Xivangelo Xo Va Kona eMinhlanganweni Ya Vukreste
ROSARIO, la tshamaka le Amerika Dzonga, u tiphinile tin’hweti to talanyana, a dyondza Bibele na Elizabeth. A swi n’wi tsakisa ngopfu Rosario ku dyondza hi ta Mfumo wa Xikwembu ni ndlela leyi wu nga ta tisa ha yona swiyimo swa Paradeyisi emisaveni. Kambe, nkarhi hinkwawo loko Elizabeth a n’wi rhamba ku ya eminhlanganweni eHolweni ya Mfumo, a a ala. A a anakanya leswaku a ta dyondza Bibele ekaya ivi a endla leswi yi swi vulaka, a endlisa sweswo handle ko ya eminhlanganweni ya vandlha. Xana na wena u tshame u tivutisa leswaku xana minhlangano ya Vukreste yi nga ku pfuna hakunene? Ha yini Xikwembu xi lunghiselele leswaku vanhu va xona va hlangana ke?
Tanihi leswi Vakreste va lembe xidzana ro sungula a va hambanile ni vanhu va kwalaho, a va fanele va kuma vanghana lavanene leswaku va kota ku pona. Muapostola Pawulo u tsalele vandlha rin’wana ra Vakreste va khale: ‘Mi pfumale nandzu, mi ve lava tengeke, exikarhi ka rixaka lero homboloka, leri tiarisaka, leri mi vangamaka exikarhi ka rona tanihi timboni.’ (Vafilipiya 2:15) Vakreste a va khome ku tika swinene le Yudiya, kutani Pawulo a a tsalela vona loko a ku: “A hi laveni tindlela to pfuxana, hi kombana rirhandzu ni mintirho leyinene. Hi nga tshiki ku hlengeletana, kukota leswi van’wana va toloveleke ku endla swona, kambe hi khongotelana, ngopfu-ngopfu leswi mi vonaka leswaku siku ra Hosi ri ya ri tshinela.” (Vaheveru 10:24, 25) Xana hi nga pfuxana hi ndlela yihi leswaku hi va ni rirhandzu ni mintirho leyinene hi ku hlangana swin’we?
Ndlela Leyi Vakreste va “Lotanaka” Ha Yona
Rito ra Xigriki leri Pawulo a ri tirhiseke leri hundzuluxeriweke ri va “pfuxana” kahle-kahle ri vula “ku lota.” Xivuriso xa Bibele xi hlamusela ndlela leyi Vakreste “va lotanaka” ha yona loko xi ku: “Nsimbi yi lota nsimbi, hi ŝeŝo ka munhu, o hlohlotela v̌ukari bya munhu.” (Swivuriso 27:17; Eklesiasta 10:10) Hi fana ni switirho leswi lavaka ku tshamela ku lotiwa. Tanihi leswi ku rhandza Yehovha ni ku endla swiboho leswi sekeriweke eripfumelweni ra hina swi vulaka ku va la hambaneke ni misava, xisweswo hi fanele hi hambeta hi famba hi ndlela leyin’wana leyi nga riki na vanhu vo tala.
Matshalatshala ya hina yo lava ku va lava hambaneke, ma nga bvinya ku hisekela ka hina mintirho leyinene. Kambe loko hi ri ni van’wana lava rhandzaka Yehovha, ha lotana—ha pfuxana leswaku hi va ni rirhandzu ni mintirho leyinene. Hi hala tlhelo, loko hi ri hexe, hi va na mboyamelo wo tikhathalela ngopfu ku tlula van’wana. Mianakanyo yo biha, ya vutianakanyi, kumbe ya vuphukuphuku yi nga ha nghena emianakanyweni ya hina. “Munhu l’a tihlawulaka e ka v̌aṅwana o lav̌a ku tiṭakisa ntsena, wa hlunamela hinkwaŝo le’ŝi nga ni fanelo.” (Swivuriso 18:1) Hi swona swi nga endla Pawulo a tsalela vandlha ra le mutini wa Tesalonika a ku: “Hikwalaho tiyisanani mi akisana, hilaha mi swi endlaka hakona ni sweswi.”—Vatesalonika 5:11.
Loko Rosario a heta dyondzo ya yena ya vutivi bya Bibele bya xisekelo, a ha kokela endzhaku hi tlhelo ra ku hlanganyela ni vandlha. Kutani, leswi Elizabeth a a nga ha ta n’wi pfuna hi nchumu, u tshike ku n’wi endzela. Endzhaku ka tin’hwetinyana mulanguteri la famba-fambaka u endzele Rosario a n’wi vutisa: “Hambi loko swirho hinkwaswo swa ndyangu a swi dya kahle loko swi dya eswitolo, i yini lexi swirho leswi hinkwaswo a swi ta xi kayivela hi ku nga dyi swin’we ekaya?” Rosario u hlamurile: “A va ta kayivela vuxaka bya ndyangu.” U yi twisisile mhaka ya kona ivi a sungula ku ya eminhlanganweni nkarhi hinkwawo. U kume leswaku ya n’wi pfuna kutani u va kona eka minhlangano yo tala.
Ku twa vanhu van’wana va hlamusela ripfumelo ra vona hi swilo leswi na wena u pfumelaka swona swa khutaza, hi laha ku vona ndlela leyi ripfumelo rolero ri hundzuleke vutomi bya vona swi khutazaka ha kona. Pawulo a swi tiva leswi, hi yona mhaka leyi a tsaleleke vandlha ra le Rhoma a ku: “Ndzi navela ngopfu ku mi vona leswaku ndzi mi avela nyiko yin’wana ya Moya, mi ta tiyisiwa hi yona; kumbe ndzi nga ku, ndzi navela leswaku hi tiyisana swin’we loko ndzi ri kwaleyo ka n’wina, hi ku pfumela loku mina na n’wina hi nga na kona.” (Varhoma 1:11, 12) Entiyisweni ku hundze malembe Pawulo a nga si endzela le Rhoma, naswona loko a ya, a ri mubohiwa la khotsiweke hi Varhoma. Kambe loko a vona vamakwerhu lava humaka le Rhoma lava va nga famba ku tlula 60 wa tikhilomitara va suka le mutini va tele ku n’wi hlanganisa, ‘Pawulo u nkhense Xikwembu, a tiyisa mbilu.’—Mintirho 28:15.
Ku Kuma Swakudya Swa Moya eMinkarhini Leyo Nonon’hwa
Loko a khomiwile le Rhoma, Pawulo u tsalele Vaheveru leswaku va nga tshiki ku hlengeletana swin’we. I swa nkoka swinene eka hina leswi a nga engetela marito lawa: “Ngopfu-ngopfu leswi mi vonaka leswaku siku ra Hosi ri ya ri tshinela.” (Vaheveru 10:25) Timbhoni ta Yehovha hi ku tiyiseka ti tirhise Matsalwa ku kombisa leswaku lembe ra 1914 a ri fungha ku sungula ka minkarhi ya makumu ya misava leyi ni leswaku “siku ra ku avanyisiwa ni ra ku lovisiwa ka vanhu lava nga riki na mhaka na Xikwembu” ri le kusuhi. (2 Petro 3:7) Hi ku ya hi buku ya Bibele ya Nhlavutelo, loko Diyavulosi a hlongoriwe etilweni eku sunguleni ka minkarhi ya makumu, u hlundzuke swinene ivi a “ya lwa ni va rixaka ra . . . lava saleke, . . . lava hlayisaka milawu ya Xikwembu ni ku humesa vumbhoni bya Yesu.” (Nhlavutelo 12:7-17) Kutani ke, ku landzela milawu ya Xikwembu swi nonon’hwa ngopfu sweswi; hi fanele hi hlangana ni vapfumeri-kulorhi swinene enkarhini lowu. Minhlangano ya hi tiyisa eripfumelweni ra hina ni ku hi endla hi rhandza Xikwembu, hi kota ku lwisana ni minhlaselo ya Diyavulosi.
Ku rhandza Xikwembu ni ku va ni ripfumelo a swi fani ni miako, leyi loko yi akiwile, yi tshamisaka sweswo. Ku ri na sweswo, swi fana ni swilo leswi hanyaka leswi kulaka hakatsongo-tsongo loko swi hambeta swi phameriwa, kambe leswi vunaka ni ku fa loko swi nga kumi swakudya. Hi swona swi endlaka Yehovha a nyikela swakudya swa moya nkarhi na nkarhi leswaku a tiyisa vanhu vakwe. Hinkwerhu hi fanele hi kuma swakudya sweswo, kambe hi nga swi kuma kwihi handle ka le nhlengeletanwini ya Xikwembu ni le minhlanganweni ya yona? Ku hava kun’wana.—Deteronoma 32:2; Matewu 4:4; 5:3.
Yesu u vutise xivutiso lexi nga hi pfunaka ku vona ndlela leyi a phamelaka vandlha ra Vukreste ha yona. U vutisile: “Xana nandza la tshembekaka, wo tlhariha, hi wihi xana? Hi loyi n’wini wa yena a n’wi vekeke ku hlayisa malandza laman’wana la mutini, a ma phamela swakudya hi nkarhi wa kona. Ku katekile nandza loyi a nga ta kumiwa a ri karhi a endlisa sweswo, siku n’wini wa yena a vuyaka.” (Matewu 24:45, 46) Xana i mani loyi Yesu a n’wi hlawuleke leswaku a phamela valandzeri vakwe eka lembe xidzana ro sungula, naswona i mani loyi a nga n’wi kuma a tshembekile loko a vuya ematimbeni yakwe ya Mfumo? Entiyisweni, ku hava na munhu na un’we la nga hanya eka malembe xidzana wolawo hinkwawo. Vumbhoni byi kombetela eka nandza tanihi vandlha ra Vakreste lava totiweke hi moya, tanihi leswi rixaka ra Israyele a ri ri nandza wa Xikwembu eminkarhini ya le mahlweni ka Vukreste. (Esaya 43:10) Ina, Yesu u hi nyika swakudya swa moya emisaveni hinkwayo hi ntlawa wolowo wa Vakreste lava totiweke hi moya, lava namuntlha va phamelaka swakudya swa moya hi ku tirhisa mavandlha lama nga kona ya Timbhoni ta Yehovha.
Ndlela ya Yesu yo phamela swakudya swa moya yi hlamuseriwe ku ya emahlweni hi muapostola Pawulo: “‘Siku a tlhandlukeleke ehenhla, ú fambile ni vakhomiwa lavo tala, ú nyikile vanhu tinyiko.’ . . . ‘Loyi a nyikeke vanhu tinyiko,’ Van’wana ku va vaapostola, van’wana vaprofeta, van’wana ku va vavuri va Evhangeli, van’wana ku va vafundhisi ni vadyondzisi. Ntirho wa vona i ku pfuna vahlawuriwa va Xikwembu leswaku va ta kota ku tirhela van’wana, va aka miri wa Kriste. Kutani eku heteleleni, hi ta hlangana swin’we hinkwerhu evun’weni lebyi tisiwaka hi ku pfumela eka N’wana wa Xikwembu ni ku n’wi tiva kutani hi hundzuka vanhu lava vupfeke, hi kula ni ku fika exiyin’weni lexi hetisekeke xa Kriste.”—Vaefesa 4:8, 11-13.
A swi humelela ngopfu-ngopfu evandlheni—eminhlanganweni—laha ‘tinyiko leti nga vanhu’ a ti aka vamakwavo. Hi xikombiso, le Antiyoka, “leswi Yuda na Silasi a va ri vaprofeta, va khongoterile vamakwavo hi marito layo tala, va va tiyisa.” (Mintirho 15:32) Tinkulumo ta vavanuna lava lava fanelekaka hi tlhelo ra moya namuntlha ti ta kurisa ripfumelo ra hina hi ndlela leyi fanaka leswaku ri nga heli kumbe ku tsana.
Swi nga ha endleka leswaku hi endle nhluvuko lowunene hikwalaho ka mpfuno wa xirho xin’wana xa vandlha hambi loko hi nga si sungula ku ya eminhlanganweni. Bibele yi ri ku ni nkarhi lowu u lavaka “ku dyondzisiwa nakambe tidyondzo to sungula ta Rito ra Xikwembu, hi munhu un’wana. [Naswona wa] ha lava ntswamba, ku nga ri swakudya leswi tiyeke.” (Vaheveru 5:12) Kambe munhu a nga fanelanga a tshama eka xiyimo xa ntswamba hi laha ku nga heriki. Minhlangano ya Vukreste yi hi nyikela nongonoko lowu yaka emahlweni wa swiletelo swa Bibele lowu endleriweke ku endla rirhandzu ra hina ni ripfumelo eka Xikwembu swi tshama swi hanyile ni ku nyikela mpfuno lowu tirhaka eku tirhiseni ka ‘makungu hinkwawo ya Xikwembu.’ (Mintirho 20:27) Leswi swi tlula “ntswamba.” Bibele yi ya emahlweni yi ku: “Kambe swakudya leswi tiyeke i swa lava kuleke, i swa lava miehleketo ya vona yi vupfeke, lava toloveleke ku hlawula leswinene eka leswo biha.” (Vaheveru 5:14) Eminhlanganweni ku dyondziwa timhaka to tala leti swi nga endlekaka ti nga ri xiphemu xa dyondzo ya Bibele ya xisekelo ya le kaya, tanihi tidyondzo ta ndzimana hi ndzimana ta vuprofeta lebyi nga bya nkoka eBibeleni ni nhlamuselo leyi enteke ya ndlela leyi hi nga encisaka Xikwembu ha yona evuton’wini bya hina.
Switsundzuxo Swa Yehovha—Tanihi Rito Leri Nga Endzhaku Ka Wena
Hi tidyondzo to tano ta vandlha, Yehovha u tshamela ku hi tsundzuxa leswaku hi fanele hi va vanhu va njhani. Switsundzuxo sweswo i swa nkoka. Loko hi nga ri na swona hi nga wela eka vutianakanyi, manyunyu ni makwanga. Switsundzuxo leswi swa Matsalwa swi ta hi pfuna ku tiphina hi vuxaka lebyi humelelaka ni vanhu van’wana, ni bya Xikwembu hi xoxe. Mutsari wa Pisalema 119:59 u te, “Nḍi anakanya mahanyelo ya mina, kambe nḍi kongometa milenge ya mina e ku ṭunḍušeni ka wena.”
Loko hi va kona eminhlanganweni ya Vukreste nkarhi na nkarhi, hi vona ku hetiseka ka vuprofeta bya Yehovha ha Esaya, lebyi nge: “[Muleteri wa wena Lonkulu] a [nge he] tumberi, u ta languta [Muleteri wa wena Lonkulu] hi mahlo. Kutani tindlev̌e ta wena ti ta twa rito e nḍaku ka wena, ri ku: Ndlela hi leyi, fambani ha yona.” Yehovha u xiya nhluvuko wa hina naswona hi rirhandzu wa hi lulamisa loko hi famba hi ndlela leyi hoxeke. (Esaya 30:20, 21; Vagalatiya 6:1) Naswona u nyikela mpfuno lowu engetelekeke ku tlula lowu.
Ku Kuma Moya Lowo Kwetsima Hi Vandlha
Hi ku va kona eminhlanganweni ya Vukreste ni Timbhoni ta Yehovha, nkarhi na nkarhi moya lowo kwetsima wa Xikwembu, lowu tshamaka ehenhla ka vanhu va yena wa hi tiyisa. (1 Petro 4:14) Ku engetela kwalaho, valanguteri va Vakreste evandlheni va hlawuriwe hi moya lowo kwetsima. (Mintirho 20:28) Matimba lawa ya tirhaka ya Xikwembu ma ni nkucetelo wa matimba eka Vakreste. Bibele yi ri: “Mihandzu ya Moya i rirhandzu, ni ku tsaka, ni ku rhula, ni ku leha mbilu, ni vunene, ni ku hanana, ni ku tshembeka, ni musa, ni ku tikhoma.” (Vagalatiya 5:22, 23) Moya lowo kwetsima lowu tirhaka hi nhlengeletano ya Xikwembu, wu ta tlhela wu hi pfuna ku swi twisisa kahle leswi Yehovha a swi vekeleke lava va n’wi rhandzaka. Endzhaku ko hlamusela leswaku vanhu lava tlakukeke va mafambiselo lawa a va nge koti ku twisisa swikongomelo swa Xikwembu, Pawulo u tsarile: “Kambe Xikwembu xi hi pfuletele swilo leswi hi Moya.”—1 Vakorinto 2:8-10.
Handle ko nyikela swakudya leswi tiyisaka ripfumelo, vandlha ri letela lava va lavaka ku endla ntirho wa xisekelo wa vandlha. Hi wihi wolowo?
Ndzetelo Lowu Nyikeriwaka Hi Vandlha
Vandlha ra Vukreste a hi vandla ra ntshamisano laha vanhu va ngo tela ku tiphina, va tihungasela, kumbexana va khutaza van’wana leswaku va kuma vutomi lebyi antswaka. Yesu u lerise vandlha leswaku ri yisa mahungu lamanene ya Mfumo eka lava tshameke emunyameni wa moya. (Mintirho 1:8; 1 Petro 2:9) Ku sukela eka siku leri ri vumbiweke ha rona, hi Pentekosta ya 33 C.E., a ri ri nhlengeletano ya vachumayeri. (Mintirho 2:4) Xana u tshame u ringeta ku byela munhu hi ta swikongomelo swa Yehovha kambe u tsandzeka ku n’wi khorwisa? Minhlangano ya vandlha yi lunghiselela ndzetelo wo tano wa munhu un’wana ni un’wana leswaku a kuma vutshila byo dyondzisa. Hi ku dyondza swikombiso leswi nga eBibeleni, hi dyondza ku sungula timhaka to vulavula ha tona, ndlela ya ku tirhisa Matsalwa tanihi xisekelo xa bulo leri twisisekaka, ni ndlela ya ku pfuna van’wana leswaku va vulavurisana hi ku tirhisa swivutiso ni swifaniso. Vutshila byo tano byi nga ku pfuna ku va ni ntsako lowu nga hlamuselekiki wa ku pfuna vanhu van’wana ku twisisa ntiyiso wa Bibele.
Emisaveni leyi yi hlaseriweke hi madzolonga, leyi nga tikhomangiki kahle, vandlha ra Vukreste i khokholo ra moya hakunene. Hambi leswi ri vumbiwaka hi vanhu lava nga hetisekangiki, i xichavelo xa ku rhula ni rirhandzu. Xisweswo, vana kona minkarhi hinkwayo eminhlanganweni hinkwayo, ivi u tivonela ntiyiso wa marito ya mupisalema hi wexe la nge: “Langutani! a hi ku ṭakisa ka ŝona, ni ku nanḍiha, loko mašaka ma hanya ŝiṅwe, ma twanana. Hikuv̌a hi kona Yehova a leriselaka mikateko, ni v̌utomi, hi laha ku nga heriki.”—Pisalema 133:1, 3.