Dyondzo 20

Ndzayo Ya Aka

1, 2. Ha yini hi lava ndzayo, naswona hi yi kuma hi ndlela yihi?

¹ Vagandzeri va Xikwembu xa ntiyiso hi minkarhi hinkwayo a va languta eka xona handle ko kanakana leswaku va kuma vukongomisi etindleleni ta vona hinkwato. Un’wana wa vapisalema va Bibele u tsale hi ku tiyiseka a ku: “U ta ndzi fambisa hi ku tsundzuxa ka wena.” (Ps. 73:24) Naswona Yeremiya u tirhise marito lawa exikhongelweni lexi humaka embilwini: “A ku na nchumu lowu ku tsandzaka. . . . Hi wena Xikwembu lexikulu, xa matimba, lexi vito ra xona a nga Yehova wa mavandla. U nkulukumba [eku layeni, NW], u ni matimba eku endleni.”—Yer. 32:17-19.

² Eka vagandzeri va yena va Vukriste namuntlha, ndzayo ya Yehova yi ta hi ku tirhisa Rito ra yena leri tsariweke na hi ku tirhisa nhlengeletano ya malandza ya yena ya ntiyiso. Kutani lava va tsarisaka eka Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni hi ku hatlisa va xiya leswaku ndzayo leyi va yi kumaka ni moya lowu yi nyikeriwaka ha wona, swi lawuriwa hi misinya leyinene ya milawu ya Bibele.

3-5. Hlamusela ndlela leyi xiphephana xa Ndzayo ya Nkulumo ni mhaka leyi nga eka Dyondzo 21 ku ya ka 37 swi kunguhatiweke ha yona leswaku swi tirhisiwa swin’we.

³ Ndzayo leyi yaka emahlweni. Leswaku ku pfuniwa swichudeni kun’we ni mulanguteri wa xikolo, ku lunghiseleriwe xiphephana xa Ndzayo ya Nkulumo. Xi xaxameta tinhla ta makume-nharhu-tsevu leti nga ta pfuna swichudeni ku kurisa vuswikoti bya swona byo nyikela ntiyiso hi ndlela leyi humelelaka. Rungula leri pfunaka eka yinhla yin’wana ni yin’wana ri ta kumiwa hi xivumbeko lexi kongomeke eka Dyondzo 21 ku ya ka 37 ya buku leyi, laha dyondzo leyi kongomeke yi kombisiwaka hi nomboro leyi nga exiphephanini xa Ndzayo ya Nkulumo. Tidyondzo leti ti nyikeriwa hi laha ku kongomeke leswaku ti tirhisiwa ni xiphephana xa ndzayo. Hakanyingi timfanelo timbirhi kumbe tinharhu leti yelanaka swinene ti hlanganisiwa ti endla Dyondzo yin’we, hi ku vona leswaku swa antswa ku ti hlanganisa hi nkarhi wun’we.

⁴ Swi ta pfuna eka lava va ha ku tsarisaka exikolweni ku lunghiselela kahle, va ri karhi va tsundzuka tinhla leti xaxametiweke eka xiphephana xa Ndzayo ya Nkulumo. Eka nkulumo yo sungula eka Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni, mulanguteri wa xikolo (kumbe mutsundzuxi un’wana loko lava tsariseke va tele) u ta nyikela xibumabumelo eka tinhla leti xichudeni xi ti tamelaka kahle ntsena. Endzhaku ka kwalaho, mutsundzuxi u ta ya emahlweni a nyikela nyingiso eka yinhla ya xitsundzuxo leyi lavaka ku khathaleriwa swinene leswaku ku antswisiwa nkulumo ya xichudeni, naswona u ta avela xichudeni hi ku kongoma ku tirhela eka yinhla yoleyo eka nkulumo ya xona leyi landzelaka. Mutsundzuxi u ta tivisa xichudeni xin’wana ni xin’wana loko xi lunghekele ku hundzela eka tinhla tin’wana leti nga exiphephanini xa ndzayo.

⁵ Swivulavuri swin’wana leswi nga swichudeni, swi nga endla nhluvuko hi ku hatlisa, kasi swin’wana swi nga boheka ku tirhela eka yinhla yin’we ntsena hi nkarhi wun’we, ematshan’wini yo ringeta ku tamela tinhla leti hlanganisiweke eka Dyondzo yihi na yihi yin’we leyi taleke. Entiyisweni, swichudeni swin’wana swi nga komberiwa ku nyikela tinkulumo to hlayanyana loko swi tirhela eka yinhla yin’we leyi nonon’hwaka, leswaku swi yi khoma kahle mfanelo ya nkulumo leyi katsekaka, swi nga si hundzela eka yin’wana.

6, 7. Mulanguteri wa xikolo u ta nyikela ndzayo eka tinhla tihi?

⁶ Ndzayo leyi nyikeriwaka endzhaku ka nkulumo yin’wana ni yin’wana ya xichudeni yi fanele ku va ya musa, yi kunguhateriwe ku pfuna xichudeni leswaku xi hambeta xi antswisa vuswikoti bya xona byo vulavula. Hambi swi ri tano, ndzayo yihi na yihi leyi nyikiwaka xivulavuri lexi nyikelaka nkulumo yo laya kumbe tinhla ta Bibele, yi nyikeriwa exihundleni endzhaku ka xikolo. Xivulavuri lexi xi ta layiwa ngopfu-ngopfu loko xi hundze nkarhi lowu nyikiweke. Xivulavuri xa nkulumo yo laya xi fanele xi lwela ku nyikela nkulumo leyi nga xikombiso lexinene etimhakeni hinkwato, kutani ndzayo ya le xihundleni minkarhi yin’wana a yi nge laveki.

⁷ Tinhla leti ndzayo yi faneleke ku nyikeriwa ehenhleni ka tona, hi ntolovelo ti ta va leti xichudeni xi tsundzuxiweke ku tirhela eka tona enkarhini lowu hundzeke. Kavula, loko xiyenge xo karhi xa nkulumo xi ri lexinene hi laha ku hlawulekeke, mutsundzuxi a nga swi katsa eka xibumabumelo xa yena hi ku tiyiseka, kambe a nge xi funghi xiphephana xa ndzayo eka yinhla yoleyo. Mimfungho leyi fanelaka ku tirhisiwa hi leyi landzelaka: “T” (Tirhela eka leswi) loko ku tirhela nakambe ehenhla ka mfanelo yo karhi ya nkulumo swi ta pfuna; “A” (Antswisiwile) loko xichudeni ana se xi tirhele ehenhla ka yinhla yoleyo kan’we, naswona xi tikomba leswaku xi antswisile, kambe xi nga tirhela ehenhla ka yona nkarhi wun’wana leswaku xi yi tolovela; “L” (Lulamile) loko mfanelo leyi xiyiwaka yi endliwe kahle swinene lerova swi fanela ku ya emahlweni u dyondza timfanelo tin’wana ta nkulumo loko u lunghiselela xiavelo lexi landzelaka exikolweni. Loko xichudeni xi ri ni xiavelo xo hlaya, mutsundzuxi u ta nyikela tinhla ta xitsundzuxo leti ti xi fanelaka swinene xiavelo xa muxaka lowu.

8-10. Loko a fungha xiphephana xa ndzayo, mulanguteri wa xikolo u fanele ku tsundzuka yini leswaku a khutaza ku endla nhluvuko?

⁸ Mulanguteri wa xikolo u fanele a tirhisa vuxiyaxiya lebyikulu leswaku a pfuna swinene hi ndzayo leyi nyikeriwaka. Loko xivulavuri xi ri lexintshwa swinene, leswi lavekaka ku tlula hinkwaswo i xikhutazo. Swichudeni swin’wana, leswi ku nga khale swi ri exikolweni, swi nga ha va leswi tinyiketelaka ku lunghiselela tinkulumo ta swona, swi yisa nyingiso eka timfanelo ta nkulumo leti swi averiweke ku tirhela eka tona, kambe swi nga ha va ni vuswikoti lebyi hikiweke. Etimhakeni to tano, loko mfanelo yo karhi ya nkulumo yi kombisiwa hambi ku ri hi mpimo lowu hikiweke, mulanguteri wa xikolo a nga tsala “L” exiphephanini xa ndzayo, ivi a pfumelela xichudeni ku ya emahlweni eka mfanelo yin’wana leyi lavaka nyingiso.

⁹ Hi tlhelo rin’wana, xivulavuri xin’wana xi nga ha va xi ri ni ntokoto lowukulu, kumbe vuswikoti lebyikulu bya ntumbuluko, kambe kumbexana hikwalaho ka ntshikilelo wa ntirho wun’wana, xi nga ha va xi nga tinyikanga nkarhi wo dyondza timfanelo ta nkulumo leti xi averiweke tona, kutani hikwalaho xi nga ha va xi nga endlanga kahle hi laha a xi fanele xi endle ha kona. Emhakeni yo tanihi leyi, entiyisweni, swi ta sivela nhluvuko wa xichudeni loko mulanguteri wa xikolo a tsala “L” exiphephanini xa ndzayo kutani a xi byela ku ya emahlweni eka yinhla yin’wana. Loko muxaka wa nkulumo ya kona a wu ta swi pfumelela ku kombisa mfanelo leyi averiweke, mutsundzuxi u ta yi tsala “T” (Tirhela eka leswi) kutani hi musa a nyikela mpfuno wo karhi wa munhu hi xiyexe eka xichudeni ku xi pfuna ku endla nhluvuko. Hi ndlela leyi, swichudeni swi ta khutaziwa ku endla nkulumo yin’wana ni yin’wana yi va xikombiso xa nhluvuko wa swona tanihi swivulavuri, hayi ku hetisisa xiavelo ntsena.

¹⁰ Tsundzuka leswaku vuleteri lebyi bya ku vulavula byi ya emahlweni. U nga rindzeli ku va xivulavuri lexi hetisekeke hi ku copeta ka tihlo. I endlelo leri fambaka hakatsongo-tsongo, kambe leri nga hatlisisiwaka hi matshalatshala lamakulu. Loko wo anakanyisisa hi swiringanyeto leswi nyikeriwaka eka nongonoko lowu wa vuleteri bya ku vulavula kutani u tinyiketela eku lunghiseleleni ka swiavelo swa wena, nhluvuko wa wena wu ta vonaka hi ku hatlisa eka hinkwavo lava xiyaka.—1 Tim. 4:15.

11-16. I vukongomisi byihi lebyi mutsundzuxi a ringetaka ku byi landzela leswaku a ta va loyi a akaka eka ndzayo ya yena?

¹¹ Mutsundzuxi. Mulanguteri wa xikolo u fanele ku dyondza mhaka leyi dyondziwaka ya vhiki na vhiki hi rixaladza leswaku a ta swi kota ku vona loko mhaka leyi aviweke yi hlanganisiwe kahle ni leswaku a kota ku lulamisa swihoxo swihi na swihi. Hambi swi ri tano, a nga fanelanga ku fika laha a nga kotiki ku tsakela tinkulumo hikwalaho ka ku xopaxopa ndlela leyi mhaka yi nyikeriwaka ha yona ku tlurisa mpimo. Na yena u fanele ku pfuneka hi mintiyiso leyinene leyi nyikeriwaka.

¹² Loko a laya hakanyingi u sungula hi ku bumabumela matshalatshala ya xichudeni. Endzhaku u ya emahlweni a hlamusela tinhla leti nga exiphephanini xa ndzayo leti xivulavuri xi tirhelaka ehenhla ka tona. Loko yinhla yi lava ku ya emahlweni yi nyikiwa nyingiso, ku fanele ngopfu-ngopfu ku kandziyisiwa ndlela leyi nhluvuko wu nga endliwaka ha yona, kambe hayi ku tsana ka xivulavuri. Xisweswo ndzayo yi ta aka xivulavuri ni vayingiseri van’wana.

¹³ A swi anelanga ku byela xivulavuri ntsena leswaku xi tirhe kahle kumbe leswaku xi fanele ku tirhela nakambe eka mfanelo yo karhi ya nkulumo. Swi ta pfuna eka un’wana ni un’wana loyi a nga kona loko mutsundzuxi a hlamusela mhaka leyi a yi ri yinene ha yona kumbe mhaka leyi yi lavaka ku antswisiwa ha yona ni ndlela yo yi antswisa. Tlhandla-kambirhi, swi ta pfuna eka yena ku kombisa swivangelo leswi mfanelo ya nkulumo leyi ku vulavuriwaka ha yona yi nga ya nkoka swinene ha yona evutirhelini bya nsimu kumbe eminhlanganweni ya bandlha. Leswi swi ta endla bandlha hinkwaro ri twisisa yinhla leyi naswona swi ta khutaza xichudeni ku hambeta xi yi nyika nyingiso.

¹⁴ A hi ntirho wa mutsundzuxi ku nyikela mpfuxeto wa nkulumo ya xichudeni. U fanele ku komisa naswona a ba ehenhla ka nhloko ya mhaka eka ndzayo ya yena, hi rixaladza a yi hikela eka timinete timbirhi eka nkulumo yin’wana ni yin’wana ya xichudeni. Hi ndlela leyi ndzayo ni swiringanyeto a swi nga rharhanganisiwi hi marito yo tala ngopfu. Nakambe, i swinene ku kombetela xichudeni eka matluka ya buku leyi laha xi nga kumaka rungula leri engetelekeke ra mhaka leyi ku buriweke ha yona.

¹⁵ Swihoxo leswitsongo swa mavitanelo ya marito kumbe ririmi a hi swilo leswikulu leswi fanelaka ku xiyiwa. Ku ri na sweswo, mutsundzuxi u fanele ku khathalela nsusumeto lowu tolovelekeke wa rungula ra xivulavuri. Xana mhaka ya kona yi fanerile ni ku va leyi dyondzisaka? Xana yi hleleke kahle ni ku landzeleleka hi ku olova? Xana manyikelelo ya yona ma tshembekile, ma ni ntikelo ni ku va lama khorwisaka? Xana xikombiso xa nghohe ya yena ni ku tshukatshukisa ka yena miri swi kombisa leswaku wa swi tshemba leswi a swi vulaka ni leswaku u khathala swinene hi ku hundzisela mintiyiso leyinene eka vayingiseri va yena ku tlula nyingiso lowu a wu kokaka? Loko timhaka leti ta ntikelo ti khathaleriwa khwatsi, ku hoxisa loku nga nyawuriki eka mavitanelo ya marito ni swihoxo swa ririmi a swi nge xiyiwi hi vayingiseri.

¹⁶ Ndzayo leyi nyikeriwaka exikolweni xa vutirheli nkarhi na nkarhi yi fanele ku nyikeriwa hi ndlela ya musa, leyi pfunaka. Ku fanele ku va ni ku navela lokukulu ko pfuna xichudeni. Xiya vumunhu bya loyi a fanelaka ku layiwa. Xana u hlundzuka hi ku hatlisa? Xana u na dyondzo leyi hikiweke? Xana ku na swivangelo swo pfumelela ku tsana ka yena? Ndzayo yi fanele yi endla leswaku loyi a layiwaka a titwa a pfuniwile, hayi ku soriwa. Tiyiseka leswaku u twisisa ndzayo ni ku faneleka ka yona.

17-19. Leswaku xi endla nhluvuko lowukulu eka nkulumo yin’wana ni yin’wana, xichudeni xi fanele ku endla yini emahlweni ko lunghiselela nkulumo yin’wana ni yin’wana ni le ndzhaku ko yi nyikela?

¹⁷ Ku pfuneka eka ndzayo. Loko u averiwe nkulumo eka Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni, tsundzuka leswaku xivangelo xa ku nyikela ka wena nkulumo a hi ku hlanganisela bandlha mhaka leyi dyondzisaka ntsena, kambe ni ku antswisa vuswikoti bya wena byo vulavula. Leswaku u humelela emhakeni leyi, i swa nkoka ku heta nkarhi wo karhi u kambisisa timfanelo ta nkulumo leti u komberiweke ku tirhela eka tona. Hlaya Dyondzo leyi hlamuselaka yinhla leyi u tirhelaka eka yona ebukwini leyi hi vukheta, leswaku u ta tiva ndlela leyi yi fanelaka ku khumba ku lunghiselela ka wena ha yona ni ndlela yo kombisa mfanelo leyi ya nkulumo eku yi nyikeleni ka wena. Leswaku u pfuneka, swiyenge leswikulu swa mfanelo yin’wana ni yin’wana ya nkulumo swi andlariwe hi matsalelo lama dzwihaleke ebukwini leyi. Leswi i swiyenge leswikulu leswi faneleke ku xiyiwa.

¹⁸ Endzhaku ko nyikela nkulumo ya wena, yingisela ndzayo ya nomu leyi nyikeriwaka hi vukheta. Yi amukele hi ku tlangela. Kutani tirhela eka tinhla leti lavaka nyingiso. Loko u lava ku hatlisisa nhluvuko wa wena, u nga rindzi ku fikela loko u va ni nkulumo yin’wana. Dyondza mhaka leyi nga ebukwini leyi, leyi hlamuselaka tinhla leti u fanelaka ku tirhela eka tona. Ringeta ku tirhisa swiringanyeto leswi ebulwini ra wena ra siku na siku. Naswona loko u nyikela nkulumo ya wena ya swichudeni leyi landzelaka, u nga ha va u swi khome kahle.

¹⁹ Xikongomelo xa xichudeni xin’wana ni xin’wana ku fanele ku va ku antswisa eka nkulumo yihi ni yihi leyi landzelaka leyi xi yi nyikelaka enongonokweni wa xikolo. I ntiyiso, leswi swi ta vula matshalatshala lama hambetaka, kambe entiyisweni swi ta tisa mikateko ya Yehova. Eka lava va nga ta kuma mpfuno lowukulu eka vuleteri bya Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni, ku ni nhlamuselo leyi hlawulekeke eka marito ya Swivuriso 19:20 leyi nge: “Yingisela ku byeriwa, u amukela ku laya, u ta tlhariha mundzuku.”

[Chati leyi nga eka tluka 104, 105]

NDZAYO YA NKULUMO

Xivulavuri ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

(Vito Hi Xitalo)

Mimfungho: T - Tirhela eka leswi

A - Antswisiwile

L - Lulamile

Siku Nkulumo No.

Mhaka leyi dyondzisaka (21)*

Yi le rivaleni, ya twisiseka (21)

Xingheniso xi pfuxa ku tsakela (22)

Xingheniso xi fanelekela nhloko-mhaka (22)

Xingheniso lexi leheke kahle (22)

Mpfumawulo wa rito (23)

Ku yima (23)

Vayingiseri va khutaziwa ku tirhisa Bibele (24)

Matsalwa ma nghenisiwa kahle (24)

Matsalwa ma hlayiwa hi ku kandziyisa (25)

Ku tirha ka Matsalwa ku vekiwa erivaleni (25)

Ku phindha-phindha ko kandziyisa (26)

Ku tshukatshukisa miri (26)

Nhloko-mhaka yi kandziyisiwa (27)

Tinhla-nkulu ti vekiwa erivaleni (27)

Ku languta vayingiseri, ku tirhisa tinotsi (28)

Ku tirhisa phepha ra nkulumo (28)

Tinhlamuselo: ․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

* Nomboro yin’wana ni yin’wana leyi nga endzeni ka swiangi yi kombetela eka Dyondzo leyi nga eka Buku Yo Letela Ya Xikolo Xa Vutirheli Bya Le Tilweni leyi hlamuselaka mfanelo ya nkulumo leyi kombisiweke.

S-48-TS J.G.

Siku Nkulumo No.

Ku vulavula hi ku khuluka (29)

Mfanelo ya bulo (29)

Mavitanelo ya marito (29)

Ku hlanganisa nkulumo hi mahlanganisi (30)

Nkulumo leyi landzelelanaka, leyi hlanganaka (30)

Nhlamuselo leyi khorwisaka (31)

Vayingiseri va pfuniwa ku anakanyisisa (31)

Ku kandziyisa mongo (32)

Ku cinca-cinca rito (32)

Ku hiseka (33)

Nkhathalelo, ntlhaveko (33)

Swifaniso swi fanelekela mhaka (34)

Swifaniso swi fanelekela vayingiseri (34)

Mhaka yi twananisiwa ni vutirheli bya nsimu (35)

Mahetelelo lama faneleke, lama humelelaka (36)

Mahetelelo lama leheke kahle (36)

Ku pima nkarhi (36)

Xivindzi ni ku yimeka (37)

Ku languteka ka munhu hi xiyexe (37)

XIYA: Eka nkulumo yin’wana ni yin’wana, mutsundzuxi u ta nyikela ndzayo leyi kongomeke, hayi hi ku landzelela nxaxamelo lowu nga laha henhla ntsena kambe a yisa ni nyingiso eka swivandla leswi xichudeni xi faneleke ku antswisa eka swona. Swivandla leswi nga hava nchumu leswi nga exiphephanini lexi swi nga ha tirhisiwa ku laya swichudeni eka tinhla leti nga xaxametiwangiki, tanihi ku pakanisa ka nhlamuselo, ku vulavula kahle, mintolovelo, nhlawulo wa marito, ntivo-ririmi, ku namarhela mukhuva wo karhi, ku landzelerisa mhaka, madyondziselo ni mfanelo ya rito loko xilaveko xi va kona. Mutsundzuxi u fanele ku tsondzela bokisi ra yinhla leyi landzelaka ya ndzayo leyi lavekaka loko xichudeni xi heta ku tirhela eka yinhla leyi hundzeke ya ndzayo. Nomboro ya dyondzo ya yinhla leyi, yi fanele ku kombisiwa eka xiphephana lexi landzelaka xa Xiavelo Xa Xikolo Xa Vutirheli Bya Le Tilweni (S-89).

[Chati leyi nga eka tluka 106, 107]

NKATSAKANYO WA TIMFANELO TA NKULUMO

Mhaka leyi dyondzisaka  (21)

Mhaka leyi kongomeke

Yi dyondzisa vayingiseri va wena

Mhaka leyi u nga kotaka ku yi tirhisa

Ku pakanisa ka nhlamuselo

Rungula rin’wana leri vekaka mhaka erivaleni

Yi le rivaleni, ya twisiseka  (21)

Yi hlamuseriwa hi ku olova

Marito lama nga tolovelekangiki ma hlamuseriwa

Ku nga vi mhaka leyo tala ngopfu

Xingheniso xi pfuxa ku tsakela (22)

Xingheniso xi fanelekela nhloko-mhaka (22)

Xingheniso lexi leheke kahle (22)

Mpfumawulo wa rito  (23)

Wu twala hi laha ku ringaneleke kahle

Mpfumawulo wa rito wu fanelekela swiyimo

Mpfumawulo wa rito wu fanelekela mhaka

Ku yima (23)

Ku yimela ku hikahata

Ku yimela ku cinca mianakanyo

Ku yimela ku kandziyisa

Ku yima loko swiyimo swi lava ku endla tano

Vayingiseri va khutaziwa ku tirhisa Bibele (24)

Hi xirhambo

Hi ku pfumelela nkarhi wo kuma ndzimana

Matsalwa ma nghenisiwa kahle (24)

Ku langutela matsalwa ku pfuxiwa

Nyingiso wu yisiwa eka xivangelo xo tirhisa ndzimana

Matsalwa ma hlayiwa hi ku kandziyisa (25)

Marito lama faneleke ma kandziyisiwa

Ndlela leyi humelelaka ya ku kandziyisa yi tirhisiwa

Tindzimana leti hlayiwaka hi n’wini wa muti

Ku tirha ka matsalwa ku vekiwa erivaleni (25)

Marito lama faneleke ku tirhisiwa ma hlawuriwa

Yinhla ya xingheniso yi anekiwa erivaleni

Ku phindha-phindha ko kandziyisa (26)

Ku phindha-phindha tinhla-nkulu

Ku phindha-phindha tinhla leti nga twisisiwiki

Ku tshukatshukisa miri (26)

Ku tshukatshukisa miri ko hlamusela

Ku tshukatshukisa miri ko kandziyisa

Nhloko-mhaka yi kandziyisiwa (27)

Nhloko-mhaka leyi fanelaka

Marito kumbe mianakanyo ya nhloko-mhaka swi phindhiwa

Tinhla-nkulu ti vekiwa erivaleni (27)

Ku nga vi na tinhla-nkulu leto tala ngopfu

Mianakanyo-nkulu yi ndlandlamuxiwa hi ku hambana ka yona

Tinhla letitsongo ti kongomisa eka mianakanyo-nkulu

Ku languta vayingiseri, ku tirhisa tinotsi (28)

Ku langutana ni vayingiseri hi ku kongoma

Ku languta vayingiseri hi ku vulavula na vona hi ku kongoma

Ku tirhisa phepha ra nkulumo (28)

Ku vulavula hi ku khuluka (29)

Mfanelo ya bulo  (29)

Swiga swa bulo swi tirhisiwa

Manyikelelo ya nkulumo yo tanihi bulo

Mavitanelo ya marito (29)

Ku hlanganisa nkulumo hi mahlanganisi (30)

Ku tirhisa marito lama hlanganisaka

Mahlanganisi ma fanela vayingiseri va wena

Nkulumo leyi landzelelanaka, leyi hlanganaka (30)

Mhaka leyi hlelekeke kahle

Ku tirhisiwa mhaka leyi yelanaka ntsena

Mianakanyo-nkulu yi nga siyiwi

Nhlamuselo leyi khorwisaka (31)

Masungulo ma andlariwa

Vumbhoni lebyi twalaka byi nyikeriwa

Nkatsakanyo lowu humelelaka

Vayingiseri va pfuniwa ku anakanyisisa (31)

Xisekelo lexi tolovelekeke xi hlayisiwa

Ku hlamuseriwa loku eneleke ka tinhla

Ku endliwa leswaku swi tirha eka vayingiseri

Ku kandziyisa mongo (32)

Marito lama hlamuselaka mianakanyo leyi nga eka swiga ma kandziyisiwa

Mianakanyo-nkulu leyi nga eka nkulumo yi kandziyisiwa

Ku cinca-cinca rito (32)

Ku cinca-cinca ka ntamu

Ku cinca-cinca ka rivilo

Ku cinca-cinca ka mpfumawulo

Ku cinca-cinca rito leswaku ri fanela mianakanyo kumbe nsusumeto

Ku hiseka (33)

Ku hiseka loku kombisiwaka hi nkulumo leyi hanyaka

Ku hiseka loku fanelaka mhaka

Nkhathalelo, ntlhaveko (33)

Nkhathalelo wu vonaka hi xikombiso xa nghohe

Nkhathalelo ni ntlhaveko swi vonaka hi mpfumawulo wa rito

Nkhathalelo ni ntlhaveko swi fanelekela mhaka

Swifaniso swi fanelekela mhaka (34)

Swa olova

Ku tirha ka swona ku anekiwa erivaleni

Tinhla ta nkoka ti kandziyisiwa

Swifaniso swi fanelekela vayingiseri (34)

Swi kumiwa eswiyin’weni leswi tolovelekeke

Swa amukeleka

Mhaka yi twananisiwa ni vutirheli bya nsimu (35)

Marito ma endliwa ma twisiseka eka vanhu

Tinhla leti faneleke ti hlawuriwa

Ntikelo wa ku tirhisiwa ka mhaka wu kandziyisiwa

Mahetelelo lama faneleke, lama humelelaka (36)

Mahetelelo ma yelana kahle ni nhloko-mhaka ya nkulumo

Mahetelelo ma komba vayingiseri leswi va fanelaka ku swi endla

Mahetelelo lama leheke kahle (36)

Ku pima nkarhi (36)

Xivindzi ni ku yimeka (37)

Ku yimeka loku kombisiwaka hi xivumbeko xa miri

Ku yimeka loku kombisiwaka hi ku lawuriwa ka rito

Ku languteka ka munhu hi xiyexe (37)

Maambalelo ni ku tilunghisa loku faneleke

Mayimelo lama fanelaka

Switirhisiwa leswi langutekaka

Ku nga vi na xikombiso lexi nga faneriki xa nghohe