Rimbewu

Nhlamuselo: I swihlawulekisi swa swivumbiwa swa laha misaveni leswi tirhaka tanihi tindlela to tswala ta vatswari vambirhi lava hlanganaka. Ku hambana ka vavanuna ni vavasati swi ni vuyelo lebyikulu swinene evuton’wini bya vanhu. Tanihi leswi Xikwembu xi nga xona Xihlovo xa vutomi, ni leswi vanhu va faneleke ku kombisa timfanelo ta xona, vuswikoti byo hundzisela vutomi hi vuxaka bya rimbewu byi fanele byi tirhisiwa hi xichavo lexikulu.

Xana Bibele yi dyondzisa leswaku vuxaka bya rimbewu i xidyoho?

Gen. 1:28: “Šikwembu ši v̌a katekisa [Adamu na Evha], ši ku ka v̌ona: Tŝalanani, mi anḍa, mi tata misav̌a.” (Ku hetisisa xileriso lexi xa Xikwembu a swi ta lava leswaku va va ni vuxaka bya rimbewu, a swi tano ke? Ku endla tano a swi nga ta va xidyoho kambe a swi ta pfumelelana ni xikongomelo xa Xikwembu xo tata misava hi vanhu. Vanhu van’wana va anakanya leswaku ‘mbhandzu lowu yirisiweke’ aEdeni kumbexana a ku ri nhlamuselo yo fanekisela ku sivela kumbe ku yirisa ka Xikwembu vuxaka bya rimbewu exikarhi ka Adamu na Evha. Kambe sweswo swi kanetana ni xileriso xa Xikwembu lexi tshahiweke laha henhla. Nakambe swi kanetana ni yinhla ya leswaku, hambi leswi Adamu na Evha va dyeke mbhandzu lowu yirisiweke aEdeni, ku vulavuriwe ro sungula hi vuxaka bya vona bya rimbewu endzhaku ka loko va hlongoriwile kona.—Gen. 2:17; 3:17, 23; 4:1.)

Gen. 9:1: “Šikwembu ši katekisa Noa ni v̌ana v̌a yena, ši ku ka v̌ona: Tŝalanani, mi anḍa, mi tata misav̌a.” (Ku katekisiwa loku ku hambetaka, kun’we ni ku phindhiwa ka xileriso xa Xikwembu xo tswalana, swi vuriwe endzhaku ka Ndhambhi ya le sikwini ra Nowa. Langutelo ra Xikwembu hi vuxaka bya rimbewu lebyi nga enawini a ri hundzukanga.)

1 Kor. 7:2-5: “Hikwalaho ka leswi vuoswi byi nga tala, wanuna un’wana ni un’wana a a ve ni nsati loyi a nga wa yena, ni wansati un’wana ni un’wana a a ve ni nuna loyi a nga wa yena. Nuna a a nyike nsati leswi swi nga fanelo ya yena, swi va tano na yena nsati eka nuna wa yena. . . . Mi nga tshuki mi alelana, ehandle ka loko kumbexana mi nga alelana nkarhinyana, ku ri hi ku twanana, . . . Sathana a nga tshuki a mi ringa hikwalaho ka ku tsandzeka ka n’wina ku tikhoma.” (Xisweswo ku kombisiwa leswaku lexi hoxeke i vuoswi, hayi vuxaka lebyi faneleke bya rimbewu bya wanuna ni nsati wakwe.)

Xana vuxaka bya rimbewu emahlweni ka vukati byi hoxile?

1 Tes. 4:3-8: “Ku rhandza ka Xikwembu hi loku: Hileswaku mi . . . fularhela vuoswi hinkwabyo. Un’wana ni un’wana wa n’wina a a tive ku hlayisa miri wa yena hi ndlela leyo tenga ni leyo lulama, ku nga ri hi ku navela loku hisaka, ku fana ni vamatiko lava nga tiviki Xikwembu. Emhakeni leyi, ku nga vi na loyi a dyohelaka makwavo, kumbe ku n’wi dyelela, hikuva Hosi i murihiseli eswilweni leswi hinkwaswo, hilaha hi nga mi byela khale ni ku mi tsundzuxa swinene hakona. Hikuva Xikwembu a xi hi vitanelanga ku hanya ethyakeni, kambe eku tengeni. Hikokwalaho, loyi a alaka xitsundzuxo lexi, a nga soli munhu, kambe ú sola Xikwembu lexi xi mi nyikaka Moya wa xona lowo Kwetsima.” (Rito ra Xigriki por·neiʹa, leri hundzuluxeriweke ri va “vuoswi,” ri vula vuxaka bya rimbewu exikarhi ka vanhu lava nga tekanangiki, nakambe ri vula ku va vanhu lava nga evukatini va va ni vuxaka bya rimbewu ni van’wana lava nga riki vanghana va vona va vukati.)

Ef. 5:5: “Ku hava munhu ni un’we la nga ta averiwa ndzhaka eMfun’weni wa Kriste ni wa Xikwembu, loko a ri la oswaka, kumbe la endlaka swa thyaka, kumbe la nga ni makwanga, ku nga ku gandzela swikwembu swa hava.” (Leswi a swi vuli swona leswaku un’wana ni un’wana loyi khale a a ri muoswi a nge yi kumi mikateko ya Mfumo wa Xikwembu, kambe u fanele ku tshika mahanyelo wolawo leswaku a ta amukeriwa hi Xikwembu. Vona 1 Vakorinto 6:9-11.)

Xana Bibele ya swi amukela ku tshama swin’we tanihi nuna na nsati kambe mi nga tekananga hi nawu?

Vona matluka 337-9, ehansi ka nhloko-mhaka leyi nge “Vukati.”

Bibele yi ri yini hi vusodoma?

Rhom. 1:24-27: “Xikwembu xi va nyiketile ethyakeni ra ku navela ka timbilu ta vona, va kondza va endlana swilo swa tingana emirini wa vona. . . . Xikwembu xi va nyiketile eku naveleni loku khomisaka tingana; vavasati va vona va tshikile mikhuva ya vona ya ntumbuluko, hi ku yi endla leyi lwaka ni ntumbuluko; hi mukhuva wolowo, na vona vavanuna, va tshikile ku hanya ni vasati va vona hi nawu wa ntumbuluko, kutani va hisiwa hi ku navelana hi xivona, hileswaku vavanuna va endla leswi khomisaka tingana ni vavanuna-kulobye, kutani va tivangela ku biwa loku ringanaka vuhunguki bya vona.”

1 Tim. 1:9-11: “Milawu a yi vekeriwanga lava lulameke, kambe yi vekeriwile lavo homboloka ni lava tiarisaka; yi endleriwile lava nga chaviki Xikwembu, ni lava dyohaka, . . . ni vaoswi, ni vavanuna lava endlaka swa tingana ni vavanuna-kulobye, . . . ni lava endlaka hinkwaswo leswi hambaneke ni dyondzo leyi nga yona ya xiviri. Dyondzo ya kona yi yelana ni Evhangeli leyi vekiweke emavokweni ya mina, leyi twarisaka ku kwetsima ka Xikwembu, xihlovo xa minkateko.” (Ringanisa Levhitika 20:13.)

Yuda 7: “Sodoma na Gomora, ni miti leyi a yi ri kusuhi na kona, . . . [yi tinyiketele] eku naveleni ka swa manyala: Miti leyi sweswi yi endliwile xitsundzuxo hi ku biwa yi hisiwa hi ndzilo lowu nga heriki.” (Vito leri nge Sodoma ri ve xisekelo xa rito leri nge “vusodoma,” leri hakanyingi ri vulaka vuxaka bya rimbewu exikarhi ka vanhu va rimbewu leri fanaka. Ringanisa Genesa 19:4, 5, 24, 25.)

Hi rihi langutelo ra Vakreste va ntiyiso eka lava a va ri vasodoma khale?

1 Kor. 6:9-11: “Loko ti ri timbhisa, ni lava gandzelaka swikwembu swa hava, ni vaoswi, ni vavanuna lava endlaka swa tingana ni vavanuna-kulobye, . . . va nga ka va nga dyi ndzhaka ya Mfumo wa Xikwembu. Hi leswi van’wana va n’wina a mi ri swona; kambe sweswi mi basisiwile, naswona mi endliwile lava hlawulekeke ni lava lulameke, hi vito ra Hosi Yesu Kriste ni Moya wa Xikwembu xa hina.” (Ku nga khathariseki swilo sweswo swa khale, loko vanhu sweswi va tshike swiendlo sweswo swa khale leswi nga tengangiki, va tirhisa mimpimanyeto ya Yehovha yo lulama ivi va kombisa ripfumelo eka lunghiselelo rakwe ra ku rivaleriwa swidyoho hi vito ra Kreste, va nga va ni xiyimo lexi tengeke emahlweni ka Xikwembu. Loko se va hundzukile, va nga amukeriwa evandlheni ra Vukreste.)

Vakreste va ntiyiso va swi tiva leswaku hambi ku ri ku navela ko biha loku dzimeke timintsu, ku katsa ni loku ku nga ha vaka ku vangiwe hi xitekela, kumbe loku katsaka nsusumeto wa miri kumbe xiyimo xa ndhawu, swi nga koteka leswaku ku suka eka vanhu lava va lavaka ku tsakisa Yehovha hakunene. Hi ntumbuluko mintlhaveko ya van’wana yi khumbeka hi ku hatlisa. Kumbexana eminkarhini leyi hundzeke ku hlundzuka a swo va engatini; kambe ku tiva ku rhandza ka Xikwembu, ku navela ku xi tsakisa ni ku pfuniwa hi moya wa xona swi va pfuna ku hlakulela moya wa ku tikhoma. Munhu a nga ha va a godzomberiwe hi xihoko, kambe hi nsusumeto lowunene a nga tshika ku nwa, xisweswo a papalata ku va xidakwa. Hi ku fanana, munhu a nga ha titwa a tsakela swinene vanhu va rimbewu leri fanaka, kambe hi ku yingisa ndzayo ya Rito ra Xikwembu, a nga tshama a tengile eka swiendlo swa vusodoma. (Vona Vaefesa 4:17-24.) Yehovha a nga hi pfumeleli ku hambeta hi anakanya leswaku ku tikhoma ko biha entiyisweni a swi vuli nchumu; hi musa ni hi ku tiyisa u hi tsundzuxa hi vuyelo bya kona, a nyikela mpfuno lowukulu eka lava va lavaka ku “[hluvula] hanyelo ra [vona] ra khale ni mintirho ya rona . . . [va ambala] munhu wa hanyelo lerintshwa.”—Kol. 3:9, 10.

Xana langutelo ra Bibele hi rimbewu ri nga va ri hundzeriwe hi nkarhi naswona ri sivela-sivela swi nga fanelanga?

1 Tes. 4:3-8: “Ku rhandza ka Xikwembu hi loku: Hi leswaku mi . . . fularhela vuoswi hinkwabyo. . . . Hikokwalaho, loyi a alaka xitsundzuxo lexi, a nga soli munhu, kambe ú sola Xikwembu lexi xi mi nyikaka Moya wa xona lowo Kwetsima.” (Langutelo ra Bibele hi vuxaka bya rimbewu a ko va nchumu lowu sunguriweke hi vanhu vo karhi lava hanyeke emalembeni yo tala lama hundzeke. Ri huma eka Muvumbi wa vanhu; ri swi veka erivaleni leswi swi lavekaka leswaku munhu a amukeriwa hi yena; nakambe ri nyikela vukongomisi lebyi hoxaka xandla eka mindyangu leyi tshamisekeke kun’we ni vuxaka lebyinene, lebyi tsakisaka ehandle ka ndyangu. Lava va tirhisaka ndzayo leyi va tisirhelela eka swiphiqo leswikulu emintlhavekweni ni le mavabyini lama nyenyetsaka lama fambisanaka ni vuoswi. Ndzayo ya Bibele yi le nkarhini hakunene eku hlangavetaneni ni swilaveko swa lava va lavaka ripfalo leri tengeke emahlweni ka Xikwembu, ni vutomi lebyi nga riki na gome leri nga lavekiki.)

Loko Munhu A Ku—

‘U byi languta njhani vusodoma?’

U nga ha hlamula u ku: ‘Ndzi byi languta hi laha swi kombisiweke ha kona eBibeleni. Ndza tshemba leswaku leswi yi swi vulaka i swa nkoka swinene ku tlula mianakanyo yihi na yihi ya munhu, hikuva yi hi nyika mianakanyo ya Muvumbi. (1 Kor. 6:9-11) Xiya leswaku van’wana va lava va veke Vakreste eku sunguleni a va endla vusodoma. Kambe hikwalaho ka ku rhandza ka vona Xikwembu, va cincile hi ku pfuniwa hi moya wa xona.’

Kumbexana u nga ha ku: ‘Ku hlamula sweswo, ndzi nga vula leswaku ndzi xiye leswaku vo tala lava va ma rhandzaka ngopfu mahanyelo ya vusodoma a va pfumeli leswaku Bibele i Rito ra Xikwembu. Xana wena u yi languta njhani Bibele?’ Loko munhu wa kona a vula leswaku u ni ripfumelo eBibeleni, kumbexana u nga ha engetela u ku: ‘Vusodoma a hi xiendlo lexintshwa. Bibele yi ri hlamusela hi ku kongoma langutelo ra Yehovha Xikwembu leri nga hundzukiki. (Kumbexana tirhisa rungula leri nga eka matluka 229-31.)’ Loko munhu a tikomba a kanakana vukona bya Xikwembu kumbe a kanakana Bibele, u nga ha engetela u ku: ‘Loko Xikwembu a xi nga ri kona, swi le rivaleni leswaku a hi nga ta tihlamulela eka xona, kutani a hi ta hanya hi ku rhandza ka hina. Kutani xivutiso xa nkoka hi lexi nge, Xana Xikwembu xi kona, naswona xana hi xona xi nga ndzi vumba [kumbexana u nga ha tlhela u ku, Xana Bibele yi huhuteriwe hi Xikwembu]? (Tirhisa mianakanyo leyi nga eka matluka 409-15 kumbe 39-48.)’