Ndzima 15

Ku Aka Ndyangu Lowu Xiximaka Xikwembu

1-3. Ha yini van’wana va nga swi koti ku tlhantlha swiphiqo leswi tolovelekeke swa vukati ni swa vutswari, kambe i yini lexi nga endlaka Bibele yi pfuna?

ANAKANYA u ri karhi u kunguhata ku aka yindlu ya wena. U xava ndhawu yo akela eka yona. Hi ku langutela lokukulu, u vona yindlu ya wena leyintshwa hi mahlo ya mianakanyo. Kambe ku vuriwa yini loko u ri hava switirho ni vuswikoti byo aka? Matshalatshala lawa u ma endlaka a ma ta ku heta mongo!

² Mimpatswa yo tala leyi nghenelaka vukati yi langutela ku va ni ndyangu lowu tsakeke, kambe yi ri hava switirho ni vuswikoti lebyi lavekaka leswaku yi endla ndyangu wo tano. Endzhakunyana ka siku ra mucato, ku pfuka mavonelo lama hambaneke. Ku lwa ni ku holova swi hundzuka vutomi bya siku na siku. Loko ku tswariwa vana, tatana na manana lontshwa va tikuma va ri hava vuswikoti bya vutswari tanihi leswi a va ri hava vuswikoti byo endla vukati lebyi tsakisaka.

³ Hambi swi ri tano, lexi tsakisaka hi leswaku Bibele yi nga pfuna. Misinya ya milawu ya yona yi fana ni switirho leswi ku pfunaka leswaku u aka ndyangu lowu tsakeke. (Swivuriso 24:3) A hi voneni ndlela leyi swi endliwaka ha yona.

SWITIRHO SWA KU AKA VUKATI BYO TSAKISA

4. Ha yini ku fanele ku languteriwa swiphiqo evukatini, naswona i mimpimanyeto yihi leyi nyikeriwaka eBibeleni?

⁴ Ku nga khathariseki ndlela leyi vatekani va fanelanaka ha yona, a va fani hi xiyimo xa mintlhaveko, mintokoto ya vuhlangi ni hi ndlela leyi va kuleke ha yona endyangwini. Hikwalaho, swiphiqo swin’wana swi nga languteriwa endzhaku ka ku tekana. Xana swi ta tameriwa njhani? Ina, loko vaaki va aka yindlu, va kambisisa tipulani. Leswi i swiletelo leswi faneleke ku landzeleriwa. Bibele yi nyika mimpimanyeto ya Xikwembu ya ku aka ndyangu lowu tsakeke. Sweswi a hi kambisiseni yin’wana ya yona.

5. Xana Bibele yi wu kandziyisa njhani nkoka wa ku tshembeka evukatini?

⁵ Ku tshembeka. Yesu u te: “Leswi Xikwembu xi swi hlanganiseke, swi nga tshuki swi hambanisiwa hi munhu.”a (Matewu 19:6) Muapostola Pawulo u tsarile: “Ku tekana a ku ve loku xiximiwaka hi vanhu hinkwavo, vukati byi nga onhiwi hi ku kanganyisana, hikuva Xikwembu xi ta avanyisa timbhisa ni vaoswi.” (Vaheveru 13:4) Hikwalaho vanhu lava nga evukatini va fanele va titwa va ri ni ndzhwalo eka Yehovha, wa ku tshama va tshembekile eka vanghana va vona.—Genesa 39:7-9.

6. Xana ku tshembeka ku nga pfuna njhani eku hlayiseni ka vukati?

⁶ Ku tshembeka swi endla leswaku vukati byi xiximeka byi tlhela byi sirheleleka. Mimpatswa leyi tshembekaka ya swi tiva leswaku, hambi ko endleka yini, yi ta seketelana. (Eklesiasta 4:9-12) Mawaku ndlela leyi va hambaneke ha yona ni lava va tshikaka vukati bya vona loko ku pfuka xiphiqo xitsongo ntsena! Vanhu vo tano va hatlisela ku tibyela leswaku va ‘hlawule munhu la nga fanelangiki,’ leswaku a ‘va ha rhandzani,’ ni leswaku ntlhantlho i ku teka munghana lontshwa. Kambe sweswo a swi va nyiki nkarhi wa ku kula. Ematshan’weni ya sweswo, vanhu vo tano lava nga tshembekangiki va nga ha hundzisela swiphiqo leswi fanaka eka mimpatswa leyintshwa. Loko munhu a ri ni kaya lerinene kambe a kuma leswaku lwangu ra pfuta, u ta ringeta ku ri lunghisa hakunene. A nga pfuketani a rhurhela eka yindlu yin’wana. Hi laha ku fanaka ku cinca munghana wa vukati na kona a ku nge swi lunghisi swiphiqo leswi vangaka timholovo evukatini. Loko ku va ni swiphiqo, u nga ringeti ku kuma ndlela ya ku dlaya vukati, kambe tikarhatele ku byi hlayisa. Ku tshembeka ko tano ku endla leswaku vun’we lebyi byi va nchumu lowu faneleke ku khathaleriwa, wu hlayisiwa ni ku tlangeriwa.

7. Ha yini ku vulavurisana swi tala ku nonon’hwa eka vanhu lava tekaneke, kambe xana ku ambala “munhu lontshwa” swi nga pfuna hi ndlela yihi?

⁷ Ku vulavurisana. Xivuriso xa Bibele xi ri: “Laha ku ṭunḍušana ku nga hav̌a, makungu ma hangalaka.” (Swivuriso 15:22) Kambe, mimpatswa yin’wana leyi tekaneke swa yi nonon’hwela ku vulavurisana. Ha yini swi ri tano? Hikuva vanhu va vulavula hi tindlela leti nga faniki. Leyi i mhaka leyi hakanyingi yi vangaka ku nga twanani ni ku karhateka. Ndlela leyi munhu a kuleke ha yona yi nga hoxa xandla emhakeni leyi. Hi xikombiso, van’wana va nga ha va va kulele laha vatswari a va tshamela ku holovisana. Leswi se va nga vanhu lava kuleke lava nga evukatini, va nga ha tsandzeka ku vulavula ni munghana wa vona hi musa ni rirhandzu. Hambi swi ri tano, kaya ra wena a ri fanelanga ri hundzuka ‘yindlu leyi teleke timholovo.’ (Swivuriso 17:1) Bibele yi kandziyisa ku ambala “munhu lontshwa,” naswona a yi ku amukeli ku hlundzuka, ku kariha ni nhlambha.—Vaefesa 4:22-24, 31.

8. Xana i yini lexi nga pfunaka loko mi nga twanani ni munghana wa wena wa vukati?

⁸ Xana u nga endla yini loko ku pfuka timholovo? Loko mi sungula ku hlundzuka, swi nga va swinene loko mo landzela ndzayo leyi nga eka Swivuriso 17:14: “Loko mholov̌o yi nga si sungula, suka.” Ina, mi nga ha tsema bulo mi ri vekela nkarhi wun’wana, loko wena ni munghana wa wena se mi ri eka xiyimo lexinene. (Eklesiasta 3:1, 7) Ku nga khathariseki leswaku ku endleka yini, lwela ku “hatlis[a] ku twa, [u] hlwela ku vulavula, [u] hlwela ku kariha.” (Yakobo 1:19) Pakani ya wena ku fanele ku va ku lulamisa xiyimo, hayi ku hlula hi marito. (Genesa 13:8, 9) Hlawula marito ni ndlela yo vulavula leyi nga ta miyeta wena ni munghana wa wena. (Swivuriso 12:18; 15:1, 4; 29:11) Ehenhla ka hinkwaswo, mi nga tshami mi hlundzukile, kambe lavani mpfuno hi ku vulavula ni Xikwembu hi xikhongelo, hi ku titsongahata, mi ri swin’we.—Vaefesa 4:26, 27; 6:18.

9. I yini lexi endlaka ku vuriwa leswaku ku vulavurisana ku sungula embilwini?

⁹ Xivuriso xa Bibele xi ri: “Mbilu ya l’a tlhariheke yi tlharihisa nomu wa yena, o tiyisa tidyonḍo hi ku v̌ulav̌ula ka yena.” (Swivuriso 16:23) Kutani, hakunene xilotlelo xa ku vulavurisana hi laha ku humelelaka xi le mbilwini, hayi enon’wini. Xana munghana wa wena u n’wi languta njhani? Bibele yi khutaza Vakreste leswaku va “twelana vusiwana.” (1 Petro 3:8) Xana u nga swi endla sweswo loko munghana wa wena wa vukati a ri ni swivilelo leswi khomisaka gome? Loko swi ri tano, swi ta ku pfuna leswaku u tiva ndlela yo hlamula.—Esaya 50:4.

10, 11. Xana wanuna a nga yi tirhisa njhani ndzayo ya 1 Petro 3:7?

¹⁰ Ku xixima ni Xichavo. Vavanuna va Vakreste va byeriwa leswaku va tshama ni vasati va vona “hi ku twelelana, hikuva va fana ni swibya leswi nga tiyangiki, naswona [va] va xixima.” (1 Petro 3:7) Ku xixima wansati swi katsa ku xiya nkoka wa yena. Wanuna la tshamaka ni nsati wakwe ‘hi ku ya hi vutivi’ u anakanyela mintlhaveko, matimba, vutlharhi ni xindzhuti xa yena. U fanele a tlhela a tsakela ku tiva leswaku Yehovha u va languta njhani vavasati ni leswaku u lava va khomiwa hi ndlela yihi.

¹¹ Endlwini ya wena, a hi nge u ni xibya lexi pfunaka swinene, lexi nga tiyangiki. Xana a wu nga ta xi hlayisa hi vukheta? Ina, Petro u tirhise rito ‘xibya lexi nga tiyangiki’ hi mongo lowu fanaka, naswona leswi swi fanele ku susumetela wanuna wa Mukreste leswaku a n’wi anakanyela swinene nsati wakwe la n’wi rhandzaka.

12. Xana wansati a nga swi kombisisa ku yini leswaku u xixima nuna wakwe hi vuenti?

¹² Kambe xana Bibele yi n’wi nyika ndzayo yihi wansati? Pawulo u tsarile: “Wansati a a ve ni xichavo eka nuna wa yena.” (Vaefesa 5:33) Tanihi leswi wansati a tsakelaka ku vona leswaku wa xiximiwa ni leswaku wa rhandziwa swinene hi nuna wakwe, wanuna na yena u fanele ku vona leswaku nsati wakwe wa n’wi xixima. Wansati la xiximaka a nge fambi a vulavula hi swihoxo swa nuna wakwe, hambi a ri Mukreste kumbe a nga ri yena. A nge n’wi tekeli xindzhuti xakwe hi ku n’wi hehla kumbe ku n’wi tsongahata exihundleni kumbe erivaleni.—1 Timotiya 3:11; 5:13.

13. Xana mavonelo ma nga phofuriwa njhani hi ku rhula?

¹³ Leswi a swi vuli leswaku wansati a nge ma phofuli mavonelo yakwe. Loko ku ri na swo karhi leswi n’wi karhataka, a nga ha swi vula hi xichavo. (Genesa 21:9-12) Ku vula mhaka eka nuna wakwe swi nga fana ni ku n’wi hoxela bolo. A nga ha yi hoxa khwatsi leswaku a yi khoma hi ku olova, kumbe a nga yi hoxa hi matimba yi kala yi n’wi vavisa. Swa antswa swonghasi loko vanghana havambirhi va papalata ku hoxana hi swihehlo kambe, ematshan’weni ya sweswo, va vulavurisana hi musa ni hi tintswalo!—Matewu 7:12; Vakolosa 4:6; 1 Petro 3:3, 4.

14. Xana u fanele ku endla yini loko munghana wa wena a nga ri na mhaka ni ku tirhisa misinya ya milawu ya Bibele evukatini?

¹⁴ Hi laha hi voneke ha kona, misinya ya milawu ya Bibele yi nga ku pfuna leswaku u aka vukati lebyi tsakeke. Kambe ku vuriwa yini loko munghana wa wena a nga ri na mhaka ni leswi Bibele yi swi vulaka? U nga va ni nkucetelo lowunene loko wo tirhisa vutivi bya Xikwembu eka xiphemu xa wena. Petro u tsarile: “N’wina, vavasati lava tekiweke: Titsongahateni eka vanuna va n’wina, leswaku van’wana va nga kokiwa hi mahanyelo ya n’wina vasati va vona, hambiloko va nga yingisi Rito. A va nga byeriwi hi munhu, hikuva va ta vona xichavo xa n’wina ni ku tenga ka mikhuva ya n’wina.” (1 Petro 3:1, 2) Ina, sweswo swa tirha ni le ka wanuna loyi nsati wakwe a nga yi tsakeriki Bibele. Ku nga khathariseki leswi munghana wa wena a hlawulaka ku endla swona, pfumelela misinya ya milawu ya Bibele yi ku endla u va munghana la antswaka. Vutivi bya Xikwembu byi nga tlhela byi ku endla mutswari la antswaka.

KU KURISA VANA HI KU YA HI VUTIVI BYA XIKWEMBU

15. Xana tindlela leti hoxeke ta vutswari ti hundziseriwa njhani eka vana, kambe xana ntila lowu wu nga herisiwa hi ndlela yihi?

¹⁵ Loko munhu a khome saha kumbe hamele a swi vuli leswaku i muvatli la nga ni vuswikoti. Hi laha ku fanaka, ku va ni vana a swi vuli leswaku munhu i mutswari la nga ni vuswikoti. Ku nga khathariseki leswaku va swi tiva kumbe a va swi tivi, vatswari hakanyingi va kurisa vana va vona hi ndlela leyi vona va kurisiweke ha yona. Xisweswo, tindlela leti hoxeke ta vutswari minkarhi yin’wana ti hundzela erixakeni rin’wana hi ku tlhandlamana. Xivuriso xa Xiheveru xa khale xi ri: “Vatatana hi vona lava dyaka madiriva lama nga wupfangiki, kambe meno ya vana hi wona lama dzedzemelaka.” (NW) Kambe, Matsalwa ma kombisa leswaku munhu a nga boheki leswaku a landzela ndlela leyi boxiweke hi vatswari vakwe. A nga ha hlawula ntila lowu hambaneke, lowu kongomisiwaka hi milawu ya Yehovha.—Ezekiyele 18:2, 14, 17.

16. Ha yini swi ri swa nkoka ku hlayisa ndyangu wa wena, naswona leswi swi katsa yini?

¹⁶ Yehovha u langutela vatswari va Vakreste leswaku va nyika vana va vona nkongomiso ni nkhathalelo lowu faneleke. Pawulo u tsarile: “Loko munhu a nga pfuni maxaka ya yena, ngopfu-ngopfu lava va nga va ndyangu wa yena wa xiviri, ú landzurile vupfumeri, kutani ú tlula ni vamatiko hi ku biha.” (1 Timotiya 5:8) Vona marito ya matimba swonghasi! Ku hetisisa xiphemu xa wena tanihi muhlayisi, leswi katsaka ku khathalela swilaveko swa vana va wena swa miri, swa moya ni swa mintlhaveko, i lunghelo ni vutihlamuleri bya munhu la chavaka Xikwembu. Bibele yi nyika misinya ya milawu leyi nga pfunaka vatswari leswaku va aka xiyimo lexi tsakisaka xa vana va vona. Xiya yin’wana ya yona.

17. I yini lexi lavekaka leswaku vana va wena va kota ku va ni nawu wa Xikwembu etimbilwini ta vona?

¹⁷ Veka xikombiso lexinene. Vatswari va le Israyele va lerisiwe leswi: “[Marito ya Xikwembu] u ta [ma] dyonḍisa v̌ana v̌a wena, u [ma] v̌ula e ndlwini ya wena, ne ku enḍeni ka wena, ni loko u ya etlela, ni loko u pfuka.” Vatswari a va fanele ku dyondzisa vana va vona mimpimanyeto ya Xikwembu. Kambe xileriso lexi xi rhangeriwe hi marito lama nge: “[Marito lawa] nḍi ku nyikaka namuntlha [ma] ta v̌a e mbilwini ya wena.” (Deteronoma 6:6, 7, xiitaliki i xerhu.) Ina, vatswari a va nge humesi leswi va nga riki na swona. Milawu ya Xikwembu yi fanele yi rhanga hi ku tsariwa etimbilwini ta n’wina loko mi lava leswaku yi tsariwa ni le timbilwini ta vana va n’wina.—Swivuriso 20:7; ringanisa Luka 6:40.

18. Eku kombiseni ka rirhandzu, xana Yehovha u xi vekise ku yini xikombiso lexinene eka vatswari?

¹⁸ Nyika xitiyisekiso xa rirhandzu ra wena. Eku khuvuriweni ka Yesu, Yehovha u te: “U N’wananga la rhandzekaka, loyi ndzi n’wi tsakelaka swinene.” (Luka 3:22) Xisweswo Yehovha u amukele N’wana wakwe, a phofula ku n’wi tsakela ka yena ni ku tiyisekisa rirhandzu ra Yena. Endzhakunyana Yesu u byele Tata wakwe a ku: “U ndzi rhandzile misava yi nga si tumbuluka.” (Yohane 17:24) Kutani, tanihi vatswari lava chavaka Xikwembu, vulani marito ya rirhandzu ra n’wina ni ku swi kombisa sweswo—naswona mi swi endla nkarhi na nkarhi. Nkarhi hinkwawo tsundzukani leswaku “rirhandzu ra aka.”—1 Vakorinto 8:1.

19, 20. I yini lexi katsekaka eku layeni ka vana hi laha ku faneleke, naswona vatswari va nga pfuneka njhani eka xikombiso xa Yehovha?

¹⁹ Ndzayo. Bibele yi kandziyisa nkoka wa ndzayo ya rirhandzu. (Swivuriso 1:8) Vatswari lava bakanyaka vutihlamuleri bya ku kongomisa vana va vona namuntlha, mundzuku va ta langutana ni vuyelo lebyi nga tsakisiki hakunene. Hambi swi ri tano, vatswari va tlhela va tsundzuxiwa leswaku va nga hundzeleti. Pawulo u tsarile: “Vatatana, mi nga hlundzukisi vana va n’wina, leswaku va nga ti hela mbilu.” (Vakolosa 3:21) Vatswari va fanele va papalata ku tshinya vana va vona ku tlula mpimo kumbe va tshamela ku xopaxopa swihoxo swa vona ni ku sola matshalatshala ya vona.

²⁰ Yehovha Xikwembu, Tata werhu wa le tilweni, u veka xikombiso hi ku nyika ndzayo. Ku tshinya ka yena a ku hundzeleti. Xikwembu xi byele vanhu va xona xi ku: “Nḍi ta ku holov̌ela hi mpimo.” (Yeremiya 46:28) Vatswari va fanele va tekelela Yehovha emhakeni leyi. Ku laya loku tlulaka mpimo kumbe loku tlurisaka xikongomelo xa kona xa ku tshinya ni ku dyondzisa, hakunene ku dyisa mbitsi.

21. Xana vatswari va nga swi vonisa ku yini loko ndzayo ya vona yi humelela?

²¹ Xana vatswari va nga swi vonisa ku yini loko ndzayo ya vona yi humelela? Va nga ha tivutisa, ‘Xana ndzayo ya mina yi hetisisa yini?’ Yi fanele yi dyondzisa. N’wana wa wena u fanele ku twisisa leswaku ha yini a layiwa. Vatswari nakambe va fanele va khumbeka hi vuyelo bya ku tshinya ka vona. Entiyisweni, vana vo tala va rhanga hi ku nyangatseka loko va layiwa. (Vaheveru 12:11) Kambe ndzayo a yi fanelanga yi endla n’wana a titwa a chuhile kumbe onge a nga ha rhandziwi kumbe yi n’wi endla a titwa onge u ni vumunhu byo biha. A nga si tshinya vanhu vakwe, Yehovha u te: “U nga tšhav̌i . . . hikuv̌a nḍi na wena.” (Yeremiya 46:28) Ina, ku tshinya ku fanele ku nyikeriwa hi ndlela leyi endlaka n’wana a lemuka leswaku mi vatswari lava n’wi rhandzaka ni lava n’wi seketelaka.

KU KUMA ‘NKONGOMISO WA VUTSHILA’

22, 23. Xana u nga wu kumisa ku yini nkongomiso lowu lavekaka leswaku u aka ndyangu lowu tsakeke?

²² Ha tsaka leswi Yehovha a lunghiseleleke switirho leswi lavekaka leswaku hi aka ndyangu lowu tsakeke. Kambe ku va ni switirho ntsena a swi enelanga. Hi fanele hi titoloveta ku swi tirhisa hi mfanelo. Hi xikombiso, muaki a nga ha va ni mikhuva leyi nga riki yinene yo tamela switirho swakwe. Swin’wana a nga ha swi tirhisa hi laha ku hoxeke. Eka swiyimo leswi, a swi kanakanisi leswaku maendlelo yakwe ma ta tisa vuyelo lebyi nga tsakisiki. Hi laha ku fanaka, sweswi u nga ha va u xiya mikhuva leyi nga riki yinene leyi ngheneke endyangwini wa wena. Yin’wana yi nga ha va yi dzike ngopfu yi tlhela yi tika ku yi susa. Hambi swi ri tano, landzelela xitsundzuxo xa Bibele: “L’a tlhariheke, a a yingise, o ta tiengetela ku tiv̌a; l’a nga ni ku twisisa o ta tikumela [nkongomiso wa vutshila, NW].”—Swivuriso 1:5.

²³ U nga kuma nkongomiso wa vutshila hi ku hambeta u nghenisa vutivi bya Xikwembu. Xalamukela misinya ya milawu ya Bibele leyi tirhaka evuton’wini bya ndyangu, ni ku endla mindzulamiso laha swi faneleke kona. Xiyisisa Vakreste lava vupfeke lava vekaka xikombiso lexinene tanihi mimpatswa leyi tekaneke ni vatswari. Vulavula na vona. Ku tlula hinkwaswo, tivisa Yehovha ku karhateka ka wena hi xikhongelo. (Pisalema 55:22; Vafilipiya 4:6, 7) A nga ku pfuna leswaku u va ni vutomi bya ndyangu lebyi tsakisaka, lebyi tisaka ku dzuneka eka yena.

[Nhlamuselo ya le hansi]

KAMBELA VUTIVI BYA WENA

Xana ku tshembeka, ku vulavurisana, ku xixima ni xichavo swi wu engetela njhani ntsako evukatini?

Xana vatswari va nga ri tiyisekisa njhani rirhandzu ra vona eka vana va vona?

Hi tihi tinhla leti katsekaka eka ndzayo leyi faneleke?

[Xifaniso lexi tataka tluka hinkwaro lexi nga eka tluka 147]