Ndzima Ya Vumune
Yindlu Ya Yehovha Yi Tlakuseriwa Ehenhla
1, 2. Hi wahi marito lama tsariweke ekhumbini leri nga emahlweni ka miako ya Nhlangano wa Matiko, naswona ma huma kwihi?
“VA TA fula mabanga ya vona ma va swikomu. Kutani matlhari ya vona ma va swikhutulo: tiko a ri nge tlakuseli tiko rin’wana banga. Naswona a va nge he dyondzi nyimpi.” Marito lawa ma tsariwe ekhumbini leri nga emahlweni ka miako ya Nhlangano wa Matiko eDorobeni ra New York. Se ku hundze makume yo tala ya malembe swi nga tiviwi leswaku marito wolawo ma tshahiwe kwihi. Tanihi leswi xikongomelo xa Nhlangano wa Matiko ku nga ku fikelela ku rhula emisaveni hinkwayo, a swi olova ku vula leswaku marito lawa a ma huma eka lava va simekeke Nhlangano wa Matiko, hi 1945.
2 Hambiswiritano, hi 1975 khumbi rero ri kovotliwile ku tsariwa vito leri nge Esaya ekusuhi ni marito lawa. Hikwalaho swi ve erivaleni leswaku marito lawa a ma ri ya tolweni wa masiku. Entiyisweni, ma tsariwe tanihi vuprofeta eka malembe yo tlula 2 700 lama hundzeke, sweswi ma kumeka eka ndzima ya vumbirhi ya buku ya Esaya. Ku ringana magidi ya malembe, varhandzi va ku rhula va anakanyisise hi leswi Esaya a swi vuleke ka ha ri emahlweni, leswaku a swi ta endlekisa ku yini naswona rini. A xa ha ri kona xilaveko xa ku tivutisa. Namuntlha hi ku vona hi mahlo ku hetiseka lokukulu ka vuprofeta lebyi bya khale.
3. Hi wahi matiko lawa ma fulaka mabanga ya wona ma va swikomu?
3 Hi wahi matiko lawa ma fulaka mabanga ya wona ma va swikomu? Kunene, a hi matiko ni tihulumendhe ta manguva lawa ta tipolitiki. Ku fikela sweswi matiko lawa ma endle mabanga kumbe matlhari, leswaku ma lwa ha wona ni ku hlayisa “ku rhula” hi ku tirhisa matlhari. Kahle-kahle, nkarhi hinkwawo matiko ma voyamele eku fuleni ka swikomu swi va mabanga! Vuprofeta bya Esaya byi hetisisiwa hi lava va yimelaka matiko hinkwawo, vanhu lava gandzelaka Yehovha, “Xikwembu xa ku rhula.”—Vafilipiya 4:9.
Matiko Lama Khitikanelaka eVugandzerini Byo Tenga
4, 5. Xana tindzimana to sungula ta Esaya ndzima 2 ti boxa yini ka ha ri emahlweni, naswona i yini lexi kandziyisaka ku tshembeka ka marito wolawo?
4 Ndzima 2 ya Esaya yi sungula hi marito lawa: “Nchumu lowu Esaya n’wana wa Amotsi a wu voneke malunghana na Yuda na Yerusalema: Exiphen’wini xo hetelela xa masiku ntshava ya yindlu ya Yehovha yi ta simekiwa yi tiya ehenhla ka tintshava, kunene yi ta tlakuseriwa ehenhla ka switsunga; kutani matiko hinkwawo ma fanele ma khitikanela eka yona.”—Esaya 2:1, 2.
5 Xiya leswaku leswi Esaya a swi profetaka a hi ku kumbetela ntsena. Esaya u kongomisiwa ku tsala swiendlakalo leswi ‘nga ta endleka’—a swi nge tsandzeki. Xin’wana ni xin’wana lexi Yehovha a nga ni xikongomelo xo xi endla xa “humelela hakunene.” (Esaya 55:11) Hikwalaho, leswaku xi kandziyisa ku tiya ka xitshembiso xa xona, Xikwembu xi huhutele muprofeta Mikiya, loyi a a hanya enkarhini wa Esaya, leswaku ebukwini yakwe a tsala vuprofeta lebyi fanaka ni lebyi andlariweke eka Esaya 2:2-4.—Mikiya 4:1-3.
6. Xana vuprofeta bya Esaya byi hetiseka rini?
6 Xana vuprofeta lebyi bya Esaya byi ta hetiseka rini? “Exiphen’wini xo hetelela xa masiku.” New International Version yi hlayekisa xileswi: “Emasikwini ya makumu.” Matsalwa ya Vukreste ya Xigriki ya swi boxe ka ha ri emahlweni swilo leswi a swi ta kombisa nkarhi lowu. Swin’wana swa swona i tinyimpi, ku tsekatseka ka misava, mintungu, ku pfumaleka ka swakudya ni “minkarhi ya mangava leyi swi nonon’hwaka ku langutana na yona.”a (2 Timotiya 3:1-5; Luka 21:10, 11) Ku hetiseka ka vuprofeta byo tano ku nyika vumbhoni lebyikulu bya leswaku hi hanya “exiphen’wini xo hetelela xa masiku,” masiku yo hetelela ya mafambiselo lawa ya misava. Kutani, hilaha ku twalaka hi nga langutela leswaku leswi Esaya a swi vuleke ka ha ri emahlweni swi fanele swi hetiseka enkarhini wa hina.
Ntshava Yo Gandzela Eka Yona
7. Xana Esaya u nyike nhlamuselo yihi ya vuprofeta?
7 Hi marito ma nga ri mangani, Esaya u nyika nhlamuselo leyinene ya vuprofeta. Hi vona ntshava yo tlakuka, enhlohlorhini ya yona ku ri ni yindlu yo vangama, tempele ya Yehovha. Ntshava leyi yi lehe ku tlula tintshava ni switsunga leswi nga ekusuhi na yona. Kambe, a yi rhurhumerisi kumbe ku chavisa; ya rhandzeka. Vanhu va matiko hinkwawo va tsakela ku tlhandlukela entshaveni ya yindlu ya Yehovha; va khitikanela eka yona. Swa olova ku vona mhaka leyi hi mahlo ya mianakanyo, kambe yi vula yini?
8. (a) Xana switsunga ni tintshava a swi fambisana na yini esikwini ra Esaya? (b) Xana ku khitikanela ka matiko eka “ntshava ya yindlu ya Yehovha” swi fanekisela yini?
8 Emasikwini ya Esaya switsunga ni tintshava hakanyingi a swi fambelana ni vugandzeri. Hi xikombiso, a swi ri tindhawu ta vugandzeri bya swifaniso swa hava ni ta vukwetsimelo bya swikwembu swa mavunwa. (Deteronoma 12:2; Yeremiya 3:6) Hambiswiritano, yindlu kumbe tempele ya Yehovha a yi sasekisa nhlohlorhi ya Ntshava ya Moriya eYerusalema. Vaisrayele vo tshembeka a va ya eYerusalema kanharhu hi lembe kutani va tlhandlukela eNtshaveni ya Moriya va ya gandzela Xikwembu xa ntiyiso. (Deteronoma 16:16) Hikwalaho ku khitikanela ka matiko eka “ntshava ya yindlu ya Yehovha” swi fanekisela ku hlengeletana ka vanhu vo tala evugandzerini bya ntiyiso.
9. Xana “ntshava ya yindlu ya Yehovha” yi yimela yini?
9 Ina, namuntlha vanhu va Xikwembu a va hlengeletani entshaveni ya xiviri leyi nga ni tempele leyi akiweke hi maribye. Tempele ya Yehovha eYerusalema yi lovisiwe hi mavuthu ya Rhoma hi 70 C.E. Handle ka sweswo, muapostola Pawulo u swi veke erivaleni leswaku tempele ya le Yerusalema ni tabernakela leyi a yi ri kona emahlweni ka yona a swi fanekisela swo karhi. A swi fanekisela nchumu wa xiviri lowukulu, wa moya, “ntsonga wa ntiyiso, lowu yimisiweke hi Yehovha, ku nga ri hi munhu.” (Vaheveru 8:2) Ntsonga wolowo wa moya i lunghiselelo ra ku gandzela Yehovha, hikwalaho ka xitlhavelo xa nkutsulo xa Yesu Kreste. (Vaheveru 9:2-10, 23) Hi ku pfumelelana ni leswi, “ntshava ya yindlu ya Yehovha” leyi boxiwaka eka Esaya 2:2 yi yimela vugandzeri byo tenga lebyi tlakukeke bya Yehovha enkarhini wa hina. Lava va amukelaka vugandzeri lebyi tengeke a va hlengeletani endhawini yo karhi hi xiviri; va hlengeletana hi ku gandzela hi vun’we.
Ku Tlakusiwa Ka Vugandzeri Lebyi Tengeke
10, 11. Xana vugandzeri bya Yehovha byi tlakusiwile namuntlha hi mongo wihi?
10 Muprofeta u vula leswaku “ntshava ya yindlu ya Yehovha,” kumbe vugandzeri lebyi tengeke, yi ta “simekiwa yi tiya ehenhla ka tintshava” yi tlhela yi “tlakuseriwa ehenhla ka switsunga.” Khale swinene Esaya a nga si va kona, Hosi Davhida u tlhandlukise areka ya ntwanano eNtshaveni ya Siyoni eYerusalema, ndhawu leyi a yi tlakuke timitara ta 760 ehenhla ka vuandlalo bya lwandle. Areka yoleyo yi tshame kona kukondza yi rhurhiseriwa etempeleni leyi hetiweke, eNtshaveni ya Moriya. (2 Samuwele 5:7; 6:14-19; 2 Tikronika 3:1; 5:1-10) Xisweswo, esikwini ra Esaya, areka yo kwetsima se a yi tlakusiwile hi xiviri, yi vekiwa etempeleni, eka xiyimo lexi a xi ri ehenhla swinene ku tlula switsunga leswi a swi ri kona ekusuhi, leswi a swi tirhiseriwa vugandzeri bya mavunwa.
11 Ina, hi ndlela ya moya, ku sukela khale vugandzeri bya Yehovha a byi tlakukile swinene eka swiendlo swa vukhongeri swa lava tirhelaka swikwembu swa mavunwa. Hambiswiritano, esikwini ra hina Yehovha u tlakusele vugandzeri byakwe etilweni, ehenhla ka mixaka hinkwayo ya vugandzeri lebyi thyakeke, ina, ku tlula “switsunga” hinkwaswo ni le “henhla ka tintshava” hinkwato. Hi ndlela yihi? Ngopfu-ngopfu hi ku hlengeletiwa ka lava lavaka ku n’wi gandzela hi “moya ni ntiyiso.”—Yohane 4:23.
12. Xana “vana va mfumo” i vamani, naswona hi kwihi ku hlengeletiwa loku veke kona?
12 Kreste Yesu u vule leswaku “makumu ya mafambiselo lawa ya swilo” i nkarhi wa ntshovelo laha tintsumi ti nga ta hlengeleta “vana va mfumo”—lava nga ni ntshembo wa ku fuma na Yesu eku vangameni ka le tilweni. (Matewu 13:36-43) Ku sukela hi 1919, Yehovha u tiyise “lava saleke” eka vana lava leswaku va tirha swin’we ni tintsumi entshovelweni. (Nhlavutelo 12:17) Xisweswo, xo sungula, “vana va mfumo,” vamakwavo va Yesu lava totiweke, i vana lava hlengeletiwaka. Kutani, va hlanganyela entirhweni lowu engetelekeke wo tshovela.
13. Xana Yehovha u ma katekise njhani masalela lama totiweke?
13 Enkarhini lowu wa ntshovelo, Yehovha u ye emahlweni a pfuna masalela lama totiweke leswaku ma twisisa ni ku tirhisa Rito ra yena, ku nga Bibele. Sweswo na swona swi hoxe xandla eku tlakuseni ka vugandzeri lebyi tengeke. Hambileswi ‘munyama wu funengetaka misava, ni ku dzwihala lokukulu ku funengetaka vanhu va matiko,’ vatotiwa va ‘voninga kukota mavoningo’ exikarhi ka vanhu, tanihi leswi va basisiweke ni ku tengisiwa hi Yehovha. (Esaya 60:2; Vafilipiya 2:15) “[Hi ku] tala vutivi lebyi kongomeke bya ku rhandza ka xona hi vutlhari hinkwabyo ni ku twisisa ka moya,” lava va totiweke hi moya va “voninga ngopfu kukota dyambu emfun’weni wa Tata wa vona.”—Vakolosa 1:9; Matewu 13:43.
14, 15. Ku tlhandlekela eku hlengeletiweni ka “vana va mfumo,” hi kwihi ku hlengeleta loku veke kona, naswona xana Hagayi u swi vule njhani ka ha ri emahlweni?
14 Tlhandlakambirhi, ku ni van’wana lava khitikaneleke eka “ntshava ya yindlu ya Yehovha.” Leswi Yesu a va vitanaka “tinyimpfu tin’wana” ta yena, va ni ntshembo wa ku hanya hi masiku emisaveni leyi nga paradeyisi. (Yohane 10:16; Nhlavutelo 21:3, 4) Ku sukela hi va-1930, va humelele va ri magidi, kutani va khitikana va ri madzana ya magidi kasi sweswi i timiliyoni! Exivonweni lexi nyikiweke muapostola Yohane, va hlamuseriwa tanihi “ntshungu lowukulu, lowu a ku nga ri na munhu la kotaka ku wu hlaya, wu huma eka matiko hinkwawo ni tinyimba hinkwato ni vanhu hinkwavo ni tindzimi hinkwato.”—Nhlavutelo 7:9.
15 Muprofeta Hagayi i khale a vurile leswaku ku ta humelela ntshungu lowu lowukulu. U tsale a ku: “Hikuva Yehovha wa mavuthu u te, ‘Kan’we ntsena—hi nkarhinyana—ndzi ta ninginisa matilo ni misava ni lwandle ni misava leyi omeke. Ndzi ta ninginisa matiko hinkwawo, kutani swilo leswi navelekaka swa matiko hinkwawo [lava hlanganyelaka ni Vakreste lava totiweke evugandzerini lebyi tengeke] swi fanele swi nghena; ndzi ta tata yindlu leyi hi ku vangama,’ Yehovha wa mavuthu u vurile.” (Hagayi 2:6, 7) Vukona bya “ntshungu lowukulu” lowu wa ha kulaka ni vanakulobye lava totiweke swi tlakusa vugandzeri lebyi tengeke endlwini ya Yehovha, ina swa byi vangamisa. A ku si tshama ku va ni vanhu vo tala swonghasi lava hlanganeke evugandzerini byo tenga bya Xikwembu xa ntiyiso, naswona sweswo swi vangamisa Yehovha na Yesu Kreste, Hosi ya yena leyi vekiweke exiluvelweni. Hosi Solomoni u tsarile a ku: “Loko vanhu va tele, hosi ya saseka.”—Swivuriso 14:28.
Ku Tlakusiwa Ka Vugandzeri Hi Mahanyelo Ya Vanhu
16-18. Xana van’wana va hundzuke njhani leswaku va gandzela Yehovha hilaha ku amukelekaka?
16 Yehovha u fanele hi ku dzunisiwa hinkwako hikwalaho ka ku tlakusa vugandzeri lebyi tengeke enkarhini wa hina. Naswona, lava va n’wi tshinelelaka va ni lunghelo ra ku hlanganyela entirhweni lowu. Tanihi leswi swi lavaka ku tiyimisela leswaku munhu a khandziya ntshava, hilaha ku fanaka swi lava ku tiyimisela ku dyondza ni ku hanya hi ku ya hi mimpimanyeto yo lulama ya Xikwembu. Ku fana ni Vakreste eka lembe-xidzana ro sungula, malandza ya Xikwembu namuntlha ma siye mikhuva ni swiendlo leswi nga fambisaniki ni vugandzeri bya ntiyiso. Timbhisa, vagandzeri va swifaniso swa hava, vaoswi, vayivi, vanhu va makwanga, swidakwa ni van’wana va hundzule tindlela ta vona kutani va “hlantswiwile [va] basa” emahlweni ka Xikwembu.—1 Vakorinto 6:9-11.
17 Hi ni xikombiso xa xiviri xa nhwanyana un’wana loyi a tsaleke a ku: “Ndzi tshame ndzi lahleka, a ndzi nga ha ri na ntshembo. A ndzi hanya vutomi bya manyala ni vudakwa. A ndzi ri ni mavabyi lama tluletiwaka hi rimbewu. Naswona a ndzi xavisa swidzidzirisi, ndzi nga ri na mhaka na nchumu.” Endzhaku ko dyondza Bibele, u endle mindzulamiso leyikulu leswaku vutomi byakwe byi pfumelelana ni mimpimanyeto ya Xikwembu. Sweswi u ri: “Ndzi ni ku rhula ka mianakanyo, ndza tixixima, ndzi ni ntshembo hi vumundzuku, ndzi ni ndyangu wa xiviri naswona ku tlula hinkwaswo, ndzi ni vuxaka ni Tata wa hina, Yehovha.”
18 Hambiloko hi ri eka xiyimo lexi amukelekaka eka Yehovha, hinkwerhu hi fanele hi tlakusa vugandzeri lebyi tengeke hi ku byi rhangisa emahlweni ka vutomi bya hina. Eka magidi ya malembe lama hundzeke, hi ku tirhisa Esaya, Yehovha u phofule ntshembo wakwe wa leswaku ku ta va ni vunyingi lebyi namuntlha byi hisekelaka ku endla vugandzeri byakwe byi va mhaka ya nkoka evuton’wini bya vona. Xana u un’wana wa vona?
Vanhu Lava Dyondzisiwaka Ndlela Ya Yehovha
19, 20. Xana vanhu va Xikwembu va dyondzisiwa yini, naswona kwihi?
19 Esaya u hi byela swo tala hi lava va amukelaka vugandzeri bya ntiyiso namuntlha. U ri: “Kunene vanhu vo tala va ta famba va ri karhi va ku: ‘Tanani, a hi tlhandlukeleni entshaveni ya Yehovha, endlwini ya Xikwembu xa Yakobe; kutani u ta hi letela tindlela ta yena, hi ta famba emintileni ya yena.’ Hikuva nawu wu ta huma eSiyoni ni rito ra Yehovha ri ta huma eYerusalema.”—Esaya 2:3.
20 Yehovha a nga va tshiki vanhu vakwe va pepetseka kukota tinyimpfu leti lahlekeke. Hi ku tirhisa Bibele ni tibuku leti sekeriweke eBibeleni, u va nyika “nawu” wakwe ni “rito” rakwe leswaku va dyondza tindlela ta yena. Vutivi lebyi byi va pfuna leswaku va “famba emintileni ya yena.” Hi timbilu leti nga ni ku tlangela ni hi ku pfumelelana ni nkongomiso wa Xikwembu, va vulavurisana hi tindlela ta Yehovha. Va hlengeletana emintsombanweni leyikulu ni hi mintlawa leyitsongo—eTiholweni ta Mfumo ni le makaya ya vamakwavo—leswaku va yingisa ni ku dyondza tindlela ta Xikwembu. (Deteronoma 31:12, 13) Xisweswo va tekelela ntila wa Vakreste vo sungula, lava a va hlengeletana leswaku va khutazana ni ku tiyisana leswaku va kula “erirhandzwini ni le mintirhweni leyinene.”—Vaheveru 10:24, 25.
21. Xana malandza ya Yehovha ma endla ntirho wihi?
21 Va rhamba van’wana leswaku va ‘tlhandlukela’ evugandzerini lebyi tlakukeke bya Yehovha Xikwembu. Kunene leswi swi pfumelelana ni xileriso lexi Yesu a xi nyikeke vadyondzisiwa vakwe a nga si tlhandlukela etilweni! U va byerile a ku: “Hikokwalaho fambani mi ya endla vanhu va matiko hinkwawo va va vadyondzisiwa, mi va khuvula hi vito ra Tatana ni ra N’wana ni ra moya lowo kwetsima, mi va dyondzisa ku hlayisa swilo hinkwaswo leswi ndzi mi leriseke swona.” (Matewu 28:19, 20) Hi ku titsongahata Timbhoni ta Yehovha ti ya emahlweni emisaveni hinkwayo ti dyondzisa ni ku endla vadyondzisiwa, ti va khuvula, hi ku pfuniwa hi Xikwembu.
Mabanga Ma Va Swikomu
22, 23. Xana i yini leswi Esaya 2:4 yi swi vulaka ka ha ri emahlweni, naswona mutirheli un’wana wa Nhlangano wa Matiko u vule yini ha swona?
22 Sweswi hi nghena eka ndzimana leyi landzelaka, leyi xiphemu xa yona xi tsariweke ekhumbini leri nga emahlweni ka miako ya Nhlangano wa Matiko. Esaya wa tsala: “Kunene u ta avanyisa exikarhi ka matiko, a lulamisa timhaka ta vanhu vo tala. Kutani va ta fula mabanga ya vona ma va swikomu ni mafumu ya vona ma va swikhutulo. Tiko a ri nge tlakuseli tiko rin’wana banga, naswona a va nge he dyondzi nyimpi.”—Esaya 2:4.
23 Ku endla sweswo a hi matlangwana. Federico Mayor, mulawuri-jenerala wa Nhlangano wa Dyondzo, Sayense ni Ndhavuko wa Nhlangano wa Matiko, u tshame a ku: “Vubihi hinkwabyo bya nyimpi, lebyi hi kombiwaka byona namuntlha hi michini yo komba swilo swa le kule, a byi va susumeteli vanhu ku herisa ku andza ka matlhari lamakulu ya nyimpi, lama hlayisiweke malembe-xidzana yo tala. Switukulwana swa namuntlha swi langutane ni ntirho wo tika, lowu vuriwaka hi Bibele wa ku ‘fula mabanga ya swona ma va swikomu’ ni ku hundzuka, swi tshika ku anakanya hi nyimpi—ku nga nchumu lowu veke kona ku sukela khale ka khaleni—kutani swi va ni mianakanyo ya ku rhula. Ku endla sweswo ku nga va nchumu lowunene ngopfu eka ‘vanhu va misava hinkwayo,’ naswona ku nga va ndzhaka leyinene ya vatukulu va hina.”
24, 25. Xana marito ya Esaya ma hetiseka eka vamani, naswona hi ndlela yihi?
24 Matiko hinkwawo ka wona ma nga ka ma yi fikeleli pakani leyi. Yi le henhla ka matimba ya wona. Marito ya Esaya ma hetisisiwa hi vanhu lava humaka eka matiko yo tala, lava hlanganeke evugandzerini byo tenga. Yehovha u ‘lulamise timhaka’ exikarhi ka vona. U dyondzise vanhu vakwe leswaku va hanyisana hi ku rhula. Ina, emisaveni leyi avaneke ni leyi nga ni madzolonga, hi ndlela yo fanekisela va fule “mabanga ya vona ma va swikomu ni mafumu ya vona ma va swikhutulo.” Njhani?
25 Hi xikombiso, a va hlanganyeli etinyimpini ta matiko. Loko Yesu a ri kusuhi ni ku dlayiwa, ku te vavanuna lava hlomeke va ta n’wi khoma. Loko Petro a humesa banga a lwela N’wini wakwe, Yesu u te eka yena: “Vuyisela banga ra wena endhawini ya rona, hikuva hinkwavo lava khomaka banga va ta lova hi banga.” (Matewu 26:52) Ku sukela enkarhini wolowo, lava fambaka emikondzweni ya Yesu va fule mabanga ya vona ma va swikomu naswona a va ma tirhisanga matlhari ku dlaya vanhu-kulobye ni ku seketela nyimpi hi tindlela tin’wana. Va ‘lavisisa ku rhula ni vanhu hinkwavo.’—Vaheveru 12:14.
Ku Lavisisa Tindlela Ta Ku Rhula
26, 27. Xana vanhu va Xikwembu va ‘lava ku rhula, va ku landzelela’ hi ndlela yihi? Nyika xikombiso.
26 Ku rhula ka vanhu va Xikwembu a ku vuli ku ala ku lwa nyimpi ntsena. Hambileswi va kumekaka ematikweni yo tlula 230 nileswi va nga va tindzimi ni mindhavuko yo hambana-hambana, va ni ku rhula. Marito lawa Yesu a ma byeleke vadyondzisiwa vakwe eka lembe-xidzana ro sungula, ma hetiseka manguva lawa eka vona, u te: “Hinkwavo va ta tiva leswaku mi vadyondzisiwa va mina, loko mi rhandzana.” (Yohane 13:35) Vakreste namuntlha i “vakondleteri va ku rhula.” (Matewu 5:9, nhlamuselo ya le hansi ya NW) Va “lav[a] ku rhula, [va] ku landzelela.” (1 Petro 3:11) Va hlayisiwa hi Yehovha, “Xikwembu lexi nyikaka ku rhula.”—Varhoma 15:33.
27 Ku ni swikombiso swo hlamarisa swa lava va dyondzeke ku va vakondleteri va ku rhula. Jaha rin’wana ri tsala leswi hi ta vutomi bya rona ra ha ri ritsongo: “Xiyimo xo nonon’hwa xi ndzi dyondzise ku tilwela. Xi ndzi dyondzise ku va ni tihanyi ni ku tshama ndzi tsuvile hikwalaho ka vutomi. A ndzi tshamela ku lwa. Siku ni siku, a ku va ni n’wana loyi ndzi lwaka na yena emugangeni wa ka hina, minkarhi yin’wana hi swibakela, minkarhi yin’wana hi maribye kumbe mabodlhela. Ndzi kule ndzi ri munhu wo kariha ngopfu.” Hambiswiritano, eku heteleleni ri xi amukerile xirhambo xa ku tlhandlukela “entshaveni ya yindlu ya Yehovha.” Ri dyondze tindlela ta Xikwembu, kutani ri va nandza wa Xikwembu wo rhula.
28. Xana Vakreste va nga endla yini leswaku va landzelela ku rhula?
28 Malandza yo tala ya Yehovha a ma kulanga ma ri ni vukarhi byo tano. Kambe, hambi ku ri eka swilo leswitsongo—hi swiendlo swa musa, ku rivalela ni ntwela-vusiwana—ma tikarhatela ku va ni ku rhula ni van’wana. Hambileswi ma nga hetisekangiki, ma lwela ku tirhisa ndzayo ya Bibele leyi nge, “hambetani mi lehiselana mbilu ni ku rivalelana hi ku ntshunxeka loko un’wana a ri ni xivangelo xa ku vilerisiwa hi un’wanyana.”—Vakolosa 3:13.
Vumundzuku Bya Ku Rhula
29, 30. Xana hi wihi ntshembo lowu misava yi nga na wona?
29 Yehovha u endle nchumu wo hlamarisa “exiphen’wini xo hetelela xa masiku.” Eka matiko hinkwawo u hlengelete vanhu lava lavaka ku n’wi tirhela. U va dyondzise ku famba etindleleni takwe, etindleleni ta ku rhula. Hi vona lava va nga ta pona “nhlomulo lowukulu” lowu taka kutani va nghena emisaveni leyintshwa leyi nga ni ku rhula laha nyimpi yi nga ta heriseriwa makumu.—Nhlavutelo 7:14.
30 Mabanga—matlhari—a ma nge he vi kona. Mupisalema u tsale hi ta nkarhi wolowo a ku: “N’wina vanhu tanani, vonani swiendlo swa Yehovha, ndlela leyi a vekeke ha yona swilo leswi hlamarisaka emisaveni. U herisa tinyimpi ku ya fika emakumu ya misava. Vurha u byi tshova hi le xikarhi naswona u tshovelela fumu; tigolonyi u ti hisa endzilweni.” (Pisalema 46:8, 9) Hi ku ya hi ku langutela koloko, xikhutazo xa Esaya lexi landzelaka xa faneleka namuntlha ku fana ni le nkarhini lowu a xi tsaleke ha wona: “N’wina vanhu va yindlu ya Yakobe, tanani hi ta famba eku vonakaleni ka Yehovha.” (Esaya 2:5) Ina, ku vonakala ka Yehovha a ku voninge ndlela ya hina sweswi, kutani hi ta famba endleleni yakwe hi masiku.—Mikiya 4:5.
[Nhlamuselo ya le hansi]
a Vona buku leyi nge Vutivi Lebyi Yisaka eVuton’wini Lebyi Nga Heriki, ndzima 11, “Lawa I Masiku Ya Makumu!,” leyi humesiweke hi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.