Swikombo Swa Mikandziyiso Leyi Nga Eka Xiyimiso Xa Mihlangano Xa Mahanyelo Ni Ntirho
FEBRUARY 5-11
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | MATEWU 12-13
“Xifaniso Xa Koroni Ni Mfava”
(Matewu 13:24-26) A va vekela xifaniso xin’wana, a ku: “Mfumo wa matilo wu fana ni munhu la haxeke mbewu leyinene ensin’wini yakwe. 25 Loko vanhu va ha etlele, nala wakwe a ta kutani a haxa mfava exikarhi ka koroni, kutani a suka. 26 Loko khava ri rhumbuka, ri tswala, ku humelele ni mfava.
“Maswivo, Ndzi Na N’wina Masiku Hinkwawo”
2 Swiendlakalo leswi humeleleke ensin’wini ya murimi swi kombisa ndlela leyi Yesu a a ta va hlengeleta ha yona vanhu lava fanaka ni koroni, ku nga Vakreste lava totiweke lava nga ta fuma na yena eMfun’weni wakwe, ni leswaku a a ta va hlengeleta rini. Ku byala ku sungule hi Pentekosta ya 33 C.E. Ku hlengeleta ku ta hela loko vatotiwa lava nga ta va va ha hanya emakumu ya mafambiselo lawa ya swilo va funghiwa ro hetelela kutani va tekeriwa etilweni. (Mat. 24:31; Nhlav. 7:1-4) Loko munhu a ri ehenhla ka ntshava u kota ku vona ndhawu hinkwayo leyi n’wi rhendzeleke, hilaha ku fanaka xifaniso lexi xi hi endla hi swi twisisa kahle swiendlakalo leswi a swi ta humelela emalembeni ya kwalomu ka 2 000. Hi swihi swiendlakalo leswi hi swi twisisaka leswi fambisanaka ni Mfumo? Xifaniso lexi xi vulavula hi nkarhi wa ku byala, wa ku kula ni wa ku tshovela. Xihloko lexi xi ta dzika ngopfu eka nkarhi wa ku tshovela.
EHANSI KA NSIRHELELO LOWUKULU WA YESU
3 Eku sunguleni ka lembexidzana ra vumbirhi C.E., ‘ku humelele mfava’ loko Vakreste va mavunwa va sungula ku vonaka emisaveni leyi fanaka ni nsimu. (Mat. 13:26) Hi lembexidzana ra vumune, Vakreste lava fanaka ni mfava se a va tale ku tlula Vakreste lava totiweke. Tsundzuka leswaku exifanisweni, mahlonga ma kombele n’wini wa wona leswaku a ma pfumelela ku tsuvula mfava. (Mat. 13:28) N’wini wa wona u te yini?
(Matewu 13:27-29) “Kutani mahlonga ya n’wini wa yindlu ma ta ivi ma ku eka yena, ‘N’wini wa hina, xana a wu haxanga mbewu leyinene ensin’wini ya wena? Kutani, xana swi tisa ku yini leswaku ku va ni mfava?’ 28 A ku eka vona, ‘Leswi swi endliwe hi munhu, la nga nala.’ Va ku eka yena, ‘Kutani, xana u lava leswaku hi huma hi ya wu hlengeleta?’ 29 A ku, ‘E-e; leswaku mi nga tshuki mi simula ni koroni, loko mi hlengeleta mfava.
“Maswivo, Ndzi Na N’wina Masiku Hinkwawo”
4 Loko Yesu a vulavula hi koroni ni mfava u te: “Swi tshikeni swi kula haswimbirhi kukondza ku fika ntshovelo.” Xileriso lexi xi kombisa leswaku ku sukela hi lembe-xidzana ro sungula ku ta fikela namuntlha, a ku ri ni Vakreste vo karhi lava totiweke lava fanaka ni koroni laha misaveni. Mhaka yoleyo yi tiyisekisiwa hi leswi Yesu a swi byeleke vadyondzisiwa vakwe endzhakunyana a ku: “Ndzi na n’wina masiku hinkwawo ku fikela emakumu ka mafambiselo ya swilo.” (Mat. 28:20) Kutani Vakreste lava totiweke a va ta sirheleriwa hi Yesu masiku hinkwawo ku ya fika enkarhini wa makumu. Hambiswiritano, tanihi leswi Vakreste lava fanaka ni mfava va andzeke ngopfu ku va tlula, a hi tiyiseki leswaku i vamani lava a va wela eka vanhu lava fanaka ni koroni enkarhini wolowo wo leha. Kambe, loko ka ha sele makume ya malembe leswaku ku sungula nkarhi wo tshovela, vanhu lava fanaka ni koroni va ye va vonaka. Sweswo swi endlekise ku yini?
(Matewu 13:30) Swi tshikeni swi kula haswimbirhi kukondza ku fika ntshovelo; kutani hi nguva ya ntshovelo ndzi ta byela vatshoveri ndzi ku, Sungulani hi ku hlengeleta mfava mi wu boha wu va tinyandza leswaku mi wu hisa, endzhaku ka sweswo mi hlengeleta koroni mi yi nghenisa exitlatini xa mina.’”
“Maswivo, Ndzi Na N’wina Masiku Hinkwawo”
10 Xo sungula, ku hlengeleta mfava. Yesu u te: “Hi nguva ya ntshovelo ndzi ta byela vatshoveri ndzi ku, Sungulani hi ku hlengeleta mfava mi wu boha wu va tinyandza.” Endzhaku ka 1914, tintsumi ti sungule ku “hlengeleta” Vakreste lava fanaka ni mfava hi ku va hambanisa ni vatotiwa, ku nga “vana va mfumo.”—Mat. 13:30, 38, 41.
11 Loko ntirho wo hlengeleta wu ri karhi wu ya emahlweni, ku hambana exikarhi ka mintlawa leyimbirhi ku ye ku vonaka swinene. (Nhlav. 18:1, 4) Hi 1919, swi ve erivaleni leswaku Babilona Lonkulu se a a wile. I yini leswi ngopfungopfu a swi hambanisa Vakreste va ntiyiso eka va mavunwa? I ntirho wo chumayela. Lava a va rhangela exikarhi ka Swichudeni swa Bibele va sungule ku swi veka erivaleni leswaku hinkwavo evandlheni va fanele va chumayela hi Mfumo. Hi xikombiso, xiphephana lexi nge To Whom the Work Is Entrusted, lexi kandziyisiweke hi 1919, xi khutaze Vakreste hinkwavo lava totiweke leswaku va chumayela hi yindlu ni yindlu. Xi te: “Ntirho lowu wu tikomba wu ri wukulu, kambe i wa Hosi naswona hi ta kota ku wu endla hi ku pfuniwa hi yona. U ni lunghelo ro hlanganyela eka wona.” Xana swi angule njhani? Xihondzo xo Rindza xa 1922, xi vike leswaku ku sukela hi nkarhi wolowo ku ya emahlweni Swichudeni swa Bibele swi tirhe hi matimba swinene entirhweni wa swona wo chumayela. Swi nga si ya kwihi, ku chumayela hi yindlu ni yindlu ku ve mfungho wa Vakreste volavo vo tshembeka—hilaha swi nga hakona ninamuntlha.
12 Xa vumbirhi, ku hlengeleta koroni. Yesu u lerise tintsumi takwe a ku: “Mi hlengeleta koroni mi yi nghenisa exitlatini xa mina.” (Mat. 13:30) Ku sukela hi 1919, vatotiwa va hlengeletiwe evandlheni ra Vukreste leri basisiweke. Ku hlengeletiwa ko hetelela ka Vakreste volavo lava totiweke lava nga ta va va ha hanya emakumu ka mafambiselo lawa ya swilo, ku ta endleka loko va kuma hakelo ya vona ya le tilweni.—Dan. 7:18, 22, 27.
Endla Ndzavisiso
(Matewu 12:20) Ku hava rihlanga leri khinyekeke leri a nga ta ri pfotlosa, naswona ku hava rivoni ra ngoti leri ketimelaka leri a nga ta ri tima, ku fikela loko a humesa vululami hilaha ku humelelaka.
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 12:20
rivoni ra ngoti leri ketimelaka: A ku ri rivoni leri ntsongo leri tolovelekeke ra le kaya, leri a ri vumbiwa hi vumba ivi ri cheriwa mafurha ya mitlhwari. Ngoti leyi a yi petiwa eka rona a yi tswonga mafurha ku endlela leswaku ri kota ku pfurha. Xiga xa Xigriki lexi nge “rivoni ra ngoti leri ketimelaka,” xi nga ha vula ngoti leyi salaka yi humesa musi loko rivoni ri ri ekusuhi ni ku timeka kumbe ri timekile kambe ku sale kala leri ketimelaka. Vuprofeta lebyi nga eka Esaya 42:3 byi vulavula hi ntwelavusiwana lowu Yesu a nga na wona; a nge tshiki ku va twela vusiwana vanhu lava titsongahataka ni lava tshikilelekeke.
(Matewu 13:25) Loko vanhu va ha etlele, nala wakwe a ta kutani a haxa mfava exikarhi ka koroni, kutani a suka.
Xana A Wu Swi Tiva?
Xana ku nga va ku ri ntiyiso leswaku khale munhu a wu hoxa mfava ensin’wini ya munhu un’wana?
EKA MATEWU 13:24-26, ku tshahiwa marito ya Yesu lama nge: “Mfumo wa matilo wu fana ni munhu la haxeke mbewu leyinene ensin’wini yakwe. Loko vanhu va ha etlele, nala wakwe a ta kutani a haxa mfava exikarhi ka koroni, kutani a suka. Loko khava ri rhumbuka, ri tswala, ku humelele ni mfava.” Vatsari vo hambanahambana va kanakana loko mhaka leyi yi endlekile kambe tibuku ta khale ta nawu wa Varhoma ti vula leswaku swi nga endleka swi endlekile.
“Xihlamusela marito xin’wana xa Bibele xi vula leswaku “ku haxa mfava ensin’wini ya munhu un’wana hi xikongomelo xo rihisela . . . a ku ri nandzu hi ku ya hi nawu wa Rhoma. Mhaka ya leswaku a ku ri ni nawu lowu swi kombisa leswaku a swi endleka.” Mukambisisi wa ta nawu Alastair Kerr u hlamusela leswaku hi 533 C.E., Mufumi wa Murhoma Justinian u kandziyise buku ya nawu wa Rhoma lowu vuriwaka Digest. Naswona eka yona a ku tshahiwe marito ya vativi va nawu wa Rhoma ku sukela kwalomu ka 100 ku ya eka 250 C.E. Hi ku ya hi (Digest, 9.2.27.14), un’wana wa vativi volavo Ulpian u vulavule hi mhaka leyi endlekeke hi va 200 C.E. Munhu un’wana u haxe mfava ensin’wini ya munhu un’wana kutani hikwalaho ka sweswo swimilana swakwe swi file. Buku leyi ya nawu yi vula leswaku tanihi leswi a ku ri ni nawu lowu lwisanaka ni mhaka leyi, n’wini wa nsimu a kota ku koxa ndziho eka munhu la byaleke mfava leswaku a n’wi hakela leswi a lahlekeriweke ha swona.
Khale timhaka to fana ni leti a ti endleka eMfun’weni wa Rhoma leswi kombisaka leswaku mhaka leyi Yesu a vulavuleke ha yona a yi endleka.
Ku Hlaya Ka Bibele
(Matewu 12:1-21) Hi nkarhi wolowo Yesu a tsemakanya masimu ya swimila hi savata. Vadyondzisiwa vakwe va khomiwa hi ndlala kutani va sungula ku kha swichocho va dya. 2 Loko Vafarisi va swi vona va ku eka yena: “Waswivo! Vadyondzisiwa va wena va endla leswi nga pfumeleriwiki ku swi endla hi savata.” 3 A ku eka vona: “Xana a mi hlayanga leswi Davhida a nga swi endla loko yena ni vavanuna lava a va ri na yena va khomiwa hi ndlala? 4 Ndlela leyi a ngheneke ha yona endlwini ya Xikwembu kutani va dya swinkwa leswi nyikeriweke, ku nga leswi a swi nga pfumeleriwi leswaku a swi dya, hambi ku ri lava a va ri na yena, handle ka vaprista ntsena? 5 Kumbe, xana a mi hlayanga eNawini leswaku etempeleni, hi tisavata vaprista va khoma savata tanihi leyi nga kwetsimangiki kambe va tshama va nga ri na nandzu? 6 Kambe ndza mi byela leswaku laha ku ni nchumu lowu tlulaka tempele. 7 Hambiswiritano, loko mi twisise nhlamuselo ya marito lama nge, ‘Ndzi lava tintswalo, ku nga ri xitlhavelo,’ a mi ta va mi nga va gwevanga lava pfumalaka nandzu. 8 Hikuva N’wana wa munhu hi yena Hosi ya savata.” 9 Loko a suka endhawini yoleyo u ye esinagogeni ya vona; 10 kutani waswivo, a ku ri ni munhu la khwanyaneke voko! Va n’wi vutisa va ku, “Xana swa pfumeleriwa ku hanyisa hi savata?” leswaku va ta kuma xihehlo xa ku n’wi hehla ha xona. 11 A ku eka vona: “I mani exikarhi ka n’wina loyi loko a ri ni nyimpfu yin’we, kutani yi wela emugodini hi savata, a nga ta ka a nga yi khomi a yi humesa? 12 Loko swi xiyisisiwa hinkwaswo, kunene munhu i wa nkoka swinene ku tlula nyimpfu! Xisweswo swa pfumeleriwa ku endla xilo lexinene hi savata.” 13 Kutani a ku eka munhu loyi: “Tshambuluta voko ra wena.” Hiloko a ri tshambuluta, kutani ri hanyisiwa ri fana ni voko lerin’wana. 14 Kambe Vafarisi va huma kutani va boha makungu yo n’wi dlaya. 15 Yesu loko a swi tiva, a suka kwalaho. Van’wana vo tala va n’wi landzela, kutani a va hanyisa hinkwavo, 16 kambe a va lerisa hi matimba leswaku va nga n’wi paluxi; 17 leswaku ku ta hetiseka leswi nga vuriwa hi nomu wa Esaya lowa muprofeta, loyi a nga te: 18 “Maswivo! Nandza wa mina loyi ndzi n’wi hlawuleke, la rhandzekaka eka mina, loyi moya-xiviri wa mina wu n’wi amukeleke! Ndzi ta veka moya wa mina ehenhla ka yena, naswona vululami u ta byi hlamusela kahle eka matiko. 19 A nge holovi, hambi ku ri ku huwelela hi matimba, naswona ku hava loyi a nga ta twa rito rakwe etindleleni to anama. 20 Ku hava rihlanga leri khinyekeke leri a nga ta ri pfotlosa, naswona ku hava rivoni ra ngoti leri ketimelaka leri a nga ta ri tima, ku fikela loko a humesa vululami hilaha ku humelelaka. 20 Hakunene, matiko ma ta tshemba vito rakwe.”
FEBRUARY 12-18
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | MATEWU 14-15
“Ku Phamela Vanhu Vo Tala Hi Ku Tirhisa Vanhu Vatsongo”
(Matewu 14:16, 17) Kambe, Yesu a ku eka vona: “A yi fanelanga yi famba: n’wina yi nyikeni swakudya.” 17 Va ku eka yena: “A hi na nchumu laha loko ku nga ri swinkwa swa ntlhanu ni tinhlampfi timbirhi.”
Ku Phamela Vanhu Vo Tala Hi Ku Tirhisa Vanhu Vatsongo
2 Loko Yesu a vona ntshungu, u twela vanhu vusiwana, kutani a sungula ku hanyisa lava vabyaka exikarhi ka vona ni ku va dyondzisa swilo swo tala hi Mfumo wa Xikwembu. Loko se ri perile, vadyondzisiwa va byela Yesu leswaku a lerisa vanhu va famba leswaku va ya tixavela swakudya eswimitanini swa le kusuhi. Kambe Yesu u byela vadyondzisiwa vakwe a ku: “N’wina [va] nyikeni swakudya.” Mhaka yoleyo yi fanele yi va hlamarisile hikuva swakudya leswi a va ri na swona a swi ri switsongo ngopfu, ku nga swinkwa swa ntlhanu ni tinhlampfi timbirhi letitsongo.
(Matewu 14:18, 19) A ku: “Swi tiseni eka mina.” 19 Endzhaku a lerisa mintshungu ku vurhama ebyanyini kutani a teka swinkwa swa ntlhanu ni tinhlampfi timbirhi, a languta ehenhla etilweni, a nkhensa, endzhaku ko phema swinkwa, a swi avela vadyondzisiwa vakwe, vadyondzisiwa na vona va avela mintshungu.
Ku Phamela Vanhu Vo Tala Hi Ku Tirhisa Vanhu Vatsongo
3 Hikwalaho ka ntwela-vusiwana, Yesu u endla singita, ku nga singita ri ri roxe leri tsariweke hi vatsari va mune va Tievhangeli. (Mar. 6:35-44; Luka 9:10-17; Yoh. 6:1-13) Yesu u lerisa vadyondzisiwa vakwe leswaku va byela ntshungu wu tshama ebyanyini bya rihlaza hi mintlawa ya 50 ni ya 100. Endzhaku ko khongela, u sungula ku phemelela swinkwa ni ku ava tinhlampfi. Kutani, ematshan’weni yo va Yesu a nyika vanhu swakudya hi yexe, u swi avela “vadyondzisiwa vakwe, vadyondzisiwa na vona va avela mintshungu.” Hi singita swakudya swi hundzuke matutu vana va ntavasi. Ehleketa hi mhaka leyi: Yesu u phamele magidi ya vanhu hi ku tirhisa vanhu vatsongo, ku nga vadyondzisiwa va yena.
(Matewu 14:20, 21) Hi ndlela yoleyo hinkwavo va dya va xurha, kutani va hlengeleta swiphemu leswi saleke, ku tala swirhundzu swa 12. 21 Hambiswiritano lava dyeke a ku ri vavanuna va kwalomu ka 5000, ku nga hlayiwi vavasati ni vana lavatsongo.
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 14:21
ku nga hlayiwi vavasati ni vana lavatsongo: Eka lava vulavuleke hi singita leri i Matewu ntsena loyi a boxeke vavasati ni vana lava ntsongo. Swi nga ha endleka leswaku nhlayo ya lava phameriweke eka singita rero a yi tlula 15 000.
Ku Phamela Vanhu Vo Tala Hi Ku Tirhisa Vanhu Vatsongo
ANAKANYA hi xiendlakalo lexi. (Hlaya Matewu 14:14-21.) Hi le mahlweninyana ka Paseka ya 32 C.E. Ntshungu wa vavanuna va kwalomu ka 5 000 ku nga hlayiwi vavasati ni vana lavatsongo, wu na Yesu ni vadyondzisiwa vakwe endhawini leyi nga mananga ekusuhi ni le Betsayida, ku nga ximutana lexi nga eribuweni leri nga en’walungwini wa Lwandle ra Galeliya.
Endla Ndzavisiso
(Matewu 15:7-9) N’wina vakanganyisi, Esaya u profete hilaha ku faneleke malunghana na n’wina, loko a ku, 8 ‘Vanhu lava va ndzi xixima hi milomu ya vona, kambe timbilu ta vona ti le kule swinene na mina. 9 Va tama va ndzi gandzela swa hava, hikuva va dyondzisa swileriso swa vanhu va swi endla tidyondzo leti nga enawini.’”
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 15:7
vakanganyisi: Rito ra Xigriki leri nge hy·po·kri·tesʹ a ri kombetela eka Magriki ni Varhoma lava a va ambala swifunengeta-nghohe leswaku va cinca rito loko va tlanga ntlango wo karhi exitejini. Hi ku famba ka nkarhi rito leri ri sungule ku tirhisiwa hi ndlela yo gega eka munhu loyi a tumbetaka vumunhu byakwe. Yesu u vule leswaku varhangeri va Vukhongeri va Vayuda i “va kanganyisi.”—Mt 6:5, 16.
(Matewu 15:26) A hlamula a ku: “A swi lulamanga ku teka xinkwa xa vana u xi hoxela swimbyanyana.”
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 15:26
vana . . . swimbyanyana: Tanihi leswi timbyana a ti nga tenganga hi ku ya hi Nawu wa Muxe, Hakanyingi Matsalwa ma tirhisa xiga lexi lexi kombisa ku tekela ehansi. (Lv 11:27; Mt 7:6; Flp 3:2; Nhl 22:15) Kambe eka rungula ra Marka (7:27) na Matewu Yesu u tirhise rito leri nga eka ntsongahato leri vulaka “swimbyanyana”, ku olovisa mhaka leyi a vulavuala ha yona. Kumbexana laha Yesu a kombisa ndlela leyi vanhu lava a va nga ri Vayuda a va swi rhandza ha yona ku fuwa timbyana. Hi ku fanisa Vaisrayele ni “vana” ni vanhu lava nga riki Vayuda ni “swimbyanyana,” Yesu a a lava ku kombisa leswaku hi swihi swilo leswi faneleke swi rhangisiwa. Endyangwini lowu nga ni vana ni timbyana, loko ku phameriwa swakudya a ku ta phameriwa vana ku sungula.
Ku Hlaya Ka Bibele
(Matewu 15:1-20) Kutani Vafarisi ni vatsari lava humaka eYerusalema va ta eka Yesu, va ku: 2 “Ha yini vadyondzisiwa va wena va tlula ndhavuko wa vanhu va minkarhi ya khale? Hi xikombiso, a va hlambi mavoko loko va lava ku dya swakudya.” A va angula a ku: 3 “Ha yini na n’wina mi tlula xileriso xa Xikwembu hikwalaho ka ndhavuko wa n’wina? 4 Hi xikombiso, Xikwembu xi te, ‘Xixima tata wa wena ni mana wa wena’; naswona, ‘La rhukanaka tata wakwe kumbe mana wakwe a a dlayiwe.’ 5 Kambe n’wina mi ri, ‘Hambi ku ri mani la byelaka tata wakwe kumbe mana wakwe a ku: “Xin’wana ni xin’wana lexi ndzi nga na xona lexi ndzi nga ku pfunaka ha xona i nyiko leyi nyikeriweke eka Xikwembu,” 6 a nga fanelanga a xixima tata wakwe nikatsongo.’ Kutani mi endle rito ra Xikwembu ri nga tirhi hikwalaho ka ndhavuko wa n’wina. 7 N’wina vakanganyisi, Esaya u profete hilaha ku faneleke malunghana na n’wina, loko a ku, 8 ‘Vanhu lava va ndzi xixima hi milomu ya vona, kambe timbilu ta vona ti le kule swinene na mina. 9 Va tama va ndzi gandzela swa hava, hikuva va dyondzisa swileriso swa vanhu va swi endla tidyondzo leti nga enawini.’” 10 Hiloko a vitana ntshungu wu ta ekusuhi kutani a ku eka wona: “Yingisani mi tlhela mi kuma mongo wa swona: 11 Leswi nyamisaka munhu a hi swona leswi nghenaka enon’wini wakwe; kambe munhu u nyamisiwa hi leswi humaka enon’wini wakwe.” 12 Kutani vadyondzisiwa va ta, va ku eka yena: “Xana wa swi tiva leswaku Vafarisi va khunguvanyekile loko va twa leswi u swi vuleke?” 13 A angula a ku: “Ximilana xin’wana ni xin’wana lexi nga byariwangiki hi Tata wa mina wa le tilweni xi ta simuriwa. 14 Va tshikeni. I vakongomisi lava feke mahlo. Kutani, loko munhu la feke mahlo a kongomisa munhu la feke mahlo, havambirhi va ta wela emugodini.” 15 Petro a n’wi angula a ku: “Hi hlamusele kahle xifaniso lexi.” 16 Hiloko a ku: “Xana na n’wina a mi si twisisa? 17 Xana a mi swi lemuki leswaku xin’wana ni xin’wana lexi nghenaka enon’wini xi hundzela emarhumbyini kutani xi humela enkululweni? 18 Hambiswiritano, swilo leswi humaka enon’wini swi huma embilwini, kutani swilo sweswo hi swona leswi nyamisaka munhu. 19 Hi xikombiso, embilwini ku huma ku anakanya ko homboloka, ku dlaya hi vomu, vuoswi, vumbhisa, vukhamba, vumbhoni bya mavunwa ni swisandzu. 20 Leswi hi swona swilo leswi nyamisaka munhu; kambe ku dya swakudya hi mavoko lama nga hlambiwangiki a swi n’wi nyamisi munhu.”
FEBRUARY 19-25
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | MATEWU 16-17
“Xana U Ehleketa Miehleketo Ya Mani?”
(Matewu 16:21, 22) Ku sukela enkarhini wolowo Yesu Kreste a sungula ku komba vadyondzisiwa vakwe leswaku u fanele ku ya eYerusalema a ya xanisiwa swinene hi vakulukumba ni vaprista lavakulu, ivi a dlayiwa, kutani a pfuxiwa hi siku ra vunharhu. Hiloko Petro a ya na yena etlhelweni kutani a sungula ku n’wi tshinya, a ku: “Titsetselele, Hosi; khombo leri ri nga ka ri nga ku weli nikatsongo.”
Vavanuna—Tekelelani Vunhloko Bya Kreste
17 Siku rin’wana, Yesu u hlamusele vaapostola va yena leswaku u fanele a ya Yerusalema, laha a a ta fika a xanisiwa hi “vakulukumba ni vaprista lavakulu, ivi a dlayiwa, kutani a pfuxiwa hi siku ra vunharhu.” Loko Petro a twa marito lawa u vitanele Yesu etlhelweni kutani a sungula ku n’wi tshinya, a ku: “Titsetselele, Hosi; khombo leri ri nga ka ri nga ku weli nikatsongo.” Swi le rivaleni leswaku ndlela leyi Petro a a titwa ha yona yi n’wi endle a nga swi voni kahle swilo. A a fanele a vuyisiwa endleleni. Kutani Yesu u n’wi byele leswi: “Yana endzhaku ka mina, Sathana! U xikhunguvanyiso eka mina, hikuva a wu ehleketi miehleketo ya Xikwembu, kambe u ehleketa miehleketo ya vanhu.”—Matewu 16:21-23.
(Matewu 16:23) Kambe, a hundzuluka, a ku eka Petro: “Yana endzhaku ka mina, Sathana! U xikhunguvanyiso eka mina, hikuva a wu ehleketi miehleketo ya Xikwembu, kambe u ehleketa miehleketo ya vanhu.”
Tshamani Mi Xalamukile Sathana U Lava Ku Mi Lovisa!
16 Sathana a nga kanganyisa ni malandza ya Yehovha lama hisekaka. Hi xikombiso, anakanya hi leswi endlekeke loko Yesu a byele vadyondzisiwa vakwe leswaku a a ta dlayiwa ku nga ri khale. Muapostola Petro, loyi a a rhandza Yesu u te: “Titsetselele, Hosi; khombo leri ri nga ka ri nga ku weli nikatsongo.” Yesu u byele Petro a ku: “Yana endzhaku ka mina, Sathana!” (Mat. 16:22, 23) Ha yini Yesu a vule leswaku Petro i “Sathana”? Hikuva Yesu a a swi tiva leswi a swi ta n’wi humelela ku nga ri khale. Yesu a a ta fa tanihi gandzelo ra nkutsulo ku nga ri khale naswona a a ta kombisa leswaku Diyavulosi i muhembi. Lowu a wu ri nkarhi wa nkoka ematin’wini ya vanhu naswona a wu nga ri nkarhi wa leswaku Yesu a ‘titsetselela.’ Sathana a a ta va a tsake swinene loko Yesu a a tshike ku tshama a rindzile.
17 Makumu ya mafambiselo lawa ya swilo ma kwala nyongeni, hikwalaho na hina hi hanya enkarhini wa nkoka swinene. Sathana u lava leswaku hi ‘titsetselela,’ hi dzikisa mianakanyo ya hina eku endleni ka leswaku swilo swi hi fambela kahle emisaveni leyi. U lava hi rivala leswaku hi hanya emasikwini ya makumu kutani hi tshika ku tshama hi xalamukile. U nga swi pfumeleli sweswo swi endleka eka wena. Ku ri na sweswo, ‘tshama u rindzile.’ (Mat. 16:22, 23) U nga pfuki u ma tshembile mavunwa ya Sathana ya leswaku makumu ma ha ri ekule kumbe a ma nge pfuki ma fikile.
(Matewu 16:24) Kutani Yesu a ku eka vadyondzisiwa vakwe: “Loko munhu a lava ku ndzi landzela, a a titshike kutani a rhwala mhandzi yakwe ya nxaniso a ndzi landzela nkarhi hinkwawo.
‘Fambani Mi Ya Endla Vadyondzisiwa, Mi Va Khuvula’
9 Xana ku tekelela xikombiso xa Yesu xa ku endla ku rhandza ka Xikwembu swi katsa yini? Yesu u byele vadyondzisiwa vakwe a ku: “Loko munhu a lava ku ndzi landzela, a a titshike kutani a rhwala mhandzi yakwe ya nxaniso a ndzi landzela nkarhi hinkwawo.” (Matewu 16:24) Laha u vulavule hi swilo swinharhu leswi hi faneleke hi swi endla. Xo sungula, ha ‘titshika.’ Hi marito man’wana, hi fularhela mimboyamelo ya hina ya vutianakanyi ni leyi nga hetisekangiki kutani hi amukela ndzayo ni nkongomiso wa Xikwembu. Xa vumbirhi, hi ‘rhwala mhandzi ya hina ya nxaniso.’ Eminkarhini ya Yesu mhandzi ya nxaniso a yi yimela ku khomisiwa tingana ni ku xaniseka. Tanihi Vakreste, ha pfumela leswaku minkarhi yin’wana hi nga xaniseka hikwalaho ka mahungu lamanene. (2 Timotiya 1:8) Hambileswi misava yi nga hi hlekulaka kumbe ku hi sola, ku fana na Kreste hi “tsan’wa tingana,” hi tsaka hi ku tiva leswaku hi tsakisa Xikwembu. (Vaheveru 12:2) Xo hetelela, hi landzela Yesu “nkarhi hinkwawo—Pisalema 73:26; 119:44; 145:2.
Endla Ndzavisiso
(Matewu 16:18) Nakambe, ndzi ri eka wena, Hi wena Petro, naswona eribyeni leri lerikulu ndzi ta aka vandlha ra mina, tinyangwa ta Hayidesi a ti nge ri hluli.
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 16:18
Hi wena Petro, naswona eribyeni leri lerikulu: Hi Xigriki rito leri nge peʹtros ri kombeta eka munhu wa xinuna naswona ri vula “xiphemu xa ribye.” Laha ri tirisiwe tanihi vito (Petro) ku nga vito ra Xigriki leri Yesu a ri thyeke Simoni. (Yh 1:42) Vito leri nge peʹtra ri kombetelaka eka munhu wa xisati naswona ri nga ha vula “ribye,” ra le henhla. Rito leri ra Xigriki ri tlhela ri kumeka eka Mt 7:24, 25; 27:60; Lk 6:48; 8:6; Rhm 9:33; 1Ko 10:4; 1Pe 2:8. Swi le ri valeni leswaku Petro a nga ti teki tanihi ribye leri Yesu a ta aka vandlha rakwe eka rona, eka 1 Petro 2:4-8 u vule leswaku Yesu i “ribye ra masungulo ra le yinhleni” leri ku nga khale ku profetiwe ha rona naswona u hlawuriwe hi Xikwembu. Hilaha ku fanaka, muapostola Pawulo u vulavule hi Yesu tanihi “masungulo” ni ‘ribye lerikulu ra moya.’ (1Ko 3:11; 10:4) Swi lo tlangandla leswaku laha Yesu o thathela loko a ku: “Wena loyi ndzi ku vitanaka Petro leswi vulaka Xiphemu xa Ribye u kote ku twisisa ‘ribye lerikulu’ ra xiviri, ku nga Kreste loyi ku nga ta va yena masungulo ya vandlha ra Vukreste.’
vandlha: Rito ra Xigriki leri nge ek·kle·siʹa, ri humelela ro sungula eka ndzimana leyi. Rito leri ri huma eka rito ra Xigriki leri nge ek, leri vulaka “huma,” ni leri nge ka·leʹo, leri vulaka “ku vitana.” Ri kombetela eka ntlawa wa vanhu lava vitaneriweke ku ta hlengeletana hi xikongomelo xo karhi. (Vona Tinhlamuselo ta marito.) Laha Yesu a a vulavula hi vandlha ra Vukreste leri a ri ta simekiwa naswona a ri ta vumbiwa hi Vakreste lava totiweke, lava hi ndlela yo fanekisela a va ta va “maribye lama hanyaka” lama akiwaka tanihi “yindlu ya moya.” (1Pe 2:4, 5) Rito leri ra Xigriki hakanyingi ri tirhisiwa eka Septuagint tanihi leri fambisanaka kahle ni rito ra Xiheveru leri hundzuluxeriwaka ri va “vandlha,” leri mikarhi yo tala a ri kombetela eka Vaisrayele. (Dt 23:3; 31:30) Eka Min 7:38, Vaisrayele lava ntshunxiweke aEgipta va vuriwa “vandlha.” Hilaha ku fanaka, Vakreste lava ‘vitaniweke va huma emunyameni’ naswona va ‘hlawuriweke emisaveni,’ va vumba “vandlha ra Xikwembu.”—1Pe 2:9; Yh 15:19; 1Ko 1:2.
(Matewu 16:19) Ndzi ta ku nyika xilotlelo xa mfumo wa matilo, naswona xin’wana ni xin’wana lexi u xi bohaka emisaveni xi ta va nchumu lowu bohiweke ematilweni, naswona xin’wana ni xin’wana lexi u xi ntshunxaka emisaveni xi ta va nchumu lowu ntshunxiweke ematilweni.”
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 16:19
xilotlelo xa Mfumo wa matilo: Eminkarhini ya Bibeleni, lava a va nyikiwa swilotlelo hi ku kongoma kumbe hi ndlela yo fanekisela a va byarhisiwe vutihlamuleri lebyikulu. (1Tk 9:26, 27; Esa 22:20-22) Hikwalaho xiga lexi nge “xilotlelo” xifanekisela vutihlamuleri lebyikulu. Petro u tirhise “xilotlelo” lexi a nyikiwe xona leswaku a pfulela Vayuda (Min 2:22-41), Vasamariya (Min 8:14-17) ni Vamatiko (Min 10:34-38) leswaku va amukela moya lowo kwetsima wa Xikwembu hi xikongomelo xo nghena eMfun’weni wa le tilweni.
Ku Hlaya Ka Bibele
(Matewu 16:1-20) Hiloko Vafarisi ni Vasaduki va n’wi tshinelela kutani va n’wi kombela ku va endlela singita leri humaka etilweni, leswaku va n’wi ringa. 2 A va angula a ku: “Loko ri pela mi tolovele ku vula mi ku, ‘Ku ta va ni maxelo lamanene, hikuva xibakabaka xi tshwuke bya ndzilo’; 3 naswona nimixo mi ri, ‘Namuntlha ku ta va ni maxelo yo titimela, ya mpfula, hikuva xibakabaka xi tshwuke bya ndzilo, kambe xi visinganile.’ Ma swi tiva ku hlamusela ku languteka ka xibakabaka, kambe a mi swi koti ku hlamusela swikombiso swa minkarhi. 4 Xitukulwana lexi xo homboloka ni xa vuoswi xi tshamela ku lava singita, kambe a xi nge nyikiwi singita loko ku nga ri singita ra Yonasi.” Hiloko a famba, a va siya. 5 Kutani vadyondzisiwa va pelela entsungeni, va rivala ku famba ni swinkwa. 6 Yesu a ku eka vona: “Tshamani mi pfule mahlo, naswona tivoneleni comela xa Vafarisi ni Vasaduki.” 7 Xisweswo va sungula ku kanela va ri voxe, va ku: “A hi tanga na swinkwa.” 8 Loko a tive leswi, Yesu a ku: “Ha yini mi kanela mi ri n’wexe, hikwalaho ka leswi mi nga riki na swinkwa, n’wina va ripfumelo leritsongo? 9 Xana a mi si yi kuma yinhla, kumbe, xana a mi swi tsundzuki swinkwa swa ntlhanu emhakeni liya ya vanhu va 5000 ni leswaku i swingani swirhundzu leswi mi nga swi tata? 10 Kumbe swinkwa swa nkombo emhakeni liya ya vanhu va 4000 ni leswaku i swingani swirhundzu swo phamela leswi mi nga swi tata? 11 Ha yini mi nga swi xiyi leswaku a ndzi nga vulavuli na n’wina hi swinkwa ke? Kambe tivoneleni comela xa Vafarisi ni Vasaduki.” 12 Kutani va swi twisisa leswaku u ri va tivonela, hayi eka comela xa swinkwa, kambe eka dyondzo ya Vafarisi ni Vasaduki. 13 Kuteloko a fikile etindhawini ta Khezariya wa Filipi, Yesu a vutisa vadyondzisiwa vakwe a ku: “Xana vanhu va ri N’wana wa munhu i mani?” 14 Va ku: “Van’wana va ri i Yohane Mukhuvuri, van’wanyana va ri i Eliya, kasi van’wana va ri i Yeremiya kumbe un’wanyana wa vaprofeta.” 15 A ku eka vona: “Kambe, n’wina mi ri ndzi mani?” 16 Simoni Petro a hlamula a ku: “U Kreste, N’wana wa Xikwembu lexi hanyaka.” 17 Yesu a angula a ku: “Wa tsaka, Simoni n’wana wa Yonasi, hikuva a wu hlavuteriwanga swona hi nyama ni ngati, kambe u hlavuteriwe swona hi Tata wa mina la nge matilweni. 18 Nakambe, ndzi ri eka wena, Hi wena Petro, naswona eribyeni leri lerikulu ndzi ta aka vandlha ra mina, tinyangwa ta Hayidesi a ti nge ri hluli. 19 Ndzi ta ku nyika xilotlelo xa mfumo wa matilo, naswona xin’wana ni xin’wana lexi u xi bohaka emisaveni xi ta va nchumu lowu bohiweke ematilweni, naswona xin’wana ni xin’wana lexi u xi ntshunxaka emisaveni xi ta va nchumu lowu ntshunxiweke ematilweni.” 20 Kutani a lerisa vadyondzisiwa hi ku kongoma leswaku va nga byeli munhu leswaku hi yena Kreste.
FEBRUARY 26–MARCH 4
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | MATEWU 18-19
“Tivonele Leswaku U Nga Tikhunguvanyisi Ni Ku Khunguvanyisa Van’wana”
(Matewu 18:6, 7) Kambe mani na mani la khunguvanyisaka un’wana wa lava lavatsongo lava pfumelaka eka mina, swi nga antswa swinene loko o boheleriwa ribye ro sila enhan’wini leri fanaka ni leri ri rhendzelekisiwaka hi mbhongolo a mbombomerisiwa elwandle leri anameke, leri pfulekeke. “Khombo eka misava hikwalaho ka swikhunguvanyiso! Ina, swikhunguvanyiso swi fanerile leswaku swi va kona kambe u ni khombo munhu loyi xikhunguvanyiso xi taka ha yena!
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 18:6, 7
ribye ro sila leri rhendzelekisiwaka hi mbhongolo: Kumbe “ribye lerikulu ro sila.” Hi Xigriki., “ribye leri mbhongolo a yi sila harona.” Ribye leri swi nga endleka leswaku a ri lehe 1, 2 ku ya eka 1, 5 wa timitara, a a ri tika swinene lerova a ri fanele ri rhendzelekisiwa hi mbhongolo.
swikhunguvanyiso: Rito ra Xigriki leri nge skanʹda·lon leri tirhisiweke laha ku vuriwa leswaku rikombetela eka ntlhamu, van’wana va vula leswaku ri kombetela eka nhonga leyi xinjovo a xi hakiwa eka yona. Hi ku famba ka nkarhi ri sungule ku tirhisiwa ku kombetela eka nchumu wun’wana ni wun’wana lowu a wu ta khunguvanyisa kumbe ku wisa munhu. Hi ndlela yo fanekisela ri kombetela eka swiendlo leswi endlaka leswaku munhu a endla swilo leswi humeke endleleni, ku khunguvanyeka kumbe ku endla xidyoho. Eka Mt 18:8, 9, riendli leri nge skan·da·liʹzo, loko ri hundzuluxeriwa ri nga ha vula “ku khunguvanyisa,” ri nga ha tlhela ri vula “ku va ntlhamu; ku dyohisa.”
nwtsty vona swifaniso
Ribye Ro Sila
Maribye yo sila a ma tirhisiwa ku sila tindzoho ni ku kama mitlhwari leswaku yi humesa mafurha. Man’wana a ma ri matsongo lerova a ma rhendzelekisiwa hi vanhu kasi man’wana a ma ri makulu swinene lerova a ma rhendzelekisiwa hi swifuwo. Swi nga ha endleka leswaku ribye ro sila leri Vafilisita va sindziseke Samsoni ku ri rhendzelekisa a ri ri rikulu ku ringana ni leri. (Vaa 16:21) Ribye ro sila leri a ri rhendzelekisiwa hi swifuwo a ri tolovelekile eIsrayele swin’we ni le matikweni lawa a ma ri ehansi ka Mfumo wa Rhoma.
Mbokota Yo Sila Ni Ribye Ro Silela Eka Rona
Ribye lerikulu ro sila ha rona leri kombisiweke laha a ri rhendzelekisiwa hi swifuwo swo tanihi timbhongolo naswona ri tirhisiwa ku sila tindzoho ni ku kama mitlhwari.Mbokota yo sila ha yona a yi kule ku ringana kwalomu ka 1, 5 wa timitara naswona a yi ta tirhisiwa ni le ka maribye lamakulu swinene yo silela eka wona.
(Matewu 18:8, 9) Kutani, loko voko ra wena kumbe nenge wa wena wu ku khunguvanyisa, wu tseme u wu cukumeta ekule na wena; i swinene ngopfu leswaku u nghena evuton’wini u lamarile kumbe u khuta ku ri ni ku hoxiwa endzilweni lowu nga heriki u ri ni mavoko mambirhi kumbe milenge yimbirhi. 9 Nakambe, loko tihlo ra wena ri ku khunguvanyisa, ri xokole u ri cukumeta ekule na wena; i swinene ngopfu leswaku u nghena evuton’wini u ri ni tihlo rin’we ku ri ni ku hoxiwa endzilweni wa Gehena leyi pfurhaka u ri ni mahlo mambirhi.
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 18:9
Gehena: Rito leri ri tekiwe eka rito ra Xiheveru leri nge geh hin·nomʹ, leswi vulaka “nkova wa Hinomu,” lowu a wu kumeka eN’walungwini ni le Dzongeni wa Yerusalema. (Vona Xiengetelo xa B12, mepe wa muti wa “Yerusalema ni matiko lama wu rhendzeleke.”) Enkarhini wa Yesu nkova lowu se a wu hundzuke mugodi lowu a ku hisiwa thyaka eka wona hikwalaho rito leri nge Gehena ra fanela hikuva ri fanekisela ku loviseriwa makumu.
nwtstg vona Tinhlamuselo ta marito
Gehena
Vito ra Nkova wa Hinomu, lowu a wu kumeka edzongavupeladyambu bya khale ka muti wa Yerusalema. (Yr 7:31) Ku profetiwe ha rona tanihi ndhawu leyi mitsumbu a yi ta cukumetiwa kona. (Yr 7:32; 19:6) A ku na vumbhoni lebyi kombisaka leswaku swiharhi kumbe vanhu a va hoxiwa eGehena ivi va hisiwa va ha hanya. Hikokwalaho ndhawu leyi a yi fanekiseli ndhawu leyi nga vonakiki laha vanhu va hisiwaka kona hilaha ku nga heriki. Kambe, loko Yesu ni vadyondzisiwa vakwe va tirhisa rito leri nge Gehena a va kombetela eka nxupulo wa hilaha ku nga heriki ku nga “rifu ra vumbirhi,” laha munhu a nga ta loviseriwa makumu.—Nhl 20:14; Mt 5:22; 10:28.
(Matewu 18:10) Tivoneleni leswaku mi nga n’wi languteli ehansi un’wana wa lava lavatsongo; hikuva ndza mi byela leswaku tintsumi ta vona etilweni minkarhi hinkwayo ti vona xikandza xa Tatana la nge tilweni.
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 18:10
ti vona xikandza xa Tatana: Kumbe “ ti kota ku tshinelela Tatana.” Leswi ti kotaka ku tshinela laha Xikwembu xi tshamaka kona, swi vula leswaku i swi vumbiwa swa moya ntsena leswi kotaka ku vona xikandza xa Xikwembu.—Eks 33:20.
Ndlela Leyi Swivumbiwa Swa Moya Swi Hi Khumbaka Ha Yona
Yesu u kombise leswaku tintsumi ti nyikiwe vutihlamuleri byo khathalela swilaveko swa moya swa malandza ya Xikwembu. Xisweswo, loko Yesu a lemukisa vadyondzisiwa vakwe leswaku va nga khunguvanyisi van’wana u te: “Tivoneleni leswaku mi nga n’wi languteli ehansi un’wana wa lava lavatsongo; hikuva ndza mi byela leswaku tintsumi ta vona etilweni minkarhi hinkwayo ti vona xikandza xa Tatana la nge tilweni.” (Matewu 18:10) Hi marito lawa, Yesu a a nga vuli swona leswaku nandza un’wana ni un’wana wa Xikwembu u ni ntsumi leyi n’wi sirhelelaka. Kambe u tlhele a kombisa leswaku tintsumi leti tirhaka ni Xikwembu ta swi rhandza swirho swa vandlha ra Vukreste.
Endla Ndzavisiso
(Matewu 18:21, 22) “Kutani Petro a ta ivi a ku eka yena: “Hosi, xana makwerhu u ta ndzi dyohela kangani, naswona mina ndzi n’wi rivalela? Ka nkombo ke?” 22 Yesu a ku eka yena: “Ndzi ri eka wena, ku nga ri ka nkombo, kambe, ka 77.
nwtsty voan tinhla leti engetelekeke ta Mt 18:22
ka 77: Leswi vulaka, “70 yi andzisiwe ka nkombo.” Xiga lexi xa Xigriki xi nga ha vula “70 na nkombo” (ka 70) kumbe “70 yi andzisiwe ka nkombo” (leswi evulaka ka 490). Xiga lexi fanaka xi kumeka eka Septuagint eka Gn 4:24 lexi seketelaka xiga xa Xiheveru lexi nge “ka 77.” Ku nga khathariseki leswaku xiga lexi xi twisisiwa njhani, kambe ku andzisiwa ka nhlayo ya nkombo swi vula leswaku “hilaha ku nga heriki” kumbe “hilaha ku nga riki na makumu.” Hi ku a ndzisa nhlayo ya nkombo leyi Petro a yi vuleke yi va 77, Yesu a a byela valandzeri vakwe leswaku a va nga fanelanga va hlayela leswaku va va rivalela kangani vanhu lava va va dyoheleke. Kambe buku ya le Babilona leyi vuriwaka Talmud (Yoma 86b) yi ri: “Loko munhu a dyoha ro sungula, ra vumbirhi ni ra vunharhu wa rivaleriwa kambe loko a dyoha ra vumune a nga ha rivaleriwi.”
(Matewu 19:7) Va ku eka yena: “Kutani, ha yini Muxe a lerise leswaku wansati a nyikiwa papila ra ku n’wi hlongola ni ku n’wi tshika?”
nwtsty vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 19:7
papila ro hlongola: Kumbe ‘papila ro dlaya vukati.’ Loko nawu wu vula leswaku wanuna u fanele a tsala papila ro dlaya vukati kumbe a vulavurisana ni vakulukumba a wu endlela leswaku wanuna a ta kuma nkarhi wo anakanyisisa hi vukulu bya xiboho lexi a lavaka ku xi teka. Xikongomelo xa Nawu a ku ri ku sivela ku teka xiboho xo dlaya vukati hi magugu ni ku sirhelela vavasati. (Dt 24:1) Kambe enkarhini wa Yesu varhangeri va vukhongeri a va teka ku dlaya vukati swi nga vuli nchumu. N’wamatimu wa hi lembexidzana ro sungula Josephus, loyi na yena a nga Mufarisi la nga tshika nsati, hi ku famba ka nkarhi u vule leswaku ku dlaya vukati a ku pfumeleriwa “ehenhleni ka xivangelo xin’wana ni xin’wana (naswona swo tala swa swivangelo swa kona a swi va swi voniwe hi vavanuna).”
nwtsty vona xifaniso
Papila Ro Dlaya Vukati
Papila leri ro dlaya vukati ri tsariwe hi Xiaramu hi lembe ra 71 kumbe 72 C.E. Rikumeke en’walungwini wa Wadi Murabbaat, enambyeni lowu omeke ekwandzasini ra Yudiya. Ri hlamusela leswi endlekeke hi lembe ra vutsevu loko Vayuda va pfukela Joseph, n’wana wa Naqsan, loyi a nga tshika Miriam, n’wana wa Jonathan wa le Hanablata loyi a a tshama edorobeni ra Masada.
Ku Hlaya Ka Bibele
(Matewu 18:18-35) “Ndzi tiyisile ndzi ri eka n’wina, Swilo hinkwaswo leswi mi nga ta swi boha laha misaveni swi ta va swilo leswi bohiweke ni le tilweni, nakambe swilo hinkwaswo leswi mi nga ta swi ntshunxa emisaveni swi ta va swilo leswi ntshunxiweke ni le tilweni. 19 Nakambe ndzi tiyisile ndzi ri eka n’wina, Loko vambirhi va n’wina emisaveni va pfumelelana malunghana ni nchumu wun’wana ni wun’wana lowu nga wa nkoka lowu va nga wu kombelaka, va ta endleriwa wona hikwalaho ka Tata wa mina wa le tilweni. 20 Hikuva laha ku nga na vambirhi kumbe vanharhu lava hlengeletaneke swin’we hi vito ra mina, ndzi kona exikarhi ka vona.” 21 Kutani Petro a ta ivi a ku eka yena: “Hosi, xana makwerhu u ta ndzi dyohela kangani, naswona mina ndzi n’wi rivalela? Ka nkombo ke?” 22 Yesu a ku eka yena: “Ndzi ri eka wena, ku nga ri Ka nkombo, kambe, Ka 77. 23 “Hi yona mhaka leyi mfumo wa matilo wu fanaka ni munhu, la nga hosi, loyi a a lava ku lulamisa timhaka ni mahlonga yakwe. 24 Loko a sungula ku ti lulamisa, ku tisiwa munhu loyi a a n’wi kolota titalenta ta 10000 =tidenari ta 60000000. 25 Kambe leswi a a ri hava swo n’wi hakela hi swona, n’wini wakwe a lerisa leswaku yena ni nsati wakwe ni vana vakwe ni swilo hinkwaswo leswi a a ri na swona swi xavisiwa leswaku ku ta kumiwa swo hakela hi swona. 26 Kutani hlonga ri wela ehansi ri sungula ku n’wi nkhinsamela, ri ku, ‘Ndzi lehisele mbilu ndzi ta ku hakela hinkwaswo.’ 27 N’wini wa hlonga rero a ri twela vusiwana, a ri tshika kutani a sula nandzu wa rona. 28 Kambe hlonga rero ri huma kutani ri ya kuma rin’wana ra mahlonga-kulobye leri a ri ri kolota tidenari ta 100; hiloko ri ri khoma, ri ri tlimba nkolo, ri ku, ‘Hakela hinkwaswo leswi u swi kolotaka.’ 29 Kutani hlonga-kulobye ri wela ehansi ri sungula ku kombela lerin’wana, ri ku, ‘Ndzi lehisele mbilu ndzi ta ku hakela.’ 30 Hambiswiritano, a ri nga swi lavi, kambe ri famba ri ya lerisa leswaku ri hoxiwa ekhotsweni ri kala ri hakela hinkwaswo leswi a ri swi kolota. 31 Kutani, loko mahlonga-kulobye ma vona swilo leswi endlekeke, ma va ni gome lerikulu ngopfu, ivi ma famba ma ya hlamusela n’wini wa wona swilo hinkwaswo leswi nga endleka. 32 Kutani n’wini wa rona a ri vitana ivi a ku eka rona, ‘Hlonga ro homboloka, ndzi sule nandzu wa wena hinkwawo, loko u ndzi kombela. 33 Xana na wena, a wu nga fanelanga u ve ni tintswalo eka hlonga-kuloni, hilaha na mina ndzi veke ni tintswalo hakona eka wena?’ 34 Sweswo swi karihisa n’wini wa rona, a ri nyiketa eka valanguteri va khotso, ri kala ri hakela hinkwaswo leswi a ri swi kolota. 35 Ni Tata wa mina la nge matilweni u ta endla hi mukhuva lowu fanaka eka n’wina loko mi nga rivaleli vamakwenu ku suka etimbilwini ta n’wina.”