Mimpimanyeto Ya Mahanyelo Leyi Faneleke Ku Xiximiwa

Ematin’wini hinkwawo, vavanuna ni vavasati lava nga ni xivindzi va endle xiboho lexi hambaneke ni mianakanyo leyi tolovelekeke ya nkarhi wa vona. Va tiyisele tihanyi ta politiki, ta vukhongeri ni ta tinxaka, hakanyingi va tshika vutomi bya vona hikwalaho ka ndlela leyi va yi tekeke.

VAKRESTE vo sungula a va ri ni xivindzi lexikulu. Enkarhini wa nxaniso wo tika wa malembe-xidzana manharhu yo sungula, vo tala va vona va dlayiwe hi Varhoma va vahedeni hikwalaho ko ala ku gandzela mufumi. Minkarhi yin’wana, a ku vekiwa altari exivandleni. Leswaku va ntshunxiwa, Vakreste a va fanele ku hisa murhi wa risuna lowu tsongoriweke va kombisa ku pfumela ka vona leswaku mufumi u ni vukwembu. Hambi swi ri tano, va nga ri vangani va landzule xiyimo xa vona. Vo tala va hlawule ku fa ematshan’weni yo landzula ripfumelo ra vona.

Eminkarhini ya manguva lawa, Timbhoni ta Yehovha ta Vakreste ti teka xiyimo lexi fanaka malunghana ni vukala-tlhelo eka politiki. Hi xikombiso, xiyimo xa vona lexi tiyeke loko va langutane ni Manazi i mhaka leyi tiyeke ya matimu. Emahlweni ka nyimpi ya vumbirhi ya misava ni hi nkarhi wa yona, ku fe kwalomu ka kotara ya Timbhoni ta le Jarimani, ngopfu-ngopfu etikampeni ta nxaniso, hikwalaho ka leswi ti hlayiseke vukala-tlhelo ni ku ala ku vula ti ku “Heil Hitler.” Vana lavatsongo va hambanisiwe hi nkani ni vatswari va vona va Timbhoni. Ku nga khathariseki ntshikilelo wolowo, vantshwa va yime va tiyile naswona va ale ku nyamisiwa hi tidyondzo leti nga riki ta Matsalwa leti van’wana a va ringeta ku va dyondzisa tona hi nkani.

Ku Losa Mujeko

Namutlha Timbhoni ta Yehovha a ti xanisiwi hi ndlela yoleyo yo biha. Hambi swi ri tano, ku pfumala ku twisisa hakanyingi ku vangiwa hi mhaka ya leswi vantshwa va Timbhoni va endlaka xiboho lexi humaka emapfalweni ya vona leswaku va nga hlanganyeli eminkhubyeni ya ku rhandza tiko, tanihi ku losa mujeko.

Vana va Timbhoni ta Yehovha va dyondzisiwa leswaku va nga tshikisi van’wana ku losa mujeko; munhu un’wana ni un’wana u fanele ku tiendlela xiboho eka sweswo. Hambi swi ri tano, xiyimo xa Timbhoni hi toxe xi tiyile: A va wu losi mujeko wa tiko rihi na rihi. Leswi kahle-kahle a swi kombisi ku pfumala xichavo. Va wu xixima mujeko wa tiko rin’wana ni rin’wana leri va tshamaka eka rona, naswona va kombisa xichavo lexi hi ku yingisa milawu ya tiko. A va ngheneleli eka tindlela tihi na tihi to lwisana ni hulumendhe. Entiyisweni, Timbhoni ti pfumela leswaku tihulumendhe ta vanhu leti nga kona sweswi i ‘lunghiselelo ra Xikwembu’ leri xi ri pfumeleleke leswaku ri va kona. Kutani va titeka va ri ehansi ka xileriso xa Xikwembu xa ku hakela swibalo ni ku xixima ‘valawuri lava tlakukeke.’ (Varhoma 13:1-7) Leswi swi fambisana ni marito ya Kreste lama tolovelekeke: “Tlheriselani Khezari leswi nga swa Khezari—ni Xikwembu leswi nga swa Xikwembu.”—Matewu 22:21, Jerusalem Bible ya Khatoliki.

Van’wana va nga ha vutisa, ‘Kambe, ha yini Timbhoni ta Yehovha ti nga wu xiximi mujeko hi ku wu losa?’ Swi vangiwa hi leswi va langutaka ku losa mujeko tanihi ku gandzela, naswona Xikwembu hi xona lexi faneleke xi gandzeriwa; ku hava munhu wihi na wihi kumbe xihi na xihi lexi va tiyimiselaka ku xi gandzela handle ka Xikwembu. (Matewu 4:10; Mintirho 5:29) Hikwalaho, va swi tsakela loko vadyondzisi va xixima ripfumelo ra vona ni loko va tshika vana va Timbhoni va hanya hi ku ya hi leswi va swi pfumelaka.

A swi hlamarisi leswi Timbhoni ta Yehovha ti nga riki tona ntsena leti pfumelaka leswaku ku losa mujeko swi fambisana ni ku gandzela, hi laha marito lama landzelaka ma kombisaka ha kona:

“Mijeko ya minkarhi ya khale a yi ri ya vukhongeri hi laha ku heleleke. . . . Swi tikomba onge nkarhi hinkwawo a ku laviwa mpfuno wa vukhongeri leswaku ku kwetsimisiwa mijeko ya tiko.” (Xiitaliki i xerhu.)—Encyclopædia Britannica.

“Mujeko wa kwetsima, ku fana ni xihambano. . . . Milawu ni swiletelo leswi fambisanaka ni langutelo ra vanhu hi mimpimanyeto ya tiko swi tirhisa marito lama tiyeke, lama kongomeke, yo tanihi, ‘Ku Tirhela Mujeko,’ . . . ‘Ku Chava Mujeko,’ ‘Ku Tinyiketela Eka Mujeko.’” (Xiitaliki i xerhu.)—The Encyclopedia Americana.

“Vakreste va arile ku . . . tiveka ehansi ka mufumi [wa Rhoma]—leswi fanaka khwatsi namuntlha ni ku ala ku losa mujeko kumbe ku vula xihlambanyo xo kombisa ku tinyiketela.”—Those About to Die (1958), hi Daniel P. Mannix, tluka 135.

Nakambe, hi ku ala ku losa mujeko Timbhoni ta Yehovha a ti tiyimiselanga ku honisa hulumendhe yo karhi kumbe vafumi va yona. Mhaka ya kona hi leswaku, hi xiendlo xo karhi xa vugandzeri, va nga ka va nga nkhinsameli kumbe ku losa xifaniso lexi yimelaka Mfumo. Sweswo va swi languta swi fana ni xiyimo lexi tekiweke eminkarhini ya Bibele hi majaha manharhu ya Vaheveru lama aleke ku nkhinsamela xifaniso lexi a xi yimisiwe erivaleni ra Dura hi Hosi Nebukadnetsari ya le Babilona. (Daniyele, ndzima 3) Kutani, hambi leswi van’wana va losaka kumbe va hlambanyaka hi ku tinyiketela, vana va Timbhoni ta Yehovha va dyondzisiwa ku landzela ripfalo ra vona leri leteriweke hi Bibele. Xisweswo, hi moya wo rhula ni hi xichavo va papalata ku hlanganyela eka sweswo. Hi swivangelo leswi fanaka, vana va Timbhoni va hlawula ku ka va nga hlanganyeli loko ku yimbeleriwa kumbe ku tlangiwa tinsimu ta rixaka.

Mfanelo Ya Vatswari

Masiku lawa, matiko yo tala ma xixima mfanelo ya vatswari ya ku nyika vana va vona vuleteri bya vukhongeri hi ku ya hi ripfumelo ra vona. Vukhongeri hinkwabyo bya yi seketela mfanelo leyi, hi laha swi kombisiwaka ha kona hi nawu wa kereke lowu wu tirhaka eKerekeni ya Khatoliki: “Tanihi leswi va tswaleke vana va vona, vatswari va ni ndzhwalo lowukulu wa ku va dyondzisa, naswona va ni mfanelo yo endla sweswo; hi yona mhaka leyi swi fanelaka leswaku vatswari va nyika vana va vona dyondzo ya Vukreste hi ku ya hi dyondzo ya Kereke.”—Canon 226.

Timbhoni ta Yehovha ti lava sweswo ntsena. Tanihi vatswari lava nga ni nkhathalelo, va ringeta ku nghenisa mimpimanyeto ya ntiyiso ya Vukreste eka vana va vona ni ku va dyondzisa ku rhandza vaakelani ni ku xixima swilo swa vanhu van’wana. Va tsakela ku landzela ndzayo leyi muapostola Pawulo a yi nyikeke Vakreste va le Efesa: “Vatswari, mi nga khomi vana va n’wina hi ndlela leyi nga ta va endla va hlundzuka. Ematshan’weni ya sweswo, va kuriseni hi ku tshinya ni ku letela ka Vukreste.”—Vaefesa 6:4, Today’s English Version.

Mindyangu Leyi Avaneke Hi Tlhelo Ra Vukhongeri

Emindyangwini yin’wana, i mutswari un’we ntsena la nga Mbhoni ya Yehovha. Eka xiyimo xo tano, mutswari la nga Mbhoni u khutaziwa leswaku a xiya leswaku mutswari la nga riki Mbhoni u ni mfanelo yo letela vana vakwe hi ku ya hi tidyondzo ta yena ta vukhongeri. Vana lava langutaneke ni tidyondzo to hambana ta vukhongeri a hi kanyingi va pfilunganyekaka.a Entiyisweni, vana hinkwavo va fanele ku endla xiboho xa vukhongeri lebyi va nga ta byi landzelela. Hi ntolovelo, a hi vantshwa hinkwavo lava hlawulaka ku landzelela misinya ya milawu ya vukhongeri bya vatswari va vona, ku nga khathariseki leswaku i Timbhoni ta Yehovha kumbe a hi tona.

Mfanelo Ya Vana Ya Ku Va Ni Ripfalo Leri Ntshunxekeke

Nakambe u fanele ku tiva leswaku Timbhoni ta Yehovha ti teka ripfalo ra Mukreste un’wana ni un’wana ri ri ra nkoka swinene. (Varhoma, ndzima 14) Convention on the Rights of the Child, lowu khomiweke hi Nhlengeletano Leyikulu ya Nhlangano wa Matiko hi 1989, wu lemuke mfanelo ya n’wana ya ku va ni “ntshunxeko wa mianakanyo, wa ripfalo ni wa vukhongeri” ni mfanelo “ya ku phofula mavonelo yakwe a ntshunxekile ni leswaku mavonelo wolawo ma anakanyeriwa emhakeni yo karhi swin’we ni maendlelo wahi ni wahi lama khumbaka n’wana.”

Vana vambirhi va nge pfuki va fanile. Hikwalaho, u nga ha langutela ku hambana ko karhi eka swiboho leswi Timbhoni letintshwa kumbe swichudeni swin’wana swi swi endlaka loko ku tiwa eka mintirho yo karhi ni swiavelo swa le xikolweni. Ha tshemba leswaku na wena u ta fambisana ni nsinya wa nawu wa ku va ni ripfalo ro tihlawulela.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi leri nga eka tluka 20]

Xichavo, Ku Nga Ri Ku Gandzela

Mixo wun’wana exikolweni xa le Canada, nhwanyana wa malembe ya 11 hi vukhale la nga Mbhoni loyi va nge i Terra u vone mudyondzisi a huma ni xichudeni xin’wana ehandle ka tlilasi nkarhinyana wo koma. Endzhaku ka sweswo, mudyondzisi u kombele Terra hi musa leswaku va rhangisana va ya ehofisini ya nhloko ya xikolo.

Loko a nghena ehofisini, Terra u hatlise a xiya leswaku a ku andlariwe mujeko wa le Canada ehenhla ka desika ra nhloko ya xikolo. Kutani mudyondzisi u byele Terra leswaku a tshwutelela mujeko wolowo. A a ehleketa leswaku tanihi leswi Terra a nga yimbelelangiki risimu ra rixaka ni ku losa mujeko, a ku ri hava xivangelo lexi a xi ta endla leswaku a nga wu tshwuteleli mujeko loko a byeriwa sweswo. Terra u arile, a hlamusela leswaku hambi leswi Timbhoni ta Yehovha ti nga wu gandzeliki mujeko, ta wu xixima.

Loko va tlhelela etlilasini, mudyondzisi u vule leswaku wa ha ku kambela swichudeni swimbirhi, a vula leswaku swi tshwutelela mujeko. Hambi leswi xichudeni xo sungula xi hlanganyeleke eminkhubyeni ya tiko, xi tlhele xi tshwutelela mujeko loko xi byeriwa ku endla sweswo. Kambe, hambi leswi Terra a nga yimbelelangiki risimu ra rixaka ni ku losa mujeko, u arile ku wu nyamisa hi ndlela yoleyo. Mudyondzisi u kombise leswaku exikarhi ka lava vambirhi, Terra hi yena la kombiseke xichavo lexi faneleke.

[Bokisi leri nga eka tluka 24]

Misinya Yin’wana Ya Milawu Ya Mahanyelo Leyi Timbhoni Ta Yehovha Ti Yi Landzelaka

Malunghana ni mimpimanyeto ya mahanyelo, Timbhoni ta Yehovha ti dyondzisa vana va tona leswaku va fularhela mahanyelo, swiendlo kumbe swiyimo leswi, hambi loko swi tolovelekile namuntlha emisaveni, swi nga ha va tiselaka khombo vona kumbe van’wana. (Yakobo 1:27) Kutani va tsundzuxa vana va vona hi makhombo ya swidzidzirisi ni swiendlo swin’wana, tanihi ku dzaha ni ku tirhisa swakunwa swa xihoko hi ndlela yo biha. (Swivuriso 20:1; 2 Vakorinto 7:1) Va swi teka swi ri swa nkoka ku tshembeka ni ku chivirika. (Vaefesa 4:28) Va dyondzisa vana va vona leswaku va papalata nhlambha. (Vaefesa 5:3, 4) Nakambe va dyondzisa vana va vona leswaku va hanya hi misinya ya milawu ya Bibele malunghana ni ku tikhoma ka rimbewu ni ku xixima vulawuri ni vanhu ni nhundzu ya van’wana. (1 Vakorinto 6:9, 10; Tito 3:1, 2; Vaheveru 13:4) Va ni ntshembo lowu tiyeke wa leswaku ku hanya hi misinya yoleyo ya milawu swi ta vuyerisa vana va vona.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 19]

Timbhoni ta Yehovha ti ringeta ku nghenisa mimpimanyeto ya ntiyiso ya Vukreste eka vana va tona

[Xifaniso lexi nga eka tluka 21]

“Tlheriselani Khezari leswi nga swa Khezari—ni Xikwembu leswi nga swa Xikwembu.”—Matewu 22:21, Jerusalem Bible

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

Majaha manharhu ya Vaheveru ma ale ku nkhinsamela xifaniso lexi a xi yimisiwe hi Nebukadnetsari hosi ya le Babilona

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

Vana va khutaziwa leswaku va anakanyela van’wana