“Lava Yehovha” Hi Ku N’wi Gandzela Hi Ndlela Leyi A Yi Amukelaka

1. Hi yihi mikateko leyi u tiphinaka ha yona tanihi leswi u nga exikarhi ka vanhu va Xikwembu?

MAWAKU lunghelo ra risima leri u nga na rona ro tiva Xikwembu lexi hetisisaka vuprofeta! U ta kota ku tiphina hi vuxaka lebyi muprofeta Hosiya a tsaleke ha byona loko a ku: “Ndzi ta ku teka u va wa mina hi vutshembeki; kunene u ta tiva Yehovha.” Hosiya a a hlamusela xiyimo lexi sirhelelekeke lexi fanaka ni paradeyisi, lexi vanhu va Xikwembu a va ta tiphina ha xona loko va vuya evuhlongeni bya Babilona. Hilaha ku fanaka vanhu va Xikwembu va tshamisekile hi tlhelo ra moya naswona va sirhelelekile; swi fana niloko va hanya eparadeyisini. (Hosiya 2:18-20) Sweswi u nandza wa Xikwembu la tinyiketeleke ni la vitaniwaka hi vito ra xona—ku nga Mbhoni ya Yehovha—naswona u lava ku hambeta u tiviwa tano.—Esaya 43:10, 12; Mintirho 15:14.

2, 3. (a) Swi tise ku yini leswaku Yehovha a venga vugandzeri bya vanhu va yena va khale? (b) Ha yini hi fanele hi anakanyisisa hi marungula lama vuriweke hi vaprofeta?

² Vaisrayele va khale a va ri tiko leri tinyiketeleke eka Yehovha naswona a a va nyike milawu ya mahanyelo, leyi ku nga riki na tiko ni rin’we leri a ri hanya hi yona. (Deteronoma 4:33-35) Hambiswiritano, hi lembe-xidzana ra vukaye B.C.E., mahanyelo ya vona a ma hohloke lerova Xikwembu xi tirhisa muprofeta Amosi leswaku a va byela a ku: “Minkhuvo ya n’wina ndzi yi vengile, ndzi yi bakanyile . . . Loko mi ndzi humesela magandzelo yo hisiwa lama heleleke, a ndzi nge ma tsakeli magandzelo ya n’wina ya tinyiko.” (Amosi 5:21, 22) Hambileswi Xikwembu xi nga vuliki tano eka vandlha ra xona ra misava hinkwayo namuntlha, xana a wu ta titwisa ku yini loko a wo twa Xikwembu xi vula tano hi vugandzeri bya wena? Xana ku ni leswi ha un’we wa hina a nga swi dyondzaka emhakeni leyi?

³ Hi nkarhi wolowo vanhu va Yehovha a va vula leswaku va n’wi gandzela hi ndlela leyi a yi amukelaka. Kambe, vo tala va vona a va gandzela swikwembu swa vahedeni swo kota Bali wa Vakanana ni swifaniso swa marhole, kumbe va hisa switlhavelo etindhawini leti tlakukeke. A va nkhisamela mavuthu ya le tilweni kambe hi nkarhi lowu fanaka va ri karhi va hlambanya eka Yehovha. Hi yona mhaka leyi Xikwembu xa ntiyiso xi rhumeleke vaprofeta leswaku va ya khongotela vanhu leswaku va tlhelela eka xona ni le vugandzerini lebyi tengeke. (2 Tihosi 17:7-17; 21:3; Amosi 5:26) Kutani swi le rivaleni leswaku swi nga ha endleka ni le ka malandza ya Xikwembu lama tinyiketeleke ku ri ni swilo ni swiendlo leswi lavaka ku kamberiwa kumbe mahanyelo lama lavaka ku kambisisiwa, leswaku vugandzeri bya wona byi amukeleka eka Yehovha.

“KU TIVA XIKWEMBU”

4. A xi ri njhani xiyimo hi nkarhi wa ku fuma ka Hosi Yerobuwamu wa Vumbirhi?

⁴ Anakanya hi nguva leyi ntlawa wo sungula wa vaprofeta lava 12 wu vulavuleke hi Xikwembu ha yona. A ku ri karhi ku profetiwa leswaku siku ra Yehovha ri le kusuhi ni ku hlasela mfumo wa Israyele wa tinxaka ta khume. Hambiswiritano, a ri vonaka ri lele, swilo swi tifambela kahle etikweni. Hilaha Yonasi a profeteke hakona, Hosi Yerobuwamu wa Vumbirhi a a ha ku pfuxeta ndzilakana wa Israyele wa tlhelo ra n’walungu, ekusuhi na Damaska ku ya eLwandle leri Feke. (2 Tihosi 14:24-27) Hambileswi Yerobuwamu a a ri munhu wo biha, Yehovha u n’wi lehisele mbilu, a nga swi lavanga ku ri lovisela makumu tiko ra Israyele. Xikwembu xi pfumelele Vaisrayele leswaku va hundzuka kutani va ‘lava Yehovha va ya emahlweni va hanya.’—Amosi 5:6.

5. I yini lexi Vaisrayele a va xi pfumala, lexi endleke leswaku Yehovha a va bakanya?

⁵ Vaisrayele lava swilo a swi va fambela kahle a va fanele va tlhelela eka Yehovha hi nkarhi wolowo, hi ku aka vuxaka na yena ni ku hanya hi ndlela leyi amukelekaka eka yena. Ematshan’weni ya sweswo, a va titshemba, va vona onge ‘khombo a ri nge tshineli kumbe ri fika eka vona.’ (Amosi 9:10) U nga ha vula leswaku lexi endleke va rivala Yehovha hi leswi a va ‘enerisekile naswona timbilu ta vona ti tsakile.’ (Hosiya 13:6) A hi fanelanga hi teka mhaka leyi yi ri ntsheketo lowu nga vuriki nchumu eka hina. Xiya xivangelo xa ku va Yehovha a tenge timhaka na vona, u te: “Hikuva wena u bakanye vutivi, na mina ndzi ta ku bakanya u nga ha vi muprista wa mina.” A va tinyiketele eka Yehovha naswona a va hanya ni vanhu lava tinyiketeleke. Hambiswiritano, un’wana ni un’wana wa vona a a nga xi ‘tivi kahle Xikwembu.’—Hosiya 4:1, 6.

6. Ha yini hi nga vulaka leswaku Vaisrayele a va nga xi tivi Xikwembu?

⁶ Leswi a swi vuli swona leswaku a va nga si tshama va ma twa marito ya Xikwembu, lawa vatswari lava nga Vaisrayele a va fanele va ma dyondzisa vana va vona. Swi nga endleka leswaku vo tala va vona, vatswari va vona a va va byerile marungula ya le Bibeleni loko va ri karhi va bula na vona kumbe va ma twile loko va ri etinhlengeletanweni. (Eksoda 20:4, 5; Deteronoma 6:6-9; 31:11-13) Hi xikombiso, va swi twile leswi humeleleke loko Aroni a endle rhole ra nsuku, loko Muxe a ha landze Swileriso swa Khume eNtshaveni ya Sinayi. (Eksoda 31:18–32:9) Hikwalaho, Vaisrayele va le nkarhini wa vaprofeta a va ri ni vutivi byo karhi hi Nawu naswona a va twile hi ta swiendlakalo swa nkarhi lowu hundzeke. Hambiswiritano, vutivi bya vona a byi nga pfuni nchumu hikuva a byi nga va susumeteli leswaku va gandzela Xikwembu hi ndlela leyi xi yi lavaka.

7. (a) Swi tise ku yini leswaku Vaisrayele va nga yingisi? (b) Swi nga endlekisa ku yini leswaku Mukreste a ‘sungula ku rivala Muendli wa yena’?

⁷ U nga ha vutisa u ku, ‘Swi tise ku yini leswaku Vaisrayele va yengeka hi ku olova leswaku va tlula nawu wa Xikwembu?’ Hosiya u hlamusela a ku: “Israyele u sungule ku rivala Muendli wakwe.” (Hosiya 8:14) Riendli ra Xiheveru xa khale ri hundzuluxeriwe kahle loko ri ku, ‘va sungula ku rivala.’ Vaisrayele a va lo na swipfuketana va rivala Yehovha. Loko nkarhi wu ri karhi wu famba, va sungule ku vona swi nga ha ri swa nkoka ku n’wi gandzela hi ndlela leyi amukelekaka eka yena. Xana u anakanya leswaku Mukreste a nga wela entlhan’wini wo tano? A hi endle xikombiso hi tatana la byi tekelaka enhlokweni vutihlamuleri bya yena bya ku wundla ndyangu wa yena. (1 Timotiya 5:8) Leswaku a byarha vutihlamuleri bya yena hi mfanelo, u fanele a teka ntirho wa yena wo tihanyisa wu ri wa nkoka. Kambe, a hi nge u sungula ku xwa eminhlanganweni yin’wana ya Vukreste hikwalaho ka ntirho wa yena. Kutani hi ku famba ka nkarhi ku xwa ka yena ku n’wi nghena engatini. Hakatsongo-tsongo vuxaka bya yena ni Xikwembu bya fa—u va a ‘sungule ku rivala Muendli wakwe.’ Mukreste loyi vatswari kumbe maxaka man’wana ya yena ma nga riki Timbhoni a nga ha tolovela mukhuva lowu fanaka. U va a langutane ni swivutiso swo fana ni leswi nge: Xana u ta va nyika nkarhi wo tanihi kwihi naswona wu ta va rini nkarhi wa kona? (Eksoda 20:12; Matewu 10:37) Xana u ta tshama na vona nkarhi wo tanihi kwihi loko va teka maendzo niloko va tihungasa?

8. Hi nkarhi wa Amosi, xana “ku basa ka meno” a ku vula yini?

⁸ Hi ri dyondzile Rito ra Xikwembu naswona hi karhi ha byi tirhisa vutivi lebyi hi byi kumaka eka rona. Hambiswiritano, i swinene leswaku ha un’we wa hina a anakanyisisa hi xiga lexi tirhisiweke ebukwini ya Amosi lexi nge: “ku basa ka meno.” Xikwembu xi tirhise Amosi leswaku a lemukisa vanhu va xona a ku: “Loko ku ri mina, ndzi mi nyike ku basa ka meno emitini ya n’wina hinkwayo ni ku kayivela xinkwa etindhawini ta n’wina hinkwato.” (Amosi 4:6) Meno ya vona a ma nga basisiwanga hileswi a va ma hlantswa. A ku ri hikwalaho ko sika. Tlhandlakambirhi, a ku ri xilemukiso xa “ndlala, ku nga ri ya xinkwa, ni torha, ku nga ri ra mati, kambe ra ku twa marito ya Yehovha.”—Amosi 8:11.

9, 10. (a) Swi nga endlekisa ku yini leswaku Mukreste a sika hi tlhelo ra moya? (b) Ha yini hi fanele ku xalamukela makhombo lama nga hi vangelaka ku sika hi tlhelo ra moya?

⁹ Hi tlhelo ra moya, marito ya Amosi ma hetiseka eka xiyimo xa Vujagana lexi khomisaka gome. Kambe loko ku ri vanhu va Xikwembu emisaveni hinkwayo, ‘va pfulekeriwe hi tinyangwa ta ndhambi ya matilo.’ Va dya va xurha hi tlhelo ra moya. (Malakiya 3:10; Esaya 65:13, 14) Kambe, Mukreste a nga ha vutisa a ku, ‘Xana ndzi swi dya ku fikela kwihi swakudya leswi swa moya?’ Vanhu van’wana lava kambisiseke swiharhi swo karhi elaboratori, leswi miehleketo ya swona yi nga ha swi byeliki leswaku swi fanele swi dya loko swi twa ndlala, va kume leswaku swa sika swi kala swi fa swi ri karhi swi tshame ehenhla ka swakudya! Xana swi nga endleka leswaku Mukreste a dlayiwa hi ndlala ya moya lerova a kala a ondza kambe swakudya swa moya swi lo vuya hi masaka?

¹⁰ Kambisisa xiyimo xa wena loko u ri karhi u hlaya mhaka leyi: Yehovha u phamele Vaisrayele swakudya swo tala swa moya. U va nyike Nawu lowu a wu ta tiyisa vuxaka bya vona na yena; a va fanele va tshama va ri karhi va dyondzisa vana va vona hi ta Xikwembu; naswona a va ri ni vaprofeta lava a va va pfuna ku twisisa ku rhandza ka Xikwembu. Nilokoswiritano, va sungule ku rivala Yehovha. Bibele yi vula leswaku hi nkarhi wa Hosiya, va “enerisekile [hi tlhelo ra nyama] kutani mbilu ya vona yi tsaka.” (Hosiya 13:6; Deteronoma 8:11; 31:20) Loko hi nga swi lavi leswaku swilo swa hina swa nyama swi dlaya vuxaka bya hina ni Xikwembu, hi fanele ku tshama hi xalamukile siku ni siku leswaku hi nga phasiwi hi ntlhamu wo rhangisa swilo swa nyama evuton’wini.—Sofaniya 2:3.

ANAKANYISISA HI TIMHAKA TA NKOKA

11, 12. (a) Hi nkarhi wa ku fuma ka Hosi Uzhiya, ha yini vaprofeta a va fanele va khutaza vanhu leswaku va vuyela eka Yehovha? (b) Yuwele u kandziyise leswaku va fanele va endla yini?

¹¹ Loko Yerobuwamu wa Vumbirhi a ri karhi a fuma etikweni ra Israyele, Uzhiya na yena (loyi nakambe a vuriwaka Azariya) a a fuma etikweni ra Yuda. U ndlandlamuxe tiko ra yena swin’we ni muti wa Yerusalema. Uzhiya u “kombise ntamu lowukulu ngopfu” hikuva ‘Xikwembu xa ntiyiso xi hambete xi n’wi pfuna.’ U ‘hambete a endla leswi lulameke ematihlweni ya Yehovha’ naswona u ‘susumeteleke ku lava Xikwembu.’ Hambiswiritano, vanhu vo tala etikweni ra Yuda va hambete va mbulukisa switlhavelo etindhawini leti tlakukeke.—2 Tikronika 26:4-9.

¹² Swi le rivaleni leswaku hambileswi vanhu va tiko ra Yuda ni ra Israyele a va vitaniwa hi vito ra Xikwembu, hakanyingi a va xi gandzela hi ndlela leyi xi nga yi amukeliki. Vaprofeta va ringetile ku va pfuna leswaku va fularhela vugandzeri bya mavunwa, va namarhela bya ntiyiso. Xikwembu xi tirhise Yuwele leswaku a khongotela vanhu a ku: “Vuyani eka mina hi timbilu ta n’wina hinkwato, ni hi ku titsona swakudya ni hi ku rila ni hi ku kalakala.” (Yuwele 2:12) Xiya: Xikwembu a xi lava leswaku vanhu va xona va tlhelela eka xona ‘hi timbilu ta vona hinkwato.’ Ina, xiphiqo a xi ri etimbilwini ta vona. (Deteronoma 6:5) Hi nga ha vula leswaku a va gandzela Yehovha hi nomu ntsena, kambe timbilu ta vona a ti nga ri kona eka yena. U tirhise vaprofeta leswaku va lemukisa vanhu hi ku phindha-phindha leswaku i swa nkoka ku va ni tintswalo ta rirhandzu, vululami ni musa—ku nga timfanelo leti humaka embilwini.—Matewu 23:23.

13. I yini lexi Vayuda lava vuyeke hi le vuhlongeni bya Babilona a va fanele va anakanyisisa ha xona?

¹³ Sweswi anakanya hi leswi endlekeke endzhaku ka loko Vayuda va tlhelele etikweni ra rikwavo. Hambileswi vanhu a va sungule ku yisa vugandzeri bya ntiyiso emahlweni hi ku ya hi leswi Nawu a wu swi lavisa xiswona, kambe swilo a swi nga fambi kahle. Vayuda va sungule ku titsona swakudya hi masiku lawa a ma va tsundzuxa ta ku lovisiwa ka Yerusalema. Yehovha u vutisile a ku: “Xana mi titsone swakudya hikwalaho ka mina hakunene, mina hi xiviri?” Phela Yehovha hi yena la endleke leswaku muti wolowo wu lovisiwa kutani a wu nga fanelanga wu rileriwa. Ematshan’weni ya ku titsona swakudya va rila, Vayuda volavo a va fanele va khana va tiphina hi ntsako eminkhubyeni leyi a yi va kona elembeni, hikwalaho ka mikateko leyi vugandzeri bya ntiyiso byi va tiseleke yona. (Zakariya 7:3-7; 8:16, 19) Nakambe a va fanele va anakanyisisa hi mintirho yin’wana. Hi yihi mintirho ya kona? Hi xikombiso, a va fanele va ‘avanyisa hi vululami bya ntiyiso; va nga tshuki va bohelana makungu ya swilo swo biha etimbilwini ta vona.’ (Zakariya 7:9, 10) Hinkwerhu hi nga dyondza eka leswi vaprofeta volavo va swi profeteleke vanhu va Xikwembu, va va khutaza ku xi gandzela hi mbilu hinkwayo.

14. (a) I yini xin’wana lexi lava vuyeke hi le vuhlongeni a va fanele va xi katsa evugandzerini bya vona? (b) Xana vaprofeta va ti kandziyise njhani timhaka ta nkoka evugandzerini?

¹⁴ Xana ku gandzela hi mbilu hinkwayo swi katsa yini? Nhlamulo hi ta yi kuma hi ku rhanga hi tiva leswaku i yini lexi vanhu va Xikwembu a va fanele va xi endla loko va nga si yisiwa evuhlongeni niloko se va vuyile? Phela a va fanele va hanya hi ku landza milawu ya Xikwembu ya mahanyelo. Nakambe a ku ri ni swiendlo kumbe mintirho yo karhi leyi Nawu a wu lava leswaku va yi endla, ku katsa ni ku hlengeletana va yingisela ni ku dyondza hi ta ku rhandza ka Xikwembu. Hambiswiritano, Xikwembu xi tlhele xi byela vaprofeta va xona leswaku va kandziyisa mhaka ya ku hlakulela ku va ni tintswalo ta rirhandzu, vululami, musa ni ku titsongahata, va tlhela va kombisa timfanelo leti evuton’wini bya vona. Xiya ndlela leyi Yehovha a kandziyiseke timfanelo leti ha yona, u ri: “Ndzi tsakele musa wa rirhandzu, ku nga ri xitlhavelo; ni ku tiva Xikwembu ku nga ri magandzelo yo hisiwa lama heleleke.” “Tibyaleleni mbewu hi ku lulama; tshovelani hi ku fambisana ni musa wa rirhandzu.” (Hosiya 6:6; 10:12; 12:6) Mikiya u te: “Xana Yehovha u kombela leswaku u n’wi tlherisela yini, loko ku nga ri ku kombisa vululami ni ku rhandza musa ni ku titsongahata loko u famba ni Xikwembu xa wena?” (Mikiya 6:6-8) Nakambe muprofeta Sofaniya u khongotele vanhu va Xikwembu a ku: “Lavani Yehovha, n’wina hinkwenu lavo rhula va misava . . . Lavani ku lulama, lavani ku rhula.” (Sofaniya 2:3) Timfanelo teto i ta nkoka leswaku vugandzeri bya hina byi amukeleka eka Xikwembu.

15. Hi ku pfumelelana ni leswi vaprofeta va swi khutazeke, i yini lexi Vakreste va faneleke va xi katsa evugandzerini bya vona?

¹⁵ Xana timfanelo leti ti hi pfuna ha yini evugandzerini bya hina? Wa swi tiva leswaku ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo i swa nkoka. (Matewu 24:14; Mintirho 1:8) Kambe u nga ha tivutisa u ku: “Xana ndzi pfa ndzi vona onge ntirho wo chumayela endhawini ya ka hina wa tika, i ndzhwalo? Kumbe, ndzi wu teka wu ri nkarhi wo pfuna vanhu lava lavaka ku twa rungula ra Bibele leri ponisaka? Xana ndzi va ni musa eka vona?’ Ina, musa ni tintswalo ta rirhandzu swi fanele swi hi susumetela ku lemukisa van’wana hi siku ra Yehovha. Vululami ni vunene na swona i swa nkoka loko hi ri karhi hi ringeta ku byela vanhu hinkwavo rungula rero.—1 Timotiya 2:4.

16, 17. Ha yini musa ni ku titsongahata swi ri swa nkoka evugandzerini bya wena?

¹⁶ A hi endle xikombiso xin’wana hi xiboho lexi hi nga na xona xo va kona eminhlanganweni ya Vukreste, leyi na yona yi nga ya nkoka. (Vaheveru 10:24, 25) Xana u tshama u tivutisa leswaku ku ya eminhlanganweni swi hlangana njhani ni mfanelo ya musa ni ya ku titsongahata? Vanhu lava nga ni musa va titsongahata lerova va amukela ndzetelo va tlhela va tirhisa leswi va swi dyondzaka, xisweswo va hanya hi ku pfumelelana ni swiboho swa vuavanyisi bya Yehovha. Munhu la titsongahateke naswona a tivaka ku tsana ka yena, u tlangela ni ku vona xilaveko xa xikhutazo ni vutivi leswi hi dyondzisiwaka swona eminhlanganweni.

¹⁷ Swikombiso leswi swi kombisa ndlela leyi hi nga vuyeriwaka ha yona eka leswi vaprofeta lava va swi dyondziseke. Kambe, ku vuriwa yini loko u vona leswaku ku ni tinhla leti u faneleke u antswisa eka tona eka leswi boxiweke laha henhla? Kumbe, a hi nge u endle swihoxo leswikulu leswi pfaka swi ku kingindza ripfalo? Rungula ra vaprofeta lava 12 ri ta ku chavelela ri tlhela ri ku pfuna.

TLHELELA EKA YEHOVHA

18. (a) Xana rungula leri chavelelaka ra vaprofeta lava 12 ri kongomisiwe eka vamani hi ku kongoma? (b) Xana u titwisa ku yini hi Yehovha, loyi a khongotelaka vanhu leswaku va tlhelela eka yena?

¹⁸ Hilaha hi swi voneke hakona, vaprofeta lava a va twarisanga ta ku avanyisa ni swisolo ntsena. Va kombise Yehovha a ri loyi a khongotelaka vanhu leswaku va vuyela eka yena. Anakanyisisa hi ndlela leyi Hosiya a vuleke xikhongotelo lexi ha yona, u te: “Tanani, a hi tlheleleni eka Yehovha, hikuva u hi handzulerile, kambe u ta hi tshungula. U tshamela ku hi ba, kambe u ta hi bohelela. . . . Kutani hi ta tiva, hi ta lava ku tiva Yehovha.” (Hosiya 6:1-3) I ntiyiso leswaku vululami bya Yehovha Xikwembu byi endle leswaku a avanyisa tiko ra Israyele, endzhakunyana a avanyisa ra Yuda. Hambiswiritano, vanhu va yena a va fanele va teke ku xupuriwa koloko ku ri ndlela yo va pfuna leswaku va tlhela va hlakarhela hi tlhelo ra moya. (Vaheveru 12:7-13) Loko vanhu va Yehovha lava hambukeke a vo vuyela eka yena, a a ta va “tshungula” a tlhela a va “bohelela.” Hi mahlo ya mianakanyo, vona munhu a ri karhi a bohelela timbanga ta un’wana. Kutani anakanya hi Yehovha ku ri yena la endlaka tano. Hakunene i Xikwembu xa tintswalo, lexi bohelelaka lava tlhelelaka eka xona! Xana sweswo a swi hi susumeteli ku lava ku tlhelela eka yena loko hi n’wi dyoherile?—Yuwele 2:13.

19. Xana ku tiva Yehovha swi katsa yini?

¹⁹ Xana ku tlhelela eka Xikwembu swi katsa yini? Hosiya u hi tsundzuxa hi xilaveko xa leswaku hi “lava ku tiva Yehovha,” ku nga ri ku n’wi “tiva” ntsena swi helela kwalaho. Buku yin’wana ya manguva lawa yi vula leswi hi Hosiya 6:3: “Ku ni ku hambana lokukulu eka ku twa hi ta Xikwembu ni ku xi tiva. Swi nga fanisiwa ni ku hambana loku nga kona exikarhi ka munhu la hlayaka hi ta rirhandzu ni loyi a rhandzanaka ni munhu wo karhi.” Hi fanele hi va ni vutivi lebyi enteke hi Yehovha. U fanele a va wa xiviri eka hina, a va Munghana loyi hi n’wi tshembaka, loyi hi nga chaviki ku ya eka yena nkarhi wun’wana ni wun’wana. (Yeremiya 3:4) Loko u ri ni vuxaka byo tano na yena, u ta vona ndlela leyi a titwaka ha yona loko u endla swilo hi ndlela yo karhi, naswona vuxaka byo tano bya ku sirhelela loko u ri karhi u n’wi gandzela hi ndlela leyi a yi amukelaka.

20, 21. Xana Hosi Yosiya u swi kombise njhani leswaku u tiyimisele ku hanya hi vutivi bya Xikwembu?

²⁰ Hosi Yosiya u ve xikombiso lexinene xa munhu la namarheleke vugandzeri bya ntiyiso. Tlhela u anakanya hi xikombiso xa yena. Loko Yosiya a va hosi, tiko se a ri onhakile hikwalaho ka ku gandzela swikwembu swa hava, madzolonga ni vuxisi, leswi sunguleke ku andza hi nkarhi wa ku fuma ka Manase na Amoni. (2 Tihosi 21:1-6, 19-21) Xikhutazo xa Sofaniya xa leswaku a “lava Yehovha” xi fanele xi khumbe mbilu ya Yosiya hikuva u ‘sungule ku lava Xikwembu xa Davhida.’ Yosiya u sungule tsima ro herisa vugandzeri bya swikwembu swa hava etikweni ra Yuda, ku ya fika ni le tikweni leri nga tshama ri wela eka mfumo wa le n’walungwini.—Sofaniya 1:1, 14-18; 2:1-3; 3:1-4; 2 Tikronika 34:3-7.

²¹ Loko Yosiya a hete tsima leri, u hambete a lava Yehovha. U lerise leswaku ku lunghisiwa tempele. Loko yi ri karhi yi lunghisiwa, ku kumiwe “buku ya nawu wa Yehovha leyi tsariweke hi voko ra Muxe,” leyi swi nga endlekaka leswaku a yi ri tsalwa ro sungula ra Nawu. Xana Yosiya u angurise ku yini loko a kuma buku leyi? ‘Hi ku hatlisa loko hosi Yosiya a twa marito ya nawu, xikan’we-kan’we a handzula tinguvu ta yena hi le xikarhi.’ U tlhele a ‘handzula mbilu ya yena’ kutani a hatla a endla leswi a swi hlayeke. A nga ringetanga ku tiyimelela, a vula leswaku swi ringene leswi se a swi endleke. Xana wa ha byi tsundzuka vuyelo bya goza leri a ri tekeke? “Emasikwini yakwe hinkwawo [vana va Israyele] a va tshikanga ku landzela Yehovha Xikwembu xa vatata wa vona.”—2 Tikronika 34:8, 14, 19, 21, 30-33; Yuwele 2:13.

22. Xana hi nga vuyeriwa njhani eka xikombiso xa Yosiya?

²² U nga ha vutisa u ku: ‘Xana mina a ndzi ta va ndzi endlise ku yini?’ Xana a wu ta va u yingise marito ya vaprofeta kutani u cinca mahanyelo ni swiendlo swa wena swin’we ni ndlela leyi u anakanyaka ha yona? Hambileswi hi nga hanyiki enkarhini wa Sofaniya ni wa Yosiya, ha xi vona xilaveko xo amukela rungula ni ndzayo ya Xikwembu namuntlha. Kutani loko mbilu ya Mukreste yi n’wi byela leswaku u fanele a cinca mahanyelo ya yena kumbe ndlela leyi a gandzelaka ha yona, loko a kambisisa rungula ra vaprofeta lava 12 swi ta n’wi pfuna leswaku a xalamuka.—Vaheveru 2:1.

23. Loko u vona leswaku ku ni laha u faneleke u antswisa kona, xana u fanele u endla yini?

²³ Minkarhi yin’wana u nga titwa ku fana na Yonasi loko a ri ekhwirini ra nhlampfi leyikulu, loko a ku: “Ndzi hlongoriwile emahlweni ka mahlo ya wena! Xana ndzi nga tlhela ndzi yi languta njhani tempele ya wena yo kwetsima?” (Yonasi 2:4) Hambiswiritano, marito ya Yehovha ma hi tiyisa nhlana hina vanhu lava nga hetisekangiki, lava tshamelaka ku endla swihoxo! U ri: “Tlhelelani eka mina, kutani mina ndzi ta tlhelela eka n’wina.” (Malakiya 3:7) Loko u xi vona xilaveko xo tiyisa vuxaka bya wena na Yehovha, vakulu evandlheni ra ka n’wina va ta tsakela ku ku pfuna. Hi nga swi fanisa ni ku dyondza ku chayela, u sungula hi ku famba hi gere yin’we. Loko u ri karhi u famba swi ya swi ku olovela ku nghenisa tigere letin’wana. Tiyiseka leswaku Yehovha u ta ku amukela a tlhela a ku pfuna, hikuva “u ni nsovo, u ni tintswalo, u hlwela ku hlundzuka naswona u tele musa wa rirhandzu.” (Yuwele 2:12-14) Hakunene marungula ya vaprofeta lava ma tiyisa nhlana eka hinkwavo lava lavaka ku gandzela Xikwembu hi ndlela leyi amukelekaka eka xona.