Musa Ni Ntlhaveko

MINTLHAVEKO i ya nkoka evuton’wini bya munhu. Loko munhu a kombisa mintlhaveko yakwe, u kombisa leswi nga embilwini yakwe, leswaku i munhu wa njhani, ndlela leyi a titwaka ha yona hi swiyimo swo karhi kumbe ndlela leyi a titwaka ha yona hi vanhu. Hikwalaho ka swiphiqo leswi va langutaneke na swona evuton’wini—minkarhi yin’wana hikwalaho ka ndhavuko wa vona—vanhu vo tala va yi tumbeta mintlhaveko ya vona. Kambe Yehovha u hi khutaza leswaku hi hlakulela timfanelo letinene endzeni ka hina kutani hi kombisa ndlela leyi hi titwaka ha yona.—Rhom. 12:10; 1 Tes. 2:7, 8.

Loko hi vulavula, marito lawa hi ma tirhisaka ma nga ha yi kombisa kahle ndlela leyi hi titwaka ha yona. Kambe loko marito ya hina ma nga fambisani ni ntlhaveko wa kona, lava va hi twaka a va nge swi tshembi leswi hi swi vulaka. Hi hala tlhelo, loko marito ma vuriwa hi ntlhaveko lowu faneleke, leswi hi swi vulaka swi nga ha tsakisa ni ku va leswi dyondzisaka lerova swi khumba timbilu ta lava va hi yingiseke.

Ku Kombisa Musa. Hakanyingi musa wu fambisana ni ku anakanyela vanhu. Xisweswo, loko hi vulavula hi timfanelo ta Yehovha leti n’wi endlaka a rhandzeka ni loko hi phofula ku tlangela vunene bya Yehovha, rito ra hina ri fanele ri va leri rhuleke. (Esa. 63:7-9) Naswona loko hi vulavula ni vanhu-kulorhi, ndlela leyi hi vulavulaka ha yona yi fanele yi rhandzeka.

Munhu la nga ni nhlokonho u ta eka Yesu kutani a kombela ku hanyisiwa. Anakanya mpfumawulo wa rito ra Yesu loko a ku: “Ndza swi lava. Basisiwa.” (Mar. 1:40, 41) Nakambe, anakanya hi loko wansati la nga ni vuvabyi byo khuluka ngati lebyi se a a hete malembe ya 12 a ri na byona, a nyandlamela a ya eka Yesu a khumba makumu ya nguvu yakwe. Loko a vona leswaku u voniwile, wansati u tshinele a ri karhi a rhurhumela hi ku chava, a wela emilengeni ya Yesu, kutani a vula emahlweni ka vanhu hinkwavo lexi xi n’wi endleke a khumba nguvu ya yena ni leswaku se u hanyisiwile. Anakanya hi ndlela leyi Yesu a ma vulaka ha yona marito lama nge: “N’wananga, ripfumelo ra wena ri ku hanyisile; famba hi ku rhula.” (Luka 8:42b-48) Ntwela-vusiwana lowu Yesu a wu kombiseke eka swiendlakalo leswi wa ha khumba timbilu ta hina ninamuntlha.

Loko hi twela vanhu vusiwana ku fana na Yesu, ni loko hakunene hi swi lava ku va pfuna, swa vonaka eka ndlela leyi hi vulavulaka ha yona na vona. Marito yo tano yo kombisa rirhandzu ma huma embilwini, a ma hundzeletiwi. Musa wa hina wu nga yi khumba swinene ndlela leyi vanhu va angulaka ha yona. Swilo swo tala leswi hi vulavulaka ha swona ensin’wini swi lava leswaku hi vulavula hi ndlela leyi, ngopfu-ngopfu loko hi kombisana, hi khutazana, hi khongotelana ni ku twelana ni vanhu.

Loko u va rhandza vanhu, a swi vonake exikandzeni xa wena. Loko u kombisa musa, vayingiseri va wena va ta kokeleka eka wena ku fana ni ndzilo hi siku ro titimela. Loko xikandza xa wena xi nga wu kombisi musa, swi nga ha endleka vayingiseri va wena va nga khorwiseki leswaku wa va khathalela hakunene. Musa i nchumu lowu humaka embilwini—a wu ambariwi.

Musa wu fanele wu vonaka ni le ka mpfumawulo wa rito ra wena. Loko u vulavula onge wo holova, swi nga ha ku tikela ku kombisa musa loko u vulavula. Kambe hi ku famba ka nkarhi u nga swi kota loko wo tikarhata. Xin’wana lexi nga pfunaka, i ku tsundzuka leswaku ku vulavula hi ku tsematsema marito, swi endla mhaka yi nga kombisi ku va ni musa. Titolovete ku koka marito loko u vulavula. Leswi swi ta endla leswaku ku vulavula ka wena ku va ni musa.

Kambe, nchumu wa nkoka swinene i ku tsundzuka xikongomelo xa mhaka ya wena. Loko mianakanyo ya wena yi dzikile eka vanhu lava u vulavulaka na vona naswona u swi navela hi mbilu hinkwayo leswaku va vuyeriwa hi leswi u va byelaka swona, sweswo swi ta vonaka eka ndlela leyi u vulavulaka ha yona.

Ku nyikela nkulumo hi ku hiseka swi endla yi tsakisa, kambe ntwela-vusiwana na wona wa laveka. A swi enelanga ku susumeta mianakanyo ntsena; hi fanele hi susumeta ni mbilu.

Ku Kombisa Mintlhaveko Yin’wana. Mintlhaveko yo fana ni ku karhateka, ku chava ni gome yi nga ha humesiwa hi munhu loyi a nga emaxangwini. Ntsako i ntlhaveko lowu wu faneleke wu va xiphemu lexikulu xa vutomi bya hina ni lowu hi wu kombisaka hi ku ntshunxeka loko hi vulavula ni van’wana. Hi hala tlhelo, mintlhaveko yin’wana yi fanele yi lawuriwa. A yi fambisani ni vumunhu bya Vukreste. (Efe. 4:31, 32; Filp. 4:4) Mintlhaveko hinkwayo yi nga kombisiwa hi marito lawa hi ma hlawulaka, mpfumawulo wa marito ya hina, ku hiseka ka hina loko hi vulavula, ku languteka ka nghohe ya hina ni ku tshukatshukisa ka hina miri.

Mintlhaveko yo tala leyi munhu a vaka na yona ku vulavuriwa ha yona eBibeleni. Minkarhi yin’wana yi vulavula hi rito mintlhaveko ntsena. Minkarhi yin’wana, yi hlamusela swiendlakalo kumbe yi tshaha marito lama kombisaka mintlhaveko. Loko u hlayela rungula ro tano ehenhla, ri ta tsakisa swinene eka wena ni le ka lava va ku yingiseke, loko rito ra wena ro fambisana ni mintlhaveko yo tano. Leswaku u endla sweswo, u fanele u tiveka exiyin’weni xa vanhu lava u hlayaka ha vona. Kambe, nkulumo a yi fani ni ntlango wo karhi, kutani tivonele leswaku u nga hundzeleti timhaka. Endla leswaku leswi u swi hlayaka swi hanya emianakanyweni ya lava va yingiseke.

Wu Fanela Mhaka. Ku fana ni ku hiseka, musa lowu twakalaka emaritweni ya wena swin’we ni mintlhaveko yin’wana leyi u yi humesaka, swi tiseketele swinene hi leswi u swi vulaka.

Pfula Matewu 11:28-30, kutani u vona leswi yi swi vulaka. Endzhaku, hlaya xisolo xa Yesu eka vatsari ni Vafarisi, hilaha xi tsariweke hakona eka Matewu ndzima 23. Handle ko kanakana a a nga ta ma vula marito lawa yo sola hi rito ro nonoka ni ro tsana.

Xana u anakanya leswaku mhaka yo fana ni leyi nga eka Genesa ndzima 44, malunghana ni xikombelo xa Yuda loko a kombelela Benjamini makwavo, yi lava ntlhaveko wa njhani? Xiya ntlhaveko lowu phofuriwaka eka ndzimana 13, xikombiso lexi nga eka ndzimana 16, xa ndlela leyi Yuda a titweke ha yona hi xivangelo xa khombo leri ni ndlela leyi Yosefa hi yexe a anguleke ha yona, hi laha swi vekiweke ha kona eka Genesa 45:1.

Xisweswo, ku nga khathariseki leswaku hi le ku hlayeni kumbe ha vulavula, leswaku hi swi endla kahle hi fanele hi anakanya swinene hi ntlhaveko lowu faneleke wu fambisana ni marito ni mianakanyo leyi hi yi humesaka, hi nga anakanyi hi marito ntsena.