“A Ndzi Swi Koti Ku Miyela”

1. Ha yini Yeremiya ni vaprofeta van’wana va Yehovha va nga miyelanga?

“TWANA rito ra Yehovha.” Marito lawa a ma twala eswitarateni ni le tindhawini ta mabindzu ta le Yerusalema ku sukela hi 647 B.C.E. Naswona muprofeta wa Xikwembu a nga lan’wanga. Hambiloko muti wolowo wu lovisiwile endzhaku ka malembe ya 40, a nga tshikanga ku phindha xikhutazo xolexo. (Yer. 2:4; 42:15) Xikwembu xa Matimba Hinkwawo xi rhumele vaprofeta leswaku Vayuda va ta twa ndzayo ya xona ivi va hundzuka. Hilaha swi kombisiweke hakona eka buku leyi, Yeremiya a a ri muvulavuleri wa nkoka wa Xikwembu eka vaprofeta volavo. Loko Xikwembu xi rhuma Yeremiya, xi te eka yena: “U fanele . . . u suka u yima, u va byela hinkwaswo leswi ndzi ku lerisaka swona. U nga tshuki u va chava.” (Yer. 1:17) Ntirho wolowo a wu lava swilo swo tala. Yeremiya u xanisiwile naswona u twisiwe ku vava kambe hambiloko a a langutane ni miringo yoleyo, u khutazekile leswaku a hetisisa xiavelo xa yena. U te: “Mbilu ya mina yi tlhavekile endzeni ka mina. A ndzi swi koti ku miyela.”—Yer. 4:19.

2, 3. (a) Xana vadyondzisiwa va Yesu va n’wi tekelele njhani Yeremiya? (b) Ha yini u fanele u landzela xikombiso xa Yeremiya?

² Ndlela leyi Yeremiya a nga wu endla ha yona ntirho wa yena wo profeta yi ma vekele xikombiso malandza ya Yehovha ya nkarhi lowu taka. (Yak. 5:10) Endzhakunyana ka Pentekosta ya 33 C.E., valawuri lava nga Vayuda va khome Petro na Yohane ivi va va lerisa leswaku va tshika ku chumayela. A swi kanakanisi leswaku wa yi tiva ndlela leyi va anguleke ha yona. “A hi nge tshiki ku vulavula hi swilo leswi hi swi voneke ni leswi hi swi tweke.” (Mint. 4:19, 20) Endzhaku ka loko valawuri volavo va xungete ku vavisa Petro na Yohane enkarhini lowu taka, va va tshikile va famba. Swi le rivaleni leswaku wa byi tiva vuyelo lebyi veke kona. Vavanuna volavo vo tshembeka a va nga ta tshika ku chumayela naswona a va tshikanga.

³ Xana wa yi vona ndlela leyi marito ya Petro na Yohane lama tsariweke eka Mintirho 4:20 ma yi phindhaka ha yona ndlela leyi Yeremiya a a hiseka ha yona? Swi le rivaleni leswaku tanihi leswi u nga nandza wa Yehovha Xikwembu emasikwini lawa yo hetelela, u tiyimisele ku vula u ku, ‘A ndzi nge miyeli.’ A hi voneni leswaku hi nga swi kotisa ku yini ku tiyisela ku fana na Yeremiya loko hi ri karhi hi chumayela mahungu lamanene ku nga khathariseki leswaku swiyimo leswi nga kona swi ya swi nyanya.

YANA EMAHLWENI HAMBILOKO VANHU VA NGA TSAKELI

4. Hi rihi langutelo leri a ri tolovelekile emutini wa khale wa le Yerusalema?

⁴ Xana wa tiyiseka leswaku mahungu ya xitshembiso xa Xikwembu hi nkarhi lowunene loko se ku fuma N’wana wa xona i mahungu lamanene lama vanhu va faneleke va ma twa? Hambiswiritano, vanhu vo tala namuntlha va titwa hi ndlela leyi fanaka ni leyi Vayuda va tshameke va yi byela Yeremiya loko va ku: “Malunghana ni rito leri u hi byeleke rona hi vito ra Yehovha, a hi ku yingisi.” (Yer. 29:19; 44:16) Minkarhi yo tala Yeremiya a a twa vanhu va vula marito wolawo. Hambi ku ri malandza ya Yehovha namuntlha ma ha twa marito lama fanaka hikuva vanhu vo tala va ri, “A ndzi swi tsakeli.” Vanhu vo tala lava nga tsakeriki va nga ha endla leswaku vahuweleri lava hisekaka va hela matimba. Loko swi ri tano ensin’wini ya n’wina, exikarhi ka van’wana evandlheni ra ka n’wina kumbe ku ri wena, xana ku nga endliwa yini?

5. (a) Xana Yeremiya u angule njhani loko vanhu va nga tsakeli? (b) Ha yini vanhu lava alaka mahungu lamanene va ri ekhombyeni lerikulu swinene?

⁵ Ehleketa ndlela leyi Yeremiya a anakanyeke ha yona loko a langutane ni vanhu vo tala va le Yuda lava nga tsakeriki. Eku sunguleni ka ntirho wa Yeremiya wo profeta, Yehovha u n’wi byele hi vuavanyisi lebyi a bya ha ta fika. (Hlaya Yeremiya 4:23-26.) Muprofeta loyi u swi vonile leswaku vutomi bya vanhu va magidi a byi titshege hiloko va yingisa marito lawa a a ta ma vula ni ku hanya hi ku pfumelelana na wona. Namuntlha, vanhu va langutana ni xiyimo lexi fanaka, ku katsa lava nga ensin’wini ya ka n’wina. Malunghana ni “siku rero,” leri ha rona Xikwembu xi nga ta avanyisa misava leyi yo homboloka, Yesu u te: “Ri ta wela hinkwavo lava tshamaka emisaveni hinkwayo. Kutani, hitekani nkarhi hinkwawo mi endla xikombelo leswaku mi ta humelela loko mi balekela swilo leswi hinkwaswo leswi nga ta humelela, ni ku yima emahlweni ka N’wana wa munhu.” (Luka 21:34-36) U nga ha swi vona emaritweni ya Yesu leswaku lava alaka mahungu lamanene va le khombyeni lerikulu swinene.

6. Ha yini u fanele u ya emahlweni u chumayela hambi ku ri eka vanhu lava nga ri tsakeliki rungula ra hina?

⁶ Hambiswiritano, vanhu lava hlulaka ku nga tsakeli ivi va yingisa kutani va amukela rito ra Yehovha leri hi va byelaka rona, va ta vuyeriwa hi ndlela leyikulu swinene. Xikwembu xi hi pfulela ndlela leswaku hi ta balekela ndzoviso ivi hi nghena emisaveni leyintshwa. Hi ndlela yo karhi, a swi ri tano hi ntirho wa Yeremiya. Vaaki va le Yuda a va ta swi kota ku baleka. (Hlaya Yeremiya 26:2, 3.) Leswaku Yeremiya a va pfuna, u hete makume ya malembe a ri karhi a va khutaza leswaku va “yingisa kutani va tlhela,” va yingisa rito ra Xikwembu xa ntiyiso. A hi swi tivi leswaku i vanhu vangani lava hundzukeke ivi va cinca mahanyelo ya vona hikwalaho ka leswi muprofeta loyi a a chumayela. Kambe van’wana va hundzukile naswona vanhu vo tala manguva lawa na vona va hundzukile. Loko hi ri karhi hi chumayela mahungu lamanene, minkarhi yo tala hi twa ndlela leyi vanhu lava eku sunguleni a va nga tsakeli va sunguleke ku tsakela ha yona. (Vona bokisi leri nge, “Vanhu Lava Eku Sunguleni A Va Nga Tsakeli, Va Nga Ha Tsakela,” eka tluka 184.) Hakunene lexi i xivangelo lexi endlaka leswaku hi tshama hi ri karhi hi hiseka entirhweni wa hina wo ponisa vutomi wo chumayela mahungu lamanene!

VAKANETI A VA NGE KU TWISI KU VAVA HILAHA KU NGA HERIKI

7. Xana valala va ringete hi tindlela tihi ku herisa ntirho wa Yeremiya wa ku profeta?

⁷ Mhaka yin’wana leyi xiyekaka ya ntirho wa Yeremiya i ndlela leyi vakaneti va yena a va ringeta ha yona minkarhi yo tala ku n’wi herisa swin’we ni ntirho wa yena. Vaprofeta va mavunwa a va n’wi kaneta erivaleni. (Yer. 14:13-16) Loko Yeremiya a ri karhi a famba-famba eswitarateni swa le Yerusalema, vanhu a va n’wi rhuketela va tlhela va n’wi hlekula. (Yer. 15:10) Valala van’wana va yena va ringete ku kuma tindlela tin’wana leswaku va n’wi onha vito. (Yer. 18:18) Kasi van’wana a va hangalasa mavunwa hi xikongomelo xo endla leswaku vanhu va timbilu letinene va nga yingisi ntiyiso wa Xikwembu lowu Yeremiya a a wu chumayela. (Swir. 3:61, 62) Xana Yeremiya u lan’wile? Doo! Kambe u ye emahlweni a chumayela. Xana u swi endlise ku yini sweswo?

8. Xana Yeremiya u angule njhani loko vakaneti va yena va ringeta hi matimba ku lwisana na yena?

⁸ Leswaku Yeremiya a lwisana ni ku kanetiwa loku hinkwako, a a fanele a tshembela eka Yehovha. Loko Yeremiya a sungula ntirho wa yena, Xikwembu xi n’wi byele leswaku xi ta n’wi hlayisa xi tlhela xi n’wi sirhelela. (Hlaya Yeremiya 1:18, 19.) Yeremiya u xi tshembile xitshembiso xexo naswona Yehovha a nga n’wi khomisanga tingana. Loko vakaneti va yena va n’wi tshikilela swinene va tlhela va ringeta ku tirhisa tindlela leti tikaka, u ve ni xivindzi a tlhela a tiyisela. Xiya ndlela leyi timfanelo teto ti n’wi pfuneke ha yona.

9, 10. Xana hi swihi swiendlakalo leswi Yeremiya a langutaneke na swona leswi faneleke swi ku khutaza leswaku u va ni xivindzi?

⁹ Siku rin’wana, vaprista ni vaprofeta lava xandzukeke, va yise Yeremiya eka tihosana ta le Yuda leswaku a ta dlayiwa. Xana nxungeto wa vona wu endle leswaku Yeremiya a nga endli nchumu? Nikatsongo! Ndlela leyi a anguleke ha yona yi herise swihehlo swa vaxandzuki volavo lerova u ponile.—Hlaya Yeremiya 26:11-16; Luka 21:12-15.

¹⁰ Tsundzuka leswaku endzhaku ka loko Paxahuru mutirhela-mfumo wa le tempeleni a yingisele rungula leri nga ni matimba ra muprofeta loyi, u n’wi hoxe etingoleni. Swi nga ha endleka leswaku Paxahuru a a ehleketa leswaku ku xupula Yeremiya hi ndlela yoleyo a swi ta endla leswaku a miyela. Kutani hi siku leri landzeleke, Paxahuru u n’wi tshikile leswaku a famba. Kambe Yeremiya, loyi swi nga erivaleni leswaku a a ri ni mafidzula hikwalaho ko xanisiwa, u vulavule na Paxahuru hi ku kongoma, a n’wi byela leswaku Yehovha u ta n’wi avanyisa. Hambi ku ri ku xanisiwa a swi endlanga leswaku Yeremiya a miyela! (Yer. 20:1-6) Ha yini? Yeremiya hi byakwe u ri: “Yehovha a a ri na mina kukota loyi a nga ni matimba lamakulu. Hi yona mhaka leyi lava va ndzi xanisaka va nga ta khunguvanyeka, va nga ndzi hluli.” (Yer. 20:11) Hambileswi Yeremiya a kanetiweke hi tihanyi, a nga kalanga a chava. A a n’wi tshemba swinene Yehovha naswona na wena u nga endla tano.

11, 12. (a) Xana Yeremiya u swi kombise njhani leswaku u tirhisa miehleketo loko Hananiya a n’wi kaneta? (b) Xana hi nga vuyeriwa hi yini loko hi “tikhoma eka leswo biha”?

¹¹ I swinene ku tsundzuka leswaku Yeremiya a a nga ri munhu la tshamaka a hlunamile. A a tirhisa miehleketo ya yena loko a langutana ni vakaneti. A a swi tiva loko se a fanele a famba. Hi xikombiso, anakanyisisa hi mhaka ya Hananiya. Endzhaku ka loko muprofeta yoloye wa mavunwa a kanete vuprofeta bya Yehovha erivaleni, Yeremiya u n’wi lulamisile a tlhela a hlamusela ndlela yo tiva muprofeta wa ntiyiso. Yeremiya a a ri karhi a famba ni joko leswaku a kombisa leswaku a va ta va ehansi ka joko ra Vababilona; kambe Hananiya u taleriwe hi vukarhi ivi a tshova joko rero. Xana i mani loyi a a ta tiva leswi Hananiya a a ta swi endla? Kutani, xana Yeremiya u endle yini? Bibele yi ri: ‘Hiloko muprofeta a khoma ndlela a famba.’ Ina, Yeremiya u sukile endhawini yoleyo. Hi ku famba ka nkarhi, loko Yeremiya a kongomisiwa hi Yehovha, u tlhelerile a fika a byela Hananiya leswi Xikwembu a xi ta swi endla—ku nga leswaku Vayuda va ta va mahlonga ya hosi ya le Babilona nileswaku Hananiya u ta fa.—Yer. 28:1-17.

¹² Kutani swi le rivaleni eka rungula leri leri huhuteriweke leswaku loko hi chumayela, hi endla kahle leswaku ku va ni xivindzi ka hina ku fambisana ni ku ehleketa kahle. Loko emutini wo karhi hi hlangana ni munhu loyi a alaka ku amukela rungula ra Matsalwa ivi a sungula ku hlundzuka kumbexana a sungula ku hi xungeta hileswaku u ta hi vavisa, hi fanele hi huma hi vutlhari ivi hi hundzela emutini wun’wana. A hi fanelanga hi phikizana swinene malunghana ni mahungu lamanene ya Mfumo. Loko hi “tikhoma eka leswo biha,” hi pfuna n’wini wa muti leswaku a tlhela a chumayeriwa hi nkarhi wun’wana lowu fanelekaka.—Hlaya 2 Timotiya 2:23-25; Swiv. 17:14.

“U NGA CHAVI”

13. Ha yini Yehovha a te eka Yeremiya: “U nga chavi,” naswona ha yini hi fanele hi kambisisa mhaka leyi?

¹³ Vagandzeri va ntiyiso va khumbiwe hi swiyimo swo biha leswi a swi ri kona emutini wa Yerusalema loko wu nga si lovisiwa hi 607 B.C.E. Kutani u nga twisisa leswaku ha yini Xikwembu xi byele Yeremiya xi ku: “U nga chavi.” (Yer. 1:8; Swir. 3:57) Nakambe Yehovha u endle leswaku a byela vanhu van’wana va Yena marito lama fanaka lama khutazaka. (Hlaya Yeremiya. 46:27.) Xana hi nga dyondza yini emhakeni leyi? Enkarhini lowu wa makumu lowu nga ni khombo, minkarhi yin’wana hi nga ha chava. Eka minkarhi yo tano, xana hi ta yingisa Yehovha, loyi kahle-kahle a hi byelaka leswaku: “U nga chavi”? Eku sunguleni ka buku leyi, hi kambisise ndlela leyi Xikwembu xi hlayiseke Yeremiya ha yona hi nkarhi wolowo wo chavisa swinene. A hi tlheleni hi kambisisa leswi endlekeke ivi hi vona leswi hi nga swi dyondzaka.

14, 15. (a) Xana Yeremiya u tikume a ri eka swiyimo swihi leswi nga ni khombo? (b) Xana Yehovha u xi hetisise njhani xitshembiso xa yena xo sirhelela Yeremiya?

¹⁴ Loko Vababilona va tiyisa ku hlasela ka vona muti wa Yerusalema, ndlala yi tinyike matimba emutini wolowo. Vanhu vo tala a va nga ri na swakudya. (Yer. 37:21) Tanihi leswi swakudya a swi kala, Yeremiya a a pfaleleke endhawini leyi kumbexana a a ta fela eka yona. Tihosana ta le Yuda a ti tshikilele Hosi Sedekiyasi lowo tsana leswaku a pfumelelana na tona. Kutani ti endle leswaku Yeremiya a hoxiwa exihlobyeni xa ndzhope lexo enta. A ku nga ri na mati eka xona, a ku ri ni ndzhope ntsena. Loko Yeremiya a sungula ku nyupela, a a vona onge a nge poni. Loko a wu ri exiyin’weni xexo, xana u wu ta chavanyana?—Yer. 38:4-6.

¹⁵ Hambileswi Yeremiya a a ri munhu la fanaka na hina, u tshembele eka rito ra Yehovha ra leswaku A nge pfuki a n’wi fularherile. (Hlaya Yeremiya 15:20, 21.) Xana Yehovha u ku katekisile ku tshembeka koloko? Ha swi tiva leswaku u ku katekisile. Xikwembu xi endle leswaku Ebedi-meleke a kanetana ni tihosana toleto ivi a ponisa Yeremiya. Tanihi leswi a pfumeleriweke hi hosi, Ebedi-meleke u humese muprofeta yoloye endzhopeni ivi a n’wi ponisa eku feni.—Yer. 38:7-13.

16. Xana Yehovha u va kutsule eka makhombo wahi vanhu va yena vo tshembeka?

¹⁶ Hambiloko Yeremiya se a humesiwile exihlobyeni xa ndzhope, a a ha ta langutana ni makhombo. Ebedi-meleke u kombelele Yeremiya eka hosi a ku: “U ta fela kona hikwalaho ka ndlala. Hikuva xinkwa a xa ha ri kona emutini.” (Yer. 38:9) Swakudya a swi kala eYerusalema lerova vanhu a va sungula ku dya nyama ya vanhu van’wana. Hambiswiritano, Yehovha u nghenelerile ivi a ponisa muprofeta wa yena. Naswona Yeremiya u tiyisekise Ebedi-meleke leswaku Yehovha u ta n’wi sirhelela. (Yer. 39:16-18) Yeremiya a a nga xi rivalanga xitiyisekiso xa Xikwembu lexi nge: “Ndzi na wena leswaku ndzi ku kutsula.” (Yer. 1:8) Tanihi leswi Xikwembu xa Matimba Hinkwawo a xi rindze vavanuna volavo vambirhi vo tshembeka, a va nga ta dlayiwa hi valala kumbe hi ndlala. Va pone ku fa emutini wolowo lowu a wu ta lova. Xana hi yihi yinhla emhakeni leyi? Yehovha u tshembise leswaku u ta va sirhelela naswona u va sirhelerile.—Yer. 40:1-4.

17. Ha yini u fanele u xi tshemba xitshembiso xa Yehovha xo sirhelela malandza ya yena?

¹⁷ Ku hetiseka ka vuprofeta bya Yesu malunghana ni ku hela ka mafambiselo ya swilo ku tshinela swinene emakumu. Ku nga ri khale, ku ta va ni “swikombiso edyambyini ni le n’wetini ni le tinyeletini, matiko ma ta kayakaya emisaveni, ma nga tivi leswaku ma ta endla yini . . . kasi vanhu va ta titivala hikwalaho ka ku chava ni ku langutela swilo leswi taka ehenhla ka misava leyi akiweke.” (Luka 21:25, 26) Hi fanele hi rindzela ku vona leswaku swikombiso swoleswo swi ta va njhani nileswaku swi ta va khumba njhani hi ndlela yo chavisa vanhu vo tala. Kambe, ku nga khathariseki leswaku ku ta endleka yini, a wu fanelanga u kanakana vuswikoti ni ku navela ka Yehovha ko ponisa vanhu va yena. Hambiswiritano, vanhu lava nga n’wi tsakisiki va ta langutana ni vuyelo byo vava. (Hlaya Yeremiya 8:20; 14:9.) Hambiloko swi tikomba onge malandza ya yena ma langutane ni xiyimo lexi nga riki ni ntshembo ku fana ni le ndzeni swinene ka ndzhope, u ta ma ponisa! Marito lawa Xikwembu xi ma byeleke Ebedi-meleke ma ta tirha ni le ka vanhu va xona: “‘Ndzi ta ku ponisa, naswona a wu nge dlayiwi hi banga; kunene moya-xiviri wa wena wu ta kotisa leswi phangiweke, hikuva u ndzi tshembile,’ ku vula Yehovha.”—Yer. 39:18.

MARITO LAMA TSALERIWEKE WENA

18. (a) Xana hi wahi marito lama cinceke vutomi bya Yeremiya? (b) Xana xileriso xa Xikwembu lexi kumekaka eka Yeremiya 1:7 xi vula yini eka wena?

¹⁸ “U fanele u ya eka hinkwavo lava ndzi nga ta ku rhuma eka vona; u fanele u vulavula xin’wana ni xin’wana lexi ndzi nga ta ku lerisa xona.” (Yer. 1:7) Loko Yeremiya a twa xileriso lexi, lexi humaka eka Xikwembu, vutomi bya yena byi nambe byi cincela makumu. Ku sukela hi nkarhi wolowo, a a karhateka swinene hi ku twarisa “rito ra Yehovha.” Xiga lexi xi humelela minkarhi yo tala ebukwini ya Yeremiya. Eka ndzima yo hetelela, Yeremiya u vulavula hi tekiwa ka muti wa Yerusalema ni ku yisiwa ka hosi ya wona yo hetelela Sedekiyasi evuhlongeni. Ina, Yeremiya u ye emahlweni a dyondzisa ni ku khutaza vanhu va le Yuda leswaku va yingisela Yehovha kukondza swiendlakalo swi swi veka erivaleni leswaku ntirho wa yena se wu herile.

19, 20. (a) Ha yini ntirho wa Yeremiya wu ri xikombiso lexi u nga xi landzelaka? (b) Hi kwihi ku yelana loku nga kona exikarhi ka ntirho wa ku chumayela, ku tsaka ni ku eneriseka? (c) Xana ku kambisisa buku ya Yeremiya ni ya Swirilo swi ku khumbe njhani?

¹⁹ Ku ni ku fana ko tala exikarhi ka xiavelo xa Yeremiya ni ntirho wo chumayela wa Timbhoni ta Yehovha namuntlha. Ku fana na yena, u tirhela Xikwembu hi nkarhi wa ku avanyisa. Mintirho yin’wana yi lava nkarhi ni matimba ya wena; kambe ntirho wo chumayela mahungu lamanene hi wona wa nkoka swinene lowu u nga wu endlaka emafambiselweni lawa ya swilo. Hi ku chumayela, u tlakusa vito ra Xikwembu naswona u amukela mfanelo ya xona tanihi Hosi leyi Lawulaka. (Hlaya Swirilo 5:19.) Nakambe u kombisa leswaku u va rhandza swinene vaakelani va wena hi ku pfuna van’wana leswaku va tiva Xikwembu xa ntiyiso ni ku hanya hi ndlela leyi xi lavaka ha yona leswaku va kuma vutomi.—Yer. 25:3-6.

²⁰ Malunghana ni ntirho lowu Yehovha a n’wi nyikeke wona leswaku a wu endla, Yeremiya u te: “Rito ra wena ri va ku khana ni ku tsaka ka mbilu ya mina; hikuva vito ra wena ri vitaniwe ehenhla ka mina, Oho Yehovha Xikwembu xa mavuthu.” (Yer. 15:16) Ku tsaka ni ku eneriseka koloko ku vekeriwe hinkwavo namuntlha lava timbilu ta vona ti va endlaka leswaku va vulavulela Xikwembu xa ntiyiso. Xisweswo u ni xivangelo lexi twalaka xo hambeta u chumayela rungula ra Yehovha hilaha Yeremiya a endleke hakona!