya madiromu ya 15 wa tilitara lama hakiweke emhandzini emakatleni yakwe. A a ri na nyiko ya ku vona tlhelo leri hlamarisaka ra swihinganyeto naswona, hi ku khutaza ka Tatana, u langute xiyimo xin’wana ni xin’wana xo nonon’hwa tanihi mphikamakaneta yo yi hlula ematshan’wini ya ku xi languta tanihi xihinga. U kombe leswaku hambi leswi a hi nga ri na swo tala hi tlhelo ra nyama, hi tiphine hi minkateko yo tala leyinene.

Hi xikombiso, hi hete masiku yo tala ya ntsako hi ya eka tinsimu ta le kule ku ya chumayela, hi dzima minxaxa ehansi ka tinyeleti, hi sweka nyama ya nguluve ni mandza endzilweni wa le hansi, ni ku yimbelela tinsimu ta Mfumo loko hi ri karhi hi famba. Tatana a a hi endlela vuyimbeleri eka kositina ya yena. Ina, hi tindlela leti hakunene a hi fumile. Emadorobeni man’wana ya tiko, hi hirhe tiholo letintsongo naswona hi navetisa tinkulumo ta le rivaleni, leti hi ti vekeke hi ndzhenga hi Tisonto.

Minkarhi yin’wana, hikwalaho ka swiphiqo swa Tatana swa rihanyo leswi phindha-phindhaka, Manana u boheke ku endla ntirho wo tihanyisa leswaku a engetela muholo wa yena. Hi malembe yo tala u khathalele mana wa yena ni kokwa wa yena wa xinuna naswona eku heteleleni ni tata wa hina va nga si fa. Leswi u swi endlile ku nga ri na xivilelo. Hambi leswi a ndza ha ri na mimfungho ya gome naswona hakanyingi ndzi ri na langutelo ro biha, xikombiso xa Manana ni ku susumeta kahle swi ndzi nyike ku navela ku tshama ndzi ri karhi ndzi ringeta.

Ku Langutana Ni Ku Tsana

Loko ndzi ri eku heleni ka kondlo-a-ndzi-dyi, ku tsana hinkwako ka vuhlangi loku ndzi anakanyeke leswaku a ku hungutekile ku vuyile hi ku rihisela. Swivutiso ehenhleni ka vutomi swi ndzi pfilunganyile. Ndzi sungule ku hlamala, ‘Xana vanhu hinkwavo va na nkarhi wo ringana wo tiva ku tirhela Yehova?’ Hi xikombiso, ku vuriwa yini hi n’wana la tswariweke eIndia kumbe eChina? Entiyisweni nkarhi wa yena wo tiva Yehova a wu ta va wu hikiwile swinene ku tlula lowuya wa n’wana la veke ni nkateko wa ku kurisiwa hi vatswari va Timbhoni. Leswi swi vonake swi nga twali! Nakambe, switekela ni mbango, leswi n’wana a nga swi lawuliki, swi fanele swi tlanga xiphemu lexikulu. Hi tindlela to tala, vutomi byi vonake byi nga pfuni nchumu. Ndzi kanetane ni vatswari va mina tiawara to tala ehenhleni ka swivutiso swo tano. Nakambe ndzi vilele hi ku languteka ka mina. A ku ri na swilo swo tala leswi a ndzi nga swi rhandzi eka mina.

Loko ndzi ri karhi ndzi anakanyisisa hi timhaka leti, swi ndzi endle ndzi va ni gome, minkarhi yin’wana hi mavhiki yo tala. Ku languteka ka mina ka munhu hi xiyexe ku xanisekile. Minkarhi yo tala, exihundleni a ndzi anakanya ku tidlaya. Ku ve ni minkarhi leyi a ndzi va ni ku titwa ka ku aneriseka hi ku titwela vusiwana. Ndzi tivone ndzi ri muhlaseriwa la nga twisisiwiki. Ndzi sungule ku hambuka naswona siku rin’wana, handle ko swi xiya, xikan’we-kan’we ndzi tokote ntlhaveko lowu chavisaka. Hinkwaswo leswi ndzi rhendzeleke swi vonake swi nga ri ntiyiso, ongi hi loko ndzi langute ehandle hi fasitere leri nga ni nkahelo.

Xiendlakalo lexi xi ndzi susumetele ku xiya leswaku ku titwela vusiwana i khombo leri kotekaka. Hi xikhongelo eka Yehova, ndzi tiyimisele ku endla matshalatshala lama lavekaka leswaku ndzi nga tinyiketeli eka ku titwela vusiwana nakambe. Ndzi sungule ku languta eka mianakanyo leyinene, ya Matsalwa. Ku sukela kwalaho ku ya emahlweni, ndzi hlaye xihloko xin’wana ni xin’wana xa magazini wa Xihondzo xo Rindza na Awake! lexi kandziyisaka tindlela ta vumunhu hi nyingiso lowukulu kutani endzhaku ndzi ti veka ekule. Nakambe ndzi ti xiye hi vukheta tinhla leti endliwaka eka Vutirheli Bya Mfumo ehenhleni ka ndlela leyi u nga vulavulaka ni van’wana ha yona.

Pakani ya mina yo sungula a ku ri ku ringeta ku vulavula nkarhi wo leha hi laha swi kotekaka ha kona ni munhu un’we eka nhlangano wun’wana ni wun’wana wa Vukriste. Eku sunguleni, ku bula kun’wana ni kun’wana ko tano a ku heta kwalomu ka minete ntsena. Hikwalaho, minkarhi yo tala a ndzi vuya ekaya ndzi ri ni gome. Hambi swi ri tano, hi ku phikelela vuswikoti bya mina byo vulavula byi antswile hakantsongo-ntsongo.

Nakambe ndzi sungule ku endla vulavisisi bya munhu hi xiyexe ehenhleni ka swivutiso leswi pfilunganyaka leswi a ndzi ri na swona. Tlhandla-kambirhi, ndzi yise nyingiso eka swakudya swa mina swa nyama kutani ndzi kuma leswaku hi ku dya swakudya leswi nga ni rihanyo, xiyimo xa mina ni matimba swi antswile. Endzhakunyana ndzi dyondze leswaku timhaka tin’wana ti nga ha vanga gome. Hi xikombiso, minkarhi yin’wana ndzi khumbiwe ngopfu hi mhaka yo karhi lerova ndzi fikelela ntlhaveko lowukulu. Leswi handle ko hundzuka swi ndzi yise ehansi, swi ndzi vangela ku heleriwa hi ntamu ivi ku landzela gome. Nhlamulo ya kona a ku ri ku dyondza ku tsakela mhaka hi ku phikelela kambe ku nga ri ku khumbeka hi ku nyanyuka. Hambi ku ri namuntlha, ndzi fanele ndzi tilangutela.

Goza ra vumbirhi a ku ri ku amukela pakani leyi vatswari va mina minkarhi hinkwayo va yi vekeke emahlweni ka hina vana, hi leswaku, vutirheli bya nkarhi hinkwawo. Ku tiyimisela ka makwerhu wa mina wa xisati ka ku khomelela eka lunghelo leri ra ku phayona ku tlula malembe ya 35 ka ha ri mpfuno lowunene eka mina.

Ku Langutana Ni Xiphiqo Xa N’wana Wa Mina

Endzhaku ka malembe yo hlayanyana tanihi phayona leri nga tekangiki, ndzi teke phayona-kulorhi Josefa. U ve mupfuni lonene eka mina hi tindlela hinkwato. Hi nkarhi lowu faneleke, hi tswale vana vanharhu. Craig, mativula ya hina, u velekiwe hi 1972 a lamarile ebyongweni. Xiyimo xa yena xi ve mphikamakaneta hakunene, leswi a nga swi kotiki ku tiendlela nchumu handle ko tidyisa swakudya swa yena. Kavula, hi n’wi rhandza swinene, kutani ndzi ringete matshalatshala hinkwawo ku n’wi pfuna leswaku a ntshunxeka. Ndzi endle swipfuno swo hambana-hambana swo famba ha swona. Hi vonane na madokodela yo tala kambe hi ve na ku humelela loku hikiweke. Swi ndzi pfune ku twisisa leswaku swiyimo swin’wana evuton’wini lebyi swi fanele swi amukeriwa.

Hi nkarhi wa malembe yo sungula ya 12 ya vutomi bya yena, Craig xikan’we-kan’we a a tshika ku dya ni ku nwa. Leswi a swi landzeriwa hi ku hlanta loku tiendlekelaka. Ku onhaka ka fambiselo ra minsiha a ku ehleketeleriwa ku va xivangelo. A a sungula ku tsana hi ku kongoma emahlweni ya hina. Xikhongelo xi hi pfune ku langutana na swona, naswona mirhi ya vadokodela yi pfunile ku lawula xiphiqo. Hi ntsako, Craig u vonake a hlakarhela hi ku hatlisa, naswona u tlhele a hi tsakisa hi ku n’wayitela na hi vuswikoti lebyi nga heriki bya tinsimu.

Josefa u kume ku cincela eka xiyimo lexi vavisaka mbilu swi tika eku sunguleni. Kambe rirhandzu ra yena ni ku leha mbilu eku khathaleleni ka xilaveko xin’wana ni xin’wana xa Craig eku heteleleni swi hlurile. Leswi swi vula leswaku hi swi kotile ku hambeta hi ya kun’wana ni kun’wana laha xilaveko xa mpfuno wa Vukriste xi kuleke kona. Hi nseketelo wa Josefa ni mpfuno lowu tirhaka, ndzi kote ku tirha ntirho wa nkarhinyana hi malembe yo tala, swi ndzi pfumelela ku endla vuphayona byo pfuna kun’we ni ku hlayisa ndyangu wa hina.

Xilaveko Xa Ku Anakanya Kahle

Loko Craig a tshikilelekile hikwalaho ka ku vabya ka yena loku phindha-phindhaka kumbe ku karhatiwa hi mindzilakano ya yena, hi n’wi tiyise hi rin’wana ra matsalwa ya mina lawa ndzi ma rhandzaka: “A hi va ntlawa wa lava tlhelelaka endzhaku.” (Vaheveru 10:39) U ri tiva hi mbilu, naswona minkarhi hinkwayo ri na mpfuno lowu khutazaka eka yena.

Leswi Craig a a ri ntsongo swinene, a a ri na rirhandzu ro karhi ra ntirho wa nsimu. Hi ku tirhisa xitulu xo hlawuleka xa lava lamaleke, hakanyingi wa swi kota ku hi joyina. Ngopfu-ngopfu u tsakela ku famba na hina loko, nkarhi na nkarhi, ndzi tirhela mabandlha man’wana eka ntirho wo pfuneta wa xifundza. Tinhlamuselo ta yena leti hikiweke eka dyondzo ya buku na ku vulavula nkarhi na nkarhi hi timhaka ta Bibele exikolweni lexi hlawulekeke lexi a a ri eka xona, swi ve ni vuyelo lebyi hina lava hi nga riki swilema hi nga vangiki na byona. Craig xisweswo u ndzi tsundzuxe leswaku ku nga khathariseki mindzilakana ya hina, Yehova a nga hi tirhisa ku yisa ku rhandza ka yena na xikongomelo xa yena emahlweni.

Nkarhi wun’wana le ndzhaku ndzi ve na lunghelo ro va muleteri eXikolweni xa Vutirheli bya Mfumo. Endzhaku ka malembe ya mina evutirhelini, a ndza ha chava eku sunguleni. Kambe hi ku hatlisa, hi ku tshembela eka Yehova, ku chava ka mina ku vohlile, kutani nakambe ndzi vile ni matimba ya Yehova lama pfunaka.

Loko ndzi languta endzhaku kwalomu ka 50 wa malembe ya vutomi sweswi, ndza khorwiseka leswaku i Yehova ntsena la nga letelaka munhu wo tanihi mina hi rirhandzu, a tiendlela wanuna wa moya hi yena.