Mavitanelo Lamanene Ya Marito

VAKRESTE van’wana a va swi kotanga ku kuma dyondzo leyi ringaneke. Hambi ku ri muapostola Petro na Yohane a va vuriwa vanhu “lava nga dyondzekangiki, lava tolovelekeke.” (Mint. 4:13) Nilokoswiritano, i swa nkoka leswaku u nga vitani marito hi ndlela leyi nga riki yona hikuva swi nga endla leswaku rungula ra wena ra ntiyiso wa Bibele ri nga yingisiwi.

Tinhla Leti Faneleke Ku Xiyiwa. Milawu ya mavitanelo ya marito ya hambana hi ku ya hi ririmi. Tindzimi to tala ti tsariwa hi ku tirhisa nongonoko wa maletere. Ku tlhandlekela eka maletere ya Xilatini, ku ni maletere ya Xiarabu, Xicyril, Xigriki ni Xiheveru. Ematshan’weni yo tirhisa maletere, Xichayina xi tsariwa hi ku tirhisa tinhlanga leti katsaka swilo swo hlayanyana. Hakanyingi tinhlanga leti ti yimela rito kumbe xiphemu xa rito. Hambileswi Xijapani ni Xikoriya swi lombaka tinhlanga eka Xichayina, tinhlanga ta kona ti nga ha tirhiseriwa ku yimela mimpfumawulo yo hambana-hambana naswona nhlamuselo ya kona yi nga hambana.

Eka tindzimi leti tirhisaka maletere, leswaku munhu a kota ku vitana marito hi mfanelo swi lava leswaku a tirhisa mpfumawulo lowu faneleke eka letere rin’wana ni rin’wana kumbe eka nkatsakanyo wa maletere. Loko ririmi ra kona ri ri ni milawu leyi nga cinca-cinciki, ku fana ni Xigriki, Xipaniya ni Xizulu, a swi tiki ngopfu ku vitana marito ya kona. Hambiswiritano, minkucetelo ya tindzimi tin’wana eka ririmi yi nga vanga leswaku ku vitaniwa ka marito ku komba laha ri lombiweke kona. Hikwalaho, letere kumbe ntlawa wo karhi wa maletere wu nga ha vitaniwa hi tindlela to hambana-hambana, kumbe nkarhi wun’wana wu nga vitaniwi hi ku helela. Swi nga antswa loko wo nhlokohata marito ya muxaka lowu kutani u ma tirhisa hi xitalo loko u vulavula. Hi Xichayina, leswaku munhu a kota ku vitana marito hi mfanelo swi lava leswaku a tiva tinhlanga ta magidi-gidi hi nhloko. Eka tindzimi tin’wana, nhlamuselo ya rito ro karhi ya cinca loko mpfumawulo wu cinciwa. Loko munhu a nga yi lemuki yinhla leyi ya ririmi swi nga vanga leswaku mhaka yakwe yi nga twali.

Loko marito ya ririmi ma vumbiwa hi mapeletwana, i swa nkoka leswaku u kandziyisa peletwana leri faneleke. Tindzimi to tala leti tirhisaka swiaki sweswo ti ni ntila wa kona wa ku kandziyisa marito. Laha ntila wolowo wu nga tirhiki, swi nga ha endleka leswaku ku veheriwa mfungho wo kombisa mavitanelo ya rito ra kona. Sweswo swa pfuna leswaku swi olovanyana ku vitana marito hi mfanelo. Hambiswiritano, loko ntila wo kandziyisa marito wu cinca-cinca, swi tikisa timhaka. Ku laveka leswaku munhu a nhlokohata marito yo tala leswaku a ta humelela.

Eka tindzimi tin’wana, mimfungho ya mavitanelo ya marito i mhaka leyi faneleke ku xiyiwa swinene. Leswi swi katsa mimfungho leyi veheriwaka ehenhla ni le hansi ka maletere yo karhi, tanihi: è, é, ô, ñ, ō, ŭ, č, ö, ç. Minkarhi yin’wana mimfungho leyi ya mavitanelo ya marito ya tsariwa kumbe ku nga ha languteriwa leswaku muhlayi a tinghenisela yona hi ku landza mongo wa marito ya kona. Loko mimfungho yi nga tsariwanga, ku laveka munhu a lunghiselela hi vukheta loko a averiwe ku hlaya.

Malunghana ni ku vitaniwa ka marito, ku ni swilo leswi faneleke ku papalatiwa. Ku ringeta ku hlaya hi ku pakanisa ku tlurisa, swi nga ha endla mhaka yi phyama swi tlhela swi tshuna. Sweswo swi nga ha va tano ni hi ku vitana marito hi ndlela leyi nga ha tirhisiwiki. Leswi swi nga ha kokela xivulavuri mahlo. Hi hala tlhelo, i swinene ku papalata ku vulavula hi ku ntshunxeka ku tlula mpimo ni ku vitana marito hi futa. Tin’wana ta tinhla leti ku buriwe ha tona ehansi ka xiyenge lexi nge “Ku Vula Marito Hi Ndlela Leyi Twalaka.”

Ku vitana marito ya ririmi hi ndlela leyi amukelekaka swi nga ha hambana hi ku ya hi tiko, naswona swi nga ha tlhela swi siyana hi ku ya hi tindhawu hambi ku ri etikweni rin’we. Munhu loyi a humaka eka tiko rin’wana a nga ha vulavula ririmi ro karhi hi mpfumawulo lowu hambaneke. Swihlamusela-marito swi nga ha longoloxa mavitanelo ya marito hi tindlela to hlayanyana leti amukelekaka. Loko munhu a nga dyondzanga ngopfu kumbe loko ririmi leri sweswi a ri vulavulaka ri nga ri ra yena, u ta vuyeriwa swinene loko o yingisisa lava vulavulaka ririmi rero kutani a tekelela ndlela leyi va vitanaka marito ha yona. Tanihi leswi hi nga Timbhoni ta Yehovha, hi fanele hi endla leswaku rungula leri hi ri chumayelaka ri xiximeka, ri tlhela ri twisiseka hi ku olova eka vanhu va ndhawu ya ka hina.

Eka ririmi ra siku ni siku, hakanyingi i swinene ku tirhisa marito lawa u ma toloveleke. Hi ntolovelo ku vitana marito a swi tiki loko u ri eku buleni. Hambiswiritano, loko u ri karhi u hlaya, u nga ha va ni xiphiqo eka marito lawa u nga ma tirhisiki eka bulo ra siku ni siku. Nakambe hina Timbhoni ta Yehovha hi tshama hi ri karhi hi hlaya. Hi hlayela vanhu Bibele loko hi va chumayela. Vamakwerhu van’wana va averiwa ku hlaya tindzimana eDyondzweni ya Xihondzo xo Rindza kumbe eDyondzweni ya Buku ya Vandlha. I swa nkoka leswaku hi hlaya kahle nileswaku hi nga lahli mongo wa rungula ra hina hi ku vitana marito hi ndlela leyi hoxeke.

Xana ku ni mavito lawa swi ku tikelaka ku ma vitana eBibeleni? Hi Xitsonga, mavito ma tsariwa hi ndlela leyi swi olovaka ku ma hlaya. Hambiswiritano, ku ni marito lama vuriwaka mafana-peletwa, lama tsariwaka ku fana kambe ma nga vitaniwiki hi ndlela leyi fanaka. Hi xikombiso, rito matimba, ri nga ha vula matimba ya munhu kumbe ya xiharhi ri tlhela ri vula ximilana xo karhi; rito rhanga, ri nga ha vula ku va wo sungula ku endla swo karhi kumbe rhanga leri dyiwaka. Ku hambana exikarhi ka marito lawa ku tisiwa hi vuhenhla ni vuhansi bya mpfumawulo wa ku vitaniwa ka wona. Hikwalaho i swa nkoka ku tiva ku hambana ka mavitanelo ya mafana-peletwa, hikuva ma endla leswaku vayingiseri va fambisana ni leswi u va hlayelaka swona.

Tindlela To Antswisa. Vo tala lava vitanaka marito hi ndlela leyi hoxeke, a va swi lemuki leswaku va ni xiphiqo xexo. Loko mulanguteri wa n’wina wa xikolo a ku byela marito lawa u faneleke u ma antswisa, u fanele u tlangela musa wa yena. Loko se u xi tiva xiphiqo xa wena, xana u nga xi antswisa njhani?

Xo sungula, loko u ri ni xiavelo xo hlaya, tinyike nkarhi wo languta xihlamusela-marito. Kamba marito lawa u nga ma tiviki. Loko u nga swi tolovelanga ku tirhisa xihlamusela-marito, pfula eka matluka yo rhanga leswaku u kuma nhlamuselo ya mimfungho leyi tirhisiwaka kumbe loko swi koteka, u kombela un’wana a ku hlamusela. Xihlamusela-marito xi ta ku komba laha u faneleke u kandziyisa kona ngopfu, eka rito leri nga ni mapeletwana yo hlaya ni laha u faneleke u nga kandziyisi ngopfu loko rito ri lehile. Xi ta ku komba mimpfumawulo leyi u faneleke u yi tirhisa eka switwari ni switatisi swa rito. Nkarhi wun’wana, rito ri nga ha vitaniwa hi tindlela timbirhi kumbe tinharhu, hi ku landza mongo lowu ri tirhisiwaka eka wona. Rito rihi ni rihi leri u ri langutaka, ri vitane minkarhi yo hlayanyana u nga si pfala xihlamusela-marito.

Ndlela ya vumbirhi yo antswisa mavitanelo ya marito i ku kombela munhu a ku yingisela loko u hlaya—munhu loyi a kotaka ku vitana marito kahle—kutani u kombela leswaku a ku pfuna eka swihoxo leswi u swi endlaka.

Ndlela ya vunharhu yo antswisa ku vitana marito i ku yingisisa swivulavuri leswinene. Loko tikhasete ta Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa kumbe ta magazini wa Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka! ti ri kona, tirhisa tona. Loko u ri karhi u yingisela, xiya marito lawa ma vitaniwaka hi ndlela leyi hambaneke ni leyi a wu ta ma vitana ha yona. Ma tsale ehansi kutani u titoloveta wona. Hi ku famba ka nkarhi, u ta kota ku vulavula hi ndlela leyi khulukaka, u vitana marito hi ndlela ya kona, sweswo swi ta antswisa swinene ndlela ya wena yo vulavula.