Papalata Ntlhamu Wa Makwanga Hi Ndlela Leyi Humelelaka

“Kambe la’v̌a ranḍaka ku fuwa, va wela emiringweni, ne ntlhaṅwini.”—1 TIMOTIYA 6:9, BX.

1. Ha yini hi fanele hi khumbeka hi mintlhamu?

RITO ‘ntlhamu’ ri nga ha hi tsundzuxa hi muhloti loyi a vekaka xinavetisi leswaku a khoma xiharhi lexi nga swi rindzelangiki. Hambi swi ri tano, Xikwembu xi hi vekela swona erivaleni leswaku mintlhamu leyi nga ni khombo swinene, eka hina, a hi ya xiviri, kambe i mintlhamu leyi nga hi phasaka emoyeni kumbe emahanyelweni. Diyavulosi i murhiyi lonkulu wa mintlhamu yoleyo.—2 Vakorinto 2:11; 2 Timotiya 2:24-26.

2. (a) Xana Yehovha u hi pfuna hi ndlela yihi leswaku hi papalata mintlhamu leyi nga ni khombo? (b) Enkarhini wa sweswi ku vulavuriwa hi ntlhamu wa muxaka wihi?

² Yehovha wa hi pfuna hi ku hi kombisa mintlhamu ya Sathana leyo tala, yo hambana-hambana. Hi xikombiso, Xikwembu xi hi tsundzuxa leswaku milomu ya hina yi nga va ntlhamu loko hi vulavula leswi nga riki swa vutlharhi, ku tlatlarhuka, kumbe leswi a hi nga fanelanga hi swi vula. (Swivuriso 18:7; 20:25) Vutikukumuxi byi nga va ntlhamu, ku fana ni ku endla xinghana ni vanhu lava rhandzaka vukarhi. (Swivuriso 22:24, 25; 29:25) Kambe a hi xiyeni ntlhamu wun’wana: “Kambe la’v̌a ranḍaka ku fuwa, v̌a wela e miringweni, ne ntlhaṅwini, ne ku nav̌eleni lo’ko tala ka v̌uphukuphuku lo’ku onhaka, lo’ku nwerisaka v̌anhu e ku lov̌eni ne ku lahlekeni.” (1 Timotiya 6:9, BX) Lexi xi vangaka ntlhamu wolowo kumbe xisekelo xa wona xi nga hlamuseriwa hi rito leri nge “makwanga.” Hambi leswi makwanga ma voniwaka hi ku tiyimisela ku va la fuweke, kahle-kahle makwanga i ntlhamu lowu nga ni mixaka yo tala.

Yehovha U Hi Tsundzuxa Hi Khombo

3, 4. Matimu ya vanhu va khale ma hi dyondzisa yini hi ta makwanga?

³ Entiyisweni, makwanga i ku navela loku tlulaka mpimo ka ku va ni leswi engetelekeke, ku nga ha va mali, swilo leswi vonakaka, matimba, rimbewu kumbe swilo swin’wana. A hi hina vo sungula ku va ekhombyeni ro phasiwa hi ntlhamu wa makwanga. Le ndzhaku entangeni wa Edeni, makwanga ma phase Evha ivi ku landzela Adamu. Munghana wa Evha, loyi a ri ni ntokoto wo antswa evuton’wini ku tlula yena, u leteriwe hi Yehovha hi byakwe. Xikwembu a xi va nyike kaya ra paradeyisi. A va ta tiphina hi swakudya leswinene swo hambana-hambana, leswi nga mila emisaveni leyi nga thyakisiwangiki. A va ta va ni vana lava hetisekeke, lava a va ta hanya na vona ni ku tirhela Xikwembu na vona hi laha ku nga heriki. (Genesa 1:27-31; 2:15) Xana sweswo a swi nga ta va swi enerile ku enerisa munhu un’wana ni un’wana?

⁴ Kambe, hambi munhu a ri ni leswi eneleke a swi n’wi siveli leswaku makwanga ma nga vi ntlhamu eka yena. Evha u phasiwe hi ku lava ku fana ni Xikwembu, ni ku va ni ntshunxeko lowukulu ni ku tivekela mimpimanyeto ya yena n’wini. Swi tikomba onge Adamu a lava vuxaka lebyi nga heriki ni nkatakwe lowo saseka, ku nga khathariseki leswaku sweswo swi tisa yini. Kutani leswi ni vanhu lava vo hetiseka va phasiweke hi makwanga, u nga swi vona leswaku ha yini makwanga ma nga vaka ni khombo eka hina.

5. I swa nkoka hi ndlela yihi leswaku hi papalata ntlhamu wa makwanga?

⁵ Hi fanele hi tivonela leswaku hi nga phasiwi hi makwanga hikuva muapostola Pawulo wa hi tsundzuxa: “Xana a mi tivi leswaku lavo homboloka va nga ka va nga dyi ndzhaka ya Mfumo wa Xikwembu, xana? Mi nga tshuki mi tikanganyisa: Loko ti ri timbhisa, ni lava gandzelaka swikwembu swa hava, ni vaoswi, ni vavanuna lava endlaka swa tingana ni vavanuna-kulobye, ni vayivi, ni va makwanga, . . . va nga ka va nga dyi ndzhaka ya Mfumo wa Xikwembu.” (1 Vakorinto 6:9, 10) Pawulo nakambe u hi byela leswi: “Kutani, vuoswi, ni swa thyaka hinkwaswo, ni makwanga, a swi laveki exikarhi ka n’wina, ni ku kumbuka swi nga kumbukiwi.” (Vaefesa 5:3) Kutani makwanga a ma fanelanga ma va nchumu lowu ku vulavuriwaka ha wona leswaku hi tsakisa nyama leyi nga hetisekangiki.

6, 7. (a) I swikombiso swihi swa le Bibeleni leswi kandziyisaka ndlela leyi makwanga ma nga vaka ni matimba ha yona? (b) Ha yini swikombiso leswi swi fanele swi va xitsundzuxo eka hina?

⁶ Nakambe Yehovha u tsale swikombiso swo tala swa ku hi endla hi xalamukela khombo leri ra makwanga. Tsundzuka makwanga ya Akani. Xikwembu xi vule leswaku Yeriko ri fanele ku herisiwa, kambe nsuku, silivhere, koporo ni nsimbhi ya wona a ku ri rifuwo ra xona. Kumbexana eku sunguleni Akani a a swi lavile ku landzelela nkongomiso wolowo, kambe makwanga ya n’wi phasa. Loko se a ri le Yeriko, a endla onge hi loko a ye emavhengeleni a ya xava, u vone ku ri mbhukuto lowu hlamarisaka, ku katsa ni nguvu leyo saseka leyi a yi vonaka onge a yi lo yimela yena. Loko a teka nsuku ni silivhere ya magidi ya tirhandhi, a nga ha va a tibyele leswi, ‘Ndzi dlele! Leswi swo fana ni ku yiva.’ Phela a ku ri kona ku yiva! U yivele Xikwembu hi ku navela leswi a swi fanele swi herisiwa kumbe swi yisiwa eka hosi, sweswo swi dlayise Akani. (Yoxuwa 6:17-19; 7:20-26) Nakambe xiya swikombiso swa Gehazi na Yudasi Iskariyota.—2 Tihosi 5:8-27; Yohane 6:64; 12:2-6.

⁷ A hi fanelanga hi honisa ntiyiso wa leswaku lavanharhu lava boxiweke laha henhla a va nga ri vahedeni lava nga tiviki mimpimanyeto ya Yehovha. Ku ri na sweswo, a va ri ni vuxaka bya ku tinyiketela eka Xikwembu. Hinkwavo va vone mahlori lama a ma fanele ma va dyondzise matimba ya Xikwembu ni nkoka wa ku tshama va ri lava amukelekaka eka xona. Hambi swi ri tano, ntlhamu wa makwangwa a ku ri wona nchumu lowu va dyohiseke. Na hina hi nga byi onha vuxaka bya hina ni Xikwembu loko hi pfumela ku phasiwa hi makwanga hi ndlela yihi na yihi. Xana hi tihi tindlela kumbe mixaka ya makwanga leyi yi nga vaka ni khombo lerikulu eka hina?

Ku Phasiwa Hi Makwanga Ya Ku Va Ni Rifuwo Kumbe Nhundzu

8. I xitsundzuxo xihi lexi Bibele yi xi nyikelaka mayelana ni rifuwo?

⁸ Vakreste vo tala va swi twile switsundzuxo leswi kongomeke leswi humaka eBibeleni leswi lwisanaka ni ku rhandza rifuwo, ku navela xuma. Ha yini u nga pfuxeti swin’wana, swo kota leswi nga eka Matewu 6:24-33; Luka 12:13-21; na 1 Timotiya 6:9, 10? Hambi leswi u nga ha anakanyaka leswaku wa yi amukela ni ku landzela ndzayo yo tano, xana a swi nga ta endleka leswaku Akani, Gehazi na Yudasi va vula leswaku na vona va yi landzela? Swi le rivaleni, hi fanele hi endla leswi tlulaka ku pfumela hi mianakanyo ntsena. Hi fanele hi tivonela leswaku ntlhamu wa makwanga yo kuma rifuwo kumbe nhundzu wu nga hi khumbi evuton’wini bya hina bya siku na siku.

9. Ha yini hi fanele ku kambisisa langutelo ra hina malunghana ni ku xava?

⁹ Siku na siku, hakanyingi ku na leswi hi swi xavaka—swakudya, swiambalo, ni swilo swin’wana swa le kaya. (Genesa 42:1-3; 2 Tihosi 12:11, 12; Swivuriso 31:14, 16; Luka 9:13; 17:28; 22:36) Kambe vanhu va bindzu va kurisa ku navela swilo leswi engetelekeke ni leswintshwa. Swinavetisi swo tala leswi tataka maphepha-hungu, timagazini, ni TV i swilo leswi tumbetiweke leswi endleriweke ku vanga makwanga. Swinavetisi swo tano swi nga ha va kona ni le switolo, emigiveni ya tihembe, majazi, tirhoko, ni tijezi, ni le vuhirini bya tintangu leta ha ku fikaka, michini ya gezi ni tikhamera. Vakreste va fanele va tivutisa, ‘Xana ku xava ku hundzuke nchumu lowukulu kumbe nchumu lowu ndzi nyikaka ntsako lowukulu evuton’wini bya mina?’ ‘Xana hakunene ndzi lava swilo leswi leswintshwa leswi ndzi swi vonaka, kumbe ko va misava ya bindzu leyi kurisaka mbewu ya makwanga eka mina?’—1 Yohane 2:16.

10. I ntlhamu wihi wa makwanga lowu ngopfu-ngopfu wu nga khombo eka vavanuna?

¹⁰ Loko ku xava ku vonaka ku ri ntlhamu lowu tolovelekeke eka vavasati, ku kuma mali leyi engetelekeke i ntlhamu eka vavanuna vo tala. Yesu u kombise ntlhamu lowu hi wanuna la fuweke loyi a a kume mpindzulo lowunene kambe a ha tiyimisele ku ‘tlhantlha switlati swa yena a aka leswikulu leswaku a hlengeleta mbewu ni swilo swa yena leswinene endzeni ka swona.’ Yesu a nga tshikanga ku kombisa khombo: “Tlharihani mi tivonela eka makwanga wahi ni wahi.” (Luka 12:15-21) Hambi hi fuwile kumbe e-e, hi fanele hi yingisa ndzayo yoleyo.

11. Xana Mukreste a nga phasiwa njhani hi makwanga yo kuma mali yo tala?

¹¹ Makwanga yo lava mali yo tala, kumbe swilo leswi xaviwaka hi mali, hakanyingi ma kurisiwa hi ndlela ya vukanganisi. Ku nga ha kombisiwa marhengu ya ku hatla u fuma,—kumbexana nchumu lowu ngo tshika wu te kan’we evuton’wini leswaku u kuma mali leyi ringaneke hi ku yi hlayisa hi tindlela leti nga tshembisiki kahle. Kumbe munhu a nga ha ringiwa ku kuma mali hi maendlelo ya bindzu lama sorisaka kumbe lama nga riki enawini. Makolo lawa ma nga hi hlula, ma hi phasa. (Pisalema 62:10; Swivuriso 11:1; 20:10) Van’wana evandlheni ra Vukreste va sungule mabindzu hi ku tshemba leswaku vamakwavo va ta va vaxavi lavakulu. Loko xikongomelo xa vona a xi nga ri ku kuma xilo xo karhi kumbe ku hetisisa ntirho lowu va wu lavaka hi ‘ku tirha hi matimba, va endla leswi nga swinene hi mavoko ya vona,’ kambe ku ri ku kuma mali hi xihatla hi ku dyelela Vakreste-kulobye, kutani ke va lawuriwa hi makwanga. (Vaefesa 4:28; Swivuriso 20:21; 31:17-19, 24; 2 Vatesalonika 3:8-12) Makwanga yo lava mali ma vangele vo tala leswaku va gembula hi mimphikizano, hi mathikithi kumbe ku hlawula bokisi. Van’wana, hi ku nga tweli vusiwana ni ku nga anakanyeli van’wana, va swi pfuketane va sungula milandzu va tshembe leswaku va ta kuma tihakelo letikulu kumbe ndziho.

12. Hi swi tivisa ku yini leswaku makwanga ya rifuwo ma nga hluriwa?

¹² Tindhawu leti hlamuseriweke hi tona leti lavaka munhu hi yexe a tikambisisa leswaku hi kota ku vona kahle leswaku xana a hi na makwanga ke. Hambi loko hi ri na wona hi nga hundzuka. Tsundzuka leswaku Zakiya u hundzukile. (Luka 19:1-10) Loko munhu a kuma leswaku u ni xiphiqo xa makwanga ya ku kuma rifuwo kumbe nhundzu, u fanele ku tiyimisela ku balekela ntlhamu lowu, hi laha Zakiya a endleke ha kona.—Yeremiya 17:9.

Makwanga Eka Swiphemu Swin’wana Swa Vutomi

13. Pisalema 10:18 yi hi komba ntlhamu wihi wun’wana wa makwanga?

¹³ Van’wana swa va olovela ku vona khombo ra makwanga hi tlhelo ra mali kumbe nhundzu ku tlula tindlela tin’wana leti ma vonakaka eka tona. Xihlamusela-marito xin’wana xa Xigriki xi ri ntlawa wa marito lama hundzuluxeriweke va ku, “makwanga” kumbe “ku navela” ma ni nhlamuselo ya “‘ku lava leswi engetelekeke,’ ngopfu-ngopfu matimba ni swin’wana ni swin’wana swin’we ni nhundzu.” Phela, hi nga phasiwa hi makwanga ya ku lava ku lawula van’wana, kumbexana hi va endla va titsongahatela ku lawuriwa hi hina.—Pisalema 10:18.

14. Hi kwihi laha ku navela ku fuma ku nga vaka ni khombo?

¹⁴ Ku sukela emasikwini ya khale vanhu lava nga hetisekangiki a va tiphina hi ku lawula van’wana. Xikwembu xi swi vone khale leswaku vuyelo lebyi vavisaka bya xidyoho xa munhu byi ta endla leswaku vavanuna vo tala va “fuma” vasati va vona. (Genesa 3:16) Hambi swi ri tano, ku dyoha loku, a ko va evukatini ntsena. Magidi ya malembe endzhaku, mutsari wa Bibele u vule leswaku “v̌anhu v̌a fuma henhla ka v̌aṅwana ku v̌a endla ŝo biha.” (Eklesiasta 8:9) Kumbexana wa swi tiva leswaku ntiyiso hi wihi etimhakeni ta tipolitiki ni ta nyimpi, kambe xana swi nga endleka leswaku hina vini hi lwela ku kuma matimba kumbe vulawuri lebyi engetelekeke?

15, 16. Mukreste a nga phasiwa hi ntlhamu wa ku navela matimba eka swiyimo swihi? (Vafilipiya 2:3)

¹⁵ Hinkwerhu hi bula ni vanhu van’wana—emindyangwini leyi hi nga eka yona kumbe yin’wana, entirhweni wa hina wo tihanyisa kumbe exikolweni, ni vanghana, ni le vandlheni. Hi minkarhi yin’wana hi nga ha vula leswi swi nga ta endliwa, ni leswaku swi ta endliwa njhani kumbe rini. Sweswo a swi bihanga kumbe ku hoxa. Hambi swi ri tano, xana hi tsakisiwa ngopfu hi ku tirhisa vulawuri byihi na byihi lebyi hi nga na byona? Xana swi nga ha endleka leswaku hi lava ku va hina hi endlaka swiboho naswona hi lava leswaku swi va tano minkarhi hinkwayo? Vamininjhere ni tindhuna ta misava, lava nga ni langutelo leri, hakanyingi va lava ku tirha ni vanhu lava pfumelaka hinkwaswo, lava nga lwisaniki ni langutelo (ra makwanga) ra misava, ra varhangeri va vona, ra ku tiendla vamakhonya.

¹⁶ Lowu i ntlhamu lowu faneleke ku papalatiwa loko hi tirhisana ni Vakreste-kulorhi. Yesu u te: “Ma swi tiva leswaku tihosi ta matiko ti ma fuma hi ntamu, na vona vakulukumba va ma fuma hi matimba; swi nga tshuki swi va tano exikarhi ka n’wina, kambe un’wana ni un’wana la navelaka ku va lonkulu exikarhi ka n’wina, a a ve tanihi mutirheli wa n’wina.” (Matewu 20:25, 26) Ku titsongahata koloko ku fanele ku vonaka eka vakulu va Vakreste loko va tirhisana hi xivona, ni loko va ri ni malandza ya vutirheli ni ntlhambi. Hi xikombiso, xana ku navela ku lawula ku nga kombisiwa hi mulanguteri la ungamelaka, loyi a vulavurisanaka ni vakulu lavan’wana hi timhaka letitsongo ntsena kambe a tiendlela swiboho leswin’wana leswikulu? Xana hakunene wa swi tsakela ku nyika van’wana mintirho? Swiphiqo swi nga va kona loko nandza wa vutirheli la khomeke ntirho wa nsimu a lava leswaku ku landzeriwa malunghiselelo ya yena hi ndlela leyi nga fanelangiki, hambi ku veka milawu.—1 Vakorinto 4:21; 9:18; 2 Vakorinto 10:8; 13:10; 1 Vatesalonika 2:6, 7.

17. Ha yini swi fanela ku tsundzuka swakudya loko hi vulavula hi ntlhamu wa makwanga?

¹⁷ Eswakudyeni hi yin’wana ndhawu leyi vo tala va phasiwaka hi makwanga. Phela, i swa ntumbuluko ku tiphina hi ku dya ni ku nwa; Bibele ya swi seketela sweswo. (Eklesiasta 5:18) Kambe, swi tolovelekile leswaku ku swi rhandza ku kula hi ku famba ka nkarhi, ku hundza leswi swi ngo va ku tiphina ni ku eneriseka loku ringaniseriweke. Loko leyi ku nga ri ndhawu leyi faneleke leswaku malandza ya Xikwembu ma yi xiyisisa, ha yini Rito ra Yehovha ri vula leswi eka Swivuriso 23:20: “U nga tolov̌eli munwi wa byalwa, ni v̌adyi v̌a tinyama”? Hambi swi ri tano, xana hi nga wu papalatisa ku yini ntlhamu lowu?

18. Xana hi nga tikambisisa njhani hi tlhelo ra swakudya ni swakunwa?

¹⁸ Xikwembu a xi vuli leswaku vanhu va xona va fanele va hanya hi swakudya swo karhi ntsena. (Eklesiasta 2:24, 25) Kambe a xi swi pfumeleli ku endla swakudya ni swakunwa swi va nchumu lowukulu lowu hi vulavulaka ha wona ni ku wu lunghiselela. Hi nga ha tivutisa, ‘Xana minkarhi yin’wana ndzi nyanyuka ku tlula mpimo loko ndzi hlamusela swakudya swo karhi leswi ndzi swi dyeke kumbe leswi ndzi kunguhataka ku swi dya?’ ‘Xana minkarhi hinkwayo ndzi vulavula hi swakudya ni swakunwa emabulweni ya mina?’ Xikombiso xin’wana ku nga ha va ndlela leyi hi tikhomaka ha yona loko hi dya swakudya leswi hi nga swi endlangiki kumbe hi nga swi hakelelangiki, kumbexana loko hi ri vaendzi ekaya ra un’wana kumbe loko ku ri na swakudya enhlengeletanweni ya Vukreste. Xana swi nga ha endleka leswaku hi tolovele ku dya ku tlula mpimo? Ha tsundzuka leswaku Esawu u pfumelele swakudya swi hundzuka nchumu wa nkoka hi ndlela leyi nga fanelangiki, ivi swi n’wi vangela khombo leri nga heriki.—Vaheveru 12:16.

19. Makwanga ma nga va xiphiqo eka ku tiphina hi rimbewu hi ndlela yihi?

¹⁹ Pawulo u hi tsundzuxa hi ntlhamu wun’wana: “Mi vahlawuriwa va Xikwembu, kutani vuoswi, ni swa thyaka hinkwaswo, ni makwanga, a swi laveki exikarhi ka n’wina, ni ku kumbuka swi nga kumbukiwi.” (Vaefesa 4:17-19; 5:3) Hakunene, makwanga ya ntsako wa rimbewu ma nga va kona. I ntiyiso, ntsako lowu wu fanerile endzeni ka vukati. Rirhandzu ra le kusuhi leri fambisanaka ni ntsako lowu ri pfuna wanuna ni wansati leswaku va tshama va tshembanile hi malembe yo tala ya vukati. Hambi swi ri tano, a va talangi lava nga kanetaka leswaku misava ya namuntlha yi tlakusa rimbewu swinene, leswi kahle-kahle ku nga xikombiso xa makwanga lawa Pawulo a ma boxeke, yi swi endla swi languteka swi ri swa ntumbuluko. Langutelo rero leri hoxeke hi ntsako wa rimbewu ri tekeleriwa hi ku olova, ngopfu-ngopfu hi lava va hlalelaka ku tikhoma loko biha ni ku famba ntsena ka vanhu, leswi tolovelekeke eka tibayisikopo to tala ta namuntlha, tivhidiyo ni timagazini, swin’we ni le tindhawini ta ku titsakisa.

20. Xana Vakreste va nga tikombisa njhani leswaku va xalamukile eka khombo ra makwanga etimhakeni ta rimbewu?

²⁰ Mhaka ya xidyoho xa Davhida na Batixeba yi hi kombisa leswaku un’wana wa malandza ya Xikwembu a nga phasiwa hi ntlhamu wa makwanga ya rimbewu. Hambi leswi a tshunxekile leswaku a tiphina evukatini bya yena n’wini, Davhida u endle leswaku ku navela rimbewu leri thyakeke ku kula. Hi ku vona ndlela leyi nsati wa Uriya a saseke ha yona, a nga yi lawulanga mianakanyo yakwe—ni xiendlo—xa ku tiphina swin’we hi rimbewu leri nga riki enawini. (2 Samuwele 11:2-4; Yakobo 1:14, 15) Entiyisweni hi fanele hi papalata muxaka lowu wa makwanga. Hambi ku ri evukatini swa laveka ku papalata makwanga. Leswi swi katsa ku cukumeta swiendlo leswi hundzeletiweke swa rimbewu. Wanuna la tiyimiseleke ku papalata makwanga emhakeni leyi u ta khathalela swilaveko swa munghana wakwe hi xiviri, leswaku nchumu wun’wana ni wun’wana lowu havambirhi va wu hlawulaka hi tlhelo ra nkunguhato wa ndyangu a wu nge kombisi leswaku u languta ku tiphina kakwe ku ri ka nkoka swinene ku tlula rihanyo ra nsati wakwe ra sweswi kumbe ni ra nkarhi lowu taka.—Vafilipiya 2:4.

Hambeta U Tiyimisela Ku Papalata Makwanga

21. Ha yini bulo leri ra hina ra makwanga ri nga fanelanga ri hi heta matimba?

²¹ Yehovha a ngo hi tsundzuxa kumbe ku hi nyika swiletelo hikwalaho ka leswi a nga hi tshembiki. Wa swi tiva leswaku malandza yakwe lama tinyiketeleke ma lava ku n’wi tirhela hi ku tshembeka, naswona wa tiyiseka leswaku lavo tala swinene va ta ya emahlweni va endla sweswo. A nga vulavula hi vanhu vakwe hinkwavo hi ndlela leyi fanaka ni leyi a vulavuleke na Sathana ha yona mayelana na Yobo a ku: “A [w]u ṭunḍukanga Yobo nanḍa wa mina šana? Hikuv̌a a ku na munhu l’a fanaka na yena misav̌eni, l’a fambaka hi ku lulama ni ku tenga, l’a tšhav̌aka Šikwembu ni ku fularela ŝo biha.” (Yobo 1:8) Tata wa hina wa le tilweni, wa rirhandzu, ni la hi tshembaka wa hi xalamukisa eka mintlhamu, yo tanihi leyi yi fambisanaka ni swilo swa makwanga, hikuva u lava leswaku hi ya emahlweni hi nga ri na xivati naswona hi tshembeka eka yena.

22. Hi fanele hi endla yini loko nkambisiso wa hina wu komba ndhawu leyi hi nga ekhombyeni kumbe hi tsaneke eka yona?

²² Un’wana ni un’wana wa hina u tswariwe ni mboyamelo wa makwanga naswona hi nga ha va hi ma nyike matimba yo kula hikwalaho ka nkucetelo wa misava leyi yo biha. Ku vuriwa yini hi loko hi nkarhi wa dyondzo ya hina ya makwanga—mayelana na rifuwo, nhundzu, matimba ni vulawuri, swakudya ni ku tiphina hi rimbewu—u vona leswaku ku ni laha u tsaneke kona? Kutani amukela xitsundzuxo xa Yesu: “Loko voko ra wena ri ku khunguvanyisa, ri tseme; swi nga antswa loko u nghena evutomini u ri xilema, ku ri na ku ya [eGehena], endzilweni lowu nga timekiki, u ri ni mavoko mambirhi.” (Marka 9:43) Endla mindzulamiso hinkwayo leyi lavekaka eka mavonelo kumbe swilaveko. Papalata ntlhamu lowu dlayaka wa makwanga. Kutani hi mpfuno wa Xikwembu, u nga ha “nghena evutomini.”

Ndzi Dyondze Yini?

◻ Ha yini hi fanele hi khumbeka hi ntlhamu wa makwanga?

◻ Makwanga ya rifuwo kumbe nhundzu ma nga hi phasa hi ndlela yihi?

◻ Xana makwanga ma nga tisa makhombo ya xiviri hi ndlela yihi eka swiphemu swin’wana swa vutomi?

◻ Hi fanele hi va ni langutelo rihi mayelana ni ku tsana ka hina emhakeni ya makwanga?