Swikombo Swa Mikandziyiso Leyi Nga Eka Xiyimiso Xa Mihlangano Xa Mahanyelo Ni Ntirho Wa Hina Wo Chumayela
JUNE 4-10
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | MARKA 15-16
“Yesu U Hetisise Vuprofeta”
(Marka 15:3-5) Kambe vaprista lavakulu va ya emahlweni va n’wi hehla hi swilo swo tala. 4 Pilato a sungula ku n’wi vutisa nakambe, a ku: “Xana u pfumala xo angula xona? Vona leswaku va ku hehla hi swihehlo swo tarisa ku yini.” 5 Kambe Yesu a nga ha hlamulanga, lerova Pilato a sungula ku hlamala.
(Marka 15:24) Kutani ma n’wi belela, ma ava tinguvu takwe ta le handle hi ku hoxa vuhlolotwana, leswaku ma ta kuma leswi un’wana ni un’wana a nga ta teka swona.
(Marka 15:29, 30) Naswona lava hundzaka hi kona a va n’wi tseketsela, va hlakahla tinhloko va ku: “Aha! Wena la nga ta wisa tempele u tlhela u yi aka hi masiku manharhu, 30 tiponise hi ku xika emhandzini ya nxaniso.”
vona tinhla leti engetelekeke ta Mr 15:24, 29 eka nwtsty
ma ava tinguvu takwe ta le handle: Rungula leri nga eka Yh 19:23, 24 ri boxa vuxokoxoko lebyi engetelekeke lebyi Matewu, Marka na Luka va nga byi boxangiki: masocha ya Varhoma ma ave tinguvu takwe ta le handle ni ta le ndzeni hi ku hoxa vuhlolotwana; masocha ma ave tinguvu ta le handle ti va “swiphemu swa mune, socha ha rin’we ri va ni xiphemu xa rona”; a ma nga swi lavi ku handzula nguvu yakwe ya le ndzeni, kutani ma hoxe vuhlolotwana ku tiva leswaku yi ta va ya mani; xisweswo ku aviwa ka tinguvu ta Mesiya hi ku hoxa vuhlolotwana, swi hetisise vuprofeta lebyi nga eka Ps 22:18. Hi ntolovelo loko masocha ma nga si dlaya swigevenga a ma swi hluvula swi sala swi ri cheleni ivi ma teka timpahla ni nhundzu ya swona, ku endlela leswaku va swi khomisa tingana.
va hlakahla tinhloko: Hakanyingi xiendlo lexi xi kombisa ku hlekula, ku sapatela kumbe ku sandza. Vahundzi va ndlela va hetisise vuprofeta lebyi kumekaka eka Ps 22:7.
(Marka 15:43) hiloko ku ta Yosefa wa Arimatiya, xirho xa Huvo lexi dumeke, loyi na yena a a rindzele mfumo wa Xikwembu. A va ni xivindzi xo nghena emahlweni ka Pilato a kombela ntsumbu wa Yesu.
(Marka 15:46) Hiloko a xava ntsembyana wa risima kutani a n’wi hawula, a n’wi tsondzela hi ntsembyana wa risima ivi a n’wi lata eka sirha-bako leri kovotliweke eribyeni lerikulu; kutani a khunguluxela ribye enyangweni ya sirha-bako ra xitsundzuxo.
vona tinhla leti engetelekeke ta Mr 15:43 eka nwtsty
Yosefa: Ku kombisa leswaku vatsari va Tievhangheli a va hlangananga loko va tsala tibuku ta vona, swi vonaka eka ndlela leyi vuxokoxoko lebyi va byi tsaleke malunghana na Yosefa byi hambaneke ha yona. Matewu loyi a ri muluvisi u vule leswaku Yosefa a ri “wanuna la fuweke”; Marka, loyi buku yakwe a yi kongomise ngopfu eka Varhoma, u vula leswaku Yosefa a ri “xirho xa Huvo lexi dumeke” loyi a rindzele Mfumo wa Xikwembu; Luka, loyi a ri dokodela u vula leswaku Yosefa a ri “wanuna lonene, wo lulama” loyi a nga xi seketelangiki xiboho xa Huvo malunghana na Yesu; Kasi Yohane u vula leswaku Yosefa a ri “mudyondzisiwa wa Yesu wa le xihundleni hikwalaho ko chava Vayuda.”—Mt 27:57-60; Mr 15:43-46; Lk 23:50-53; Yh 19:38-42.
Endla Ndzavisiso
(Marka 15:25) Sweswi a ku ri awara ya vunharhu, kutani ma n’wi belela.
vona tinhla leti engetelekeke ta Mr 15:25 eka nwtsty
awara ya vunharhu: A ku ri kwalomu ka awara ya kaye ni mixo. Kambe van’wana va tivutisa leswaku hikwalaho ka yini ku ri ni ku hambana exikahi ka rungula leri ni leri kumekaka eka Yh 19:14-16, leri nge “a ku ri kwalomu ka awara ya vutsevu” loko Pilato a nyiketa Yesu leswaku va n’wi dlaya. Hambileswi Matsalwa ma nga ku hlamuseriki hi ku helela ku hambana ka mikarhi leyi, xiya swivangelo swi nga ri swingani: Tibuku ta Tievhangeli ti vula mhaka leyi fanaka malunghana ni ndlela leyi swiendlakalo swa siku ro hetelela ra Yesu ra laha misaveni swi endlekeke ha yona. Ha mune ka tona ti vula leswaku vaprista ni vakulukumba va hlangane ka ha ri vurhonga kutani va yisa Yesu eka Ndhunankulu ya Murhoma Pontiyo Pilato. (Mt 27:1, 2; Mr 15:1; Lk 22:66–23:1; Yh 18:28) Matewu, Marka na Luka va vula leswaku hi awara ya vutsevu, loko Yesu se a beleriwile emhandzini, munyama wu funengete tiko hinkwaro “ku fikela hi awara ya vukaye.” (Mt 27:45, 46; Mr 15:33, 34; Lk 23:44) Nchumu wun’wana lowu nga ha vaka wu endle leswaku nkarhi wa ku beleriwa ka Yesu wu nga fani, hileswi van’wana a va teka ku biwa hi ximoko ku ri xiphemu xa ku beleriwa. Mikarhi yin’wana munhu a a biwa hi ndlela ya tihanyi hi ximoko lerova a fa. Yesu u fanele a biwe ngopfu lerova swi bohe leswaku ku kumiwa munhu un’wana loyi a ta rhwala mhandzi ya nxaniso endzhaku ka loko Yesu a rhwale mhandzi yoleyo a ri yexe. (Lk 23:26; Yh 19:17) Loko ku biwa hi ximoko a swi tekiwa tanihi masungulo ya ku beleriwa, ku fanele ku hundze nkarhi wo karhi emahlweni ko va Yesu a beleriwa emhandzini ya nxaniso. Ku tiyisekisa mhaka leyi, Mt 27:26 na Mr 15:15 ti vulavula hi ku biwa hi ximoko ni ku beleriwa emhandzini hi nkarhi wun’we. Hikwalaho, vanhu vo hambanahambana va nga ha tsala mikarhi leyi nga faniki ya ku beleriwa ka Yesu, swi ya hileswaku a ku ri nkarhi muni loko ha un’we wa vona a languta dyambu enkarhini lowu Yesu a a ri eku biweni hi ximoko ni ku beleriwa. Leswi ku nga va swona swi endleke Pilato a hlamala loko a twa leswaku Yesu u fe hi ku hatlisa endzhaku ka loko a beleriwile emhandzini. (Mr 15:44) Ku engetela kwalaho, vatsari va Bibele hakanyingi a va avanyisa siku ri va swiphemu swa mune laha xiphemu ha xin’we a xi ri ni tiawara tinharhu, hilaha vusiku a byi avanyisiwa hakona. Ku avanyisiwa ka nkarhi hi ndlela yoleyo, hi swona leswi endlaka leswaku mikarhi yo tala ku boxiwa awara ya vunharhu, awara ya vutsevu ni awara ya vukaye, loko ku hlayeriwa ku sukela ni mpundzu kwalomu ka awara ya vutsevu. (Mt 20:1-5; Yh 4:6; Min 2:15; 3:1; 10:3, 9, 30) Nakambe, hi ntolovelo vanhu a va nga boxi nkarhi hi ku kongoma, loko va vulavula hi nkarhi hakanyingi a va tirhisa xiga lexi nge “kwalomu ka,” hilaha swi tsariweke hakona eka Yh 19:14. (Mt 27:46; Lk 23:44; Yh 4:6; Min 10:3, 9) Hi ku gimeta: Swi nga endleka Marka u katse nkarhi wa ku biwa hi ximoko ni wa ku beleriwa emhandzini, kasi Yohane u boxe nkarhi wa ku beleriwa emhandzini ntsena. Swi nga endleka leswaku vatsari lava havambirhi va tsale awara ya vunharhu tanihi leswi a yi ri ekusuhi ni nkarhi wa xiendlakalo xexo naswona Yohane a tirhise xiga lexi nge “kwalomu ka” loko a vulavula hi nkarhi wolowo. Kumbexana leswi hi swona swi endlaka leswaku eka rungula leri ku boxiwa mikarhi leyi hambaneke. Xo hetelela, mhaka ya leswaku Yohane u tsale endzhaku ka makume ya malembe naswona u boxe nkarhi lowu hambaneke ni lowu Marka a wu boxeke, swi kombisa leswaku Yohane a nga kopanga rungula leri tsariweke hi Marka.
(Marka 16:8) Kutani loko va humile, va suka hi rivilo eka sirha-bako ra xitsundzuxo, hikuva a va rhurhumela naswona a va tlhavekile etimbilwini. A va vulanga nchumu eka vanhu, hikuva a va chava.
vona tinhla leti engetelekeke ta Mr 16:8 eka nwtsty
hikuva a va chava: Matsalwa lama tsariweke hi voko ya khale ma kombisa leswaku xiphemu xo hetelela xa Evhangeli ya Marka, xi gimeta hi marito lama nga eka ndzimana 8. Van’wana va vula leswaku marito wolawo a ma tshembeki naswona a ma nga fanelanga ma katsiwile eka rungula ra buku leyi. Hambiswiritano, loko ku xiyiwa xitayele xa matsalelo lexi Marka a xi tirhiseke, leswi va swi vulaka a swi twali nikatsongo. Nakambe, swidyondzi swa hi lembexidzana ra vumune, ku nga Jerome na Eusebius va kombisa leswaku rhekhodo leyi tshembekaka yi gimeta hi marito lama nge “hikuva a va chava.”
Ku ni matsalwa yo tala ya Xigriki lama tsariweke hi voko ni vuhundzuluxeri bya tindzimi tin’wana leti katseke mahetelelo yo leha kumbe yo koma endzhaku ka ndzimana 8. Mahetelelo yo leha (lama nga ni tindzimana leti engetelekeke ta 12) ma kumeka eka Codex ya Alexandrinus, Codex ya Ephraemi Syri rescriptus, ni le ka Codex ya Bezae Cantabrigiensis, leti hinkwato ka tona ti tsariweke hi lembexidzana ra vuntlhanu C.E. Ma tlhela ma kumeka ni le ka Vulgate ya Xilatini, Curetonian ya Xisiriya ni le ka Peshitta ya Xisiriya. Hambiswiritano, mahetelelo lawa a ma kona eka tibuku timbirhi leti tshembekaka ta Xigriki ta hi lembexidzana ra vumune leti tsariweke hi voko, ku nga Codex ya le Sinayi ni Codex ya le Vatican kumbe eka matsalwa ya Xisahidic xa Xicoptic lama tsariweke hi voko ya hi lembexidzana ra vuntlhanu ya buku ya Marka. Hilaha ku fanaka, matsalwa ya khale swinene lama tsariweke hi voko ya Marka ya Xiarmenia ni ya Xigeorgia ma helela eka ndzimana 8.
Hi ku famba ka nkarhi matsalwa man’wana ya Xigriki lama tsariweke hi voko ni vuhundzuluxeri bya tindzimi tin’wana swi katse mahetelelo yo koma (lama nga ni swivulwa swi nga ri swingani). Codex ya Regius ya hi lembexidzana ra vunhungu C.E. a yi ri ni mahetelelo hamambirhi naswona a yi rhanga hi mahetelelo yo koma. Yi sungula hi ku nyikela xitsundzuxo mayelana ni mahetelelo ya kona, yi vula leswaku marito lawa ma kumeka eka tibuku tin’wana hambileswi ma tikombaka ma nga tshembeki.
MAHETELELO YO KOMA
Mahetelelo yo koma lama kumekaka endzhaku ka Mr 16:18 a hi xiphemu xa Matsalwa lama huhuteriweke. Ma hlayeka hi ndlela leyi:
Kambe swilo hinkwaswo leswi lerisiweke va swi hlamusele hi ku komisa eka lava a va ri na Petro. Ku tlula kwalaho, endzhaku ka swilo leswi, Yesu hi byakwe, a rhumela ha vona ku huweleriwa loku kwetsimaka ni loku nga onhakiki ka ku ponisiwa loku nga riki na ku hela ku sukela evuxeni ku ya evupela-dyambu.
MAHETELELO YO LEHA
Mahetelelo yo leha lama kumekaka endzhaku ka Mr 16:18 a hi xiphemu xa Matsalwa lama huhuteriweke. Ma hlayeka hi ndlela leyi:
9 Loko a pfukile nimpundzu hi siku ro sungula ra vhiki u humelele ro sungula eka Mariya Magadala, loyi a hlongoleke madimona ya nkombo ma huma eka yena. 10 A famba a ya vikela lava a va ri na yena, lava a va kolola ni ku rila. 11 Kambe vona, loko va twa leswaku wa hanya naswona u n’wi vonile, a va kholwanga. 12 Ku tlula kwalaho, endzhaku ka swilo leswi, a humelela hi xivumbeko xin’wana eka vambirhi va vona lava a va khomisane ndlela, va ya endhawini ya le makaya; 13 kutani va vuya va vikela lavan’wana hinkwavo. Na vona a va va kholwanga. 14 Kambe endzhaku a humelela eka lava 11 loko va vurhame etafuleni, kutani a sola ku pfumala ka vona ripfumelo ni ku nonon’hwa ka timbilu ta vona, hikuva a va va kholwanga lava n’wi voneke a pfuxiwile eka lava feke. 15 Kutani a ku eka vona: “Yanani emisaveni hinkwayo mi ya chumayela mahungu lamanene eka swivumbiwa hinkwaswo. 16 Loyi a kholwaka a tlhela a khuvuriwa u ta ponisiwa, kambe loyi a nga kholwiki u ta gweviwa. 17 Ku tlula kwalaho, masingita lawa ma ta fambisana ni lava va kholwaka: Hi ku tirhisa vito ra mina va ta hlongola madimona, va ta vulavula hi tindzimi, 18 naswona va ta khoma tinyoka hi mavoko ya vona, loko va nwa nchumu wihi ni wihi lowu dlayaka, va nga ka va nga vaviseki nikatsongo. Va ta va tlhandleka mavoko lava vabyaka, kutani va ta hanya.”
19 Kutani Hosi Yesu, loko a heta ku vulavula na vona, a tlhandlukiseriwa etilweni ivi a tshama evokweni ra xinene ra Xikwembu. 20 Kutani va huma va ya chumayela hinkwako-nkwako, Hosi yi ri karhi yi tirha na vona naswona yi seketela rungula hi masingita lawa a ma fambisana na rona.
Ku Hlaya Ka Bibele
(Marka 15:1-15) Hi ku hatlisa hi vurhonga vaprista lavakulu ni vakulukumba ni vatsari, ni Sanedri hinkwayo, va kanerisana, kutani va boha Yesu va famba na yena va n’wi nyiketa eka Pilato. 2 Kutani Pilato a n’wi tlhandleka xivutiso: “Xana u hosi ya Vayuda?” A n’wi hlamula a ku: “Wena hi wexe u vula swona.” 3 Kambe vaprista lavakulu va ya emahlweni va n’wi hehla hi swilo swo tala. 4 Pilato a sungula ku n’wi vutisa nakambe, a ku: “Xana u pfumala xo angula xona? Vona leswaku va ku hehla hi swihehlo swo tarisa ku yini.” 5 Kambe Yesu a nga ha hlamulanga, lerova Pilato a sungula ku hlamala. 6 Enkhubyeni wun’wana ni wun’wana a a va ntshunxela mukhotsiwa wun’we, loyi va n’wi kombelaka. 7 Enkarhini wolowo a ku ri ni munhu la vuriwaka Barabasi loyi a a bohiwile ni vapfukeri va mfumo, lava loko va ri karhi va pfukela mfumo va dlayeke hi vomu. 8 Kutani ntshungu wu tlhandluka, wu sungula ku kombela hi ku ya hilaha a a wu endlela hakona. 9 Pilato a wu angula, a ku: “Xana mi lava leswaku ndzi mi ntshunxela hosi ya Vayuda?” 10 Hikuva a a swi lemukile leswaku vaprista lavakulu va n’wi nyikete hikwalaho ka mona. 11 Kambe vaprista lavakulu va kucetela ntshungu leswaku, ku ri na sweswo, a wu ntshunxela Barabasi. 12 Kambe Pilato a tlhela a wu angula a ku: “Kutani, xana ndzi fanele ndzi endla yini hi loyi mi n’wi vulaka hosi ya Vayuda?” 13 Wu tlhela wu huwelela wu ku: “N’wi belele!” 14 Kambe Pilato a ya emahlweni a ku eka wona: “Ha yini, xana u endle xilo xihi xo biha?” Kambe, wu huwelela hilaha ku engetelekeke wu ku: “N’wi belele!” 15 Kutani Pilato, hi ku navela ku enerisa ntshungu, a wu ntshunxela Barabasi, naswona, kuteloko Yesu a biwile hi ximoko, a n’wi nyiketa leswaku a beleriwa.
JUNE 11-17
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | LUKA 1
“Tekelela Ku Titsongahata Ka Mariya”
(Luka 1:38) Kutani Mariya a ku: “Waswivo! Hlonga ra xisati ra Yehovha! Onge swi nga endleka eka mina hi ku ya hi leswi u swi tiviseke.” Kutani ntsumi yi suka eka yena.
“Waswivo! Hlonga Ra Xisati Ra Yehovha!”
12 Hambi ku ri namuntlha, vanhu vo tala va ha ma tiva marito yakwe lama kombisaka ku titsongahata ni ku yingisa. U byele Gabriyele a ku: “Waswivo! Hlonga ra xisati ra Yehovha! Onge swi nga endleka eka mina hi ku ya hi leswi u swi tiviseke.” (Luka 1:38) Hlonga ra xisati a ku ri nandza wa xiyimo xa le hansi swinene ku tlula malandza hinkwawo; vutomi bya rona hinkwabyo a byi lawuriwa hi n’wini wa rona. Yoleyo i ndlela leyi Mariya a a titwa ha yona hi N’wini wakwe, Yehovha. A a swi tiva leswaku Yehovha a a ta n’wi sirhelela nileswaku wa tshembeka eka hinkwavo lava tshembekaka eka Yena nileswaku a a ta n’wi katekisa loko a ri karhi a endla hinkwaswo leswi nga ematimbeni yakwe leswaku a hetisisa ntirho lowu a nyikiweke wona wo tika.—Ps. 18:25.
(Luka 1:46-55) Kutani Mariya a ku: “Moya-xiviri wa mina wu twa-risa Yehovha, 47 naswona moya wa mina a wu nge tshiki ku tsakisisa hikwalaho ka Xikwembu Muponisi wa mina; 48 hikuva xi langute xiyimo xa le hansi xa hlonga ra xona ra xisati. Hikuva, waswivo, ku sukela sweswi switukulwana hinkwaswo swi ta ndzi vula loyi a tsakeke; 49 hikuva Lowa matimba u ndzi endlele swiendlo leswikulu, naswona vito ra yena ra kwetsima; 50 kutani eka switukulwana swa switukulwana tintswalo ta yena ti le ka lava va n’wi chavaka. 51 U endle hi matimba hi voko ra yena, u va hangalasele ekule lava titlakusaka emakungwini ya timbilu ta vona. 52 U wise vavanuna va matimba eswiluvelweni naswona u tlakuse lava titsongahataka; 53 lava nga ni ndlala u va xurhise va eneriseka hi swilo leswinene naswona lava a va ri ni rifuwo u va tlherise va nga ri na nchumu. 54 U pfune Israyele nandza wa yena, leswaku a tsundzuka tintswalo, 55 hilaha a nga byela vatata wa hina hakona, Abrahama ni mbewu ya yena, hilaha ku nga heriki.”
“Waswivo! Hlonga Ra Xisati Ra Yehovha!”
15 Endzhaku ka sweswo Mariya u sungule ku vulavula. Marito yakwe ma tsariwe hi vukheta eRitweni ra Xikwembu. (Hlaya Luka 1:46-55.) Wolawo i marito yo leha lawa Mariya a tshameke a ma vula lama tsariweke eBibeleni naswona ma hi byela swo tala hi yena. Ma kombisa ndlela leyi a nkhenseke Yehovha ha yona loko a ri karhi a n’wi dzunisa hileswi a n’wi katekiseke hi lunghelo ro va mana wa Mesiya. Ma kombisa ndlela leyi ripfumelo rakwe a ri tiye ha yona loko a ri karhi a vulavula hi Yehovha tanihi loyi a tsongahataka lava tikurisaka ni lava nga ni matimba ni ku pfuna lava titsongahataka ni swisiwana leswi lavaka ku n’wi tirhela. Ma tlhela ma kombisa leswaku a a ma tiva ku fikela kwihi Matsalwa. Ku ringanyetiwa leswaku u tshahe Matsalwa ya Xiheveru minkarhi leyi tlulaka 20!
16 Swi le rivaleni leswaku Mariya a a anakanyisisa swinene hi Rito ra Xikwembu. Kambe u titsongahatile, a vona swi antswa ku tshaha Matsalwa leswaku a hlamusela xiyimo xakwe ematshan’weni yo vulavula marito lama humaka emiehleketweni yakwe. N’wana loyi a a ri karhi a kula embelekweni wakwe a a ta kombisa moya lowu fanaka siku rin’wana, hi ku vula marito lama nge: “Leswi ndzi swi dyondzisaka a hi swa mina, kambe i swa loyi a ndzi rhumeke.” (Yoh. 7:16) Hi endla kahle loko hi tivutisa swivutiso leswi: ‘Xana ndzi ri xixima hi ndlela leyi fanaka Rito ra Xikwembu? Kumbe ndzi tsakela ku endla swilo hi ku ya hi mavonelo ni tidyondzo ta mina?’ Nhlamulo ya Mariya yi le rivaleni.
Endla Ndzavisiso
(Luka 1:69) U pfuxe rimhondzo ra ku hi ponisa endlwini ya Davhida nandza wa yena,
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 1:69 eka nwtsty
rimhondzo ra ku hi ponisa: Kumbe “muponisi loyi a nga ni matimba.” Hakanyingi, eBibeleni timhondzo ta xiharhi ti fanekisela matimba ni ku hlula. (1Sa 2:1; Ps 75:4, 5, 10; 148:14) Nakambe, timhondzo a ti fanekisela vafumi ni mindyangu ya le vuhosini, ku nga khathariseki leswaku va lulamile kumbe va hombolokile naswona ku hlula ka vona a ku fanisiwa ni ku susumeta vanhu hi timhondzo. (Dt 33:17; Dn 7:24; 8:2-10, 20-24) Laha, xiga lexi nge “rimhondzo ra ku hi ponisa” xi kombetela eka Mesiya tanihi loyi a nga ni matimba ya ku ponisa, muponisi lonkulu.
(Luka 1:76) Kambe loko ku ri wena, n’wana lontsongo, u ta vuriwa muprofeta wa La nge Henhla-henhla, hikuva u ta rhanga emahlweni ka Yehovha, u lunghisa tindlela ta yena,
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 1:76 eka nwtsty
u ta rhanga emahlweni ka Yehovha: Yohane Mukhuvuri a ta “rhanga emahlweni ka Yehovha” hi ndlela yo fanekisela tanihi leswi a ta basisela Yesu ndlela, loyi a ta yimela Tata wakwe naswona a ta ta hi vito ra Tata wakwe.—Yh 5:43; 8:29; vona tinhla leti engetelekeke ta Yehovha eka ndzimana leyi.
Ku Hlaya Ka Bibele
(Luka 1:46-66) Kutani Mariya a ku: “Moya-xiviri wa mina wu twa-risa Yehovha, 47 naswona moya wa mina a wu nge tshiki ku tsakisisa hikwalaho ka Xikwembu Muponisi wa mina; 48 hikuva xi langute xiyimo xa le hansi xa hlonga ra xona ra xisati. Hikuva, waswivo, ku sukela sweswi switukulwana hinkwaswo swi ta ndzi vula loyi a tsakeke; 49 hikuva Lowa matimba u ndzi endlele swiendlo leswikulu, naswona vito ra yena ra kwetsima; 50 kutani eka switukulwana swa switukulwana tintswalo ta yena ti le ka lavaa va n’wi chavaka. 51 U endle hi matimba hi voko ra yena, u va hangalasele ekule lava titlakusaka emakungwini ya timbilu ta vona. 52 U wise vavanuna va matimba eswiluvelweni naswona u tlakuse lava titsongahataka; 53 lava nga ni ndlala u va xurhise va eneriseka hi swilo leswinene naswona lava a va ri ni rifuwo u va tlherise va nga ri na nchumu. 54 U pfune Israyele nandza wa yena, leswaku a tsundzuka tintswalo, 55 hilaha a nga byela vatata wa hina hakona, Abrahama ni mbewu ya yena, hilaha ku nga heriki.” 56 Kutani Mariya u tshame na yena ku ringana kwalomu ka tin’hweti tinharhu, ivi a vuyela ekaya ra yena. 57 Hiloko ku fika nkarhi wa leswaku Elizabeta a veleka, kutani a veleka n’wana wa jaha. 58 Loko vaakelani ni maxaka ya yena va twa leswaku Yehovha u twarise tintswalo takwe eka yena, va tsaka swin’we na yena. 59 Kutani hi siku ra vunhungu va ta leswaku va ta yimbisa n’wana lontsongo, naswona a va ta n’wi thya vito ra tata wa yena, Zakariya. 60 Kambe mana wa yena a hlamula a ku: “A swi nge vi tano nikatsongo, kambe u ta vuriwa Yohane.” 61 Kutani va ku eka yena: “A ku na munhu exikarhi ka maxaka ya wena loyi a vitaniwaka hi vito leri.” 62 Kutani va ya vutisa tata wa yena hi ku tirhisa swikoweto leswaku a a lava a vuriwa mani. 63 A kombela xiphepherhele a tsala leswi: “Vito ra yena i Yohane.” Kutani hinkwavo va hlamala. 64 Hi ku hatlisa nomu wa yena wu pfuleka ni ririmi ra yena ri ntshunxeka, a sungula ku vulavula, a dzunisa Xikwembu. 65 Ku chava ku va wela hinkwavo lava tshamaka ekusuhi na vona; ku sungula ku vulavuriwa hi swilo leswi hinkwaswo etikweni hinkwaro ra tintshava ra Yudiya, 66 kutani hinkwavo lava swi tweke va swi hlayisa etimbilwini ta vona, va ku: “Kahle-kahle, xana n’wana loyi lontsongo u ta va yini?” Hikuva voko ra Yehovha a ri ri na yena hakunene.
JUNE 18-24
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | LUKA 2-3
“Vantshwa—Tiyisani Vuxaka Bya N’wina Na Yehovha”
(Luka 2:41, 42) Vatswari va yena a va tolovele ku ya eYerusalema lembe ni lembe enkhubyeni wa paseka. 42 Kutani loko a ri ni malembe ya 12 hi vukhale, va tlhandluka hi ku landza mukhuva wa nkhuvo.
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 2:41 eka nwtsty
vatswari va yena a va tolovele: Hi ku ya hi Nawu a swi nga bohi leswaku vavasati va ya enkhubyeni wa Paseka. Hambiswiritano, Mariya a tolovele ku famba na Yosefa eYerusalema enkhubyeni wa lembe ni lembe. (Eks 23:17; 34:23) Lembe ni lembe a va teka riendzo ra mpfhuka wa kwalomu ka 300 wa tikhilomitara ni ndyangu wa vona lowu se a wu ya wu kula.
(Luka 2:46, 47) Kutani, endzhaku ka masiku manharhu va n’wi kuma etempeleni a tshame exikarhi ka vadyondzisi, a va yingisela ni ku va vutisa. 47 Kambe hinkwavo lava a va n’wi yingisile a va hlamala va nga heti hikwalaho ka ku twisisa kakwe ni tinhlamulo takwe.
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 2:46, 47 eka nwtsty
ku va vutisa swivutiso: Ndlela leyi lava a va yingise Yesu loko a vutisa swivutiso va anguleke ha yona, yi kombisa leswaku swivutiso leswi a swi vutisa a swi wupfile. (Lk 2:47) Rito ra Xigriki leri nge “kuvutisa. . .swivutiso” ri nga ha tlhela ri vula ndlela yo vutisa ni ku konanisa hilaha ku endliwaka hakona ehubyeni ya vuavanyisi. (Mt 27:11; Mr 14:60, 61; 15:2, 4; Min 5:27) Van’wamatimu va vula leswaku hi ntolovelo endzhaku ka nkhuvo varhangeri va vukhongeri a va sala va dyondzisa etempeleni eka rin’wana ra rikupakupa lerikulu kwale tempeleni. Vanhu a va tshama ehansi va yingisela ni ku vutisa swivutiso.
a va hlamala va nga heti: Laha riendli ra Xigriki leri nge “hlamala” ri nga ha vula ku hlamala hi ku phindhaphindha kumbe ku sala u yime tindleve.
(Luka 2:51, 52) Kutani a rhelela na vona ivi va fika eNazareta, naswona a hambeta a tiveka ehansi ka vona. Nakambe, mana wakwe u swi hlayise hi vukheta leswi a swi vuleke. 52 Kutani Yesu a hambeta a kula evutlharini ni le mirini, a tsakeriwa hi Xikwembu ni vanhu.
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 2:51, 52 eka nwtsty
a hambeta a tiveka ehansi: Kumbe “yana emahlweni u tiveka ehansi; hambeta u yingisa.” Riendli ra Xigriki leri tirhisiweke laha, ri kombisa leswaku endzhaku ka loko Yesu a hlamarise vadyondzisi va le tempeleni mayelana ni ndlela leyi a ri tiva kahle ha yona Rito ra Xikwembu, Yesu u ye ekaya naswona u ye emahlweni a ti veka ehansi ka vatswari vakwe. Ku titsongahata loku a ku hlawulekile ku tlula ka n’wana un’wana ni un’wana; a ku ri xiphemu xa ku va a hetisisa vuxokoxoko hinkwabyo bya Nawu wa Muxe.—Eks 20:12; Ga 4:4.
Endla Ndzavisiso
(Luka 2:14) “Ku vangama a ku ve ehenhla-henhla eka Xikwembu, ni le henhla ka misava ku va ni ku rhula exikarhi ka vanhu lava amukelekaka.”
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 2:14 eka nwtsty
ni le henhla ka misava ku va ni ku rhula exikarhi ka vanhu lava amukelekaka: Matsalwa man’wana lama tsariweke hi voko ma hlayeka hi ndlela leyi “ku tsaka a ku ve emisaveni eka vanhu lava khensiwaka,” marito lawa ma kumeka ni le ka vuhundzuluxeri byin’wana bya Bibele. Kambe ndlela leyi Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa byi ma vekeke ha yona marito lawa yi seketeriwa hi matsalwa yo tala lama tsariweke hi voko. Xitiviso lexi xi tivisiweke hi ntsumi a xi nga kombeteli eka ku amukeriwa ka vanhu hinkwavo hi Xikwembu ku nga khathariseki mahanyelo ni swiendlo swa vona. Ku ri na sweswo, xi kombetela eka vanhu lava nga ta amukeleka eka xona hikwalaho ka leswi va kombiseke ripfumelo eka xona kutani va va valandzeri va N’wana wa xona.—Vona tinhla leti engetelekeke ta vanhu lava amukelekaka eka ndzimana leyi.
vanhu lava amukelekaka: Ku ‘amukela’ loku ntsumi yi vulavulaka hakona laha hi loku ku endliwaka hi Xikwembu ku nga ri vanhu. Rito ra Xigriki leri nge eu·do·kiʹa ri nga tlhela ri vula “ku tsakela; ku khensa ni ku tlangela.” Riendli leri fanaka leri nge eu·do·keʹo ri tirhisiwe eka Mt 3:17; Mr 1:11; na Lk 3:22 (vona tinhla leti engetelekeke ta Mt 3:17; Mr 1:11), loko Xikwembu xi amukela N’wana wa xona endzhaku ka loko a khuvuriwile. Kahlekahle ri vula “ku amukela; ku tsakela; ku bumabumela ni ku tinyungubyisa.” Laha xiga lexi nge “vanhu lava amukelekaka” (an·throʹpois eu·do·kiʹas) xi kombetela eka vanhu lava amukeriwaka hi Xikwembu ni ku tsakeriwa hi xona, xi nga ha tlhela xi vula “vanhu lava xi va amukelaka; vanhu lava xi va tsakelaka swinene.” Xisweswo xitiviso lexi tivisiweke hi ntsumi a xi kombetela eka ku tsakeriwa hi Xikwembu ku nga ri eka vanhu hinkwavo kambe eka vanhu lava xi tsakisaka hikwalaho ka ripfumelo ra vona eka xona ni hileswi va nga valandzeri va N’wana wa xona. Hambileswi rito ra Xigriki leri nge eu·do·kiʹa kun’wana ri nga vula ku amukeriwa hi vanhu (Rhm 10:1; Flp 1:15), hakanyingi ri tirhisiwa loko ku vulavuriwa hi ku amukeriwa hi Xikwembu kumbe ku tsakeriwa hi xona (Mt 11:26; Lk 10:21; Ef 1:5, 9; Flp 2:13; 2Te 1:11). Septuagint eka Ps 51:18 [50:20, LXX], yi tirhise rito leri tanihi leri vulaka ku “amukeriwa” hi Xikwembu.
(Luka 3:23) Ku tlula kwalaho, Yesu hi byakwe, loko a sungula ntirho wa yena, a a ri ni malembe ya kwalomu ka 30 hi vukhale, naswona hilaha a a tiviwa hakona, a a ri n’wana wa Yosefa, n’wana wa Heli,
Xana A Wu Swi Tiva?
A ku ri mani tata wa Yosefa?
Yosefa, muvatli wa le Nazareta a a ri tata wa Yesu wa muwundli. Kambe a ku ri mani tata wa Yosefa? Matimu ya xivongo ya Yesu eka Evhangeli ya Matewu ma vula leswaku a ku ri Yakobe, kasi Luka u vula leswaku Yosefa a a ri “n’wana wa Heli.” Ha yini va vule leswi hambaneke?—Luka 3:23; Matewu 1:16.
Rungula ra Matewu ri ri: “Yakobe u ve tata wa Yosefa,” ri tirhise rito ra Xigriki leri swi kombisaka kahle leswaku Yakobe a ku ri tata wa Yosefa wa xiviri. Hikwalaho, Matewu u landzelele matimu ya xivongo xa Yosefa, eka nxaxamelo wa vuhosi bya Davhida laha mfanelo ya vuhosi yi hundziseriweke eka Yesu, loyi a kurisiweke hi Yosefa.
Hi hala tlhelo, rungula ra Luka ri ri: “Yosefa, n’wana wa Heli.” Xiga lexi nge “n’wana wa,” xi nga twisisiwa tanihi “mukon’wana wa.” Mhaka leyi fanaka yi kumeka eka Luka 3:27, laha Salatiyele, loyi tata wakwe wa xiviri a ku ri Yekoniya, a xaxametiweke tanihi “n’wana wa Neri.” (1 Tikronika 3:17; Matewu 1:12) Salatiyele swi tikomba onge a a teke n’wana wa Neri loyi vito rakwe ri nga boxiwangiki, xisweswo a va mukon’wana wakwe. Hilaha ku fanaka, Yosefa a a ri “n’wana” wa Heli, tanihi leswi a a teke n’wana wa Heli wa xisati, ku nga Mariya. Hikwalaho, Luka u landzelele matimu ya xivongo xa Yesu “hi tlhelo ra nyama,” hi ku tirhisa xivongo xa Mariya, mana wakwe. (Varhoma 1:3) Xisweswo, Bibele yi hi nyika nxaxamelo wa matimu ya swivongo swimbirhi leswi hambaneke swa Yesu naswona i swa nkoka.
Ku Hlaya Ka Bibele
(Luka 2:1-20) Kutani emasikwini wolawo ku hume xileriso xa nawu eka Khezari Awugusto xa leswaku vaaki va misava hinkwayo va tsarisiwa; 2 (ku tsarisiwa ko sungula ku endliwe loko Kwirino a ri ndhuna-nkulu ya Siriya;) 3 naswona vanhu hinkwavo va teke riendzo leswaku va ya tsarisiwa, un’wana ni un’wana emutini wa ka vona. 4 Ina, Yosefa na yena u tlhandluke a huma eGaleliya, a suka emutini wa Nazareta, a nghena eYudiya, emutini wa Davhida, lowu vuriwaka Betlehema, hikwalaho ka leswi a a ri xirho xa yindlu ni ndyangu wa Davhida, 5 leswaku a ya tsarisiwa na Mariya, loyi a a hlomiseriwe yena hi ku landza xitshembiso, loyi a a ri kusuhi ni ku veleka. 6 Loko va ri kwalaho, masiku ya leswaku a veleka ma helela. 7 Kutani a veleka n’wana wakwe wa jaha, wa mativula, a n’wi phutsela hi malapi ya tinguvu ivi a n’wi lata exidyelweni, hikuva a va nga ri na ndhawu ekamareni ra vapfhumba. 8 Nakambe etikweni rolero a ku ri ni varisi lava a va tshama ehandle ka muti, va rindza mintlhambi ya vona nivusiku. 9 Kutani hi xitshuketa ntsumi ya Yehovha yi yima ekusuhi na vona, kutani ku kwetsima ka Yehovha ku vangama ku va rhendzela, va chava ngopfu. 10 Kambe ntsumi yi ku eka vona: “Mi nga chavi, hikuva, maswivo, ndzi mi byela mahungu lamanene ya ntsako lowukulu lowu vanhu hinkwavo va nga ta va na wona, 11 hikuva namuntlha mi velekeriwe Muponisi, loyi a nga Kreste Hosi, emutini wa Davhida. 12 Kutani hi lexi xikombiso xa n’wina: Mi ta kuma ricece ri phutseriwe hi malapi ya tinguvu, ri etlele exidyelweni.” 13 Hi nkarhinyana wolowo vunyingi bya vuthu ra le tilweni byi va swin’we ni ntsumi, byi vonga Xikwembu byi ku: 14 “Ku vangama a ku ve ehenhla-henhla eka Xikwembu, ni le henhla ka misava ku va ni ku rhula exikarhi ka vanhu lava amukelekaka.” 15 Kutani loko tintsumi ti sukile eka vona ti ya etilweni, varisi va sungula ku byelana va ku: “Hakunene a hi fambeni hi ya fika eBetlehema, hi ya vona nchumu lowu wu endlekeke, lowu Yehovha a hi tiviseke wona.” 16 Va hatlisa va ya kona kutani va kuma Mariya swin’we na Yosefa, ni ricece ri etlele exidyelweni. 17 Loko va ri vona, va vule marito lawa va byeriweke wona malunghana ni n’wana loyi lontsongo. 18 Kutani hinkwavo lava va swi tweke va hlamarisiwa hi swilo leswi varisi va va byeleke swona, 19 kambe Mariya a hlayisa marito lawa hinkwawo, a anakanyisisa ha wona embilwini yakwe. 20 Kutani varisi va tlhela, va vangamisa ni ku vonga Xikwembu hikwalaho ka swilo hinkwaswo leswi va swi tweke ni leswi va swi voneke, hilaha va byeriweke swona hakona.
JUNE 25–JULY 1
LESWI HI SWI DYONDZAKA EBIBELENI | LUKA 4-5
“Hlula Miringo Hilaha Yesu A Endleke Hakona”
(Luka 4:1-4) Kutani Yesu, a tale moya lowo kwetsima, a suka eYordani, a yisiwa hi moya emananga 2 ku ringana masiku ya 40, a ri karhi a ringiwa hi Diyavulosi. Naswona, a nga dyanga nchumu emasikwini wolawo, kutani loko ma herile, a khomiwa hi ndlala. 3 Hikwalaho ka sweswo Diyavulosi a ku eka yena: “Loko u ri n’wana wa Xikwembu, byela ribye leri leswaku ri hundzuka xinkwa.” 4 Kambe Yesu a n’wi angula: “Ku tsariwile, ‘Munhu a nga fanelanga a hanya hi xinkwa ntsena.’”
Anakanyisisa Hi Muxaka Wa Munhu Loyi U Faneleke U Va Yena
8 Sathana u tirhise rhengu leri fanaka loko a ringeta ku ringa Yesu emananga. Endzhaku ka loko Yesu a titsone swakudya masiku ya 40 ni vusiku bya 40, Sathana u ringete ku n’wi ringa hi ku tirhisa ku navela swakudya. Sathana u te: “Loko u ri n’wana wa Xikwembu, byela ribye leri leswaku ri hundzuka xinkwa.” (Luka 4:1-3) Yesu a a fanele a hlawula eka swilo leswimbirhi: A a ta hlawula ku nga tirhisi matimba ya yena yo enerisa xilaveko xa yena xa swakudya hi singita, kumbe a a ta hlawula ku ma tirhisa. Yesu a a swi tiva leswaku a a nga fanelanga a tirhisa matimba wolawo hikwalaho ka swikongomelo swa vutianakanyi. Hambileswi a a khome hi ndlala, vuxaka bya yena na Yehovha a byi ri bya nkoka swinene ku tlula swakudya. Yesu u hlamule a ku: “Ku tsariwile, ‘Munhu a nga fanelanga a hanya hi xinkwa ntsena, kambe u fanele ku hanya ni hi rito rin’wana ni rin’wana leri humaka enon’wini wa Yehovha.’ ”—Mat. 4:4.
(Luka 4:5-8) Kutani a n’wi tlhandlukisa, a n’wi komba mimfumo hinkwayo ya misava leyi akiweke, hi xinkarhana; 6 Diyavulosi a ku eka yena: “Ndzi ta ku nyika vulawuri lebyi hinkwabyo ni ku vangama ka byona, hikuva byi nyikiwe mina, naswona ndzi byi nyika hambi ku ri mani loyi ndzi rhandzaka ku n’wi nyika byona. 7 Hikokwalaho, loko wena wo nkhinsama u ndzi gandzela, byi ta va bya wena hinkwabyo.” 8 Yesu a n’wi angula a ku: “Ku tsariwile, ‘U fanele ku gandzela Yehovha Xikwembu xa wena, naswona u fanele ku endlela yena ntsena ntirho wo kwetsima.’”
Anakanyisisa Hi Muxaka Wa Munhu Loyi U Faneleke U Va Yena
10 Ku vuriwa yini hi le mhakeni ya Yesu? Sathana u “[kombe Yesu] mimfumo hinkwayo ya misava leyi akiweke, hi xinkarhana; Diyavulosi a ku eka yena: ‘Ndzi ta ku nyika vulawuri lebyi hinkwabyo ni ku vangama ka byona.’” (Luka 4:5, 6) Yesu a nga yi vonanga hi mahlo ya nyama mimfumo hinkwayo, kambe Sathana u fanele a anakanye leswaku xivono xa ku vangama ka yona xi ta koka Yesu mahlo. Sathana u vule leswi hi xivindzi: “Loko wena wo nkhinsama u ndzi gandzela, byi ta va bya wena hinkwabyo.” (Luka 4:7) Yesu a a nga swi lavi ku va muxaka wa munhu loyi Sathana a a lava leswaku a va yena. A nga ha yimayimanga. U te: “Ku tsariwile, ‘U fanele ku gandzela Yehovha Xikwembu xa wena, naswona u fanele ku endlela yena ntsena ntirho wo kwetsima.’ ”—Luka 4:8.
(Luka 4:9-12) Hiloko a n’wi yisa eYerusalema kutani a n’wi yimisa exihlungweni xa tempele kutani a ku eka yena: “Loko u ri n’wana wa Xikwembu, suka u tilahlela ehansi; 10 hikuva ku tsariwile, ‘Xi ta lerisa tintsumi ta xona malunghana na wena, leswaku ti ku hlayisa,’ 11 kutani, ‘Ti ta ku khawulela hi mavoko, leswaku nenge wa wena wu nga tshuki wu hima ribye.’ ” 12 Yesu a n’wi hlamula a ku: “Ku vuriwile, ‘U nga tshuki u ringa Yehovha Xikwembu xa wena.’ ”
vona vhidiyo eka nwtsty
eXihlungweni Xa Tempele
Swi nga endleka leswaku Sathana u yimise Yesu “exihlungwanini [kumbe emaninginingini] ya tempele” hi ku kongoma kutani a n’wi byela leswaku a tilahlela ehansi, kambe leswaku Yesu a yime hi tlhelo rihi a swi tiveki. Tanihi leswi rito tempele leri tirhisiweke laha ri nga ha vulaka muako hinkwawo wa tempele, swi nga endleka leswaku Yesu a yime ekhonweni ya le dzongavuxa (1) bya tempele. Kumbe a nga va a yime ekhonweni yin’wana ya tempele. Loko a lo tilahlela ehansi ku suka ehenhla ka tempele, a ta va a file handle ka loko Yehovha a nghenelerile.
Anakanyisisa Hi Muxaka Wa Munhu Loyi U Faneleke U Va Yena
12 Ku hambana na Evha, Yesu u veke xikombiso lexinene xa ku titsongahata! Sathana u ringete ku n’wi ringa hi ndlela yin’wana, kambe Yesu u arile ku endla nchumu lowu nga ta tsakisa vanhu van’wana ivi wu ringa Xikwembu. Sweswo a ku ta va ku ri ku tikukumuxa! Ku ri na sweswo, nhlamulo ya Yesu a yi ri erivaleni yi tlhela yi kongoma: “Ku vuriwile, ‘U nga tshuki u ringa Yehovha Xikwembu xa wena.’ ”—Hlaya Luka 4:9-12.
Endla Ndzavisiso
(Luke 4:17) Kutani a nyikiwa buku-nsongwa ya muprofeta Esaya, ivi a pfula buku-nsongwa, a kuma ndhawu leyi a ku tsariwe leswi:
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 4:17 eka nwtsty
buku-nsongwa ya muprofeta Esaya: Buku-nsongwa ya Esaya leyi kumiweke eLwandle leri Feke a yi endliwe hi madzovo yo tsindziyela ya 17 lama khomaneke, lawa a ma lehe 7, 3 wa timitara naswona a ma ri ni tikholomu ta 54. Swi nga ha endlela leswaku buku-nsongwa leyi tirhisiweke esinagogeni ya le Nazareta a yi lehe hi mpimo lowu fanaka. Leswi hi lembexidzana ro sungula a ku nga ri na tindzima ni tindzimana, Yesu a ta boheka ku tilavela rungula leri a lava ku ri hlaya. Kambe mhaka ya leswaku u kume ndhawu leyi vuprofeta byebyo a byi tsariwe eka yona, swi kombisa leswaku a ri tiva kahle Rito ra Xikwembu.
(Luka 4:25) Hi xikombiso, ndzi mi byela ntiyiso, A ku ri ni tinoni to tala eIsrayele emasikwini ya Eliya, loko matilo ma pfariwe malembe manharhu ni tin’hweti ta tsevu, lerova ndlala leyikulu yi wela tiko hinkwaro.
vona tinhla leti engetelekeke ta Lk 4:25 eka nwtsty
malembe manharhu ni tin’hweti ta tsevu: Hi ku ya hi 1Th 18:1, Eliya u tivise hi ta ku hela ka dyandza “hi lembe ra vunharhu.” Hikwalaho, van’wana va vula leswaku leswi Yesu a swi vuleke swi hambanile ni rungula leri nga eka 1 Tihosi. Kambe rungula leri nga eka Matsalwa ya Xiheveru a ri vuli swona leswaku dyandza ri teke malembe lama nga ehansi ka manharhu. Xiga lexi nge “hi lembe ra vunharhu” xi kombetela eka nkarhi lowu Eliya a tiviseke Akabu ro sungula hi ta dyandza leri a ri ta va kona. (1Th 17:1) Swi nga endleka leswaku xitiviso lexi xi tivisiwe hi xixika—hakanyingi xixika a xi teka tinh’weti ta tsevu, leswi vulaka leswaku hi nkarhi wolowo se a xi teke nkarhi wo leha swinene ku tlula lowu tolovelekeke naswona dyandza se a ri sungurile. Ku engetela kwalaho, dyandza a ri nambanga ri hela loko Eliya a ya eka Akabu hi “lembe ra vunharhu,” kambe ri hele endzhaku ka loko ku humelele xiendlakalo xa le Ntshaveni ya Karimeli loko ndzilo wu xika hi le tilweni. (1Th 18:18-45) Hikokwalaho, leswi Yesu a swi vuleke laha ku katsa ni leswi vuriweke hi makwavo wakwe eka Yk 5:17 swi fambisana kahle ni mhaka leyi tsariweke eka 1Th 18:1.
Ku Hlaya Ka Bibele
(Luka 4:31-44) Kutani a rhelela a ya eKapernawume, muti wa Galeliya. Naswona a a va dyondzisa hi savata; 32 kutani va hlamarisiwa hi ndlela yakwe yo dyondzisa, hikuva ku vulavula kakwe a ku ri ni vulawuri. 33 Kutani esinagogeni a ku ri ni munhu loyi a a ri ni moya, ku nga dimona leri nga basangiki, naswona a a huwelela hi rito lerikulu: 34 “Aa! Xana hi ni mhaka yihi na wena, wena Yesu, Munazareta? Xana u tele ku ta hi lovisa? Ndzi swi tiva kahle leswaku u mani, u Mukwetsimi wa Xikwembu.” 35 Kambe Yesu a ri tshinya, a ku: “Miyela, u huma eka yena.” Kutani endzhaku ko tlatlalata munhu loyi ehansi exikarhi ka vona, dimona ri huma eka yena ri nga n’wi vavisanga. 36 Hikwalaho ka leswi, hinkwavo va hlamala, ivi va byelana, va ku: “Xana i ku vulavula ka muxaka muni loku, hikuva u lerisa mimoya leyi nga basangiki hi vulawuri ni matimba, yi huma?” 37 Kutani mahungu lama khumbaka yena ma hambeta ma hangalakela etlhelweni rin’wana ni rin’wana ra muganga wolowo. 38 Endzhaku ko suka a yima, u hume esinagogeni a nghena ekaya ra Simoni. Kasi mana wa nsati wa Simoni a a karhatiwa hi ku hisa lokukulu ka miri, hiloko va n’wi kombelela yena. 39 Kutani a korhamela eka yena, a tshinya ku hisa ka miri, hiloko ku n’wi sukela. Hi ku hatlisa a pfuka kutani a sungula ku va tirhela. 40 Kambe loko dyambu ri pela, hinkwavo lava a va ri ni vavabyi lava khomiweke hi swifo swo hambana-hambana va va tisa eka yena. A a hanyisa un’wana ni un’wana wa vona hi ku va tlhandleka mavoko. 41 Madimona na wona a ma huma eka vo tala, ma huwelela ma ku: “Wena u N’wana wa Xikwembu.” Kambe a ma tshinya, a nga ma pfumeleli leswaku ma vulavula, hikuva a ma n’wi tiva leswaku i Kreste. 42 Hambiswiritano, loko ri xa, a huma a ya enhoveni. Kambe mintshungu yi sungula ku famba yi n’wi lava kutani yi ya fika laha a a ri kona, yi ringeta ku n’wi sivela leswaku a nga yi siyi. 43 Kambe a ku eka yona: “Ni le ka miti yin’wana ndzi fanele ku vula mahungu lamanene ya mfumo wa Xikwembu, hikuva hi swona leswi ndzi rhumeriweke swona.” 44 Xisweswo a hambeta a chumayela emasinagogeni ya Yudiya.